Paytaxtımız “Formula-1” yarışları ərəfəsindədir

Avropa Qran-prisinin keçiriləcəyi Bakı Şəhər Halqasında son tamamlama işləri gedir

Azərbaycan böyük inkişaf yoluna qədəm qoyub. Nəticədə dünya dövlətlərinin ölkəmizə yönələn diqqəti xeyli yüksəlib. Artıq nüfuzlu dövlətə çevrilən Azərbaycan ən mötəbər beynəlxalq tədbirlərə - idman və musiqi yarışlarına, konfranslara, zirvə toplantılarına evsahibliyi edir. Təkcə son beş ildə baş verən hadisələri - “Eurovision-2012” mahnı müsabiqəsi, I Avropa Oyunları, BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının (SA) VII Qlobal Forumu kimi mötəbər tədbirləri qeyd etmək kifayətdir ki, ölkəmizin ciddi beynəlxalq nüfuza malik olduğu açıq-aydın görünsün.

Sürət, çağırış, cazibə...

İki həftə sonra Azərbaycan növbəti dəfə mühüm bir beynəlxalq tədbirə evsahibliyi edəcək. Belə ki, 2016-cı il “Formula-1” mövsümünün Avropa Qran-prisi məhz Azərbaycanda, paytaxt Bakıda keçiriləcək. Yarış cədvəlinə əsasən, Beynəlxalq Avtomobil Federasiyası (FİA) “Formula-1” dünya çempionatı çərçivəsində martın ortalarından noyabr ayının sonunadək “Formula-1” tarixində bir il ərzində ilk dəfə rekord sayda yarış - 21 Qran-pri baş tutacaq. Xüsusi olaraq inşa edilmiş Bakı Şəhər Halqası “Formula-1” təqviminə ən yeni əlavədir. Bu tədbir çərçivəsində 17-19 iyun 2016-cı il tarixini əhatə edən yarış ərzində bolidlər Bakının gözoxşayan mərkəzi küçələrindən keçəcəklər. Necə deyərlər, sürət, çağırış, cazibə - bu üç söz Bakı Şəhər Halqasını tam simvolizə edəcək.

Dünyada məşhur olan “Formula-1” yarışlarının tarixinə nəzər saldıqda bəlli olur ki, bu yarış ilk dəfə 1950-ci il mayın 13-də İngiltərənin Silverstoun trasında keçirilib və tarixin ilk qələbəsini italyan pilot Nino Farina qazanıb. O həmçinin “Formula-1” üzrə ilk dünya çempionudur. Növbəti illərdə yarışlarda “böyük ustad” ləqəbli Xuan Manuel Fanxio dominantlıq edib. İlk çempionluğundan sonrakı 2 ildə titulu Alberto Askari qazansa da, o, 1954-cü ildən etibarən ardıcıl olaraq 4 dəfə dünya çempionu adına yiyələnib.

1960 - 1969-cu illərdə “Formula-1”də bir çox nailiyyətlər əldə edildi. Sürücülər arasında titul uğrunda mübarizədən başqa, Mühəndislər kuboku da getdikcə ön plana çıxdı. Çempionata inqilabçı Kolin Çəpmənin gəlişi isə bütün konsepsiya dəyişdi: maşınlarda mühərriklər sürücüdən arxaya keçirildi və antiqanadlar peyda oldu.

Yarışların son onilliyi isə iki komandanın dominantlığı ilə keçib. Əvvəlcə Adrian Nyui yeni komandası “Red Bulla” ardıcıl dörd titul qazandırıb, hər dəfə də Sebastian Vettel çempionatda birinci olub. Çempionatın turbo mühərriklərə keçməsindən sonra isə “Mercedes AMG” komandası və Luis Hamilton qalib olublar. Ona görə də qarşıdakı 2016-cı il yarış mövsümünü azarkeşlər səbirsizliklə gözləyirlər.

Yüksək keyfiyyətli yol və 30 minlik tamaşaçı tribunaları

Bu baxımdan, hesab edilir ki, Bakıda keçiriləcək “Formula-1” yarışlarının Avropa Qran-prisi çox maraqlı olacaq. Yarışların başlamasına isə sayılı günlər qalıb. Bakı Şəhər Halqası üzrə quraşdırılan konstruksiya qurğularında artıq son tamamlama işləri gedir. Vəziyyətlə tanış olmaq üçün bolidlərin hərəkət edəcəyi marşrut üzrə irəlilədik. Ümumi işin təxminən 90 faizinin görüldüyünün şahidi olduq. Belə ki, bütün Bakı Şəhər Halqasının asfalt örtüyü tamamilə yenilənib, yol kənarlarına xüsusi barrikadalar və dəmir torlar yerləşdirilib.

Eləcə də müəyyən məsafələrdə keçidlər salınıb. Bakı Şəhər Halqasında azarkeşlər də diqqətdən kənarda qalmayıb. Onların rahat şəkildə yarışı izləmələri üçün bir neçə yerdə xüsusi tribunalar quraşdırılıb. Ümumilikdə 30 minə yaxın tamaşaçı eyni anda yarışı tribunalardan canlı izləyə biləcək.

Hər kəs cidd-cəhdlə öz işini görürdü. Biri dəmir torların troslarını bərkidir, digəri yol kənarında olan xüsusi qurğuları qaynaqlayırdı. Asif adlı işçi əlini saxlayıb bizimlə söhbətə başladı. Dedi ki, işlər çox sürətlə gedir, yaxın günlərdə hamısı tamamlanacaq: “İşlərimiz qaydasında gedir. Həvəslə çalışırıq. Bir neçə günlük işimiz qalıb. Əminliklə demək olar ki, yarış başlayana kimi bütün işlər yekunlaşacaq”.

Bir az irəlidə asfalt üzərindəki su xəttinə çıxış qapağı qaynaq edilirdi. İşçilərdən nə işlə məşğul olduqlarını və işlərin necə getdiyini xəbər aldıq. Məlum oldu ki, onlar yolun üzərində yerləşən su xəttinin qapaqlarını bərkidirlər. Ramiz adlı işçinin sözlərinə görə, artıq dörd belə qapaq qalıb. Onlar da bərkidildikdən sonra işi təhvil verəcəklər. Bununla da “Formula-1”in yol infrastrukturuna aid texniki işlər tam yekunlaşmış olacaq. İşçilərin dediyinə görə, Bakı Şəhər Halqasında yüksək keyfiyyətli yol çəkilib. Gələcəkdə sökülməzsə, yaxud təbii fəlakət nəticəsində dağılmazsa, bu yolun 20 illik zəmanəti var. Asfalt örtüyünün qalınlığı 9-12 santimetrdir, bəzi yerlərdə isə normadan 2-3 dəfə artıq asfalt qatı çəkilib. Yolun təmirinə ötən ilin noyabrından başlanılıb. Bu il iyun ayının 14-dən isə yol ümumi istifadəyə bağlı olacaq. Yarış bitdikdən sonra avtomobil yolu yenidən şəhər əhalisinin istifadəsinə veriləcək.

Pilotların marşrut xətti necə təşkil edilib

6 kilometrdən bir qədər artıq olan Bakı Şəhər Halqası trekin uzunluğuna görə dünyada ikincidir. Unikal xüsusiyyətlərə sahib Bakı Şəhər Halqası elə təşkil olunub ki, yarış zamanı “Formula-1” iştirakçıları və azarkeşləri UNESCO-nun Ümumdünya İrsi Siyahısına daxil olan İçərişəhər Tarixi-Memarlıq Qoruğunu, şəhərin müasir göydələnlərini və Xəzərin sahil boyu hissəsini özündə birləşdirən Bakının ecazkar simasını görəcəklər. Trekdə yarış avtomobillərinin hərəkəti saat əqrəbinin əks istiqamətində olacaq.

Trekin ən geniş yeri 13 metrdir, ən dar hissəsi isə İçərişəhər ətrafında olan bölmələrində, o cümlədən 7-ci və 8-ci döngələrdə 7.6 metr təşkil edəcək.

Start və finiş xətti Azadlıq meydanında olacaq. Həmçinin burada “Formula-1” Paddok klubu, komandaların boksları və pit-leyn qurulacaq. 19 və 20-ci döngələrdən sonra 1500 metrlik məsafədə 340 km/saat sürət yığacaq pilotları kəskin döngə gözləyir. 90 dərəcəli sol döngədən sonra, pilotlar 300 metrlik məsafədə görkəmli rus şairi A.S.Puşkinin adını daşıyan küçədən keçəcəklər. 2-ci döngədən sonra “Formula-1” bolidlərini trekin Xaqani küçəsi boyu 1 km uzanan və uzunluğuna görə ikinci böyük sürətlənmə xətti sayılan hissəsi gözləyir. Sonra pilotlar yenidən kəskin döngə ilə qarşılaşacaqlar. 1-ci və 3-cü döngə pilotlara ötmə üçün əla şərait yaradacaq. Şəhər treklərində çox nadir hallarda iki uzun sürətlənmə xətti görmək olar. 3-cü döngədən sonra pilotlar sol tərəfə - Bülbül prospektinə doğru yol alacaqlar. 240 metrlik məsafəni düz keçdikdən sonra 90 dərəcəli sağ döngə ilə qarşılaşacaqlar. Bu düz yolun sol tərəfində Sahil bağı yerləşir.

Daha sonra pilotlar Zərifə Əliyeva küçəsinə dönəcəklər, kiçik bucaqlı döngədən sonra 350 metr uzunluğunda məsafə qət edəcəklər. Növbə 5-ci və 6-cı döngəyə çatır. Bu döngələr pilotları Neftçilər prospektinin əks istiqamətindəki yola yönəldəcəkdir. Bura trekin iki fərqli hissəsinin yan-yana olduğu bölmədir. Təxminən 300 metr məsafədə “Formula-1” bolidləri eyni küçədə əks istiqamətlərdə hərəkət edəcəklər, onları yalnız baryerlər ayıracaq. Bununla, trekin müasir Bakının mərkəz hissəsini göstərən görüntüləri sona çatır. 7-ci döngədən sonra pilotlar Əziz Əliyev küçəsi ilə İçərişəhərin qala divarlarına yönələcəklər. Bolidlər 500 metrə yaxın məsafəni ensiz küçələrdə qət edəcəklər. Trekin ən çox çətinliyə malik hissəsi 8-ci döngədən sonra başlayır. Bu döngədən sonra yol maksimal şəkildə daralır və bu hissədə pilotları kəskin yoxuş gözləyir.

8-ci və 11-ci döngələr trekin İçərişəhər ətrafındakı hissəsində yerləşir. Trekin bu hissəsində İçərişəhərin görüntüləri daha müasir küçələrlə davam edir. 13 və 14-cü döngələr kiçik bucaqlı olduğundan, buradan pilotlar demək olar ki, əyləc sistemindən istifadə etmədən keçəcəklər. 15-ci döngədən sonra pilotları kəskin eniş gözləyir. 16-cı döngə pilotları yenidən Neftçilər prospektinə yönəldəcək. Məhz bu küçədə 1-ci döngəyə tərəf sürətlənmə prosesi başlayacaq. Pilotlar yalnız 17 və 18-ci döngələrdə sürəti bir az azaldacaqlar. 19-cu döngədən sonra pilotlar 1500 metr məsafə qət edərək yenidən 1-ci döngəyə gəlib çatacaqlar. Trekin məhz bu hissəsində bolidlərin sürətinin ən yüksək həddə - 340 km/saata çatacağı gözlənilir.

Bakı unikal yarışa səhnə olacaq

FİA-nın yarış direktoru və təhlükəsizlik məsələləri üzrə səlahiyyətli nümayəndəsi Çarli Vaytinq yarışdan əvvəl trekdə görülən hazırlıq işlərini yoxlamaq üçün Bakıya səfər edib. Trekin “Formula-1”in şəhər yarışına evsahibliyi etməyə hazır olub-olmadığından əmin olmaq üçün keçirilən baxış zamanı trek yolu və onun ətrafında quraşdırılmış obyektlərin keyfiyyəti yoxlanılıb. Yarış təqvimindəki ən yeni treki ətraflı şəkildə incələyən Çarli Vaytinq trekin hazırlığından olduqca razı qaldığını bildirib: “Bakı Şəhər Halqası vaxtında yarışa tam hazır olacaq. Siz trekin və onun ətrafında quraşdırılmış bütün obyektlərin yüksək keyfiyyətinə əmin ola bilərsiniz”. FİA rəsmisi Bakıya səfər etmək barədə hələ tam qərar verməmiş azarkeşlərə də müraciət edib: “Bakıya gəlmək istəyənlərə sözüm odur ki, siz bu şəhərə mütləq gəlməlisiniz. Bakı ecazkar şəhərdir. Mən burada dəfələrlə olmuşam və ünsiyyətdə olduğum hər kəsdən böyük qonaqpərvərlik görmüşəm. Bakı həqiqətən də unikal yarışa səhnə olacaq”.

Beləcə, həm ekspert rəylərinə, həm də öz müşahidələrimizə əsaslanaraq əminliklə deyə bilərik ki, Bakı 17-19 iyun 2016-cı il tarixində keçiriləcək “Formula-1” Avropa Qran-prisinə tam hazırdır. Çünki Azərbaycanın beynəlxalq tədbirlərdə həm təşkilatçılıq, həm də yüksək səviyyədə evsahibliyi etmək təcrübəsi var. Çox güman ki, bu yarışlar da I Avropa Oyunları kimi ölkəmizin tarixinə qızıl hərflərlə yazılacaq.

Elgün MƏNSİMOV,

“Azərbaycan”.- 2016.- 3 iyun.- S. 1;6.