Azərbaycan üçün yaşanan ömür

“Heydər Əliyev tarixin böyük bir hissəsidir. Onun əməlləri, bütün təşəbbüsləri bir məqsəd daşıyırdı - Azərbaycan xalqına xidmət etmək, ölkəmizi gücləndirmək, müstəqilliyimizi möhkəmləndirmək, demokratik cəmiyyət qurmaq.”

İlham ƏLİYEV

Çağdaş tariximizin taleyüklü hadisələrlə dolu bütöv bir dövrü ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Heydər Əliyev fitri istedada malik siyasi xadim kimi dövlətimizi, xalqımızı zamanın sınaqlarından çıxardaraq, ölkənin iqtisadi-siyasi və mənəvi tərəqqisinə nail olmuş qüdrətli tarixi şəxsiyyətdir.

Prezident İlham Əliyev ölkəmizdə demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlətin qurulmasını xalqımızın tarixi nailiyyəti kimi dəyərləndirərək, bu uğurun əldə edilməsində müstəqilliyimizin memarı Heydər Əliyevin əvəzsiz rolunu xüsusi vurğulayır: “Heydər Əliyevin milli dövlətçilik ideyasının gerçəkləşdirilməsində və müasir Azərbaycan dövlətinin yaradılmasında müstəsna rolu olmuşdur.”

Ulu öndər öz siyasi fəaliyyəti dövründə həmişə xalqının mənafeyini düşünmüş, bu istiqamətdə məqsədyönlü iş aparmışdır. Onun Azərbaycana ilk dəfə rəhbərlik etdiyi 1969-1982-ci illər milli tariximizə tərəqqi illəri kimi daxil olmuşdur.

Bu dövrdə yüzlərlə zavod və fabriklər inşa edildi, yeni istehsalat sahələri yarandı. Neft və neft avadanlıqları, əlvan metallar, elektrik mühərrikləri, tikinti materialları, məişət kondisionerləri, avtomobil hissələri, mineral gübrələr, çini-saxsı qablar, xalça və xalçaçılıq məmulatları istehsalı üzrə Azərbaycan keçmiş SSRİ-də ön sıralara çıxdı, kənd təsərrüfatı sürətlə inkişaf etməyə başladı. Keçmiş İttifaqın aparıcı elm və təhsil ocaqlarında gənclərimiz lazımi ixtisaslara yiyələndilər, milli kadr korpusu yaradıldı. Məhz bu dövrdə milli və mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanılmasında əməli addımlar atıldı, məqsədyönlü siyasət sayəsində xalqın milli oyanışı üçün əlverişli şərait formalaşdı. Prezident İlham Əliyev bu dövrü belə xarakterizə edir: “1969-cu ildə Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişindən etibarən respublikamızın həyatında geniş vüsət alan ictimai-siyasi proseslər və iqtisadi islahatlar müsbətə doğru radikal dəyişikliklərə təkan vermişdir. ...O illərdə Heydər Əliyev idarəetmə fəlsəfəsinin başlıca ideya istiqamətini milli özünüdərkin güclənməsinə imkan verən sürətli inkişaf strategiyası təşkil etmişdir.”

Keçmiş İttifaq rəhbərliyində işlədiyi illərdə də bu uzaqgörən siyasətçi Azərbaycanın bütün sahələrdə daha da qüdrətlənməsi üçün əlindən gələni əsirgəmirdi. İttifaq rəhbərliyindən uzaqlaşdıqdan sonra da o, həmişə Vətəni, xalqı ilə birlikdə olmuşdur. 1990-cı ilin Qanlı Yanvar hadisələrini kəskin tənqid edən Heydər Əliyev Vətənə döndü, respublika Ali Sovetinə və Naxçıvanın ali qanunvericilik orqanına deputat seçildi.

Ulu öndərin həyatının hər bir dövrü Azərbaycanın yüksəlişi, onun beynəlxalq aləmdə daha böyük nüfuz qazanması mərhələsi olmuşdur. Onun Naxçıvanda yaşadığı və fəaliyyət göstərdiyi illər isə bütün Azərbaycanımızın taleyində mühüm bir mərhələyə çevrilmişdir.

Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqil olacağına qəlbən inanırdı. Məhz onun sədrliyi ilə keçən muxtar respublika parlamentinin 1990-cı il 17 noyabr tarixli sessiyası muxtar respublikanın rəsmi adından “Sovet Sosialist” sözlərini çıxartdı, qanunverici hakimiyyət orqanının adını dəyişərək Ali Məclis adlandırdı. İlk dəfə olaraq üçrəngli bayrağımız qaldırıldı.

1991-ci il sentyabrın 3-dən Heydər Əliyev blokada şəraitində olan Naxçıvana çox çətin zamanda rəhbərlik etməyə başladı. İlk gündən bu böyük siyasətçi Naxçıvanda dövlət quruculuğuna, idarəetmənin təkmilləşdirilməsinə, iqtisadi islahatların aparılmasına, xarici ölkələrlə əlaqələrin inkişafına, müdafiə və hərbi quruculuq məsələlərinə ciddi fikir verdi. Həmin il sentyabrın 7-də Naxçıvanın Dövlət Müdafiə Komitəsi təşkil olundu, dekabrın 16-da muxtar respublikanın Ali Məclisi dekabrın 31-ni Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü elan etdi. Naxçıvanda baş vermiş bu hadisə dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi ideyasının reallaşması istiqamətində atılan ilk addım oldu. Heydər Əliyev sonralar bu barədə belə deyirdi: “Öz doğma yurdunda yaşayan azərbaycanlılar başqa ölkələrdə məskunlaşmış həmvətənləri ilə həmişə maraqlanmış, onlarla əlaqələr yaratmaq arzusu ilə yaşamışlar. Lakin keçmiş sovet dövlətinin qadağaları bu arzunun həyata keçirilməsinə imkan verməmişdir. Sovet rejiminin zəifləməyə başladığı 80-ci illərin sonlarında Azərbaycan xalqı öz həmvətənləri ilə əlaqələr yaratmaq üçün səylərini artırdı. Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi 16 dekabr 1991-ci il tarixli qərarı ilə həmin səylərin böyük əhəmiyyətini nəzərə alaraq dekabrın 31-ni Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü elan etdi... Bu bayram ayrı-ayrı ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılarla əlaqələr qurmaq, onlar arasında birlik və həmrəylik yaratmaq işində mühüm rol oynadı.”

1992-ci il yanvarın 13-də muxtar respublikanın Ali Məclisi Qanlı Yanvar hadisələrinə siyasi qiymət verilməsini tələb edən bəyanat verdi. Ölkə rəhbərliyi isə bu məsələdən yayındı. Yalnız ulu öndər yenidən hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra bu faciə öz siyasi qiymətini aldı.

Heydər Əliyevin Naxçıvanda yerləşən sovet ordusunun hissə komandanlıqları və Rusiya dövlətinin rəhbərliyi ilə apardığı gərgin danışıqlar nəticəsində 75-ci motoatıcı diviziya və 441-ci sərhəd dəstəsi öz əmlaklarını Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə təhvil verərək Naxçıvan ərazisini tərk etdilər.

Tezliklə Heydər Əliyev blokadada olan Naxçıvanın vəziyyətini yüngülləşdirmək üçün qardaş Türkiyə və İranla əlaqələr yaratdı. 1992-ci il martın 24-də Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Türkiyə Cümhuriyyəti arasında əməkdaşlıq protokolu, həmin ilin avqustunda isə İran İslam Respublikası ilə müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq haqqında sənəd imzalandı. Naxçıvan aeroportu yenidən quruldu. Culfa və Şahtaxtı - Poldəşt keçid məntəqələri inşa olundu. Muxtar respublika üçün həqiqətən həyati əhəmiyyət kəsb edən, xalq arasında “Ümid körpüsü” adlandırılan Sədərək körpüsü tikildi və 1992-ci il mayın 28-də istifadəyə verildi.

Heydər Əliyevin Naxçıvana rəhbərlik etdiyi dövrdə respublikamızın bu bölgəsi bütün Azərbaycan üçün milli azadlıq və milli birlik nümunəsi göstərdi. O, xaos və təhlükələr, kəskin ictimai narazılıqlar və qarşıdurmalar, dövlət çevrilişləri dövrünü yaşayan Azərbaycan üçün ümid yerinə çevrildi.

Ölkədə isə, ümumən, vəziyyət çox gərgin idi. Xocalı faciəsindən sonra xəyanət nəticəsində Şuşa və Laçın düşmənə təslim edilmişdi. Vəziyyətdən istifadə edən Xalq Cəbhəsi parlamentin binasına hücum çəkərək hakimiyyəti zorla ələ almışdı. Ancaq cəbhəçilərin səriştəsizliyi ölkədə onsuz da mürəkkəb olan vəziyyəti daha da gərginləşdirdi. Belə bir vaxtda xalqın taleyinə biganə qala bilməyən insanlar başa düşürdülər ki, ölkəni gözləyən labüd fəlakətlərdən ancaq Heydər Əliyev müdrikliyi xilas edə bilər. Bu məqsədlə 1992-ci il oktyabrın 16-da 91 ziyalı “Səs” qəzetində “Azərbaycan Sizin sözünüzü gözləyir” adlı müraciətlə çıxış edərək Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında yeni bir siyasi partiyanın yaradılması barədə görkəmli dövlət xadiminə müraciət etdilər.

Bundan qorxuya düşən Xalq Cəbhəsinin silahlı qüvvələri 1992-ci il oktyabrın 24-də Naxçıvanda çevriliş etməyə, Heydər Əliyevi vəzifədən devirməyə cəhd göstərdilər. Bu, ilk dövlət çevrilişinə cəhd idi. Ulu öndər xalqın dəstəyinə arxalanaraq dövlətçiliyə balta vurmaq istəyənlərin məkrli niyyətlərinin qarşısını aldı. O, siyasi hakimiyyətə yenidən qayıtdıqdan sonra 1994-cü ilin oktyabrında və 1995-ci ilin martında silahlı müxalifət tərəfindən növbəti dəfə belə cəhdlər olundu. Ancaq xalq yenə də Heydər Əliyevlə birlikdə öz kövrək addımlarını atmaqda olan müstəqil dövlətinin keşiyində möhkəm dayandığını bir daha nümayiş etdirdi.

Bütün təqib və təzyiqlərə baxmayaraq, 1992-ci il noyabrın 21-də Naxçıvanda Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı keçirildi. YAP tezliklə təşkilatlandı və respublikanın siyasi arenasında öz dəst-xətti olan bir siyasi qüvvəyə çevrildi.

O dövrkü iqtidar tərəfindən buraxılan kobud səhvlər nəticəsində hakimiyyət böhranı 1993-cü ilin əvvəllərində getdikcə daha kəskin xarakter aldı. Həmin ilin iyununda Gəncədə qardaş qanı axıdıldı.

Azərbaycan təkcə siyasi, hərbi, iqtisadi deyil, həm də mənəvi böhran içərisində idi. Cəmiyyətdə ümidsizlik və inamsızlıq əhval-ruhiyyəsi yaranmışdı. Belə bir mürəkkəb şəraitdə - iyunun 15-də Heydər Əliyev ölkənin ali qanunvericilik orqanına sədr seçildi. Bu hadisə respublika həyatında keyfiyyətcə yeni dövrün başlanğıcı oldu. Bu qayıdış sözün həqiqi mənasında Azərbaycan millətinin və dövlətçiliyinin qurtuluşu oldu. Heç də təsadüfi deyil ki, sonralar ölkənin Milli Məclisi 1997-ci il 27 iyun tarixli qərarı ilə 15 iyun gününün Azərbaycan xalqının Milli Qurtuluş Günü elan edilməsi haqqında qərar qəbul etdi.

Heydər Əliyevin siyasi hakimiy

yətə qayıdışının dövlətçiliyimiz üçün misilsiz əhəmiyyəti oldu. O, cəmi 4 ay Ali Sovetin Sədri vəzifəsində çalışsa da, bu qısa müddətdə Milli Məclisə siyasi mədəniyyət gətirdi, parlamentin ruhunu kökündən dəyişdi. Onun təşəbbüsü ilə parlamentdə müstəqil dövlətimiz üçün həyati əhəmiyyətli qanunlar qəbul olundu. Heydər Əliyev Prezident seçildikdən sonra da parlamentlə sıx əlaqə saxladı, yüksək səviyyəli Prezident-parlament münasibətlərinin dövlətçiliyimizin daha da möhkəmlənməsinə, xalqın rifah halının yaxşılaşmasına xidmət etməsi üçün səylərini əsirgəmirdi.

Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra ölkədəki xaos və anarxiya qısa zamanda aradan qaldırıldı. Separatçıların ölkəni parçalamaq kimi məkrli niyyətlərinə son qoyuldu. Dövlətçilik prinsipləri tədricən bərpa olundu. Milli ordu quruculuğu sahəsində mühüm işlər görüldü. Cəbhədə atəşkəs elan olundu. Dövlət çevrilişi cəhdlərinin və terror aktlarının qarşısı alındı. Müstəqil Azərbaycanın yeni Konstitusiyası qəbul olundu. Azad və demokratik şəraitdə prezident, parlament və bələdiyyə seçkiləri keçirildi. Ölkədə demokratik dəyişikliklər aparıldı. Hüquq-mühafizə, məhkəmə sistemi yenidən quruldu.

Dünyanın tanınmış neft şirkətləri ilə “Əsrin müqaviləsi” və digər kontraktlar imzalandı. Ölkəmizə investisiya axını başlandı. Azərbaycanın təşəbbüsü və fəal iştirakı ilə bütöv bir regionun iqtisadi simasını dəyişə biləcək Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft və qaz kəmərlərinin çəkilişinə start verildi. İqtisadiyyatın dirçəldilməsi üçün konkret addımlar atıldı. Ölkə həyatının bütün sahələrində islahatlar aparıldı.

Heydər Əliyev Azərbaycanda ilk dəfə hakimiyyətdə olduğu illərdə, sonradan siyasi olimpi yenidən fəth etdiyi dövrdə də kənd təsərrüfatına xüsusi diqqət və qayğı göstərmişdir.

Onun bilavasitə rəhbərliyi və iştirakı ilə aqrar islahatları aparmaq üçün tezliklə müstəqil Azərbaycanın qanunvericilik bazasının yaradılması istiqamətində gərgin işlərə başlanıldı. Kolxoz və sovxozlar ləğv edilərək onların əmlakı və torpaqları kənd sakinlərinin xüsusi mülkiyyətinə verildi. Torpağın öz sahibinə qaytarılması, aqrar bölmənin dövlət himayəsi ilə əhatə olunması Heydər Əliyev siyasətinin təntənəsi oldu. Məhsul istehsalında yüksək nəticələr əldə edildi. Bu sahədə istehsalın davamlığını təmin etmək məqsədilə parlamentdə bir sıra qanunlar qəbul edildi.

Bünövrəsi ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan aqrar siyasət Prezident İlham Əliyev tərəfindən bu gün də uğurla, müasir tələblər səviyyəsində davam etdirilir. Onun prezidentliyinin ilk dövrlərində kənd təsərrüfatında idarəetmənin təkmilləşdirilməsi, “Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin yaradılması haqqında imzaladığı sərəncamlar, bölgələrin inkişafı ilə bağlı dövlət proqramları ulu öndərin bu sahədəki siyasətinin müasir mərhələdə davamı demək idi. Heç də təsadüfi deyil ki, 2015-ci il ölkədə “Kənd təsərrüfatı ili” elan edilmişdir.

Bu gün Heydər Əliyev mənəvi-siyasi irsinin ən layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan çağdaş tarixinin yeni şanlı səhifələri yazılır. Ulu öndərin ölkəmizin inkişafı sahəsində başladığı nəhəng işlər, möhtəşəm layihələr Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla və yaradıcılıqla davam etdirilir. Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu neft strategiyasının nəticəsi kimi Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft və qaz kəmərləri ilə bağlı nəhəng layihələr reallığa çevrildi. TAP və TANAP kimi mühüm əhəmiyyətli layihələr gündəmə gəldi. İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Qədim İpək yolunun dəmir relslər üzərinə keçirilməsi üçün Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin çəkilişinə start verildi. Respublikada işsizlik probleminin həlli istiqamətində əsaslı addımlar atılmış, iqtisadiyyatın çoxşaxəli inkişafı üçün hədəflər müəyyənləşdirilmişdir. Yoxsulluğun səviyyəsi on dəfəyə qədər azalmış, inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisə ediləcək səviyyəyə çatmış, insanların sosial rifahı daha da yüksəlmişdir.

İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan xarici siyasətdə tarixi uğura imza atdı. Belə ki, müstəqillik dövründə ilk dəfə olaraq ölkəmiz BMT Təhlükəsizlik Şurasına qeyri-daimi üzv seçildi, bu nüfuzlu quruma sədrlik etdi. Bununla müstəqil Azərbaycan dünya miqyasında bir daha özünü təsdiqlədi.

Beynəlxalq tədbirlərin keçirildiyi məkana çevrilmiş ölkə paytaxtı Bakımız 2015-ci ildə ilk Avropa Oyunlarına ev sahibliyi etməyə hazırlaşır. Azərbaycan artıq kosmosda peyki olan ölkələr sırasına daxil olmuşdur.

Müstəqilliyimizin memarı Heydər Əliyev ideyalarının gənc nəslə aşılanmasında, onun zəngin irsinin təbliğində ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanın başçılıq etdiyi, ulu öndərin adını daşıyan fondun fəaliyyəti həqiqətən heyrətamizdir. Fondun xətti ilə həyatın müxtəlif sahələri üzrə reallaşan layihələr ölkə hüdudlarından kənarda da yüksək dəyərləndirilir.

Bu gün Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə həyata keçirilən proqramlar sayəsində qazanılan uğurlar ümumilikdə, ölkənin simasını tamamilə dəyişmişdir. Bölgələrin sosial həyatında, təhsildə, səhiyyədə, mədəniyyətdə köklü dəyişikliklər baş vermişdir. Hər il yüzlərlə yeni məktəb, tibb müəssisələri, parklar, idman kompleksləri istifadəyə verilir. Ölkənin enerji və ərzaq təhlükəsizliyi təmin olunmuşdur. Çadır şəhərcikləri ləğv olunub, məcburi köçkünlər üçün yeni qəsəbələr salınıb.

Respublikamız artıq özünün gələcək inkişaf strategiyasının əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirən bir ölkədir. Ölkədə qeyri-neft sektoru sürətlə inkişaf edir. Güclü sahibkar sinfi, orta təbəqə yaranır və mühüm sosial əhəmiyyətə malik layihələr həyata keçirilir.

Ulu öndərin müəllifi olduğu zəngin idarəçilik fəlsəfəsinə sadiq qalan İlham Əliyev Prezident kimi fəaliyyət göstərdiyi dövrdə ölkəmizdə sosial-iqtisadi yüksəlişə, hüquqi dövlət, vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu prosesinə layiqli töhfələr vermiş, Azərbaycan Cənubi Qafqazın lider ölkəsinə çevrilmişdir. Ölkə vətəndaşları qəlbən inanırlar ki, xalqımızın rifahı naminə aparılan, əsası Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş bu siyasət bundan sonra da müstəqil Azərbaycanı uğurlardan-uğurlara aparacaq.

Eldar İBRAHİMOV,

Milli Məclisin Aqrar siyasət komitəsinin sədri

Azərbaycan.-2015.- 7 may.- S. 6.