Avarçəkənlərimiz
ümidləri doğrultdu
2012-ci ilin
dekabrında Avropa Olimpiya Komitəsi (AOK) ilk Avropa
Oyunlarının Bakıda keçirilməsi barədə qərar
qəbul etdi.
İlk Avropa Oyunlarına gərgin
hazırlıq prosesi, bu innovativ yarışın Olimpiya hərəkatı
və idmanın inkişafında əhəmiyyəti, gələcək
potensialı və yüksək idman ustalığına təsiri
barədə Azərbaycan Milli Avarçəkmə
Federasiyasının prezidenti Elçin Zeynalovla söhbət:
-
Elçin müəllim, Yay Olimpiya Oyunlarının mövcud
olduğu bir halda Avropa Oyunlarının təşkilinin nə
qədər məqsədəuyğun olması barədə
suallar meydana çıxır.
- Avropa
Yunanıstanda yaranmış Olimpiya Oyunlarının
beşiyidir, onun Olimpiya və idman hərəkatına töhfəsi
isə ən qədim ənənələrə malikdir. Ancaq Panamerika və
ya Asiya Oyunlarına bənzər Avropa Oyunlarının
keçirilməsi 25 il ərzində nəticəsiz
olaraq müzakirə olunurdu. 2012-ci ilin
dekabrında isə Avropa Oyunlarının keçirilməsi
barədə qərar qəbul edildi. Estafetin
Bakıda başladığı Avropa Oyunlarında hər bir
Avropa ölkəsi iştirak etdi. Avropa
Oyunları yeni stimullar verərək, idmana və onun problemlərinə
ümumi marağı gücləndirdi. Əsasında
olimpizm prinsiplərinin dayandığı bu oyunlar bir qitədə
yaşayan insanları sülh və inkişaf ətrafında
birləşdirən vasitə oldu.
Avropa Oyunları
tarixinin ilk səhifəsini açan Azərbaycan təsəvvür
olunmayacaq dərəcədə qısa müddətdə
böyük hazırlıq işlərini həyata keçirən
və Avropa Oyunlarının növbəti paytaxtları
üçün standartları müəyyən edən
ölkə kimi qalacaq.
-
Müstəqil Azərbaycanın beynəlxalq arenaya
çıxmasından 20 ildən bir az
çox zaman keçib. Qitənin ən
böyük idman tədbirinin təşkilinin Azərbaycana həvalə
olunması təsadüfi deyil.
- İstənilən tarixi
hadisəyə verilən qiymət məşhur ifadəyə
- “hər şey müqayisədə dərk edilir” - əsaslandığı
halda obyektiv ola bilər. Bu
ifadənin mənasını isə daha bir məşhur
aforizm təsdiqləyir - “Həmin keçmiş olmasaydı,
bu gün sahib olduqlarımız da olmazdı”. Ümummilli lider Heydər Əliyev ölkə rəhbərliyini
öz üzərinə ölkənin çox pis bir
dövründə götürdükdən sonra, artıq
1994-cü ildə Gənclər və İdman Nazirliyini
yaratdı. Nazirliyin fəaliyyətinin əsasına
isə dəqiq hədəf qoydu - Azərbaycanı dünyada
tanınan idman dövlətinə çevirmək
üçün idmanın inkişafına nail olmaq.
Milli Olimpiya Komitəsinə
rəhbərlik edən Prezident İlham Əliyevin ölkəni
idarə etməsi hesabına əldə olunmuş iqtisadi
potensial isə idman sənayesinin inkişafını sürətləndirməyə
imkan verib.
Belə ki, ölkədə
on il ərzində 40-dan çox yüksək səviyyəli
Olimpiya idman kompleksi, İlk Avropa Oyunlarının
paytaxtında isə çox məhdud zaman ərzində ən
yüksək Olimpiya səviyyəsinə cavab verən idman və
nəqliyyat infrastrukturu yaradıldı.
- Avropa
2,5 il ərzində yaradılmış
Bakı-2015 idman strukturu və ilk Avropa Oyunlarının
açılış mərasiminin möhtəşəmliyinə
heyran olub. Təşkilat Komitəsinin qitənin
ən böyük hadisəsinə mürəkkəb
hazırlıq prosesində rolu nə dərəcədə
böyükdür?
- Avropa
Oyunlarının xarakterik cəhəti ondadır ki, ilk dəfə
olaraq dövlət idarəetmə formalarını
qeyri-hökumət təşkilatlarının idarəetməsi
ilə harmonik şəkildə birləşdirir. Bu,
ölkədə Olimpiya və idman hərəkatına
yüksək potensial yaradan, milli mədəniyyət və incəsənəti
sivil dünyada populyarlaşdıran MOK və Heydər
Əliyev Fondunun simasında gerçəkləşdirilir.
Bütün bunlar MOK və Heydər Əliyev
Fondunun rəhbərliyi altında həyata keçirilir.
Yekunda ölkədə
idman və Olimpiya hərəkatının yüksək
potensialı üzə çıxarılmış, milli mədəniyyət,
incəsənət və ənənələr isə
dünyada tanıdılmaq üçün əlavə təkan
əldə etmişdir.
Bu gün
gördüyümüz hər şey ölkə və MOK
liderinin qəbul etdiyi və istənilən mürəkkəb
vəziyyətdən çıxış tapan qərarların
fikir gücü, aydın görünən perspektivi və
sarsılmaz məntiqidir, eləcə də rəhbərlik
etdiyi Avropa Oyunları Təşkilat Komitəsində çoxtərəfli
fəaliyyətinin ən mürəkkəb məsələlərin
həllinə humanist yanaşmanı qoruyub saxlayan Heydər
Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın yüksək
mədəniyyəti və kübarlığıdır. Bu isə Gənclər və İdman Nazirliyi ilə
qarşılıqlı əməkdaşlıq çərçivəsində,
ilk Avropa Oyunlarının hədəf və məqsədlərinə
nail olmaq üçün yaradıcı yanaşmaya gətirib
çıxardı. Xatırlatmağa lüzum yoxdur ki,
Olimpiya qanunlarına görə ilk Avropa Oyunları kimi
böyük idman hadisələrinin keçirilməsinə
hazırlıq ayrılan zamandan 2,5 dəfə
daha çox zaman tələb edirdi.
-
Baş tutmasında və keçirilməsində Azərbaycanın
əhəmiyyətli rol oynadığı ilk Avropa Oyunları
ən yüksək qiyməti alıb. Bizim
idmançıların köhnə dünyanın qitə
oyunlarında uğurları barədə nə demək olar?
- İlk Avropa
Oyunlarında Azərbaycan idmançıları 56 medal - 21
qızıl, 15 gümüş və 20 bürünc medal
qazandılar. Ölkələr üzrə
sıralamada isə Azərbaycan 2-ci yeri tutdu.
İlk Avropa
Oyunları yarışlarının ən yüksək səviyyədə
keçirilməsi üçün Oyunların paytaxtında ən
yüksək Olimpiya tələblərinə cavab verən
idman kompleksləri yaradılmışdı. Bu
faktorlardan biri olaraq qeyd edərdim ki, “Bakı-2015” təkcə
idman uğurları meydançası deyil, həm də
ölkələrin sülh şəraitində yaşaması
prinsiplərinin, sülhün möhkəmləndirilməsinə,
xalqların yaxınlaşmasına təsir edən olimpizm
ideyalarının reallaşdırıldığı meydan
olub. İlk Avropa Oyunları dünyaya əsasında
multikulturalizm, humanizm və insansevərliyin
dayandığı dövlətin sosial siyasətini göstərərək,
milli mədəniyyətin əhəmiyyətli pilləsi olub.
-
“Bakı-2015”in idman infrastrukturunun böyük hədəfləri
2,5 ilə yerinə yetirildi, bu isə xarici
ekspertlərin və Avropa Oyunları Əməliyyat Komitəsinin
xarici üzvlərinin razılığına səbəb
oldu. Bu qlobal idman məsələlərinin
uğurla həyata keçirilməsinə hansı faktorlar təsir
edib?
- Son 10 ildə Azərbaycanın
idman memarlığı dövlətin prinsiplərinə (hər
şey xalq üçün) müvafiq şəkildə
inkişaf etdirilib. İlk Avropa Oyunlarının idman
infrastrukturunun ümumi prinsipləri öz əksini Atletlər
Kəndi, Olimpiya Stadionu, Gimnastika Arenası, Su İdmanı
Sarayı, Stend Atıcılıq Mərkəzinin layihəsinin
hazırlanması və tikintisində tapan müasir idman
kompleksləri yaratmağa meyil idi.
Bu adı çəkilən
əsas “Bakı-2015” idman məkanlarından paytaxtın
dövlət planına harmonik şəkildə
uyğunlaşan ikisinin üzərində dayanmaq vacibdir -
Atletlər Kəndi və Olimpiya Stadionu.
Olimpiya
Xartiyasına görə idmançılar kəndi əsas
idman mərkəzlərinin yaxınlığında yerləşməlidir. Avropa
Oyunlarının idmançıları üçün
Olimpiya Stadionuna, Gimnastika Mərkəzinə və metro
stansiyasına çox yaxın olan bütöv bir mikrorayon
tikilib. Əgər Atletlər Kəndi
hamını öz yeri və yaşıllıqla çərçivələnmiş
hündür binaların möhtəşəmliyi heyran edirsə,
Olimpiya Stadionu təkcə möhtəşəmliyi ilə
deyil, həm də yaradılmış ekoloji mühiti ilə
təəccübləndirir. Məsələ
burasındadır ki, Olimpiya Stadionunun ərazisi bir zamanlar
dünyada ən çirkli göl hesab edilən
Böyükşor gölünün ərazisinə daxil idi.
Bu göl bura əsr yarım ərzində
atılan neft tullantıları, axıntılar və
çirkablı sularla Bakıda ekoloji vəziyyəti mürəkkəbləşdirirdi.
Onilliklər tələb
edən gölün təmizlənməsi Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən “Bakı və
onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına
dair Dövlət Proqramına” daxil edilmişdi. Dövlət
başçısı tərəfindən qəbul edilmiş
qərarlar və uzaqgörənlik sayəsində layihənin
birinci mərhələsi çərçivəsində
Böyükşorun şərq və cənub sahillərində
bulvar və park yaradılıb, onların ərazisində isə
neftlə çirklənmiş ərazi təmizlənib.
Bu unikal hadisədir.
-
İlk Avropa Oyunlarının açılışı
çoxmilyonlu izləyici auditoriyasında unudulmaz təəssürat
yaratdı. Möhtəşəm
açılışın hansı məqamı Sizdə daha
böyük təəssürat yaratdı?
- Tarixi hadisələri,
incəsənəti, ədəbiyyatı və musiqini əhatə
edən bu böyük mərasim zamanı məndə ən
böyük təəssüratı Qobustanın 5 dağ zirvəsinin
rəsmi və bizim gözəl xanəndə Alim Qasımov tərəfindən
Avropa Oyunlarının bayram açılışına
uvertüra şəklində ifa edilən muğam yaratdı.
Azərbaycanın
musiqi mədəniyyətinin komponentlərindən biri kimi
muğam istənilən ifa formasında - opera, balet, mahnı
janrı, klassika və caz - insanlara təsir edir. Azərbaycan
poeziyasının klassikləri olan Nizami, Füzuli, Nəsimi,
Vaqifin lirik qəzəllərinin poetik mətnləri insanlara təsir
etməyə bilməz. Qobustan və
muğamın məndə yaratdığı təəssürat
isə qayaüstü rəsmlərlə əlaqəlidir.
Onlardan birinin üzərindəki rəqs edən fiqurlar alimlərin
Azərbaycan xalq musiqisinin 5 min il öncə
yaranması barədə fikirlərini təsdiqləyir. Maraqlı faktdır, deyilmi?
-
Avarçəkmə Federasiyasının Gənclər və
İdman Nazirliyi ilə əməkdaşlığı
hansı səviyyədədir?
- Azərbaycanın milli
federasiyalarının beynəlxalq və Avropa
federasiyalarının tam hüquqlu üzvü olaraq
tanınması, onların Avropa və dünya məkanına
müstəqil çıxışı bu ya digər idman
növünün fəaliyyətinin effektivliyini təmin etməyə
qadir olan idarəetmə metodlarını və iqtisadi
potensialı artırmağı tələb edirdi.
Cənab İlham
Əliyevin MOK-un prezidenti seçilməsi ilə
federasiyaların idarəetmə metodları könüllü
özünü idarəetmə formalarından dövlət
maraqlarına tabe edildi. Bu isə yüksək beynəlxalq
səviyyəli idmançıların hazırlanması
proseslərinə hər iki tərəfin maraqlı olduğu
yanaşmanı şərtləndirdi.
Milli Avarçəkmə
Federasiyası ilk günlərdən ümummilli lider Heydər
Əliyevin dənizkənarı bulvarda avarçəkmə
hovuzunun və ellinqlərin tikilməsi barədə ideya və
qərarlarına, dövlət və MOK
başçısı İlham Əliyevin vətəni
dünyada tanıdan sağlam nəslin hazırlanmasının
kütləviləşdirilməsi barədə
konsepsiyasına əsaslanırdı.
-
Dövlət və qeyri-hökumət orqanlarının
qarşılıqlı əlaqəsi barədə hər
şey aydındır. Bəs təcrübədə
hər şey necədir? Avarçəkmədə
uğurlara necə nail oldunuz?
- Dövlət və
qeyri-hökumət strukturlarının maraqlı olduğu,
qarşılıqlı əlaqəli fəaliyyət
Avarçəkmə Federasiyasına kifayət qədər
qısa müddətdə beynəlxalq nəticələri
yüksəltməyə, beynəlxalq səviyyəli idman
ustalarının hazırlanması prosesinə daha mükəmməl
yanaşmalar tapmağa imkan verdi. Bu isə
gənclər və idman siyasətinə yeni nəfəs verdi və nazir Azad Rəhimovun səsləndirdiyi
sözləri təsdiqlədi: “Bizə, nəhayət,
ümummilli mövqelərdən çıxış edərək,
böyük miqyaslı düşünməyi öyrənmək
lazımdır”.
Qeyd etdiyim kimi,
federasiya ilk günlərdən fəaliyyətinin əsasında
duran iki məqamı diqqətdə saxlayır. Bakıda
Bayıl ərazisində avarçəkmə bazasının
yenidən qurulması, avarçəkmə hovuzunun və
ellinqlərin tikintisi, liman və slipin təmiri həyata
keçirilmişdir. Mingəçevirdə
isə ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü
və dəstəyi ilə keçmiş idman mərkəzi
“Kür”ün ərazisində yerləşmiş
qaçqın və məcburi köçkünlərə
kottec və mənzillərlə təmin edilməsindən
sonra yüksək səviyyəli “Kür” Olimpiya mərkəzi
yaradılmışdır. Avropa
Oyunlarına görə bu mərkəz yenidən qurulmuş,
kilometrlik su məkanı isə beynəlxalq tələblərə
uyğun vəziyyətə gətirilmişdir.
-
İlk Avropa Oyunlarında avarçəkmədə
kanoeçi Demyanenko gümüş medal qazandı.
Onun Rio-De-Janeyroda uğuruna ümid etmək
olarmı? Ümumilikdə avarçəkənlərin
ilk Avropa Oyunlarında çıxışlarını necə
qiymətləndirirsiniz?
- Belə səviyyəli
beynəlxalq idman yarışlarında çıxışa
qiymət, bir qayda olaraq, medalların keyfiyyət və sayı
üzrə verilir. Burada qızıl medal -
nailiyyət etalonudur, mühüm nəticə isə - istedad
və ağır əziyyət sayəsində mümkün
olur. Ancaq istənilən incəsənət
növündən fərqli olaraq idmanda uğur təsadüf
və tale kimi faktorlardan da asılıdır. Bu faktorlarla isə çətin idman yolunda atletlər,
komandalar və hətta ölkələr tez-tez
qarşılaşırlar.
2012-ci il
London Olimpiadasında kanoeçilərin startı zamanı
hamının medal gözlədiyi dünya çempionunun
qarşısını təsadüfi zədədən yaranan
çox güclü ağrı aldı. Sağlam
düşüncə yarışı dayandırmağa məcbur
edirdi, borc və idman şərəfi isə başqa şey
deyirdi. Demyanenko mübarizəni sona qədər
davam etdi, ancaq yarışı sonuncu bitirdi, bu isə onu
çox şeydən, o cümlədən, şöhrətdən
də məhrum etdi.
İlk Avropa
Oyunlarına hazırlıq üçün ən yüksək
səviyyədə bütün şəraitin
yaradıldığı avarçəkənlərimizin nəticəsi
məni qane etdi.
İstənilən oyunların gümüş
medalı əhəmiyyətli nəticədir. Eləcə də bizim məktəbin yetirmələri
olan Mirnazim Cavadov və Tamerlan Mustafayevin
çıxışlarını gördük. Bu milli kadrlara biz gələcəkdə müəyyən
ümidlər bağlamışıq.
-
Keçmiş illərdə avarçəkmə idman növləri
Bakı buxtasının akvatoriyasında yaxşı ənənələrə
malik idi, ancaq onun hüdudları kənarında Azərbaycan
avarçəkməsi rəqabətə davamlı deyil.
Düşünürəm ki, dəniz dövlətində
Olimpiya avarçəkməsinin inkişafında ancaq Mingəçevirlə
kifayətlənmək olmaz. Bakı
buxtasının akvatoriyasında avarçəkmənin yenidən
populyarlaşdırılması nəzərdən
keçirilirmi?
- Bilirsiniz ki, Milli
parkın yenidən qurulması akvatoriyanın sahil
zolağının müxtəlif tikililərdən və gəmi
təmiri zavodlarından azad etdi və paytaxtın milli dənizkənarı
parkını dünyanın ən böyük və ən
gözəl bulvarına çevirdi. İlk
Avropa Oyunları ərəfəsində Dənizkənarı
Milli Parkda, Bayıl burnundan 20-ci Sahəyə tərəf
böyük Su İdmanı Sarayı da daxil olmaqla, müxtəlif
idman tikililəri yaradılıb. Bununla belə,
kiçik körfəzlərin olduğu akvatoriyanın sahil
zolağı dəyişməz olaraq qalıb.
Bu gün dövlət
başçısı İlham Əliyevin olimpizm və idman məsələləri
ilə bağlı ideyaları uğurla reallaşır, Avropa
Oyunları isə Azərbaycanda hətta Olimpiadanın
keçirilməsinin mümkünlüyünü təsdiq
etdi.
Ancaq Bakı
buxtasının akvatoriyasında avarçəkmə
bazasının yaradılması məsələsini irəli
sürməzdən öncə milli parkın memarlıq
xüsusiyyətlərini, avarçəkmə bazasının
ərazisinin ölçülərini, ellinqlərin,
avarçəkmə hovuzlarının və bir çox
başqa şeylərin yerləşdirilməsi
üçün ərazinin xüsusiyyətlərini
araşdırmaq lazımdır.
- Ermənistanın
ilk Avropa Oyunlarında iştirakı və “Bakı-2015”in Ermənistanda
nümayiş olunması ilə əlaqədar bu yaxınlarda
yaranan istəklə bağlı fikrinizi soruşmaya bilmərəm.
- Məlumdur ki, Ermənistan
cəzalandırılmadığından, rahat şəkildə
Dağlıq Qarabağ məsələsi ilə bağlı
beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən qəbul edilən
qərarları saymazdan gəlir. Erməni lobbisi
və hətta bir sıra Avropa strukturları öz
yalanları ilə qitənin ən böyük hadisəsini
keçirməyi etibar etdiyi ölkənin nüfuzuna xələl
gətirməyə çalışırlar. Qeyd edək ki, Ermənistanda Bakıya gəlmək
niyyətlərini çoxlu sayda idmançı irəli
sürdü, ancaq onlara müxtəlif təşkilatlar təzyiq
göstərdi. Ancaq buna baxmayaraq Avropa
Oyunlarına Ermənistandan 25 iştirakçı gəldi.
Bu isə o deməkdir ki, Ermənistan təmsilçiləri
əyani şəkildə ölkəmizin iqtisadi, sosial və
mədəni inkişafının şahidi oldular. Bu o deməkdir ki, onlar Bakıda yenidən
yaradılmış idman infrastrukturunun möhtəşəmliyini
və mükəmməlliyini gördülər. Nəhayət, bu o deməkdir ki, öz gəlişləri
ilə erməni idmançıları öz ölkə rəhbərliyinin
fəaliyyətindən fərqlənən mövqe ifadə
edirlər. İlk Avropa Oyunlarının
Ermənistan teleməkanında yayımlanması isə Azərbaycanın
gücünün, çoxsaylı etiqad və mədəniyyətləri
birləşdirən multikulturalizminin nümayiş olunması
üçün əlavə imkandır.
-
Öz uğurlarınıza necə yanaşırsınız
və Avropa Oyunlarından sonra federasiyanın hansı
perspektivləri var?
- Kifayət qədər tənqidi
yanaşıram. Tənqid və
özünütənqid birmənalı anlayışlar deyil.
Ancaq özümə tənqidi qiyməti versəydim,
deyərdim ki, avarçəkmədə bacardığım hər
şeyi etdim, ancaq şübhəsiz ki, bu istədiklərimdən
xeyli azdır.
İdmanda proqnoz
vermək - necə deyərlər, uduşsuz işdir,
çünki onların çoxu daha sonra həyata
keçmir.
Bununla belə, müasir idmanda yeni nəsildən
yeni sensasiyalar gözləmək lazımdır - desəm
düşünürəm ki, səhvə yol vermərəm.
Yeni nəsil böyük idmanda əsas startdan yarım il öncə ərzində ən gözlənilməz
nəticə əldə edə bilər. Belə ki, avarçəkmə
bukmeykerləri hesab edirdilər ki, Mingəçevirdə
kanoeçilərin 200 metr məsafədə Avropa
Oyunlarının qızıl medalı uğrunda əsas
mübarizəsi iki köhnə rəqib arasında olacaq -
2013-cü il Avropa çempionu Demyanenko və 2014-cü ildə
Avropa çempionu olan rusiyalı Krayter. Ancaq ilk
Avropa Oyunlarının qalibi gənc litvalı idmançı
oldu.
Demyanenko kimi
ekstra-klass səviyyəli avarçəkəni tapmaq və
hazırlamaq üçün çox şey, o cümlədən,
zaman lazımdır. Rio-de-Janeyroya milli
yığma komanda medallar uğrunda mübarizə aparmağa
qadir olan avarçəkənlərlə gücləndiriləcək.
Demyanenkonun iştirakı isə təkcə
onun təbii vəziyyətindən, həm də psixoloji və
xüsusi hazırlığından asılı olacaq.
Biz Rio - de -
Janeyroda Olimpiada və Bakıda keçiriləcək IV
İslam Həmrəyliyi Oyunları ərəfəsindəyik. Milli Avarçəkmə
Federasiyasının prezidenti olaraq, bütün gücümdən
istifadə edəcəm ki, bizim avarçəkənlər həm
“Rio-2016”da, həm də İslam Həmrəyliyi Oyunlarında
ümidləri doğrultsunlar və layiqli nəticə əldə
etsinlər.
Elçin
VƏLİYEV,
Azərbaycan.- 2015.- 2 iyul.- S. 5.