Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi
ilə Nazirlər Kabinetinin 2014-cü ilin sosial-iqtisadi
inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə
həsr olunan iclası keçirilib
Yanvarın 10-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2014-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclası keçirilib. Dövlət başçısı iclasda giriş nitqi söylədi.
Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin giriş nitqi
- Bu gün biz 2014-cü ilin yekunlarını müzakirə edəcəyik. Deyə bilərəm ki, keçən ilin əvvəlində qarşımıza qoyduğumuz bütün vəzifələr uğurla icra edilmişdir. 2014-cü il də ölkəmiz üçün uğurlu il kimi tarixdə qalacaqdır.
Düz bir il bundan əvvəl biz keçən ildə görüləcək işlərlə bağlı geniş fikir mübadiləsi aparmışdıq, qarşıya mühüm vəzifələr qoyulmuşdu və il ərzində çox gərgin iş aparılmışdır. Keçən il dünyada və bölgədə müxtəlif proseslər gedirdi. Gərginlik, demək olar ki, böyük dərəcədə artmışdır. Ancaq Azərbaycan öz sürətli inkişaf tempini saxlaya bilmişdir. Ölkəmizin təhlükəsizliyi təmin edilmişdir, iqtisadi və sosial proqramlar icra olunmuşdur. Azərbaycan xalqı 2014-cü ildə də təhlükəsizlik şəraitində yaşamışdır.
Bu, bir daha onu göstərir ki, bizim tutduğumuz yol düzgün yoldur. Azərbaycan müstəqillik, inkişaf yolu ilə gedir. Bir neçə il bundan əvvəl dünyanı bürümüş iqtisadi və maliyyə böhranı, eyni zamanda, bölgədə baş verən xoşagəlməz hadisələr, toqquşmalar Azərbaycanın uğurlu inkişafına təsir etməmişdir. Bunun başlıca səbəbi Azərbaycanda ictimai-siyasi vəziyyətin sabit olmasıdır, xalqla iqtidar arasındakı birlikdir və bizim bütün proqramlarımızın uğurla icrasıdır. Azərbaycanın apardığı xarici və daxili siyasət xalq tərəfindən dəstəklənir və əminəm ki, bu il də görüləcək işlər nəticəsində Azərbaycan daha da güclənəcək.
Ölkə iqtisadiyyatı uğurla inkişaf etmişdir. Keçən ilin əvvəlində qarşıya vəzifə qoyulmuşdur ki, həm ümumi daxili məhsul, eyni zamanda, qeyri-neft sektorumuz artsın. Bu iki əsas vəzifə tam şəkildə təmin edilmişdir. İqtisadiyyatımız təxminən 3 faiz artmışdır. Bu, bugünkü dünyada çox gözəl göstəricidir. Bəzi ölkələrdə artım da yoxdur, əksinə, tənəzzül müşahidə edilir. Artım olan ölkələrdə bu, 1 faizə qədərdir.
Baxmayaraq ki, ilin sonunda neftin qiyməti kəskin şəkildə aşağı düşmüşdür, Azərbaycanda iqtisadiyyat 3 faizə yaxın artmışdır. Ən sevindirici hal ondan ibarətdir ki, qeyri-neft sektorumuz 7 faiz artmışdır. Bu da son illər ərzində görülən işlərin bariz nümunəsidir, aparılan siyasətimizin təzahürüdür. Qeyri-neft sektoru gələcəkdə Azərbaycanın iqtisadi inkişafını daha da böyük həcmdə təmin edəcəkdir. Qeyri-neft sektorunun inkişafı bizə imkan verir ki, ölkə iqtisadiyyatı çoxşaxəli şəkildə inkişaf etsin və iqtisadiyyatımızın dayanıqlı inkişafı təmin edilsin.
İnflyasiya çox aşağı səviyyədə olmuşdur - 1,4 faiz. Bu da çox gözəl göstəricidir. Əhalinin pul gəlirləri isə 4,8 faiz artmışdır. Əhalinin pul gəlirləri inflyasiyanı üç dəfədən çox üstələmişdir. Deyə bilərəm ki, son illər ərzində bu mənzərə müşahidə olunur - əhalinin pul gəlirləri inflyasiyanı bir neçə dəfə qabaqlayır. Bu da insanların rifah halının yaxşılaşmasına müsbət təsir göstərir.
Ölkə iqtisadiyyatına 27 milyard dollar
investisiya qoyulmuşdur. Onlardan
16 milyardı daxili sərmayədir. Bu da çox sevindirici
haldır. Son illər ərzində daxili sərmayələr
qoyulan investisiyaların həcmində üstünlük təşkil
edir. Eyni zamanda, qoyulan 11 milyard dollar xarici sərmayə
göstərir ki, Azərbaycan xarici investorlar üçün
cəlbedici ölkə kimi qalır. İndiki şəraitdə,
dünyada və bölgədə müşahidə olunan
çox ağır vəziyyəti nəzərə alaraq 11
milyard dollar xarici investisiyaları cəlb etmək böyük
uğurumuzdur.
Əlbəttə
ki, bu uğurun təməlində son illərdə aparılan
siyasət dayanır. Əgər bu siyasət, investorların
Azərbaycanın sabitliyinə, gələcəyinə
inamı olmasaydı, heç kim Azərbaycana vəsait
qoymazdı. 27 milyard dollar həcmində investisiya qoyuluşu və
bunun müqabilində 1,4 faizlik inflyasiya Azərbaycanın
uğurlu inkişafının ən gözəl göstəricisidir.
Çünki həm pensiyalar, maaşlar, həm də əhalinin
pul gəlirləri artmışdır, böyük həcmdə
investisiya qoyulmuşdur, inflyasiya isə ən aşağı
səviyyədədir.
Manatın
məzənnəsi sabitdir. Bir neçə ildir ki, manatın
məzənnəsi nəinki sabitdir və eyni zamanda, əsas
dünya valyutalarına qarşı daha da böyük dəyər
qazanır. Keçən il də biz bunu
görmüşük. Bu da çox müsbət göstəricidir.
Çünki manatın sabit olması ilk növbədə,
insanların rifah halının yaxşılaşmasına xidmət
göstərir, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti
artır. Azərbaycanda manatın məzənnəsi sabitdir.
Bu, bir daha bizim uğurlu iqtisadi siyasətimizi göstərir.
Valyuta
ehtiyatlarımız artıb. Yadımdadır, bir il bundan əvvəl
göstəriş vermişdim ki, baxmayaraq, 2014-cü ildə
bizim böyük xərclərimiz - həm infrastruktur layihələrinin,
neft strategiyamızın icrası, “Cənub” qaz dəhlizinin
inşası ilə bağlı böyük xərclər
olacaq, ancaq biz elə etməliyik ki, valyuta ehtiyatlarımız
artsın. Biz bunu təmin edə bilmişik. Hazırda bizim 50
milyard dollardan çox valyuta ehtiyatlarımız vardır. Biz
bu imkanlardan səmərəli şəkildə istifadə
edirik. Həm valyuta ehtiyatlarımızı ildən-ilə
artırırıq, eyni zamanda, ölkəmizin dayanıqlı
tərəqqisi üçün bu imkanlardan istifadə edib
iqtisadiyyatın inkişafına, infrastruktur layihələrinin
icrasına böyük həcmdə vəsait qoyuruq.
Bir
sözlə, 2014-cü ildə əsas iqtisadi göstəricilərimiz
çox müsbətdir, deyə bilərəm ki, bəlkə
dünya miqyasında ən gözəl göstəricilərdir.
Azərbaycan son 11 il ərzində dünyada iqtisadi artım
templərinə görə ən sürətlə inkişaf
edən ölkədir. Bunu əhali, xalqımız
görür, gözəlləşən ölkəmiz bunun
bariz sübutudur. Eyni zamanda, bunu mötəbər beynəlxalq
iqtisadi qurumlar qeyd edirlər. Davos Dünya İqtisadi Forumunun
hesablamalarına görə, 2014-cü ildə Azərbaycan
iqtisadiyyatı dünyada rəqabətqabiliyyətliliyinə
görə 38-ci yerə layiq görülmüşdür. Yəni,
biz dünyanın ən rəqabətli 40 iqtisadiyyatı
arasındayıq. Bu, tarixi nailiyyətdir.
Əlbəttə,
güclü iqtisadiyyat, düşünülmüş siyasət
imkan verir ki, sosial sahəyə də diqqət göstərilsin.
Bu sahə daim prioritetdir, bu il də prioritet olaraq qalacaq. Sosial
obyektlərin inşası uğurla təmin edilmişdir,
60-dan çox tibb mərkəzi, 50-dən artıq məktəb
tikilib istifadəyə verilmişdir. Əməkhaqqı,
pensiya artmışdır. Azərbaycanda orta aylıq əməkhaqqı
artıq 600 dollara yaxınlaşır. Biz
çalışacağıq ki, bu templər ildən-ilə
daha sürətlə təmin edilsin. 400 min insana
ünvanlı sosial yardım verilir, 90 mindən çox ailə
dövlətdən ünvanlı sosial yardım alır.
Dövlət tərəfindən hər ailəyə orta
hesabla 155 manat, yəni, 200 dollara yaxın vəsait verilir.
Əlbəttə,
bu, bizim vəzifəmizdir. Biz bunu edəcəyik. Ancaq əminəm
ki, insanların rifah halı yaxşılaşdıqca
ünvanlı sosial yardıma ehtiyacı olanların da sayı
azalacaq. Çünki hazırda Azərbaycanda yoxsulluq 5 faiz səviyyəsindədir.
Keçən il də yoxsulluq aşağı
düşübdür, işsizlik 5 faizdən
aşağıdır. Bizim gördüyümüz işlərin
nəticələri bax, budur. Bu rəqəmlər
özlüyündə bizim uğurlu
inkişafımızı təsdiq edir.
Keçən
il Azərbaycanda “Sənaye ili” elan edilmişdir və 230-dan
çox sənaye müəssisəsi
yaradılmışdır. 123 min yeni iş yeri
açılmışdır ki, onlardan təxminən 100 mini
daimi iş yeridir. Bu proses də sürətlə getməlidir.
Çünki Azərbaycanda yeni iş yerlərinin
yaradılmasına hələ də ehtiyac var. İşsizlik
hələ var, eyni zamanda, sürətli iqtisadi inkişaf
demoqrafik vəziyyətə müsbət təsir etmişdir.
Keçən il Azərbaycanda əhalinin sayı 116 min nəfər
artmışdır. Odur ki, yeni iş yerlərinin
yaradılması daimi proses olmalıdır. Bu, belədir və
bu il də bu istiqamətdə əlavə tədbirlər
görüləcəkdir.
Keçən
il bir neçə iri layihə icra edilmişdir. Hər bir
layihə özlüyündə nəhəng bir layihədir.
Mən onların arasında Heydər Əliyev Beynəlxalq
Aeroportunun yenidən qurulmasını xüsusilə qeyd etmək
istəyirəm. Eyni zamanda, Ələt Beynəlxalq Dəniz
Ticarət Limanının bərə terminalı istifadəyə
verilmişdir. Yəni, bu layihənin birinci mərhələsinin
birinci hissəsi artıq icra edilmişdir. Şəmkirçay
su anbarı istifadəyə verilmişdir. Bu da nəhəng
layihədir, ölkəmizin uzunmüddətli və sürətli
inkişafına təkan verəcək. Eyni zamanda, böyük
sənaye müəssisələri, o cümlədən “Norm”
sement zavodu istifadəyə verilmişdir ki, orada sementin
istehsalı 2 milyon tona bərabərdir. Bu zavodun istifadəyə
verilməsi ilə biz artıq idxaldan
asılılığımızı tamamilə aradan
götürmüşük və ixrac imkanlarımız da artır.
Əlbəttə
ki, digər layihələr də diqqətəlayiqdir. Bu əsas
infrastruktur və sənaye layihələri ancaq güclü
dövlətdə icra edilə bilər. Çünki biz
dünyada gedən prosesləri izləyirik. Görürük
ki, dünyanın müxtəlif yerlərində böhran -
iqtisadi böhran, maliyyə böhranı, siyasi böhran
yaşanır. Belə olan halda nəinki investisiyalar qoyulmur, hətta
maaşlar, pensiyalar kəsilir, iş yerləri ixtisar edilir.
Ancaq buna baxmayaraq, biz Azərbaycanda bunun tam əksini
görürük. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan
dünya iqtisadiyyatına çoxdan inteqrasiya edib, biz dünya
iqtisadiyyatının bir parçasıyıq, belə
uğurlu mənzərəni təmin etmək
üçün, əlbəttə, böyük səylər
göstərilməli, uzunmüddətli,
düşünülmüş siyasət aparılmalı idi.
Biz buna planlı, əsaslı şəkildə nail ola
bilmişik. Bu nəticələr deməyə əsas verir ki,
Azərbaycan bundan sonrakı illərdə də uğurla
inkişaf edəcək.
Dünyada
neftin qiyməti kəskin şəkildə, 2 dəfədən
çox aşağı düşmüşdür. Əlbəttə
ki, bu, bizim gəlirlərimizə mənfi təsir edəcək.
Ancaq buna baxmayaraq, iqtisadiyyatımızın şaxələndirilməsi
istiqamətində görülən və bundan sonra
görüləcək işlər, institusional islahatlar və
daha da səmərəli idarəetmə üsullarının
tətbiq edilməsi nəticəsində əminəm ki, Azərbaycan
bu vəziyyətdən də şərəflə
çıxacaq, manatın məzənnəsi sabit olaraq qalacaq,
iqtisadi inkişaf təmin ediləcəkdir.
Keçən
il ikinci peykimiz orbitə buraxıldı. Bu da çox gözəl
hadisədir. Bu da nəhəng layihələr arasında
özünəməxsus yer tutan bir layihədir. Artıq bizim
iki peykimiz var. Biri telekommunikasiya peyki, ikincisi Yer səthini
müşahidə edən peyk. Bunun çox böyük əhəmiyyəti
var və Azərbaycanda kosmik sənayenin inkişafı sürətlə
gedir. Biz yeni texnologiyalara, innovasiya layihələrinə sərmayə
qoyuruq və bu layihələr həm elmin inkişafına xidmət
göstərir, idarəetmə məsələlərini təkmilləşdirir,
eyni zamanda, cəmiyyətdə hələ də mövcud olan
xoşagəlməz halların qarşısını
alır.
“ASAN xidmət”
mərkəzlərinin açılmasını xüsusilə
qeyd etmək istəyirəm. Artıq 7 mərkəz fəaliyyət
göstərir, iki il ərzində 3 milyon 500 min müraciət
olmuşdur və orada göstərilən xidmətlərin
sayı artır, keyfiyyəti yüksək səviyyədədir,
cəmiyyət tərəfindən çox müsbət
qarşılanır. Korrupsiya və rüşvətxorluğa
qarşı son illər ərzində aparılan institusional
islahatlar içərisində “ASAN xidmət” əlbəttə
ki, ön plandadır. İndi bizim təcrübəmiz
başqa ölkələrdə də öyrənilir. On yeni
avtobus alınmışdır, səyyar xidmət daha da
böyük coğrafi məkanda təmin ediləcəkdir. Beləliklə,
bu xidmət həm yenilik, həm rahatlıq gətirib, həm
də korrupsiyaya, rüşvətxorluğa qarşı
mübarizədə çox ciddi dönüş
yaradıbdır. Həm praktiki nöqteyi-nəzərdən,
eyni zamanda, cəmiyyətdə bu bəlanın aradan
qaldırılması üçün indi daha da böyük
imkanlar var, daha da çox insan bu məsələlərə
nikbinliklə yanaşır.
Bizim istəyimiz
ondan ibarətdir ki, Azərbaycanda bütün sahələrdə
işlər ən yüksək səviyyədə təmin
edilsin. Sosial siyasətdə, iqtisadi inkişafda, idarəetmədə
xoşagəlməz halların aradan qaldırılması, əlbəttə
ki, bütün bu gözəl mənzərəni tamamlayacaq və
bu istiqamətdə işlər məqsədyönlü şəkildə
aparılır. Bizim çox güclü siyasi iradəmiz var,
təşəbbüslərimiz xalq tərəfindən dəstəklənir
və niyyətlərimiz artıq real işlərdə
özünü göstərir.
Keçən
il beynəlxalq əlaqələrimiz artmışdır. Bizim əməkdaşlıq
etdiyimiz ölkələrin, yəni, fəal əməkdaşlıq
etdiyimiz ölkələrin sayı gündən-günə
artmaqdadır. Azərbaycan həm ikitərəfli, həm
çoxtərəfli formatda çox uğurlu xarici siyasət
aparır. Əlbəttə ki, keçən il ilk növbədə,
qonşu ölkələrlə bizim ikitərəfli formatda
çox sıx təmaslarımız olmuşdur. Dövlət
başçıları səviyyəsində
çoxsaylı qarşılıqlı səfərlər təşkil
edilmişdir. Avropa və Asiya ölkələri ilə ən
yüksək səviyyədə ikitərəfli əlaqələrin
inkişafı üçün işlər
görülmüşdür. Azərbaycan dünyada çox
böyük hörmətə malikdir, etibarlı tərəfdaş
kimi tanınır və bizim beynəlxalq nüfuzumuz getdikcə
artır. Regional məsələlərin həllində,
regional əməkdaşlıq məsələlərində
Azərbaycanın rolu əvəzolunmazdır. Biz bir çox təşəbbüslərin
müəllifiyik. Bu təşəbbüslər sadəcə
olaraq niyyət deyil. Bu təşəbbüslər real layihələrə
çevrilir. Bu layihələrin icrası, əlbəttə
ki, bizim imkanlarımızı artırır və ölkəmizə
siyasi, iqtisadi dividendlər gətirir.
Biz
keçən il beynəlxalq təşkilatlarla uğurlu əməkdaşlıq
etmişik. Üzv olduğumuz bütün beynəlxalq təşkilatlarda
Azərbaycan fəal iştirak edir, öz mövqeyini müdafiə
edir və bu təşkilatların uğurlu fəaliyyətinə
öz dəyərli töhfəsini verir. Keçən il biz
Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinə sədrlik
etmişik. Bu, çox uğurlu sədrlik dövrü idi. Bu
dövr ərzində Avropada demokratiyanın inkişafına,
insan haqlarının qorunmasına, ədalətin bərqərar
olmasına Azərbaycan çox böyük və dəyərli
töhfələr vermişdir. Xüsusilə, ölkəmizin
multikulturalizmlə bağlı təcrübəsi nadir xarakter
daşıyır. Hesab edirəm ki, əgər bizim təcrübəmiz
dünyada daha da geniş şəkildə təhlil edilsəydi,
bir çox xoşagəlməz halların qarşısı
alına bilərdi.
Yəni,
Azərbaycan öz işi ilə, görülən işlərlə,
aparılan siyasətlə və keçirilən tədbirlərlə
ümumbəşəri dəyərlərə öz dəyərli
töhfələrini verir. Biz beynəlxalq təşkilatlarla
bundan sonra da fəal əməkdaşlıq edəcəyik.
Biz üzv olduğumuz təşkilatlar qarşısında
götürdüyümüz öhdəlikləri vaxtında
və artıqlaması ilə yerinə yetiririk. Üzv
olmadığımız təşkilatlar qarşısında
əlbəttə ki, bizim heç bir öhdəliyimiz ola bilməz.
Təbii ki, ikitərəfli formatda heç bir ölkə
qarşısında bizim heç bir öhdəliyimiz yoxdur və
ola da bilməz. Bu, beynəlxalq münasibətlərin
qanunlarıdır. Əgər kimsə hesab edir ki, Azərbaycana
ultimatum dili ilə, yaxud da diktat dili ilə nə isə deyə
bilər, səhv edir. Bizim tariximiz, son illər ərzində
apardığımız müstəqil, cəsarətli siyasət
bunu bir daha göstərir və bütün ölkələr
ancaq ikitərəfli formatda bərabərhüquqlu münasibətlər
qurmalıdırlar. Bu, beynəlxalq davranışın
qaydalarıdır. Heç bir ölkənin istisna
ixtiyarları, haqları yoxdur, ola bilməz. Bütün
ölkələr bərabərdir və bütün ölkələri
birləşdirən təşkilat BMT-dir. O təşkilat ki,
2011-ci ildə Azərbaycanı bu təşkilatın ən
üst qurumuna seçmişdir. Azərbaycan 155 ölkənin
dəstəyi ilə BMT Təhlükəsizlik Şurasına
üzv olmuşdur. Bu fakt Azərbaycanın beynəlxalq
nüfuzunu əks etdirən ən gözəl göstəricidir.
Bu gün beynəlxalq aləmdə böyük nüfuza sahib
olan Azərbaycanı ləkələmək, qaralamaq, şər-böhtan
atmaq cəhdləri əbəsdir.
Bunların
heç bir təsiri yoxdur, bu, bizim siyasətimizə heç
vaxt təsir etməyəcək. Heç bir kənar qüvvə
bizimlə ultimatum dili ilə danışa bilməz. Bunu
hamı bilməlidir. Biz həm rəsmi bəyanatlarda, eyni
zamanda, bağlı qapılar arxasında aparılan müzakirələrdə
öz mövqeyimizi müdafiə edirik. Biz ikili standartlardan
uzağıq və hesab edirik ki, beynəlxalq münasibətlərdə
ikili standartlara yol verilməməlidir. İkili standartlar o
standartları tətbiq etmək istəyənlərin əleyhinə
də işləyir. Biz bunu indi tarixdən və dünyada gedən
proseslərdən görürük. Daxili işlərə
müdaxilə etmək, kimisə hansısa işlərə təhrik
etmək - bu, heç kimə xeyir gətirmir. Bu, ölkələri
qarışdırır, sabitliyi pozur, ölkələrdə
qanlı toqquşmalara gətirib çıxarır və bu
qanlı toqquşmaların arxasında dayanan qüvvələrə
də nəticə etibarilə mənfi təsir göstərir.
Çünki bu gün dünyada bütün ölkələr
demək olar ki, bir-biri ilə bağlıdır və istənilən
yerdə baş verən hadisə nə vaxtsa başqa yerdə
də öz əks-sədasını verə bilər. Bir daha
demək istəyirəm ki, bizim mövqeyimiz ədalətli
mövqedir, beynəlxalq
hüquqa əsaslanır. Biz bu mövqeyi uğurla
müdafiə edirik və edəcəyik.
O ki
qaldı Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin həllinə, əfsuslar olsun ki,
keçən il də bu istiqamətdə heç bir irəliləyiş
olmamışdır. Keçən il də Ermənistan sadəcə
olaraq danışıqlar prosesində imitasiya
taktikasını seçmişdir. Hesab edirəm, bu, artıq
nə bizim üçün, nə də vasitəçilər
üçün sirr deyil ki, Ermənistan sülh istəmir.
Ermənistan istəyir ki, bu münaqişə öz həllini
tapmasın və işğal edilmiş torpaqlardan
çıxmaq istəmir. Baxmayaraq ki, Minsk qrupuna həmsədrlik
edən ölkələrin dövlət
başçıları dəfələrlə demişlər
ki, status-kvo qəbuledilməzdir. Ancaq bu, sözlərdən
başqa bir şey deyil. Sadəcə olaraq sözlərdir və
bu sözlərin arxasında heç bir ciddi siyasət
dayanmır. Əgər status-kvo qəbuledilməzdirsə, -
bu, əlbəttə ki, qəbuledilməzdir, - onda bir tədbir
görülməlidir. İşğalçı dövlətə
təzyiq göstərilməlidir. O məcbur edilməlidir ki,
işğal olunmuş torpaqlardan çıxsın. Yoxsa bu da
riyakarlığın bir növüdür. Bir bəyanat
verilir, onun arxasında iş görülmür. Necə ki, BMT
Təhlükəsizlik Şurası 4 qətnamə qəbul
etmişdir. Heç biri 20 ildən çoxdur ki, icra edilmir. Nə
üçün başqa yerlərdə qəbul edilmiş qətnamələr
dərhal icra edilir, bizə gəldikdə icra edilmir?! Bu, ədalətsizlikdir,
bu, ikili standartlardır. Artıq Azərbaycan xalqı bunu
yaxşı bilir, dərk edir ki, bu problemin həll
olunmaması təkcə Ermənistanın qeyri-konstruktiv
mövqeyi ilə izah edilə bilməz. Görünür,
dünyada elə qüvvələr var ki, bu münaqişənin
həll olunmasında maraqlı deyillər. Görünür,
elə qüvvələr var ki, maraqlıdır bu
münaqişə dondurulmuş, yarıdondurulmuş vəziyyətdə
qalsın və bundan Azərbaycana bir təzyiq vasitəsi kimi
istifadə etsinlər. Son illərdə müxtəlif bölgələrdə
- Avropada, Yaxın Şərqdə gördüyümüz mənzərə
bax, bu mövqeyi, bu yanaşmanı daha da gücləndirir.
Proseslərdən belə nəticə çıxır. Ona
görə, buna da aydınlıq gətirilməlidir ki, biz nə
vaxta qədər bu ikili standartlarla üzləşəcəyik?!
Bununla bərabər,
Ermənistan keçən il yay aylarında və ilin sonunda
bir neçə dəfə açıq təxribatlara əl
atmışdır. Hər iki dəfə Azərbaycan Ordusu
düşmənə layiqli cavab verərək onu yerinə
oturtdu. Yay aylarında 50-dən çox
işğalçı məhv edildi. Noyabr ayında isə ermənilərin
təxribatı cavabsız qalmamışdır. Bütün bu
təxribatların nəticəsində baş verən hadisələrə
görə Ermənistan rəhbərliyi - kriminal, diktatura
rejimi məsuliyyət daşıyır. Ermənistanın
bugünkü acınacaqlı vəziyyətinə görə
də bu ölkənin indiki və əvvəlki rəhbərliyi
bilavasitə cavabdehlik daşıyır. Çünki məhz
onların işğalçı siyasətinə görə
Ermənistan müstəqil ölkə kimi özünü
göstərə bilməmişdir. Faktiki olaraq heç
müstəqilliyi əldə etməmişdir. Sadəcə
olaraq bu, formal bir məna daşıyır.
Azərbaycan
isə bu məsələdə də prinsipial mövqedədir.
Bizim mövqeyimiz beynəlxalq hüquq normalarına əsaslanır.
Bizim mövqeyimizi gücləndirən ordumuzdur. Bizim ordumuz
keçən il öz qüdrətini, nəyə qadir
olduğunu göstərdi. Düşmənə də,
düşmənin havadarlarına da göstərdi ki, istənilən
vaxtda Azərbaycan ordusu öz ərazi
bütövlüyünü bərpa edə bilər. Sadəcə
bu məsələ öz həllini danışıqlar yolu ilə
tapsa, əlbəttə ki, daha yaxşı olar. Hesab edirəm
ki, bu bir neçə amilin mövcudluğu bizim mövqeyimizi
daha da möhkəmləndirir.
Danışıqlar
prosesində heç bir irəliləyişin olmamasına
baxmayaraq, mən hesab edirəm ki, keçən il Azərbaycan
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin həlli üçün çox
böyük işlər görmüşdür - həm siyasi
sahədə, həm regional çərçivədə və
həm də hərbi sahədə - döyüş
meydanında. Biz ermənilərə elə dərs verdik ki,
indiyə qədər özlərinə gələ bilmirlər,
təşvişdədirlər, isterikadadırlar. İndi bizi
müxtəlif beynəlxalq tədbirlərdə ittiham etməyə
çalışırlar. Amma sual olunur: Erməni əsgərinin
Ağdamda, Füzulidə nə işi var? Erməni ordusunun
orada nə işi var? Nə üçün onlara bunu bizdən
başqa heç kim açıq-aydın şəkildə
demir? Bu məsələ ilə məşğul olan vasitəçilər
buna nə üçün biganə yanaşırlar? Bax, bu
suallar ritorik suallardır. Biz bilirik nə üçün.
Amma yenə də biz bu sualları hər bir tədbirdə, hər
bir forumda verməliyik. Dövlət məmurları, ictimai
xadimlər, deputatlar, adi vətəndaşlar, vətəndaş
cəmiyyətinin üzvləri bu sualları verməlidirlər.
Qoy, bu suallara, ikili standartlar siyasətinə, ermənipərəst
siyasətinə görə cavab versinlər. Yoxsa bu qədər
riyakarlığa artıq dözmək çətindir. Hesab
edirəm ki, artıq burada diplomatik dillə
danışmağa da heç ehtiyac yoxdur. Bir daha demək istəyirəm,
həqiqət bundan ibarətdir ki, bizim
torpaqlarımızın işğal altında qalması sadəcə
olaraq Ermənistanın işi deyil. Ermənistan aciz durumda
olan, gücsüz, dilənçi bir ölkədir. Əlbəttə,
əgər onun müxtəlif paytaxtlarda böyük
havadarları olmasaydı, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi çoxdan ədalətli şəkildə
öz həllini tapa bilərdi. Hətta hazırda Ermənistan
rəhbərliyi də bunu etiraf edir. Xarici dəstək olmadan
onlar işğal edilmiş torpaqları bir gün də
işğal altında saxlaya bilməzlər. Ancaq biz təkbaşına
mübarizə aparırıq. Yaxın tariximiz göstərib
ki, biz hətta təkbaşına mübarizədə, siyasi
mübarizədə uğur qazana və öz milli
maraqlarımızı müdafiə edə bilərik.
2015-ci ildə
biz ordu potensialımızı daha da gücləndirəcəyik.
Bu məqsədlər üçün kifayət qədər
böyük vəsait ayrılıbdır. Təkcə onu demək
kifayətdir ki, hərbi xərclərə ayrılan vəsait
Ermənistanın ümumi büdcəsindən 2 dəfədən
çoxdur. Ordumuzda nizam-intizam, döyüş qabiliyyəti
artır, vətənpərvərlik ruhu yüksək səviyyədədir.
Biz daha da güclü oluruq, Ermənistan daha da zəifləyir.
Bu, qaçılmaz bir prosesdir. Yəni, növbəti illərdə
ancaq bu proses daha da sürətlə gedəcək.
Yenə də
demək istəyirəm ki, 2014-cü ilin yekunları və 2015-ci
il bir daha bizim gücümüzü göstərəcək.
Nə neftin qiymətinin düşməsi, nə böhranlar,
nə yaxınlıqda baş verən qanlı toqquşmalar
bizim sürətli inkişafımıza təsir edə bilməz.
Mən tam əminəm ki, biz 2015-ci ili də uğurla başa
vuracağıq və ölkəmizin inkişafını təmin
edəcəyik.
* * *
Sonra
iqtisadiyyat və sənaye naziri Şahin MUSTAFAYEV
çıxış etdi. Nazir bildirdi ki, 2014-cü il də Azərbaycanın
davamlı iqtisadi inkişafı, makroiqtisadi sabitliyin möhkəmlənməsi,
əhalinin rifahının daha da yüksəlməsi, ölkəmizin
beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artması ili kimi tarixə
düşüb. Bu uğurların əsasında isə
Prezident İlham Əliyevin ulu öndərin kursunu uğurla
davam etdirməsi dayanır:
- Məhz
bu müdrik siyasətin nəticəsində artıq
dünyada 6 ildən çoxdur ki, davam edən və bir
çox ölkələrdə siyasi, iqtisadi, sosial problemlərlə
müşayiət olunan böhran proseslərinə
baxmayaraq, Azərbaycan sürətlə
inkişaf edən ölkələrdən olmuş, makroiqtisadi
sabitlik qorunmuş, iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyəti
artmış, nəzərdə tutulmuş bütün sosial
proqramlar yerinə yetirilmişdir. Təsadüfi deyil ki, əgər
2004-cü ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı Cənubi Qafqaz
iqtisadiyyatının 50 faizini təşkil edirdisə, bu
gün ölkəmizin payı 75 faizə yüksəlmişdir.
Möhtərəm
cənab Prezident!
Ölkənin
davamlı inkişafının təmin olunmasında, dünya
iqtisadiyyatındakı böhran meyillərinin, enerji
bazarında ötən il başlamış və bu gün də
davam edən qiymətlərin enməsinin mənfi təsirinin
qarşısının alınmasında Sizin böyük
uzaqgörənliklə həyata keçirdiyiniz sosial-iqtisadi
siyasət, o cümlədən bu siyasətin prioritet istiqamətlərindən
olan iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi həlledici
rola malik olmuşdur. Bunun nəticəsidir ki, son 5 ildə
iqtisadiyyatın artımı əsasən qeyri-neft sektorunun
inkişafı hesabına təmin olunmuş, ümumi daxili məhsulda
qeyri-neft sektorunun xüsusi çəkisi 47 faizdən 60 faizə
çatmışdır.
Ötən
illər ərzində müasir infrastruktur təminatının
yaradılması, çoxsaylı layihələrin icrası,
biznes və investisiya mühitinin davamlı olaraq
yaxşılaşdırılması, sahibkarlığın
inkişaf etdirilməsi, regionların
inkişafı strategiyasının uğurla həyata
keçirilməsi dayanıqlı iqtisadi inkişaf
üçün möhkəm təməl formalaşdırmışdır.
Bununla
yanaşı, apardığınız sənayeləşdirmə
siyasəti, xüsusilə qeyri-neft sənayesinin, habelə
informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının, kənd təsərrüfatının,
turizmin inkişafı ilə bağlı görülən
kompleks işlər, tranzit potensialının
reallaşdırılması və digər tədbirlər
qeyri-neft sektorunun sürətli inkişafına təkan
vermiş, mürəkkəb regionda yerləşən ölkəmizin
enerji, ərzaq, nəqliyyat və ekoloji təhlükəsizliyinin
gücləndirilməsini, əhalinin rifahının
davamlı yüksəlməsini təmin etmişdir.
Hörmətli
müşavirə iştirakçıları!
Əldə
olunmuş nailiyyətlər, eləcə də bəzi ölkələrdə
yaşanan ciddi iqtisadi problemlər, valyuta və enerji
bazarlarında kəskin təlatümlər fonunda 2014-cü
ildə Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafının
uğurlu yekunları Prezident İlham Əliyevin inkişaf
modelinin alternativsiz olduğunu bir daha göstərir. Təsadüfi
deyil ki, ötən il Dünya İqtisadi Forumunun növbəti
hesabatında Azərbaycan 144 ölkə arasında 38-ci olmaqla
artıq 6 ildir ki, MDB ölkələri arasında birincidir.
Ötən
il ümumi daxili məhsulun real artım tempi 2,8 faiz təşkil
etmişdir ki, bu da, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, qeyri-neft
sektorunun 7 faizlik artımı hesabına təmin olunmuşdur.
Xarici dövlət borcunun ümumi daxili məhsula nisbəti 9
faiz civarında olmuş, strateji valyuta ehtiyatları xarici borcu
dəfələrlə üstələməklə 5 illik
idxal səviyyəsinə çatmışdır.
Dövlət
büdcəsinin gəlirləri 18,4 milyard manat, xərcləri
isə 18,7 milyard manat təşkil etmiş, qeyri-neft sektorundan
dövlət büdcəsinə daxilolmalar 19,5 faiz
artmışdır. Regionların sosial-iqtisadi
inkişafının uğurlu nəticəsi olaraq regionlardan
vergi daxilolmaları 9,8 faiz artmışdır.
Hesabat
ilində informasiya və rabitə xidmətlərinin həcmi
15,1 faiz, nəqliyyat sektorunda yük daşınması 1,7
faiz, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 10
faiz, əhaliyə göstərilən pullu xidmətlər 7,2
faiz artmışdır.
Ötən
il ölkə iqtisadiyyatına investisiya qoyuluşu 27
milyard dollar, o cümlədən
daxili investisiyalar 16 milyard dollar, xarici investisiyalar 11 milyard
dollar təşkil etmişdir. Dövlət
investisiyaları hesabına
Şəmkirçay dəryaçası, Bakı Beynəlxalq
Dəniz Ticarət Limanının birinci mərhələsi və
digər obyektlər istifadəyə verilmiş, bir sıra magistral
və 1 milyon nəfərə yaxın əhalisi olan 597
yaşayış məntəqəsini birləşdirən
1295 kilometr kənd yolları çəkilmişdir.
Hazırda
təhsil və səhiyyə müəssisələrinin,
birinci Avropa Oyunları üçün idman obyektlərinin
tikintisi, 43 şəhər və rayon mərkəzlərində
su və qaz təchizatının
yaxşılaşdırılması, kanalizasiya şəbəkəsinin
yenidən qurulması layihələri uğurla davam etdirilir.
2014-cü
il sənayenin inkişafında mühüm mərhələ
olmuşdur.
“Əsrin
müqaviləsi”nin 20-ci ildönümündə Avropanın ən
iri infrastruktur layihəsi olan “Cənub” qaz dəhlizinin təməlinin
qoyulması Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş
kimi nüfuzunu daha da artırmışdır və uzun illər
xalqımızın mənafeyinə xidmət edəcəkdir.
Prezident
İlham Əliyev tərəfindən 2014-cü ilin “Sənaye
ili” elan edilməsi və bu çərçivədə təsdiq
edilmiş tədbirlər planının icrası qeyri-neft sənayesinin
inkişafına yeni impuls vermişdir. Belə ki, 2014-cü ildə
230-dan çox sənaye müəssisəsi
açılmış, mövcud sənaye müəssisələrinin
istehsal gücləri genişləndirilmişdir. Son illərdə
sənayenin inkişafı nəticəsində bir sıra məhsullar,
o cümlədən sement, gips, hörgü blokları, metal
konstruksiya, boya və sair məhsullar üzrə istehsal
gücləri daxili tələbatı ödəməyə imkan verir.
“Azərbaycan
Polad İstehsalı Kompleksi” Səhmdar Cəmiyyəti
formalaşdırılmış, “Daşkəsənfilizsaflaşdırma”
müəssisəsinin fasiləsiz fəaliyyəti təmin
edilmişdir.
Cənab
Prezident tərəfindən sənayenin inkişafının
yeni mərhələsi kimi qiymətləndirilən
Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında xarici və daxili
infrastrukturun yaradılması işləri davam etdirilir.
Artıq Parkda fəaliyyət göstərən rezidentlər
tərəfindən polad və polietilen boruların
istehsalına başlanmış, hidrotexniki
avadanlıqların, polipropilen və yüksək
sıxlıqlı polietilenin, vərəqə şüşə
istehsalının təşkili işləri aparılır.
Balaxanı
Sənaye Parkında da xarici infrastrukturun yaradılması, eləcə
də tullantıları emal edəcək 3 müəssisənin
fəaliyyətinin təşkili istiqamətində işlər
aparılır.
Ölkə
başçısının müvafiq fərmanına
uyğun olaraq sənaye məhəllələrinin təşkili
üçün bir sıra ölkələrin təcrübəsi
öyrənilmiş, qanunvericilik bazası
formalaşdırılmışdır. Hazırda
İnvestisiya Şirkəti tərəfindən işlərə
başlanılması məqsədilə ölkənin
müxtəlif bölgələrində sənaye məhəllələrinin
yaradılması imkanları araşdırılır.
Ötən
ilin sonlarında cənab Prezident tərəfindən təsdiq
edilmiş “Azərbaycan Respublikasında sənayenin
inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün
Dövlət Proqramı” sözsüz ki, qarşıdakı
illərdə sənayenin inkişafına təkan verəcəkdir.
Azərbaycanın
ilk telekommunikasiya peykinin xidmətlərinin genişləndirilməsi,
aşağı orbitli müşahidə peykinin orbitə
çıxarılması, elektron xidmətlərin və
internet trafikinin genişləndirilməsi, yüksək
texnologiyalar parkının fəaliyyətinin təşkili
istiqamətində tədbirlərin görülməsi bu sahədə
yeni imkanlar yaratmışdır.
Möhtərəm
cənab Prezident, ötən il də regionlara mütəmadi səfərləriniz,
yeni müəssisələrin açılış və təməlqoyma
mərasimlərində iştirakınız, verdiyiniz
tapşırıq və tövsiyələr regionların, eləcə
də Bakı qəsəbələrinin inkişafına əhəmiyyətli
töhfəsini vermiş, regionlarda 410-dan artıq sənaye, kənd
təsərrüfatı, xidmət və ticarət müəssisəsi
fəaliyyətə başlamış, 530-dan artıq müəssisənin
tikintisi davam etdirilir. Sosial sahələrin inkişafı diqqət
mərkəzində saxlanılmış, il ərzində
regionlarda 190-dan çox tədris müəssisəsi, 60-dan
çox tibb ocağı, 11 gənclər və idman, 43 mədəniyyət
və digər sosial obyektlər tikilmiş və ya əsaslı
təmir olunmuşdur.
2014-cü
ildə aqrar sektorda dövlət dəstəyi tədbirləri
davam etdirilmiş, istehsalçılara əlavə güzəştlər
tətbiq edilmişdir. Hazırda kənd təsərrüfatına
yararlı torpaqlardan və su resurslarından səmərəli
istifadə olunması məqsədilə dövlətin dəstəyi
ilə 12 rayonda 30 min hektardan artıq sahədə 19 iri fermer
təsərrüfatının yaradılması işləri
aparılır.
Tapşırığınıza
uyğun olaraq, son illərdə görülmüş tədbirlər
nəticəsində ölkəmiz bir sıra əsas ərzaq
məhsulları ilə özünü təmin edir. Şəmkirçay
dəryaçasının istifadəyə verilməsi yeni torpaq sahələrinin əkin
dövriyyəsinə cəlb olunmasına geniş imkanlar
yaradır. Ötən il Sizin iştirakınızla Şəmkirdə
təməli qoyulmuş özəl pilot aqroparkında kənd
təsərrüfatı məhsullarının istehsalı,
emalı, qablaşdırılması, logistik xidmətlərin
göstərilməsi və hazır malların satış
üçün ölkə bazarlarına
çıxarılması və ixrac edilməsi zəncirinin təşkili
nəzərdə tutulur.
Samur-Abşeron
suvarma sistemi hesabına isə Xızı rayonunda
aqroparkların yaradılması məqsədilə baş plan
hazırlanır.
Aqrar
sektorda son illər görülən işlər ötən
ilin 11 ayında meyvə ixracının 12,5 faiz, tərəvəz
ixracının 28,6 faiz artırılmasına imkan
vermişdir.
Möhtərəm
Prezident!
“Sahibkarlığın
inkişafı ilə bağlı əlavə tədbirlər
haqqında” Fərmanınıza uyğun olaraq ötən il
biznes və investisiya mühitinin daha da
yaxşılaşdırılması, o cümlədən prosedurların
sadələşdirilməsi, elektron xidmətlərin əhatə
dairəsinin genişləndirilməsi, əsassız
müdaxilələrin qarşısının alınması
və digər istiqamətlər üzrə işlər davam
etdirilmişdir.
2014-cü
ildə Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən
5560 sahibkara 50 faizi qaytarılmış vəsait hesabına
olmaqla 295 milyon manat güzəştli kredit verilmişdir. Bu
layihələr üzrə 12500-dən çox yeni iş
yerinin yaradılması nəzərdə tutulur. Fond tərəfindən
maliyyələşdirilmiş güzəştli kreditlər
hesabına 2014-cü ildə 39 iri istehsal, emal və
infrastruktur müəssisəsi istifadəyə verilmişdir.
2015-ci ildə isə daha 81 müəssisənin istifadəyə
veriləcəyi gözlənilir. Kiçik sahibkarlıqla məşğul
olan vətəndaşların uzun illərdir ki, üzləşdikləri
girov probleminin həlli məqsədilə bank olmayan kredit təşkilatları
ilə qurulmuş əməkdaşlıq onlara kredit almaq
imkanı verir, fermerlər arasında kooperasiya əlaqələrini
gücləndirir.
Əvvəlki
illərdə olduğu kimi, ötən il də əhalinin
rifahı yüksəlməkdə davam etmiş, inflyasiya 1,4
faiz təşkil etdiyi halda əhalinin gəlirləri 4,8 faiz,
orta aylıq əmək haqqı 4,2 faiz artaraq 443 manata
çatmışdır. Dövlət büdcəsindən
sosialyönümlü xərclərə 9,9 faiz, o cümlədən
sosial müdafiə və sosial təminat xərclərinə
12,6 faiz çox vəsait yönəldilmişdir.
Məşğulluq
səviyyəsi artmış, 123 mindən çox yeni iş
yeri yaradılmış, işsizlik səviyyəsi 4,9 faizə,
yoxsulluq səviyyəsi 5 faizə enmişdir.
Hörmətli
müşavirə iştirakçıları!
Qeyd edilənlər
Prezident İlham Əliyevin müdrik və uzaqgörən
sosial-iqtisadi siyasətinin bütün uğurlarının əsası
olduğunu bir daha sübut edir. Yaradılmış
güclü iqtisadi potensial, aparılan möhtəşəm
quruculuq işləri tam əminliklə deməyə əsas
verir ki, bu il də ölkənin sabit inkişafı təmin
ediləcək, nəzərdə tutulmuş bütün
işlər, sosial proqramlar yerinə yetiriləcəkdir.
Diqqətinizə
görə minnətdaram.
* * *
Baş
nazirin müavini, Qaçqınların və məcburi
köçkünlərin işləri üzrə dövlət
komitəsinin sədri Əli HƏSƏNOV bildirdi ki, dövlət
başçısının həyata keçirdiyi uzaqgörən
siyasət nəticəsində Azərbaycan 2014-cü ildə
də dünyadakı mövqeyini möhkəmləndirib, beynəlxalq
aləmdə ölkəmizə olan maraq daha da artıb. Bu
işdə Heydər Əliyev Fondunun da böyük rol
oynadığını deyən Əli Həsənov qeyd etdi
ki, Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi praqmatik
siyasət nəticəsində Azərbaycan bir çox qlobal
problemlərdən qorunub:
- Belə
ki, dünyada baş verə biləcək maliyyə
böhranı barədə Siz hələ 2006-cı ildə
fikir söyləmişdiniz. İki ildən sonra bu proses
başlandı.
Dünyada
ərzaq qıtlığı yaranacağı barədə
2008-ci ildə dediyiniz fikirlər də iki ildən sonra
reallığa çevrildi. 2009-2010-cu illərdə neftdən
asılılığın azaldılması barədə
tapşırıq verdiniz. Beş il sonra dünyada neftin qiyməti
ətrafında siyasi oyunlar başlandı.
Hər
üç istiqamətdə Sizin rəhbərliyiniz və
göstərişləriniz əsasında hökumət
lazımi tədbirləri gördü və bu gün də bu
işləri davam etdirir.
Nəticədə
maliyyə böhranı ölkəmizdən yan keçdi, ərzaq
təhlükəsizliyi Proqramı həyata keçirilməyə
başlandı və ümumi daxili məhsul istehsalında
qeyri-neft sektorunun çəkisi artıq 50 faizdən
çoxdur.
Bu gün
ölkəmizdə qalan əsas problem Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və onun nəticəsi
olaraq 1 milyon 200 min qaçqın və məcburi
köçkünün sosial problemləridir.
Dünyada
hər il münaqişə zonalarının və
qaçqın, məcburi köçkünlərin sayı
artmaqda davam edir. Əgər bu gün dünyada münaqişə
zonalarının sayı 35, qaçqın və məcburi
köçkünlərin sayı 52,6 milyon nəfərdisə,
30 il əvvəl bu rəqəm 12 milyon nəfər,
münaqişə zonalarının sayı isə cəmi 9
olub, təxminən 4 dəfə artıb. 52,6 milyon
qaçqın və məcburi köçkünün isə
6 milyonu 2014-cü ildə yaranıb.
Xalqımızın
ümummilli lideri Heydər Əliyevin qaçqınlara və
məcburi köçkünlərə daim həssas, diqqətli
və qayğıkeş münasibəti bu gün ölkə
Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən
zamanın tələbinə uyğun olaraq daha dolğun şəkildə
davam etdirilir. Ulu öndər Dövlət Neft Fondunun ilk vəsaitini
bu sahəyə yönəltməklə bütün
dünyaya göstərdi ki, bu, Azərbaycanın bir nömrəli,
prioritet problemidir və bu gün də qalmaqdadır.
Ölkəmizin
iqtisadi, ictimai-siyasi həyatında növbəti uğurlu il
hesab olunan 2014-cü ildə də öz yurdlarından zorla
qovulmuş soydaşlarımızın sosial problemlərinin həlli
və mənzil-məişət şəraitinin
yaxşılaşdırılması daim ölkə rəhbərinin
diqqət mərkəzində olmuş, bu sahə ilə
bağlı qəbul edilmiş Dövlət proqramları və
ona Əlavələrin icrası uğurla davam etdirilmişdir.
Onların sosial problemlərinin həlli məqsədi ilə
2014-cü ildə ayrılmış 630 milyon manat həcmində
vəsaitdən 273 milyonu büdcə, 300 milyonu Dövlət
Neft Fondunun və 57 milyon manatı
beynəlxalq humanitar və digər təşkilatların
vəsaitidir. 2014-cü ildə bir nəfər məcburi
köçkünə xərclənən vəsaitin həcmi
təxminən 1170 manat təşkil edir ki, bu da
dünyanın bütün münaqişə zonaları ilə
müqayisədə ən yüksək göstəricidir.
Hesabat
ilində Ağdam rayonunda 632, Beyləqan rayonunda 320,
Hacıqabul rayonunda 101, Gəncə
şəhərində
600, Saatlı rayonunda 230,
Qaradağ rayonunda 200, Mingəçevir şəhərində 594, Balakən rayonunda 45, Qaradağ
rayonunda 240 və Abşeron rayonunda 160 ailə bütün
sosial texniki infrastruktura malik yeni salınmış qəsəbə,
yaşayış kompleksi və ya fərdi evlərə
köçürülmüşdür.
Cənab
Prezident!
2014-cü
il yanvarın 20-də Gəncə
şəhərində 1500, avqustun 6-da Ağdam rayonunda 632,
noyabrın 14-də isə Gəncə şəhərində
600 məcburi köçkün ailəsi üçün
salınmış yeni qəsəbələrin
açılışında
şəxsən iştirak etmisiniz.
Maliyyə
Nazirliyinin xətti ilə zəruri
dövlət ehtiyacları ilə əlaqədar 950, Yasamal
rayonu ərazisində müvəqqəti məskunlaşmış
262, Axıska türklərindən 111 ailə yeni mənzillərə
köçürülmüşdür.
İl ərzində
270 min kvadratmetr sahəsi olan 7
yeni yaşayış kompleksi
salınmış, 2288 şagird yerlik 7 məktəb
inşa edilmiş, həmçinin
6 uşaq bağçası, 6 tibb məntəqəsi
tikilib istifadəyə verilmiş, 51 kilometr yol, 96 kilometr su xətti, 136 kilometr elektrik
xətti, 86 kilometr qaz xətti
çəkilmiş, 75 ədəd yüksəkgərginlikli
transformator quraşdırılmışdır.
Beləliklə,
2014-cü ildə 4450 ailənin və ya 22 min məcburi
köçkünün mənzil-məişət şəraiti
yaxşılaşdırılmışdır.
Qaçqın
və məcburi köçkünlər üçün
ümumilikdə indiyədək 2,8 milyon kvadratmetr
yaşayış sahəsi olan 89 müasir qəsəbə və
çoxmərtəbəli binalardan ibarət müasir
yaşayış kompleksi salınmış, 46 min ailə və
ya 230 min nəfər qaçqın və məcburi
köçkünün mənzil şəraiti
yaxşılaşdırılmışdır. Bundan da 42
min ailə, yaxud 210 min nəfər
(91 faiz) son 11 ilin payına düşür.
Son 11 ildə
məcburi köçkünlərə aylıq yemək xərci
üçün verilən müavinətin məbləği
3,6 dəfə, kommunal xidmətlərə görə vəsaitin
miqdarı 4,5 dəfə, Dövlətqaçqınkomun illik
büdcəsi isə 5,5 dəfə artmışdır.
Dünya
Bankı və Azərbaycan Hökuməti arasında
bağlanılmış kredit sazişi üzrə 325 min nəfərin
faydalandığı və dəyəri
30 milyon manat təşkil edən 520 mikrolayihə icra
edilmişdir. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti
ilə son 11 ildə 2000 məcburi köçkün
sahibkarlıq subyektinin investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə
40 milyon manat güzəştli kredit verilmişdir.
Həyata
keçirilən tədbirlər nəticəsində məcburi
köçkünlər arasında yoxsulluq həddi son 11 ildə
75 faizdən 10 faizədək azalmışdır.
Diqqətinizə
çatdırmaq istərdim ki, qaçqın və məcburi
köçkünlərin sosial problemlərinin həlli
üçün son 20 ildə 5,1 milyard manat vəsait sərf
olunmuşdur. Bunun 2,3 milyard manatı dövlət büdcəsinin,
1,8 milyard manatı Dövlət Neft Fondunun, 1 milyard manatı
isə beynəlxalq maliyyə qurumlarının və ölkəmizdə
fəaliyyət göstərən beynəlxalq humanitar təşkilatların
vəsaitidir.
Bu vəsaitin
86 faizi, yaxud 4,4 milyard manatı
son 11 ildə istifadə olunmuşdur.
Möhtərəm
cənab Prezident!
Tapşırığınıza
uyğun olaraq, respublikamızın şimal bölgələrində
- Balakən, Zaqatala, Qax, Oğuz,
İsmayıllı, Quba, Qusar, Xaçmaz rayonlarında
2000 ailə və ya 8500 məcburi
köçkün
üçün yeni qəsəbələrin
salınması məqsədilə 360 hektar torpaq sahəsi
ayrılıb. Artıq Balakən, Qəbələ və
İsmayıllı rayonlarında
işlərin bir qismi icra olunub, Zaqatala rayonunda isə həmin
işlərin 2015-ci ildə həyata keçirilməsi nəzərdə
tutulub. Digər rayonlarda isə müvafiq layihə işləri
görülür.
Bununla
yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, məcburi
köçkünlərin xeyli hissəsi hələ də
çətin şəraitdə yaşayır. Ona görə
də Sizin
tapşırığınıza əsasən bu məqsədlə yeni Dövlət Proqramının
layihəsi hazırlanır.
Cənab
Prezident!
Ötən
ilin iyul ayında öz əzizlərinin məzarlarını
ziyarət məqsədi ilə Kəlbəcərə gedərkən
ermənilər tərəfindən girov
götürülmüş və beynəlxalq qanunlara hörmətsizlik
edilərək mühakimə
olunmuş iki məcburi köçkünün azad olunması
istiqamətində Soçi görüşündə
iştirakçı ölkələrin prezidentləri ilə
ciddi müzakirələr apardınız, Ermənistan rəhbərliyinə
layiq olduğu qiyməti verdiniz. Mütəmadi olaraq
görüşlərdə bu problemi
qaldırmağınız, hər 3 ailənin mənzillə təmin
olunmasına dair humanist tapşırıq verməyiniz,
Şahbaz Quliyevin Rusiya Federasiyasının vətəndaşı
olan həyat yoldaşının işlə təmin edilməsi
barədə verdiyiniz tapşırığın icrası,
ermənilər tərəfindən qətlə yetirilmiş məcburi
köçkün Həsən Həsənovun nəşinin
qaytarılması - bütün bunlar onların ailə
üzvləri və Azərbaycan ictimaiyyəti tərəfindən
yüksək qiymətləndirilir.
Tapşırığınıza
əsasən, məsələ ilə bağlı başda
BMT-nin baş katibi olmaqla, 7 beynəlxalq təşkilata
müraciətlər göndərilib. Onların
hamısından cavab alınıb. Bəziləri baş
vermiş hadisəyə görə sadəcə təəssüfləndiklərini
bildirir, bəziləri hətta üzr istəyir, bəziləri
isə formal, bürokratik münasibət bəsləyirlər.
Bildirmək
istərdim ki, fəaliyyətə başladığı ilk
gündən etibarən Heydər Əliyev Fondu və onun
prezidenti, hörmətli Mehriban Əliyevanın rəhbərliyi
ilə Azərbaycanda və dünyada humanitar, həmçinin
sosial problemlərin həlli, yoxsul və ehtiyacı olan
insanlara maddi və tibbi dəstək, təhsil, mədəniyyət
sahələri üzrə layihələr
reallaşdırılmaqla yanaşı, ölkəmizdəki
qaçqın və məcburi köçkünlərin
üzləşdikləri problemlərin dünya ictimaiyyətinə
çatdırılmasına və onların həllinə də
daim diqqətlə yanaşır.
Heydər
Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla xanım Əliyevanın təşəbbüsü
ilə 2008-ci ildə irəli sürülmüş
“Xocalıya ədalət” kampaniyası çərçivəsində
görülən işlərin nəticəsində artıq
8 dövlətin parlamentləri
və ABŞ-ın 15 ştatı Xocalı qətliamını
soyqırımı kimi rəsmi qaydada qəbul etmişdir.
Möhtərəm
cənab Prezident!
Nazirlər
Kabinetinin Sizin qarşınızda mütəmadi hesabat tədbirlərinin
əhəmiyyəti barədə də danışmaq istərdim.
Bu, sadəcə
hesabat deyil. Çünki burada ölkənin bütün sahələrinin
mövcud vəziyyətini, perspektivini, siyasi, iqtisadi durumunu
akademik təhlil edərək icra üçün qərarlar
verirsiniz. Fərman, sərəncam və qərarlar da akademik təhlilin
nəticəsində formalaşır.
Hökumət
üzvləri bu tədbirlərdə ölkədə gedən
proseslər barədə məlumatlanır, dünyada baş
verən proseslərdən xəbərdar olur, dünya
görüşlərini artırırlar. Bir sözlə,
yüksək vəzifəli kadrların genişmiqyaslı
formalaşması prosesi gedir və bizim dünyaya
baxışımız daha da zənginləşir.
Bütün
bunlara görə, cənab Prezident, Sizə dərin təşəkkürümüzü
bildiririk.
Zati-aliləri!
2015-ci il
dünyada çətinliklər ili hesab edilir. Ancaq biz əminik
ki, Sizin uzaqgörənliyiniz sayəsində ölkəmiz
2015-ci ili də uğurla başa vuracaq.
Sizi əmin
edirəm ki, qaçqın və məcburi
köçkünlərin sosial problemlərinin həlli ilə
bağlı bütün tapşırıqlarınız bundan
sonra da vaxtından əvvəl və yüksək keyfiyyətlə
yerinə yetiriləcək, onların arasında ictimai-siyasi
sabitlik həmişə qorunub saxlanılacaqdır.
Diqqətinizə
görə təşəkkür edirəm.
* * *
Daha sonra
Mərkəzi Bankın sədri Elman RÜSTƏMOV
çıxış etdi. Bildirdi ki, 2014-cü ildə qlobal
iqtisadiyyatda qeydə alınan mürəkkəb proseslərin
fonunda iqtisadiyyatımız daha da inkişaf edib. İqtisadi
islahatların, neft strategiyasının və
yaradılmış potensialın qlobal iqtisadi
çağırışlara adekvat cavab verməyə imkan
yaratdığını deyən Elman Rüstəmov qeyd etdi
ki, Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasət
nəticəsində ötən ildə də sosial-iqtisadi tərəqqi
davam edib. Mərkəzi Bankın sədri 2008-ci ildən bəri
davam edən maliyyə böhranının bütövlükdə
qlobal iqtisadiyyata sirayət etdiyini vurğulayaraq dedi:
- Bu
böhranın ən mühüm xarakteristikası qlobal
iqtisadi artımın zəif bərpasıdır. 2014-cü
ildə bu artım cəmi 3,3 faiz təşkil etmişdir ki,
bu da böhrandan əvvəlki 2002-2007-ci illərdəki orta
artım tempindən təxminən 5 faiz
aşağıdır. Xarakterik haldır ki, il ərzində
Beynəlxalq Valyuta Fondu qlobal artım proqnozunu azalmağa
doğru iki dəfə dəyişmişdir. Qloballaşma
şəraitində iqtisadi artımın bərpasında
problemlər həm inkişaf etmiş ölkələr, həm
də inkişaf etməkdə olan ölkələr
üçün xarakterikdir.
Biz zəifləyən
qlobal iqtisadi aktivliyin dünya ticarətinə və əmtəə
bazarlarına da əhəmiyyətli təsirinin şahidi
oluruq. Nəticədə bir sıra əmtəə qiymətlərinin
aşağı düşməsini görürük.
2014-cü il ərzində metal qiymətləri 17 faiz, ərzaq
qiymətləri 6 faizdən çox, eyni zamanda, enerji
daşıyıcılarının qiyməti iki dəfə
aşağı düşmüşdür və 2015-ci ilin
başlanğıcında da bu proseslər davam edir. Azərbaycan da qlobal iqtisadiyyatın
tərkib hissəsi kimi bu şəraitdə müəyyən
çağırışlarla üzləşmişdir.
Azərbaycan
dünya iqtisadiyyatının mühüm tərkib hissəsidir.
Son 10 ildə milli iqtisadiyyatımız qlobal iqtisadiyyata
inteqrasiyası əhəmiyyətli dərəcədə dərinləşmişdir.
Hazırda əmtəə və xidmətlər üzrə
xarici ticarət dövriyyəsi ümumi daxili məhsulumuzun təxminən
76 faizini təşkil edir. Bu, ölkənin qlobal iqtisadiyyata
açıqlığının göstəricisidir. Həcmi 54 milyard dollara çatan
mal və xidmətlər üzrə xarici ticarət dövriyyəsi
son 10 ildə 7 dəfə artmışdır. Milli
iqtisadiyyatımız bütün xarici konyukturanın pisləşməsinə
baxmayaraq möhkəm mövqelərə malikdir. 2014-cü ildə
Azərbaycanın tədiyyə balansının cari
hesabında 11 milyard dollardan çox profisit gözlənilir.
İxracın həcmi idxalı 2,6 dəfə üstələyəcəkdir.
Son illər ərzində ilk dəfə idxalın təxminən
20 faizədək azalması, - bu, yəqin ki, ölkənin
özünütəminat səviyyəsinin yüksəlməsi
ilə əlaqədardır, - xarici ticarət balansına
müsbət təsir etmişdir.
Ölkənin
strateji valyuta ehtiyatları, artıq qeyd olunduğu kimi,
artmışdır və bu gün ümumi daxili məhsulun 70
faizinə çatır. Bu göstərici üzrə ölkəmiz
dünyada ilk iyirmilikdəki yerini qoruyur. Strateji ehtiyatlar xarici
dövlət borcunu 8 dəfədən çox üstələyir
və 3 illik əmtəə və xidmət idxalını
örtür.
Azərbaycanın
beynəlxalq kreditor mövqeyi daha da yüksəlmişdir. Qiymətləndirmələrə
görə, ölkənin məcmu xarici aktivləri onun
öhdəliklərini 2,7 dəfə üstələyir.
2014-cü ildə artıq qeyd etdiyim kimi, ölkədə
ümumi iqtisadi artım 3 faiz təşkil etmiş, iqtisadi
artımın başlıca drayverinə çevrilmiş
qeyri-neft sektoru 7 faiz artmışdır. Bütövlükdə,
beynəlxalq iqtisadi və maliyyə böhranının
başlandığı 2008-ci ildən bəri milli
iqtisadiyyatımız təxminən 27 faiz, o cümlədən
qeyri-neft sektoru 55 faiz artmışdır.
Ötən
il ölkədə tam makroiqtisadi sabitlik qorunmuşdur. Son 10
ildə ən aşağı inflyasiya müşahidə
olunmuşdur. İnflyasiya cəmi 1,4 faiz təşkil
etmişdir. Bu, əsas ticarət tərəfdaşı olan
ölkələrdəki inflyasiyadan təxminən 5 faizdən
çox aşağıdır və Azərbaycan
iqtisadiyyatına beynəlxalq ticarətdə məlum rəqabət
üstünlükləri gətirir.
Bildiyiniz
kimi, ötən il bir sıra ölkələrdə müəyyən
xarici və daxili amillərin təsiri altında əsl valyuta
böhranları baş vermişdir. Nəticədə bir
sıra milli valyutalar məcburi olaraq ciddi devalivasiyaya
uğramışdır. Rus rublu 80 faiz, qazax təngəsi 19
faiz, türkmən manatı 22 faiz, Belarus rublu 17 faiz, Ukrayna
qrivnası 90 faiz, türk lirəsi 8 faiz
ucuzlaşmışdır.
Möhtərəm
Prezident, Sizin dəfələrlə qeyd etdiyiniz kimi,
manatın məzənnəsi makroiqtisadi və maliyyə
sabitliyinin, xüsusilə də sosial sabitliyin vacib amilidir.
Sabit məzənnə əhalinin gəlirlərinin,
yığımlarının dəyərdən düşməsinin
qarşısını alır və korporativ və maliyyə
sektorunda sabitliyin təmin olunmasının çox
mühüm amilidir. Bir sıra beynəlxalq agentliklər bu
yaxınlarda manatı Müstəqil Dövlətlər Birliyi
və Şərqi Avropa məkanında ən stabil və
etibarlı valyuta kimi tanımış və onun çox
müsbət perspektivlərini qeyd etmişlər. 2014-cü
ildə qonşu ölkələrdə, bölgədə gedən
mürəkkəb proseslərlə bağlı
yaranmış psixoloji təzyiqlərə baxmayaraq,
vaxtında görülmüş tədbirlər nəticəsində
manatın məzənnəsi sabit saxlanılmışdır.
Bunun üçün Mərkəzi Bank valyuta bazarının
həm nağd, həm də qeyri-nağd seqmentlərində çevik tənzimləmə tədbirləri
görmüşdür.
Ölkədə
hökm sürən möhkəm makroiqtisadi stabillik Azərbaycanın
yüksək rəqabət reytinqlərinin
formalaşmasında müəyyənedici rol oynayır. Cənab
Prezident, artıq bu haqda Siz qeyd etdiniz. Lakin mən onu qeyd etmək
istəyirəm ki, bu rəqabət reytinqinin
formalaşmasında və onun davamlı olaraq
yaxşılaşmasında ölkədəki makroiqtisadi
sabitlik çox mühüm rol oynayır. Artıq bir neçə
ildir ki, Azərbaycan həmin reytinqin tərkibində
makroiqtisadi sabitlik üzrə birinci onluqdadır. 2014-cü ildə
Azərbaycan bank sektorunun sabitliyi və
dayanıqlığı təmin olunmuş, sektor aktiv olaraq
iqtisadi artım və şaxələnmə proseslərini dəstəkləmişdir.
Azərbaycan maliyyə sisteminin 90 faizini təşkil edən
bank sektoru risklərə qarşı maliyyə immunitetini daha
da gücləndirmişdir, bankların kapitalizasiyası davam
etdirilmişdir. 2012-ci ildə
bankların minimum kapitalının artırılması və
onların əlavə kapitallaşması haqqında qərarın
qəbulundan sonra onların məcmu kapitalı təxminən
2 dəfə artmışdır. Qlobal maliyyə turbilentliyi
şəraitində yüksək kapitallaşma bu gün bank
sektorunun maliyyə sabitliyinin əsas dayağıdır.
Hazırda
kapital adekvatlığı 8 faizlik beynəlxalq normaya
qarşı 19 faiz təşkil edir. Bank sektorunun aktivlərinin
99 faizinə malik banklar minimum
kapital tələblərini yerinə yetirmişdir. Ona
yaxın bankın isə kapitalı artıq bu gün 100 milyon
manatdan yuxarıdır. Bank sektorunun artım templəri iqtisadi
artımı əhəmiyyətli surətdə qabaqlayır.
Bank aktivlərinin qeyri-neft ümumi daxili məhsuluna nisbəti
son 10 ildə 2,4 dəfə artaraq, - beynəlxalq praktikada belə
bir göstərici var, - iqtisadiyyatın maliyyə dərinliyi
təxminən 78 faizə çatmışdır. Bu,
bütövlükdə, orta yaxşı göstərici hesab
olunur.
2014-cü
ildə bank sektorunun aktivləri 21 faiz, bank kreditləri 18 faiz,
o cümlədən uzunmüddətli kreditlər 19 faiz
artmış, biznes kreditləşməsinin genişlənməsi
davam etmişdir. Biznes kreditləri 18 faiz, o cümlədən
sənaye 36 faiz artmışdır. Regionlara kredit
qoyuluşları isə 39 faiz artmışdır. 2014-cü
ildə həm bank sektorunun, həm də əhalinin
rastlaşa biləcəyi maliyyə risklərini nəzərə
alaraq, Sizin verdiyiniz tapşırıqlara əsasən, istehlak
kreditlərinin artımının Mərkəzi Bank tərəfindən
tənzimlənməsi sərtləşdirilmişdir. Nəticədə
istehlak kreditlərinin artım tempi ötən illə müqayisədə
1,9 dəfə azalaraq 19 faizə, ipoteka kreditləri istisna
olunmaqla isə cəmi 13 faizə enmişdir.
Avtomobil
kreditlərinə gəldikdə isə, bu kreditlərin
mütləq həcmi 31 faiz azalmışdır.
Ölkədə əhalinin mənzil
şəraitinin yaxşılaşdırılmasında ipoteka
mühüm rol oynayır. 2014-cü ildə bank sektoru tərəfindən
yaşayış sahəsinin alınmasına verilən kreditlərin
həcmi 29 faiz artmışdır. İpoteka Fondu tərəfindən
ötən il 97 milyon manat ipoteka krediti verilmiş, artıq
ipoteka sistemi fəaliyyət göstərdiyi dövrdə 15
min 800-ə qədər ailə ipoteka krediti
almışdır. İpotekanı əldə etmək
mexanizmini sadələşdirmək, bu sahədə olan
bürokratiyanı azaltmaq üçün elektron ipotekanın
tətbiqinə başlanmışdır.
2014-cü
ildə bank sektoruna inam daha da güclənmişdir.
Əhalinin əmanətləri 11 faiz artaraq 7 milyard səviyyəsini
keçmişdir. Adambaşına əmanətlərin məbləği
təxminən 1000 ABŞ dollarına yaxındır.
Müqayisə üçün deyim ki, 10 il bundan əvvəl
bu göstərici cəmi 50 dollar təşkil edirdi.
2014-cü ildə əmanətlər üzrə əhalinin
faiz gəlirləri yarım milyard manatı ötüb
keçmişdir və bank sektoru bu istiqamətdə
mühüm sosial rol oynamağa başlamışdır.
Ötən
il ölkədə maliyyə vasitəçiliyi və
infrastrukturun inkişafı davam etmiş, milli iqtisadiyyatın
maliyyələşməsi daha da dərinləşmişdir.
Kredit alanların sayı təxminən 2 milyona çatıb,
ölkədə 4,5 milyona qədər əmanətçi
var. Bu gün əhalinin hər min nəfərinə 473 əmanətçi
düşür. Bizim məqsədimiz hər bir yetkin yaşa
çatmış insanın bir və ya bir neçə bank
hesabının olmasıdır. Əhalinin bütövlükdə
maliyyə sektoruna inteqrasiyası, ondan faydalanması istiqamətində
son illərdə əhəmiyyətli işlər
görülmüşdür. Ölkədə hər yüz
min nəfərə düşən
bank xidməti nöqtələrinin sayı 20-yə
yaxınlaşır.
2014-cü
ildə faiz dərəcələrinin azalması prosesi davam
etmişdir. Son illərdə kreditlər üzrə faiz dərəcələri
18 faizdən hazırda 14 faizə düşmüşdür.
Lakin bir sıra təminatçı istehlak kreditləri və
mikrokreditlər üzrə faiz dərəcəsi nisbətən
yüksəkdir və bizim burada görəcəyimiz hələ
çoxlu işlər var.
2014-cü
ildə ölkədə ödəniş infrastrukturunun
inkişafı davam etmişdir. Son 10 ildə elektron
hesablaşmaların həcmi 15 dəfə artaraq ümumi
daxili məhsulun iki mislini təşkil edir. Plastik kartların
sayı artıq 6 milyon ədədə çatır. Son 7 ildə
kartlarla əməliyyatların həcmi 3,5 dəfə,
POS-terminalların sayı təkcə 2014-cü ildə iki dəfədən
çox artmışdır. Elektron bankçılıq xidmətləri
də sürətlə inkişaf edir. Hazırda ölkədə
23 bank internet bankçılıq, 15 bank mobil
bankçılıq xidmətləri göstərir.
Möhtərəm
cənab Prezident, beynəlxalq təşkilatların rəyinə
görə, 2015-ci ildə dünya iqtisadiyyatında
qeyri-müəyyənlik yenə də davam edəcəkdir.
Bu, öz növbəsində, bütövlükdə beynəlxalq
konyukturaya, əmtəə bazarlarına da öz təsirlərini
saxlayacaqdır. Bu, bizim üçün yeni makroiqtisadi
reallıqdır, çağırışlardır. Lakin Mərkəzi
Bankda aparılan stress-testləşmə, simulyasiya modelləri
vasitəsilə aparılan hesablamalar göstərir ki, birmənalı
olaraq Azərbaycan iqtisadiyyatı həm cari ildə, həm də
orta müddətli dövrdə bütün bu risklərə
adekvat cavab vermək üçün kifayət qədər
imkana və potensiallara malikdir. Bizim qarşımızda duran əsas
vəzifə iqtisadi qurumlar arasında yaxşı koordinasiya
olunmuş soyuqqanlı iş vasitəsilə bu potensialı
reallaşdırmaqdan ibarətdir. Bütövlükdə,
fikrimcə, yeni makroiqtisadi reallıqlar bir sıra makroiqtisadi
siyasət sahəsində müəyyən manevrləri zəruri
edir və artıq Siz öz giriş nitqinizdə bu haqda
danışdınız. Əgər son 10 ildəki iqtisadi
siyasətimizə baxsaq, bu siyasəti belə xarakterizə etmək
olar: Sizin tərəfinizdən irəli sürülmüş
sürətli, sıçrayışlı inkişaf modeli,
güclü büdcə siyasəti və təmkinli, sabitləşdirici
pul-kredit siyasəti. Əsas xarakteristikalar bunlardır. Lakin
bütövlükdə beynəlxalq konyukturada baş verən
proseslərə baxsaq görərik ki, hesablamalara görə,
hazırkı neft qiymətlərində təxminən 1 trilyon
dollarlıq vəsait neft ixracatçılarından neft
idxalatçılarının xeyrinə
bölüşdürülür. Təbii ki, bu, beynəlxalq
iqtisadiyyatın tərkib hissəsi olan Azərbaycana da öz təsirini
göstərir.
İlk növbədə, pul-kredit siyasəti haqqında danışmaq istəyirəm. Cari ildə də bütövlükdə aşağı inflyasiya bizim diqqət mərkəzimizdə olmalıdır. Bizim siyasətimiz aşağı inflyasiyanın artıq defilyasiya ilə sərhədləndiyini görmək, iqtisadiyyatın, necə deyərlər, defilyasiya sferasına keçməsinin qarşısını almaqdır, nəinki yüksək inflyasiyanın qarşısını almaq. Bunun üçün əlimizdə olan bütün vasitələrdən birneçəsini qeyd edəcəyəm.
Manatın sabitliyi. Siz artıq öz çıxışınızda bu məsələni qoydunuz. Manatın sabitliyi üçün bütün imkanlar var. Aparılan hesablamalar da bunu göstərir ki, manatın sabitliyi iqtisadi sabitliyin əsas lövbəridir. Hesab edirəm ki, bu, zəngin Heydər Əliyev irsinin, strategiyasının çox mühüm tərkib hissəsidir. Yəni istənilən siyasət makroiqtisadi sabitlik və onunla dialektik əlaqədə olan siyasi sabitlik üzərində qurulur. Buna görə, cari ildə də manatın sabitliyinin təmini bizim ən öndə olan məqsədlərimizdən biridir və biz bu məqsədin reallaşmasını təmin edəcəyik. Müəyyən beynəlxalq konyukturadan irəli gələn proseslərə görə, yəqin ki, bir qədər təmkinli büdcə siyasəti həyata keçiriləcəkdir. Lakin beynəlxalq praktikadan Siz yaxşı bilirsiniz ki, məsələn, Amerika Birləşmiş Ştatları Mərkəzi Bankı, Yaponiya Mərkəzi Bankı və bu yaxınlarda Avropa Mərkəzi Bankı da bu məqsədlə öz müəyyən monetar genişlənmə planlarını açıqladılar. Yəni Sizin də həmişə görüşlərdə qeyd etdiyiniz bu siyasətin iqtisadi artıma, məşğulluğa olan məlum təsirlərini aradan qaldırmaq üçün monetar genişlənmənin həyata keçirilməsi, iqtisadiyyatda əlavə pul kütləsinin ötürülməsi kanallarının tapılması və bu vasitə ilə məcmu tələbin genişləndirilməsi yolu ilə iqtisadi artımın canlandırılması və məşğulluğun təmin olunması yəqin ki, diqqət mərkəzimizdə olacaqdır.
Cari ildə də bank sektorunun sabitliyinin qorunması, onun inkişafı, real sektorun inkişafında rolunun gücləndirilməsi, faiz dərəcələrinin aşağı salınması qarşımızda duran əsas vəzifələrdən biri olacaqdır.
Zati-aliləri, icazə verin Sizi əmin edim ki, bütün bu gərginliklərə baxmayaraq cari ildə Mərkəzi Bank, onun kollektivi Sizin tərəfinizdən qarşıya qoyulan bütün vəzifələrin öhdəsindən gəlmək üçün öz professional səy və bacarıqlarını əsirgəməyəcəkdir.
Diqqətinizə görə sağ olun.
Azərbaycan.-2015.- 11 yanvar.- S.1-3.