Şabranın tarixini yaşadan məkan

Şabran rayonu şimal bölgəsində öz qədimiliyi ilə seçilir. Bu ərazinin hər qarışı keçmişimizin öyrənilməsində mühüm yer tutur. Şabranda ilk muzey 1991-ci ildə yaradılıb. Buraya çoxlu eksponat toplansa da, müvafiq bir binanın olmaması ucbatından onun açılışı xeyli vaxt ləngiyib.

- Bunun özü də bir tarixdir, - deyə Şabran Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinin direktoru Vəfa Hüseynova bildirir.

- Ümummilli lider Heydər Əliyevin 75 illik yubileyi ərəfəsində muzeyin açılışı oldu. 1998-ci ildən muzey Şabranın girəcəyində möhtəşəm bir binada yerləşir. Binanın girişindən başlanan qədimilik, zənginlik bizi tariximizin uzaq dövrlərinə aparır. Eksponatların toplanmasında Şabran camaatı xüsusi fəallıq göstərirdi. Bu işi elliklə aparırdıq. Həmin günlərdə şəhər və kənd əhalisinə bildirildi ki, kimin evində qədim tarixə malik nə varsa gətirib muzeyə versin. Mükafat olaraq müəyyən məbləğdə pul ayrılmışdı. Az zamanda yüzlərlə tarixi eksponat muzeydə cəmləndi. İnanın ki, insanlar təmənnasız şəkildə muzeyə onları hədiyyə edirdilər.

Hazırda muzeydə 3617 eksponat nümayiş olunur. Burada rayonun hər kəndi, qəsəbəsi barədə geniş məlumat var.

Muzeyin girəcəyində respublikamızın dövlət atributları yerləşdirilib. Böyük zalda müxtəlif guşələr var. “Heydər Əliyev və Azərbaycan” guşəsində ulu öndərin həyat və fəaliyyətini əks etdirən foto-şəkillər diqqəti cəlb edir. Ümummilli liderin Şabran rayonunun sakinləri ilə görüşlərindən xatirə şəkilləri muzeyin bəzəyidir. Burada həmçinin Şabranın kəndləri, rayonun ictimai həyatında fəal rol oynamış insanlar, o cümlədən bu yurdun şəhidləri barədə məlumatlar var.

Muzeyin direktoru V.Hüseynova bildirdi ki, hazırda muzeydə saxlanan eksponatlar xüsusi temperatur və qaydalara uyğun şəkildə qorunur. 8 bölmədən ibarət muzeydə Şabran haqqında geniş məlumat verilir. Ümumilikdə Şabran ərazisində 150-dək abidə aşkarlanıb. Bunlardan möhtəşəmi Şabran və Çıraqqala abidələridir. Həmçinin Baş Əmirxanlı, Şahnəzərli, Gəndab kəndlərində arxeoloji qazıntılar nəticəsində müxtəlif dövrləri özündə ehtiva edən yaşayış məskənləri aşkarlanmışdır. “Ağmul”, “Rus təpə”, “Kömür təpə”, “Gülüstani-İrəm” məskənləri tariximiz haqqında yeni söz deməyə imkan verir. “Şabran IV əsrdə”, “Çıraqqala” bölmələri bura gələn hər kəsin marağına səbəb olur.

Muzeyin ziyarətçiləri Şabranın tarixi ilə yaxından tanış olur, rayonun kəndləri, relyefi, təbii sərvətləri, mədəniyyət ocaqları barədə məlumat alırlar. Onu da bildirək ki, ətraf rayonların sakinləri də muzeydə vaxtaşırı olur. Vəfa xanım onu da bildirdi ki, yaxın bir neçə ay ərzində Şabranla yanaşı, Qusar, Quba, Xaçmaz, Siyəzən rayonlarının gəncləri, ziyalıları muzeyi ziyarət ediblər.

- Rayon təhsil şöbəsi ilə birlikdə xüsusi proqram hazırlamışıq, - deyən Vəfa Hüseynova əlavə edir: - Şabran, Quba və Xaçmaz rayonları ərazisindəki məktəblərin muzeyə gəlişini təşkil edirik. Məktəblilər muzeylə tanışlıqdan razı qalır, tariximizin bir səhifəsi olan Şabranın keçmişi və bu günü barədə informasiyalarla maraqlanırlar. Bunu elektron saytımızdan da müşahidə etmək olar.

Onu da öyrənirik ki, yeni binaya köçəndən şabranlı məktəblilər bəzən tarix dərsini bu muzeydə keçirlər. Öz tarixləri ilə canlı təmasda olmaq həm yenilik, həm də yaddaş məsələsidir. Çıraqqalanın qalıqlarına vaxtaşırı ekskursiyalar, arxeloji qazıntılar zamanı tapılan yaşayış massivlərinə gəzintilər onların hafizəsində xatirəyə dönərək həmişəlik qalacaq.

Hazırda rayon ərazisində arxeoloji qazıntılar aparılır. Bu da gələcəkdə eksponatların sayının artacağından xəbər verir.

Tariximizi, mədəniyyətimizi, mənəviyyatımızı yaşadan dünənimiz sabahımıza açılan yolun bu günüdür. Odur ki, keçmişimiz olduğu kimi qorunmalı və gələcək nəsillərə ötürülməlidir. Qorunan ənənələr isə sabah üçün gərəkdir!

Akif ƏLİYEV,

Azərbaycan.- 2015.- 17 noyabr.- S. 11.