Dağlara da şəfəq saçdı

Məşəl Tovuz və Gədəbəydə alovlandı

Alov məşəli ölkənin dağlıq rayonlarından birinə - Gədəbəyə də gəlib çatdı. Bu münasibətlə minlərlə adam şəhərin girəcəyinə yığışıb. Dağlar diyarında əsl bayram əhval-ruhiyyəsi hökm sürür. Hamı səbirsizliklə məşəlin gəlişini gözləyir.

Avropa və ikiqat dünya çempionu, 94 kiloqram çəki dərəcəsində planetin ən güclü ağır atletlərindən biri Nizami Paşayevin də sevinci, fərəhi yerə-göyə sığmır.

- Pekin Olimpiadasında iştirak etmişəm - deyir. - O zaman xəyalıma da gətirə bilməzdim ki, vaxt gələcək, bizim doğma Gədəbəydə də bu cür möhtəşəm tədbir reallaşacaq. Möhtərəm Prezident İlham Əliyev sağ olsun ki, belə bir yarışın ölkəmizdə keçirilməsinə nail oldu. Axı, bu, sadəcə, idman tədbiri deyil. Bu, böyük Avropa qitəsində, eləcə dünya miqyasında müstəqil dövlətimizin nüfuzunun geniş nümayişidir. Prezident İlham Əliyevin çoxcəhətli fəaliyyəti sayəsində indi hamı bizi tanıyır, bizimlə hesablaşır. Bir də ona görə sevinirik ki, ölkəmizin hər yerində olduğu kimi, Gədəbəydə də idmanın inkişafına xüsusi qayğı və diqqət göstərilir. Rayonun mərkəzində, qəsəbə və kəndlərində 110 idman qurğusu, bir neçə idman məktəbi fəaliyyət göstərir. Son illər bu yerlərdə onlarca adlı-sanlı idmançı yetişib. Beyrək Bağırov karate-do üzrə Avropa çempionu, universal döyüş növü üzrə dünya kubokunun sahibidir. Səfər Səfərzadə, Niyəddin Həsənov, Röyal Zeynalov, Asim Məmmədov, Sabir Əmiraslanov, Kamal Kamalov və başqaları da rayonumuzun idman şərəfini ucaldırlar.

Nəhayət, məşəl gəlib çıxdı, alqış sədaları altında gədəbəylilərə təqdim olundu. Gənc idmançı Nurlan Məmmədov məşəli qəbul etdi. Sıx insan cərgələrinin arası ilə mərkəzi meydana doğru yürüş başladı. Dəstə-dəstə yığışan Gədəbəy aşıqları bayram şənliyinə yeni ruh qatırlar.

Aydan-aya, ildən-ilə şöhrəti, qüdrəti artan, hər sahədə uğurlar qazanan Gədəbəyin tarixindən, taleyindən söz düşür. Kiçik Qaramurad kəndinin sakini Ləzgi Zeynalov deyir ki, Gədəbəy Azərbaycanın qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Şanlı, şöhrətli tarixi var. Bilirsiniz ki, rayon Ermənistanla sərhəd bölgəsində yerləşir. Ömür boyu nankor qonşulara öz gücünü, qüvvətini göstərib. Onların hər alçaq hərəkətinə vaxtında layiqli cavab verib. Ötən əsrin doxsanıncı illərinin ağrılı-acılı günlərində gədəbəylilər düşmənə bir qarış torpaq belə vermədilər, əksinə, Şınıx bölgəsində onların haçansa kök saldıqları Başkəndi biryolluq azad etdilər. O qanlı günlərdə 181 nəfər vətən yolunda şəhid oldu. Məzahir Rüstəmov, İlham Əliyev, Aytəkin Məmmədov və İsgəndər Aznaurov Milli Qəhrəman adına layiq görüldülər.

Rayonun tarixi böyük, ənənəsi zəngindir. Mədəniyyət mərkəzinin direktoru Etibar Məmmədov Gədəbəy sərvətinin tarixi, taleyi barədə maraqlı faktlar söyləyir:

- Hələ neçə yüz il bundan əvvəl dağların qoynundakı sərvətin sorağı hər yana yayılmışdı. 1865-ci ilin avqustunda Siemens qardaşları Gədəbəyə gəlib mis mədəni açdılar, misəritmə zavodu tikdilər. 1873-cü ildə burada təqribən 6 kilometr uzunluğunda kanat xətti çəkildi, mis mədəni ilə misəritmə zavodu arasında dəmir yolu xətti işə salındı.

1883-cü ildə Qalakənddə ikinci misəritmə zavodu işə düşdü. Həmin illər Gədəbəy və Qalakənd zavodlarında odun yanacağı maye yanacaqla, yəni mazut və neftlə əvəz edildi. 1887-ci ildə Cənubi Qafqazda birinci olaraq Qalakənd HES işə salındı, dünyada birincilər sırasında Siemens-Billiter elektroliz laboratoriyası quraşdırıldı və bu üsulla təmiz mis əldə etmək mümkün oldu .

Ölkəmizdə ilk dəfə Gədəbəydə işıqlar yanmağa başladı. Zavodun ərazisi, küçələr və yaşayış binaları elektrikləşdirildi.

Müxtəlif səbəblərə görə 1914-cü ildə Siemens qardaşlarının Gədəbəy-Qalakənd bölgəsində fəaliyyətləri başa çatdı.

Aylar, illər keçdi, dövran dəyişdi. Dövlət müstəqilliyin bərpasından sonra Gədəbəyin sərvəti öz xalqının ixtiyarına verildi. Ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və onun layiqli davamçısı İlham Əliyevin qayğısı və köməyi ilə Gədəbəy mədəni və qızıl zavodu işə salındı. Bu dağların tükənməz sərvəti “Ayrum-brendi” adı ilə dünya bazarlarına çıxarıldı.

Dövlət başçısı İlham Əliyevin bu yerlərə hər səfəri yeni-yeni xoş işlərlə əlamətdar olur. İlk gəlişi zamanı Şəmkir-Gədəbəy yolu əsaslı şəkildə yenidən quruldu. Sonrakı səfəri zamanı “Çolpan” çayı üzərində tikilmiş strateji əhəmiyyətli körpünün, qızıl zavodunun, tərəvəz saxlanması üçün nəzərdə tutulmuş soyuducu anbarın, süd emalı zavodunun, habelə Aşıq Musiqisi Məktəbinin açılışında, Gədəbəy-Novosaratovka-Qaravəlilər avtomobil yolunun təməlinin qoyulmasında iştirak etdi, Heydər Əliyev parkında və ümumən rayon üzrə aparılan abadlıq və quruculuq işləri ilə tanış oldu.

Milli paltarda məşəli qarşılamağa gəlmiş Gədəbəy rus icmasının sədri Nikolay Buçkov deyir ki, dövlət başçısı İlham Əliyev bizə daim qayğı və kömək göstərir. Prezidentin 2006-cı il noyabrın 1-də Slavyanka kəndində rus icmasının nümayəndələri ilə görüşünü əsla unutmuruq. I Avropa Oyunlarını biz də səbirsizliklə gözləyirik. Dünya miqyasında nüfuzu getdikcə artan İlham Əliyevə uğurlar arzulayır, möhtəşəm idman tədbirinə hazırlıqla əlaqədar görülən işləri maraqla izləyirik. Adətən, deyirlər ki, qoy güclü qalib gəlsin. Bizim arzumuz isə budur ki, qoy bütün növlər üzrə Azərbaycan idmançıları qələbə qazansınlar.

I Avropa Oyunlarının rəmzi olan xüsusi çıraq yarışlar bitənədək saxlanmaq üçün gədəbəylilərə təqdim olundu. Rəmzi çırağı 11-ci sinif şagirdi Fidan Əsədullayeva qəbul etdi. Məşəlin qarşılanması mərasimi başa çatır. Şən musiqi sədaları yenidən hər yanı bürüyür.

Əhməd İSAYEV,

Azərbaycan.-2015.- 20 may.- S.5.