Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev
Asiya İnkişaf Bankının
Rəhbərlər
Şurasının 48-ci illik toplantısının
açılış sessiyasında iştirak edib
Mayın
4-də Bakı Konqres Mərkəzində Asiya İnkişaf
Bankının Rəhbərlər Şurasının 48-ci
illik toplantısının açılış sessiyası
olub.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, xanımı Mehriban Əliyeva və Asiya İnkişaf Bankının prezidenti Takehiko Nakao tədbirdə iştirak ediblər.
Asiya İnkişaf Bankının 48-ci illik toplantısının Bakıda keçirilməsi barədə qərar 2012-ci ilin may ayında Manilada bankın Rəhbərlər Şurasının yekdil qərarı ilə qəbul edilib. Bununla əlaqədar olaraq 2013-cü il fevralın 19-da “Azərbaycan Respublikası hökuməti və Asiya İnkişaf Bankı arasında bankın Rəhbərlər Şurasının 48-ci illik toplantısı ilə bağlı anlaşma memorandumu” imzalanıb. Elə həmin il mayın 22-də Prezident İlham Əliyev Baş nazirin birinci müavininin sədrliyi ilə Təşkilat Komitəsinin yaradılması barədə müvafiq sərəncam imzalayıb. Asiya İnkişaf Bankının Rəhbərlər Şurasının illik toplantısı kimi mühüm bir tədbir Cənubi Qafqaz regionunda ilk dəfə məhz respublikamızda keçirilir. Bu nüfuzlu toplantıya üzv ölkələrin yüksək səviyyəli hökumət rəsmiləri, maliyyə nazirləri, mərkəzi bank rəhbərləri, həmçinin beynəlxalq maliyyə institutları və vətəndaş cəmiyyətlərinin təmsilçiləri, tanınmış alimlər, ekspertlər, gənc mütəxəssislər, ümumilikdə 3000-dək nümayəndə qatılıb. Toplantı çərçivəsində keçirilən silsilə tədbirləri ölkəmizin kütləvi informasiya vasitələri ilə yanaşı, dünyanın 200-dək media orqanı geniş işıqlandırır.
Tədbirdən əvvəl Asiya İnkişaf Bankının Rəhbərlər Şurasının 48-ci illik toplantısının iştirakçıları xatirə şəkli çəkdirdilər.
Sonra Prezident İlham Əliyev, xanımı Mehriban Əliyeva və Asiya İnkişaf Bankının prezidenti Takehiko Nakao görüşüb söhbət etdilər.
* * *
Tədbirin
aparıcısı dedi:
- Zati aliləri!
Xanımlar
və cənablar!
Sizləri Asiya İnkişaf Bankının Rəhbərlər
Şurasının 48-ci toplantısında salamlayıram. Səxavətli ev sahiblərinə təşəkkürümüzü
çatdırır və belə bir əzəmətli binada
tədbirin keçirilməsinə şərait
yaradıldığına görə minnətdarlığımızı
bildiririk.
* * *
Dövlət başçısı
açılış sessiyasında nitq söylədi.
Azərbaycan Prezidenti İlham
Əliyevin nitqi
- Hörmətli
prezident Nakao!
Hörmətli
xanımlar və cənablar!
Hörmətli
qonaqlar!
Əvvəlcə sizi Azərbaycanda salamlayıram. Bizim üçün
böyük qürur və şərəfdir ki, Asiya
İnkişaf Bankının Rəhbərlər
Şurasının illik toplantısına ev
sahibliyi edirik. Bu toplantı yeni inşa
edilmiş və açılışını bir həftə
öncə etdiyimiz Bakı Konqres Mərkəzində baş
tutur. Bu, Bakının ən iri tədbir yeridir və
onun inşasına bir il öncə
başlanılmışdır. Yəni,
tikintinin sürəti Azərbaycanın inkişaf sürətinə
bərabərdir. Əminəm ki, Asiya
İnkişaf Bankının köməyi ilə bizim ölkə
daha da böyük nailiyyətlər əldə edəcəkdir.
Azərbaycan Asiya İnkişaf Bankına 1999-cu ildə
qoşulmuşdur. O vaxtdan bəri bizim çox səmərəli əməkdaşlığımız
olmuşdur və biz Asiya İnkişaf Bankının iqtisadiyyatımızın
müasirləşməsi, əhalimizin yaşayış
standartlarının yaxşılaşdırılmasında
xalqımızın səylərinin davamlı dəstəklənməsinə
görə Asiya İnkişaf Bankına təşəkkürümüzü
bildiririk. Əminəm ki, bizim səmərəli
əməkdaşlığımız davam edəcəkdir,
çünki Azərbaycanda hələ də islahatların
aparılması, infrastrukturun təkmilləşdirilməsi və
iqtisadiyyatımızın real sektorunda sərmayələrin
qoyuluşu sahəsində görüləcək işlər
çoxdur.
Bugünədək Asiya İnkişaf Bankı tərəfindən
Azərbaycana 1.5 milyard dollar məbləğində vəsait
ayrılmışdır və dediyim kimi, xalqımız bu
layihələrdən bəhrələnmiş və həmin
vəsait davamlı iqtisadi inkişafımıza xidmət
etmişdir.
Qonaqların əksəriyyəti ilk dəfədir ki,
buraya səfər edirlər. Əminəm ki, bu, Azərbaycanı
yaxından tanımaq üçün gözəl fürsət
olacaqdır. Çünki Azərbaycan müstəqil
ölkə kimi dünya xəritəsində 23 ildən bir az artıq müddətdir ki, mövcuddur. Azərbaycan öz qədim tarixi, mədəniyyəti
və ənənələrinə görə məşhurdur
və əminəm ki, qonaqlarımız tarixi yerlərimizi
ziyarət edəcək, Azərbaycan, xalqımızın ənənələri,
keçmişimiz və bu günümüz haqqında daha
dolğun məlumat əldə edəcəklər.
Azərbaycanın coğrafi yerləşməsi birmənalı
olaraq bizim bir ölkə kimi inkişafımıza təsir
etmişdir. Şərq və Qərb, Asiya və Avropa
arasında yerləşdiyinə görə Azərbaycanda əsrlər
boyu multikultural cəmiyyət mövcud olmuşdur. Bizim ən böyük sərvətimiz ondan ibarətdir
ki, Azərbaycan hər zaman əməkdaşlıq və
qarşılıqlı anlaşma məkanı olmuşdur.
Biz tariximizlə, multikultural tariximizlə fəxr
edirik. Biz Azərbaycanın müasir və
tolerant ölkə kimi inkişafına qəti olaraq sadiqik ki,
burada bütün millətlərin və dinlərin nümayəndələri
sülh şəraitində və ləyaqətli şəkildə
yaşasın.
Bir
neçə il öncə
yaradılmış Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi
bizim daha da təhlükəsiz dünya, insanların özlərini
daha qorunmuş hiss etdikləri, irqi ayrı-seçkilik, dini
nifrət olmayan dünya naminə müsbət meyillərin
inkişafına verilən töhfəmizdir.
Bizim səylərimiz nəticəsində Azərbaycan
dünyada multikulturalizm mərkəzlərindən biri kimi
tanınır.
Mədəni müxtəliflik bizim ölkənin
ən böyük sərvətlərindəndir. Bu gün biz fəxr edirik ki, burada müxtəlif
ölkələrdən olan çoxsaylı qonaqlar var.
Əminəm ki, bizim qarşılıqlı etimad, hörmət
və marağa əsaslanan əməkdaşlığımız
uğurla davam edəcəkdir.
Müstəqil ölkə olaraq Azərbaycan Sovet
İttifaqının süqutu nəticəsində
yaranmışdır. Ancaq XX əsrin əvvəlində Rusiya
imperiyasının dağılmasından sonra Azərbaycan 2 il müstəqil olmuş və müsəlman
dünyasının ilk demokratik respublikası məhz 1918-ci
ildə Azərbaycanda yaranmışdır. Lakin müstəqillik
işğal nəticəsində əlimizdən alındı
və biz 70 il ərzində müstəqillikdən
məhrum edildik. Yalnız 1991-ci ildə Azərbaycan
öz müstəqilliyini bərpa etdi.
O, həm
çətin, həm də böyük gözləntilərin
olduğu illər idi. Çünki biz ölkəmizin
güclü iqtisadiyyatını yaratmalı idik. Təəssüflər olsun ki, o zaman Azərbaycan
çətin vəziyyətdə idi. Daxili
gərginlik, vətəndaş müharibəsi, Ermənistanın
Azərbaycana qarşı təcavüzü və iqtisadi
çətinliklər bizim üçün ən
böyük çağırışlar idi.
Iqtisadiyyatımız yalnız durğunluq deyil, tənəzzül
içərisində idi, inflyasiya 1000 faizdən artıq idi,
siyasi və iqtisadi inkişaf perspektivləri o qədər də
aydın deyildi.
1990-cı
illərin ortalarında başlanmış siyasi və iqtisadi
islahatlar o çətinliklərin öhdəsindən gəlmək
imkanı yaratdı, bugünkü Azərbaycanı müasir,
demokratik və çox yaxşı perspektivlərə malik
olan dövlət kimi inkişaf etdirməyə imkan verdi.
Biz siyasi və iqtisadi islahatların
reallaşdırılmasına başladıq və eyni zamanda,
iki mühüm məsələ qarşısında
qaldıq. Birincisi, dövlət quruculuğu idi. Çünki bizim ondan əvvəl dövlətimiz
yox idi. İkincisi isə siyasi və
iqtisadi sistemin transformasiyası idi. Siyasi
sistem Sovet İttifaqından mövcud olan sistem idi, iqtisadiyyat
isə planlı iqtisadiyyat prinsiplərinə əsaslanırdı.
O zaman
bazar iqtisadiyyatı mövcud deyildi. Yəni,
qarşımızda olan çağırışlar bunlar idi
- dövlət quruculuğu prosesi, siyasi sistemin və
iqtisadiyyatın transformasiyası. Mən
düşünürəm ki, olduqca qısa zamanda, - 23 ildən
bir qədər artıq müddət ərzində, - 1990-ci
illərin ortalarından bugünədək biz mühüm irəliləyişə
nail olmuşuq.
Azərbaycan özünün demokratik inkişafına
sadiqdir. Azərbaycanda bütün azadlıqlar tam təmin
edilir - siyasi fəaliyyət azadlığı, media
azadlığı, toplaşma azadlığı, dini
azadlıqlar. Bizdə azad internet var.
İnternet istifadəçilərinin sayı gündən-günə
artır və bu gün bu rəqəm 70 faizə
çatır. Hökumətimiz fəal
şəkildə müasir texnologiyalar, İKT sahəsinə
sərmayə qoyur. Biz bu gün
genişzolaqlı interneti Azərbaycanın hər bir kəndinə
çəkirik.
Bu, bizim niyyətlərimizin göstəricisidir. Biz aydın şəkildə
dərk etdik ki, siyasi transformasiya, müasir idarəçilik
sistemi olmasa, uğura nail ola bilmərik. Bu səbəbdən siyasi və iqtisadi islahatlar
paralel şəkildə aparılmışdır. Biz xarici sərmayələrin cəlb edilməsi
siyasətinə başladıq. Çünki
bizim maliyyə resurslarımız yox idi və beləliklə,
XX əsrin sonunda Azərbaycan bir daha neft və qaza görə
məşhur olan ölkəyə çevrildi.
Qeyd etmək istərdim ki, dünyada ilk neft XIX əsrin
ikinci yarısında Azərbaycanda - Bakıda hasil edilib. Dənizdəki
yataqlardan da ilk neft Xəzər dənizinin Azərbaycan
sektorunda XX əsrin ortalarında hasil olunub. Beləliklə, neft sənayesi, ən iri neft və
qaz şirkətlərinin sərmayələrinin cəlb edilməsi
bizim inkişafımızın təmin edilməsi yolu
olmuşdur. Lakin biz hər zaman deyirik ki,
bu, bizim yekun hədəfimiz deyil, inkişafımız
üçün vasitədir. Biz
ehtiyatlarımızdan istifadə yolu ilə ölkəmizi
transformasiya edərək müasirləşdirməli,
xalqımız üçün daha yaxşı şərait
yaratmalıyıq.
Bu islahatların həyata keçirilməsi qonşu Ermənistanın
bizə hücum etdiyi vaxta təsadüf edirdi. Ermənistan
Azərbaycana qarşı təcavüzə başladı.
Həmin təcavüz nəticəsində Azərbaycanın
ərazisinin 20 faizə yaxın hissəsi işğal
altındadır. Bir milyon qaçqın və
məcburi köçkün Ermənistanın təcavüzündən
əziyyət çəkir. Əhaliyə
qarşı etnik təmizləmə siyasəti
aparılmış, Ermənistan ordusu və separatçı
qüvvələr Azərbaycanda etnik təmizləmə və
soyqırımı törətmişlər. Təəssüflər olsun ki, 20 ildir
danışıqlar aparılır, lakin heç bir nəticə
yoxdur. Bu, beynəlxalq hüququn kobud şəkildə
pozulmasıdır. Bu, XXI əsrdə qətiyyən
qəbuledilməzdir ki, bir dövlət digərinin ayrılmaz
və qanuni hissəsini işğal edir və buna görə
cəzalandırılmır.
Bu, bizdə bir daha elə bir təsəvvür
yaradır ki, beynəlxalq hüquq qüvvədə deyil. Məsələn, bizim halda
dünyanın ən mötəbər beynəlxalq təsisatı
olan BMT Təhlükəsizlik Şurası dörd qətnamə
qəbul etmişdir ki, onlar Ermənistan qoşunlarının
Azərbaycan ərazisindən dərhal və qeyd-şərtsiz
olaraq çıxarılmasını tələb edir. Lakin bu qətnamələr 20 ildən artıqdır
ki, tətbiq olunmur.
Bu, ən böyük ədalətsizlik və beynəlxalq
hüququn pozulmasıdır. Bu, bir daha
nümayiş etdirir ki, beynəlxalq hüquq siyasi
preferensiyalara malik olan və dünyada beynəlxalq münasibətlərə
təsir edən dövlətlər tərəfindən
selektiv şəkildə tətbiq olunur. Biz,
eyni zamanda, humanitar fəlakətlə üzləşmişdik.
Dünyada adambaşına düşən ən çox sayda
qaçqın məhz Azərbaycanda idi - 9,6
milyon əhalinin bir milyonu.
Biz bu insanların qayğısına qalmalı,
iqtisadiyyatımızı inkişaf etdirməli və sərmayə
cəlb etməli idik. Lakin bizim sabitliyə və sülhə
ehtiyacımız var idi.
Hazırda biz Ermənistanla atəşkəs şəraitindəyik. Biz
münaqişənin beynəlxalq hüquq və Azərbaycanın
ərazi bütövlüyü çərçivəsində
həll edilməsinə çalışırıq. Ərazi bütövlüyü beynəlxalq
hüququn fundamental prinsipidir. O, zorla, istənilən
dövlətin hökuməti və xalqının
razılığı olmadan dəyişdirilə bilməz.
Bu səbəbdən dünyada bütün
münaqişələr eyni prinsiplə istisnasız olaraq -
beynəlxalq hüquq və ərazi bütövlüyü əsasında
həll edilməlidir. Biz bu vəziyyətdə inkişaf etməli
idik. Biz anladıq ki, yalnız güclü olduğumuz təqdirdə
məqsədlərimizə nail ola bilərik.
Siyasi və
iqtisadi inkişaf, sərmayə bütün məsələlərdə
bizə planlarımıza nail olmağa imkan verdi.
Azərbaycanın xarici siyasətinə gəldikdə,
o, çox fəaldır. Siyasətimiz daha
çox dostların əldə edilməsinə yönəlib.
O, açıq siyasətdir. Azərbaycan beynəlxalq
ictimaiyyətin fəal üzvüdür. Müxtəlif
beynəlxalq təsisatların üzvüdür. Məsələn, biz Avropa Şurasının və
İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının
üzvüyük. Bir neçə il
öncə biz Qoşulmama Hərəkatının
üzvü olduq.
Bizim
dünyada olduqca müsbət imicimiz var. Bir neçə il öncə Azərbaycan 155 dövlətin dəstəyi
ilə BMT Təhlükəsizlik Şurasına qeyri-daimi
üzv seçilmişdir. Yəni, beynəlxalq
ictimaiyyətin mütləq əksəriyyəti Azərbaycanı
dəstəkləyir, Azərbaycana etimad göstərir və
bizim lehimizə səs verir. Bu, bizim ən
böyük siyasi və diplomatik nailiyyətimiz idi.
Biz bununla fəxr edirik. Təhlükəsizlik
Şurasında biz bəyan etdiyimiz kimi, ədalət və
beynəlxalq hüququ müdafiə etdik. Biz
dərk etdik ki, taleyimiz və gələcəyimiz öz əlimizdədir.
Beləliklə, bizim hədəfimiz
özünü təmin edən iqtisadiyyat, dayanıqlı
iqtisadiyyat yaratmaq idi. Biz buna nail
olunmasının yollarını axtarırdıq və əlbəttə,
enerji amili ən açıq-aydın olan idi və
investorların diqqətini ən cəlb edən sahə oldu.
Bununla da, 1994-cü ildə Azərbaycan enerji
strategiyasını başladı və nəticədə
hökumətimiz, xarici şirkətlər və
qonşularımız arasında çox fəal və
geniş əməkdaşlıq yarandı. Bizim nəhəng
neft-qaz ehtiyatlarımız olsa da, sərmayəyə
ehtiyacımız var idi və həmin sərvətlərin
dünya bazarına nəqli üçün vasitə
lazım idi. Biz dünya okeanlarına
çıxışı olmayan qapalı ölkəyik və
bu səbəbdən boru kəmərləri inşa etməli
idik. Bu gün enerji strategiyamıza və
sadiqliyimizə əsasən, biz tarixdə ilk dəfə Xəzər
dənizini Qara və Aralıq dənizləri ilə xam neft kəmərləri
vasitəsilə birləşdirdik. Bu, regionun
enerji xəritəsinin dəyişdirilməsində ilk
addım idi.
Neft və
qaz sahəsinə sərmayələrin cəlb edilməsi
yerli şirkətlərimizə təmaslar qurmaq və təcrübə
əldə etmək imkanı verdi. Bu, bizə
gənc nəslə təlim keçmək və yeni nəsil
azərbaycanlılar hazırlamağa imkan verdi
ki, onlar iri beynəlxalq enerji şirkətlərində
çalışmaq təcrübəsinə malik olsunlar.
Biz 1990-cı illərin sonunda nəhəng qaz
ehtiyatlarını kəşf etdikdə, bu, o zaman bizim
üçün böyük çağırış, həm
də böyük fürsət idi. Bu gün biz bilirik ki,
enerji təhlükəsizliyi təbii qaz ehtiyatları ilə
bağlıdır. Bu baxımdan Azərbaycanın
regionda rolu çox vacibdir. Çünki
biz bu prosesdə aparıcı ölkə idik. Biz “Cənub” qaz dəhlizinin tikintisinin təşəbbüskarı
olduq. Bu gün o, regionun və Avropanın
10 dövlətini birləşdirir, inşaat işləri
artıq başlamışdır.
Bu, hazırda Avropada reallaşdırılan ən iri
infrastruktur layihəsidir. “Cənub” qaz dəhlizinin inşası və
bizim qaz yataqlarımızın istismarını nəzərdə
tutan bu layihənin dəyəri 45 milyard dollara bərabərdir.
Azərbaycan bu prosesdə aparıcı qüvvədir.
Bu gün dünyanın müxtəlif yerlərində
istehlakçıların Azərbaycan qazına ehtiyacı var.
Yəni, bu gün, əlbəttə, enerji siyasəti ölkəmizin
geosiyasi əhəmiyyətini və imkanlarını
artırır. Biz neft ixracından mənfəət
əldə etməyə başlamışıq.
Üç-dörd ildən sonra “Cənub” qaz dəhlizi layihəsi
başa çatanda Azərbaycan bir neçə onillik, mən
deyərdim, yüz il ərzində region və
Avropa istehlakçıları üçün ən
mühüm təbii qaz təminatçısından biri
olacaq. Əlbəttə, bizim geosiyasi əhəmiyyətimiz
və nüfuzumuz artacaq. Təbii ki, hər
bir ölkə kimi, biz də regional məsələlərdə
daha çox imkanlar əldə etmək istəyirik.
Bizim bütün siyasətlərimiz regional əməkdaşlığa
yönəlir.
Biz hər zaman qarşılıqlı
faydalı vəziyyət yaratmağa
çalışırıq. Məsələn, enerji sahəsində
istehsalçı, tranzit və istehlakçı dövlətlər
arasında, yalnız belə olan halda layihələr uğurlu
ola bilər. Eyni zamanda, biz
heç vaxt enerji resurslarımızı təzyiq aləti və
ya əsaslandırılmamış üstünlük, yaxud mənfəət
əldə edilməsi üçün istifadə etməmişik.
Əksinə, biz hər zaman tərəfdaşlarımızı,
tranzit və istehlakçı ölkələri dəstəkləyirik.
Bununla da vahid məqsəd ətrafında
ölkələr ailəsi yaranır ki, bu məqsəd hər
birimiz üçün faydalı olan layihənin
reallaşdırılmasıdır.
Hazırda Azərbaycanın enerji siyasəti regionumuzda
getdikcə daha vacib rol oynayır. Həyata keçirməkdə
olduğumuz layihələr Avropanın enerji xəritəsini
tamamilə dəyişdirir. Resursların və
mənbələrin şaxələndirilməsi Azərbaycanın
bu layihələri nə dərəcədə uğurlu həyata
keçirəcəyindən asılıdır. Biz hər zaman demişik ki, iqtisadiyyatımız
üçün ən vacib məqam davamlı
inkişafdır. Biz həmişə neft və
qazdan asılılığımızı azaltmağa
çalışırıq və uzun illərdir həyata
keçirdiyimiz şaxələndirmə siyasəti gələcək
inkişaf üçün yaxşı fürsətlər
yaradır.
Bizim ümumi daxili məhsulumuzun strukturuna nəzər
salsaq görərik ki, onun 70 faizi qeyri-neft sektorundan ibarətdir. Lakin
ixracımıza baxdıqda onun mütləq əksəriyyətinin
neft və qazla əlaqəli olduğu bəlli olur. Bu, təbii haldır. Çünki
söhbət nəhəng həcmlərdən gedir və bu həcmlər
artacaqdır. Çünki bir neçə
ildən sonra ixrac edəcəyimiz təbii qaz bizim enerji
ixracında bu nisbəti daha da artıracaqdır.
Bu səbəbdən biz sərmayə cəlb etməyə
və sərmayə yatırmağa
çalışırıq ki, yerli və xarici investorlar
üçün qeyri-neft sektorunda yaxşı imkanlar
yaransın. Fəxr edirik ki, bizim qeyri-neft sektorumuzun artımı
ümumi iqtisadi artımı üstələyir. Bu ilin
ilk üç ayında ümumi daxili məhsul 5,3 faiz artdığı halda, qeyri-neft sektorunda
7 faiz artım qeydə alınmışdır.
Təbii ki, neft və qaz istehsal edən ölkə kimi,
neftin qiymətinin kəskin dəyişməsi bizdə
narahatlıq doğurur. Lakin onu da qeyd etmək istərdim ki, bu,
bizim üçün bir növ
çağırışdır - daha da səmərəli
olaq, büdcəni daha da möhkəmləndirək, zəruri
olmayan xərcləri azaldaq və diqqətimizi yaxşı
idarəçilik və menecmentə yönəldək.
Qara qızıl adlandırdığımız neftin
insan kapitalına çevrilməsi dövlət siyasətimiz
olmuşdur və heç zaman bizim iqtisadiyyatımız
bugünkü qədər şaxələndirilmiş
olmamışdır. Bizim hədəfimiz elə bir
dayanıqlı iqtisadiyyat yaratmaqdır ki, burada neft amili
başlıca rol oynamasın. O, yalnız maliyyə
ehtiyatlarının artırılmasına xidmət etməlidir
ki, bizim üçün bu, siyasi və iqtisadi təhlükəsizlik
məsələsidir. Bu da öz növbəsində
maliyyə bazarlarında hər hansı gözlənilməz
hadisədən sığortalanmaq deməkdir.
Ancaq əsas diqqət iqtisadiyyatımızın qeyri-neft
sektoruna yönəldilib. Bilirəm ki, bu günlərdə
keçirilən görüş və ya seminarlarda nümayəndələrimiz
Azərbaycanın iqtisadi nailiyyətləri haqqında məlumat
vermişlər. Bununla belə, sürətli inkişaf
illəri olan son 10 il ərzində
görülmüş işlərlə bağlı bir
neçə rəqəmi xatırlatmaq istərdim. Ümumi daxili məhsul 3 dəfə
artmışdır, xarici borcumuz olduqca aşağı səviyyədədir,
ümumi daxili məhsulun təqribən 10 faizini təşkil
edir. Biz milyardlarla xarici sərmayə cəlb
edə bilmişik, müstəqillik illərində bu rəqəm
200 milyard dollara bərabər olmuşdur. Ötən il ərzində bu rəqəm 27 milyard dollar təşkil
etmişdir. Biz görürük ki, bu rəqəm
artmaqdadır və ən vacib məsələ ondan ibarətdir
ki, bu vəsaitin 70 faizi yerli sərmayədir. Bununla belə, Azərbaycan xarici sərmayələr
üçün çox cəlbedici ölkə olaraq
qalır. Biz 9 milyondan artıq əhaliyə malik
olduğumuz ölkədə 1 milyondan artıq iş yeri
yaratmağa müvəffəq olmuşuq. Bunun nəticəsində
işsizlik çox aşağı səviyyəyə, təqribən
5 faizə enmişdir. Bizim ən
böyük nailiyyətimiz isə düşünürəm
ki, yoxsulluğun aradan qaldırılması ilə
bağlıdır. On-on beş il
öncə bu göstərici 50 faizə bərabər idisə,
bu gün həmin rəqəm 5 faizdir. Bu, onu
nümayiş etdirir ki, Holland sindromuna, iqtisadiyyatın birtərəfli
inkişafına düçar olmadıq. Biz
qara qızılı insan kapitalına çevirə bildik.
Məlumdur ki, enerji sektorunda çoxsaylı iş yerləri
yaranmır və heç də hər bir halda o,
firavanlığa səbəb olmur, bəzi hallarda cəmiyyətdə
təcrid olunma və parçalanmaya səbəb olur. Zənginlər daha da zəngin, yoxsullar isə daha da
yoxsul olur. Bu isə sosial problemlər və
ədalətsizliklə nəticələnir. Bu səbəbdən bizim əsas hədəfimiz hər
bir Azərbaycan vətəndaşının bu inkişafdan
faydalanması olmuşdur. Hər bir vətəndaş
ümumi inkişafda bunları görür - infrastrukturun
yaradılması, yeni məktəblər və xəstəxanaların
inşası, yaşayış səviyyəsinin
yaxşılaşması, yeni iş yerlərinin
açılması.
Beləliklə, işsizliyin və yoxsulluğun
azaldılması əsas hədəflərimizdən
olmuşdur. Bununla yanaşı, Azərbaycanın
regionlarının inkişafı vacib məsələ
olmuşdur. Biz regionların
inkişafını arzulayırdıq. Bunun
üçün 3 dövlət proqramı qəbul
edilmişdir ki, onların sayəsində yalnız Bakı
sakinləri üçün deyil, regionlarda yaşayan əhali
üçün yeni imkanlar yaransın. İnfrastruktura
qoyulan sərmayələr məsələsi olduqca vacibdir.
Vaxt var idi ki, biz elektrik enerjisini idxal edirdik, bu
gün ixrac edirik. Vaxt var idi ki, biz təbii
qazı idxal edirdik, indi ixrac edirik.
Asiya İnkişaf Bankının və digər beynəlxalq
qurumların köməyi ilə və hazırda dövlət
vəsaiti hesabına biz sosial infrastruktura sərmayə
yatırırıq. Son 10 ildə 500-dən artıq xəstəxana
və tibb ocağı, 3 mindən çox məktəb
inşa edilmişdir ki, bu, Azərbaycanın sosial
infrastrukturunu tamamilə dəyişmişdir.
Hazırda biz ətraf mühitin qorunması məsələsinə
diqqət yetirməliyik. Bakı hər zaman sənaye şəhəri
olmuş və neftə görə Azərbaycanın mərkəzinə
çevrilmişdir. Neftin kəşfinə
qədər Bakı sadəcə, xəritəmizin üzərində
olan coğrafi məkan idi. Biz XX əsrin əvvəlində
istehsal olunan neftin yarısından çoxunu hasil edirdik.
İkinci Dünya müharibəsi zamanı Azərbaycan
Sovet İttifaqının neftinin 70 faizini istehsal edirdi və bu
da faşizm üzərində Qələbədə həlledici
rol oynamışdı. Ancaq müstəqilliyimizin ilk illərində
biz nələrlə üzləşdik? İnflyasiya,
durğunluq, neft sənayesinin dağılması və ekoloji
fəlakət. Bu səbəbdən 10-15 il
öncə Bakıya gəlmiş insanlar indi onu artıq
tanıya bilmir. Çünki o zaman şəhər
qaranlıq və çirkli idi. Hər yerdə
köhnəlmiş sənaye əraziləri var idi. Bu gün artıq Bakı turizm şəhəri,
mühüm tədbirlərin keçirildiyi məkandır.
Biz ictimai yerlərin yaradılmasına və ətraf
mühitlə bağlı məsələlərə
böyük sərmayə qoymuşuq. Biz
neft gölməçələrinin təmizlənməsinə,
Bakı ətrafında və Abşeron yarımadasında
çirkli torpaqların bərpa edilməsinə böyük
vəsait yatırmalı olduq. Bu, yalnız
müstəqil və azad olanda, öz sərvətinin sahibi
olanda mümkündür. Azərbaycan
müstəqilliyini 1991-ci ildə deyil, 1971-ci ildə bərpa
etmiş olsaydı, biz bəlkə də dünyanın ən
zəngin dövlətlərindən biri olardıq. Bu, bir reallıqdır, lakin qısa bir zamanda biz
itirdiyimizi bərpa etməyə çalışdıq.
Biz aydın başa düşürdük ki, iqtisadi
müstəqillik olmadan siyasi müstəqilliyimiz tam həcmli
olmayacaqdı.
Enerji təhlükəsizliyi, iqtisadi müstəqillik
və öz sərvətimizə güvənməyimiz
inkişafımızın aparıcı qüvvəsi
olmuşdur. Təbii ki, digər vasitələrdən
də istifadə etməyə çalışırıq,
xüsusilə də coğrafi mövqeyimizdən. Bu gün Azərbaycan nəqliyyat qovşağına
çevrilir. Biz yaxşı coğrafi
mövqeyə və infrastruktura malikik. Biz
nəqliyyat infrastrukturuna böyük sərmayə
yatırmışıq. Hazırda biz Xəzər
dənizində ən iri dəniz limanı inşa edirik.
Onun illik yük qəbuletmə qabiliyyəti 25
milyon tona bərabərdir. Biz 5-i beynəlxalq
olmaqla, 7 hava limanı inşa etmişik. Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyəni
birləşdirəcək dəmir yolu xəttinin tikintisi
başa çatmaq üzrədir. Bununla da
Avropa və Asiya “Dəmir İpək Yolu” vasitəsilə birləşəcəkdir.
Bu yol Azərbaycan ərazisindən keçəcək,
nəqliyyat üçün ən qısa və rahat yol
olacaqdır. Bu, Avropadan Asiyaya və əks
istiqamətdə yüklərin daşınması marşrutu
olacaqdır ki, bununla Azərbaycanın geosiyasi əhəmiyyəti
artacaq. Bu da əlavə sərmayələrin
cəlb edilməsi deməkdir. Bu isə
daha yaxşı vəziyyətin yaranması ilə nəticələnəcək.
Bizim
planlarımız nədən ibarətdir: müasirləşmə,
dövlət tərəfindən göstərilən xidmətlərin
keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması. Biz “ASAN” adlı yenilik tətbiq etmişik ki, burada
bir mərkəzdə bir neçə dəqiqə içərisində
əhaliyə 30-dan artıq dövlət xidməti göstərilir.
Biz şaxələndirmə siyasətimizi davam
etdirəcəyik. İnformasiya-kommunikasiya
texnologiyaları, kosmik sənaye Azərbaycanda uğurla inkişaf
edir, kənd təsərrüfatı sahəsində
böyük potensial var. Düşünürük ki, kənd
təsərrüfatı və qeyri-neft sektorunun məhsulları
iqtisadiyyatımızın aparıcı qüvvəsi
olacaqdır. Biz yeni bazarlar axtarmalı və
orada mövqelərimizi gücləndirməliyik. Çünki yaxın gələcəkdə biz əsas
kənd təsərrüfatı məhsulları
baxımından özümüzü 100 faiz təmin edəcəyik.
Bu səbəbdən beynəlxalq bazarlara
çıxış əsas məsələ olacaqdır.
Nəzərə alsaq ki, əhalimizin 40 faizdən
çoxu kənd yerlərində yaşayır, bunun
böyük sosial təsiri olacaqdır.
Biz Azərbaycanda makroiqtisadi vəziyyəti yaxından
izləyəcəyik. Biz bir neçə ay bundan öncə
milli valyutamızı devalvasiya etməli olduq, çünki o,
olduqca güclənmişdi. Biz maliyyə
islahatını həyata keçirəndə bir manat 1 dollara
bərabər idi. Lakin 10 il ərzində
manat dollara nisbətdə çox gücləndi ki, bu da
qeyri-təbii hal idi. Bütün qonşu
dövlətlərdə milli valyuta artıq devalvasiya
olunmuşdu və biz də milli valyutamızı 33-34 faiz
devalvasiya etdik. Ancaq bütün gündəlik
tələbat məhsulları ölkədə istehsal edildiyindən
bunun istehlak qiymətlərinə böyük təsir
olmadı. Beləliklə, makroiqtisadi
sabitlik, aşağı səviyyəli inflyasiya nəzarət
altında olacaq. Yəni, elə bir səviyyə
ki, ixracatçılarımız sərbəst hərəkət
edə bilsin.
Biz maliyyə vəsaitlərinin toplanmasını davam
etdirəcəyik. Bu gün həmin vəsaitlər ümumi
daxili məhsulun təqribən 70 faizini təşkil edir.
Bu işlər davam edəcək, eyni zamanda,
mühüm sahə olan infrastruktura sərmayə
yatırılacaq. Biz özəl sektora
aşağı faizli kreditlərin verilməsi nəticəsində
bu sahənin stimullaşdırılmasını və
iqtisadiyyatın real sektoruna sərmayələrin cəlb
olunmasını davam etdirəcəyik.
İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi bizim
üçün prioritet məsələdir və bu, diqqət
mərkəzində olacaq. Biz xarici borcumuzu
mümkün qədər aşağı səviyyədə
saxlamağa çalışacağıq. Bu gün 9-11
faiz göstərici mükəmməl hesab oluna bilər, lakin
nəzərə almaq lazımdır ki, buraya diqqət yetirilmədikdə
bu rəqəm arta bilər və tədbir görmək
üçün artıq gec ola bilər.
Bizim coğrafi və iqlim şəraitimizi nəzərə
alsaq görərik ki, 11 iqlim qurşağından 9-u Azərbaycanda
mövcuddur. Gələcək illərdə turizm bizim
iqtisadiyyatımızın mühüm sahəsi olacaq və bu
cür toplantılar ölkəmiz haqqında real mənzərə
və təsəvvür yaradır.
Biz müstəqil olaraq gənc ölkəyik, heç də
hər kəs bizi tanımır. Lakin biz siyasi, iqtisadi
müstəqillik, azadlıq və tərəqqi yolunun davam
etdirilməsinə sadiqik. Mən əminəm
ki, Asiya İnkişaf Bankı kimi gözəl tərəfdaşların
sayəsində biz bütün məqsədlərimizə nail
olacağıq. Çox sağ olun!
Sonra Asiya
İnkişaf Bankının prezidenti Takehiko NAKAO
çıxış edərək dedi:
- Zati-aliləri
cənab Prezident İlham Əliyev!
Hörmətli qonaqlar, xanımlar və cənablar,
sabahınız xeyir.
Mən çox şadam ki, Asiya İnkişaf
Bankının Rəhbərlər Şurasının 48-ci
illik toplantısında sizi salamlayıram.
Xanımlar
və cənablar!
Asiya İnkişaf Bankı ilə Azərbaycan artıq
15 ildir ki, tərəfdaşdır. Ötən 15 il ərzində
Azərbaycan həqiqətən öz gəlirlərini 4 dəfə
artıra və yoxsulluq səviyyəsini ciddi şəkildə
azalda bilib. Bu, Azərbaycanın davamlı
inkişaf məqsədlərinə nail olmaq işinə
töhfəsidir. Mən
hamımızın adından bizi bu gözəl şəhərə
dəvət etdiyinə görə Azərbaycan hökumətinə
və xalqına minnətdarlığımı bildirmək
istəyirəm.
Asiya İnkişaf Bankının prezidenti rəhbərlik
etdiyi qurumun 2014-cü ildə keçdiyi inkişaf yolunu ətraflı
xarakterizə etdi. O bildirdi ki, Asiya İnkişaf Bankı ötən illərdə
maliyyə imkanlarını xeyli artırıb və layihələrin
icrasının keyfiyyəti
yaxşılaşdırılıb. Yaxın illərdə
Asiya və Sakit Okean regionunda iqtisadi inkişafın artım
tempi Avrozona və Yaponiyanın müvafiq göstəricisini
üstələyəcək. Takehiko Nakao
qeyd etdi ki, Asiya İnkişaf Bankı yoxsulluğun
azaldılması istiqamətində tədbirlərini daha da
gücləndirir, infrastruktur layihələrinə diqqəti
ilbəil artırır.
Bankın
təhsil və səhiyyə sahələrinə dəstəyini
2 dəfə artırdığını vurğulayan Takehiko
Nakao dedi:
- Azərbaycana
baxdıqda biz məktəbləri gözdən keçirərək,
millətin tərəqqisinə bələd ola
bilərik. Bir çox ölkələr universitetlərə qəbul
səviyyəsini təmin etməyə nail oldular. Onlar həmçinin təhsilin keyfiyyətini və
səviyyəsini artırmağa müvəffəq oldular.
Asiya İnkişaf Bankı keyfiyyətli təhsili
təşviq edir. Həmçinin təlimlər
vasitəsilə biz bu işin öhdəsindən gəlirik.
Takehiko Nakao bildirdi ki, bank səhiyyə xidmətlərinin
keyfiyyətinin artırılması və universal səhiyyə
sisteminin formalaşdırılması istiqamətində
böyük işlər görür. O, Asiya İnkişaf Bankının
bərpa olunan enerji mənbələri məsələlərini
də xüsusi diqqətdə saxladığını
vurğulayaraq bildirdi:
- Biz enerji effektivliyini, bərpa olunan enerji mənbələrinin gücləndirilməsini, davamlı nəqliyyatın və davamlı inkişaf edən komponentləri müəyyənləşdirmişik. Biz ehtiyatlarımızı günəş və digər bərpa olunan enerji mənbələri ilə əlaqədar məsələlərə yönəldəcəyik. Keçən il biz 4 milyard dolları iqlim dəyişikliyinin yumşaldıcı və uyğunlaşdırıcı tədbirlər sahəsində əməliyyatlara yönəltdik. Bir çox əməliyyatlar sahəsində biz yeni investisiya fondu yaratmağa müvəffəq olduq.
Takehiko Nakao bankın ətraf mühit və yaşıllaşdırma tədbirlərinə də xüsusi diqqət yetirdiyini qeyd etdi:
- Bakıda biz yaşıl avtobuslar sistemini təşkil etməyə başlamışıq ki, şəhərlərdə artım davamlı olsun və bizim layihə risklərimiz azalsın. Biz əsas investorları bu investisiyalara cəlb etməyə müvəffəq olduq. Bununla da azməsrəfli fəaliyyətlər sayəsində müxtəlif insanları qorumağa müvəffəq olduq. Bir çox maliyyə alətlərini kiçik ada ölkələri və meqaşəhərlər üçün nəzərdə tutmuşuq. Bizim əsas diqqətimiz məhz bu üç sahəyə yönəlmişdir. Gələcəkdə bu, ortamüddətli nəzarət hesabatında öz əksini tapacaq.
Asiya İnkişaf Bankının prezidenti bir sıra yeni qlobal təşəbbüsləri də dəstəklədiklərini diqqətə çatdırdı:
- Biz yeni qlobal təşəbbüslərə imza atmaq istəyirik. Mən istəyirəm ki, Asiya İnkişaf Bankı daha güclü, daha çevik hərəkət edən, daha səmərəli fəaliyyət göstərən qurum olsun. Biz öz imkanlarımızı nəzərə alaraq daha da güclənməliyik. Biz Asiya İnkişaf Bankının əməliyyatlarını 20 milyard dollara çatdırmalıyıq. Bizim yoxsul dövlətlərə dəstəyimiz artıq 70 faizə çatdırılıb. Bu istiqamətdə özəl şirkətlərin əməliyyatları üçün imkanlar var. Həmmaliyyələşməyə gəldikdə isə, bizim sərmayələrimiz 40 milyard dollara çatdırılmalıdır və digər imkanlardan da yararlanmalıyıq. Lakin biz bundan hansı şəkildə yararlanmağı bilməliyik. Biz bir neçə ölkə ilə fəal şəkildə çalışırıq ki, maliyyələşmə sxemlərimizin yaradılması üçün alətləri icad edək. Biz, həmçinin həmmaliyyələşmə imkanlarının artırılmasına çalışırıq. Biz Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankı ilə sıx əməkdaşlıq edirik. Regionda bu bankın maliyyə ehtiyatlarına ehtiyac vardır. Biz bu imkanları artırmağa çalışırıq. Biz, həmçinin sizin dəstəyinizə arxalana bilərik ki, gələcəkdə maliyyə və kapital ehtiyatlarımızı artıraq. Biz, həmçinin öz ekspertiza xidmətlərimizi gücləndirməliyik. Biz ən sınanmış alətlərdən və uzunmüddətli kredit sxemlərindən bəhrələnməliyik.
Gələcəkdə bankın fəaliyyətinin daha da genişləndirilməsi perspektivlərini ətraflı xarakterizə edən Takehiko Nakao Asiya və Sakit Okean regionunda yoxsulluğun azaldılması və əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün bundan sonra da səylərini əsirgəməyəcəklərini vurğuladı.
* * *
Sonra ölkəmizin tarixini, mədəniyyətini, malik olduğumuz zəngin dəyərləri özündə əks etdirən maraqlı kompozisiya təqdim olundu. Azərbaycan musiqisinin müşayiəti ilə təqdim olunan kompozisiyada insanlığın yaranışından müasir günümüzə qədər ölkəmizin keçdiyi tarixi mərhələlərə nəzər salındı, Azərbaycanın dünya tarixindəki strateji yeri və qlobal proseslərə təsir imkanları barədə qonaqlara geniş məlumat verildi. Son 10 ildə ölkəmizin inkişafı ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər, iqtisadi strategiya barədə məlumatların yer aldığı təqdimatda iyun ayında Bakıda keçiriləcək ilk Avropa Oyunları ilə əlaqədar informasiyaya da geniş yer verildi.
* * *
Sonda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin adından Asiya İnkişaf Bankının Rəhbərlər Şurasının 48-ci illik toplantısının iştirakçılarının şərəfinə ziyafət verildi.
AZƏRTAC
Azərbaycan.-2015.- 5 may.- S.1-3.