İqtisadiyyata daxili və xarici investisiya qoyuluşu davam edir

Məlum olduğu kimi, iqtisadiyyatın dinamik inkişaf etdirilməsində kapital qoyuluşu xüsusi rol oynayır. Çünki sərmayə iqtisadi inkişafın çevikliyini təmin edən başlıca hərəkətverici vasitədir. Dünyada sürətli inkişafa nail olan ölkələrin tarixinə nəzər salanda bunu aydın görürük. Məsələn, Çin son 30 illik iqtisadi inkişafa 1 trilyon dollar xarici sərmayə cəlb etməklə nail olub. Ölkəmizin də müstəqillik qazandıqdan sonra iqtisadiyyatına 200 milyard dollardan çox investisiya yatırılıb.

Bu gün Azərbaycan iqtisadi inkişafın dinamikasını artırmaq üçün daha çox daxili sərmayələrin qoyuluşunu həyata keçirir. Amma daxili və xarici kapitalın paralel şəkildə iqtisadiyyata yatırılması inkişafımızı təmin edən əsas amil olaraq qalır. Bununla yanaşı, 10 ildən çoxdur ki, Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün sahibkarlara 2 milyard manat dəyərində güzəştli kredit verilib. Bu da elə birbaşa iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinə investisiya qoyuluşu deməkdir. Həmin güzəştli kreditlər hesabına istifadəyə verilmiş 43 müasir quşçuluq və 25 heyvandarlıq kompleksi, 39 intensiv bağçılıq təsərrüfatı, 53 logistik mərkəzi və 22 taxıl anbarı, 16 meyvə-tərəvəz, 9 süd, 8 ət emalı müəssisəsi, 28 çörək zavodu, 46 istixana kompleksi, 6 yem zavodu və digər müəssisələr aqrar sektorda dönüşün əldə olunmasına, ölkəmizin ixrac potensialının artmasına və idxaldan asılılığın azalmasına, ümumilikdə ərzaq təhlükəsizliyinin möhkəmlənməsinə səbəb olub. Eyni zamanda, güzəştli kreditlərdən istifadə edilərək 19 rayonda 40 min hektardan artıq sahədə 29 iri fermer taxılçılıq təsərrüfatı yaradılıb. Həmin təsərrüfatlarda hər hektarın məhsuldarlığı 58-60 sentnerdən çox olur. Nəticədə əsas ərzaq məhsulları üzrə özünütəminat səviyyəsi xeyli artıb. Ümumiyyətlə, dövlət tərəfindən mütəmadi olaraq qeyri-neft sektorunun güzəştli kreditlərlə təmin edilməsi bütün sahələrdə müsbət nəticələrini verməkdədir. Bunun nəticəsidir ki, bu gün Azərbaycan iqtisadiyyatının 80 faizdən çoxu özəl sektorun payına düşür.

Prezident İlham Əliyev də çıxışlarında dəfələrlə ölkə iqtisadiyyatının inkişafında kapital qoyuluşunun əhəmiyyətini xüsusi olaraq qeyd edib. Dövlət başçısı regionların 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının icrasının ikinci ilin yekunlarına həsr olunmuş konfransda ölkədə münbit investisiya mühitinin yaradılması istiqamətində çox işlərin görüldüyünü, lakin hələ görüləsi işlərin olduğunu da vurğulayaraq demişdir: “İnvestisiyaların təşviqi sistemi artıq yaradılıb, tətbiq edilib. Müvafiq qərarlar qəbul edilmişdir. Biz xarici investisiyaları daha çox cəlb etməliyik. İnvestisiyaların təşviqi məsələsi burada mühüm rol oynayır. Bütövlükdə deyə bilərəm ki, Azərbaycanda investisiya iqlimi müsbətdir. Əgər belə olmasaydı, xarici firmalar Azərbaycana 100 milyard dollar investisiyalar qoymazdılar. Biz isə çalışmalıyıq ki, indi xarici sərmayəni qeyri-neft sektoruna, ixracyönümlü məhsulların istehsalına yönəldək”.

Hazırkı iqtisadi böhrana baxmayaraq, Azərbaycan iqtisadiyyatına müxtəlif mənbələrdən kapital qoyuluşu davam edir. Təkcə cari ilin yanvar-aprel aylarında ölkənin iqtisadi və sosial sahələrinin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 4291,3 milyon manat vəsait yönəldilib. Bunun 3724,7 milyon manatı məhsul istehsalı, 405,7 milyon manatı xidmət obyektlərinin, 160,9 milyon manatı isə ümumi sahəsi 443,7 min kvadratmetr olan yaşayış evlərinin tikintisinə sərf olunub. Ümumi sərmayənin 18,6 faizi dövlət, 81,4 faizi qeyri-dövlət sektorunun payına düşüb. Əsas kapitala yönəldilən vəsaitin 69,5 faizi tikinti-quraşdırma işlərinə sərf olunub. Beləliklə, daxili mənbələrdən əsas kapitala yönəldilən vəsaitin dəyəri ümumi sərmayənin 32,2 faizini təşkil edib.

Hesabat dövründə əsas kapitala yönəldilən sərmayədə müəssisə və təşkilatların vəsaitləri 3536,8 milyon, bank kreditləri 330,3 milyon, büdcə vəsaitləri 275,8 milyon, büdcədənkənar fondların vəsaitləri 26,2 milyon, əhalinin şəxsi vəsaitləri 119,2 milyon manat olub. Cari ilin 3 ayı ərzində əsas kapitala yönəldilən vəsaitin 74,5 faizi sənayedə, 15,1 faizi tikintidə, 5,2 faizi nəqliyyat və anbar təsərrüfatında, 1,3 faizi dövlət idarəetməsi və müdafiə sahələrində istifadə edilib.

Qeyd olunduğu kimi, ölkəmizdəki münbit investisiya mühiti həmişə xarici sahibkarları özünə cəlb edib. Hesabat dövründə də belə olub. Belə ki, bu ilin yanvar-aprel aylarında xarici müəssisə və təşkilatlar tərəfindən əsas kapitala 2911 milyon vəsait yönəldilib. Xarici ölkələrin və beynəlxalq təşkilatların vəsaitləri hesabına əsas kapitala yönəldilən sərmayənin 2507,7 milyon manatı Birləşmiş Krallıq, Türkiyə, Malayziya, İsveçrə, Rusiya, İran və ABŞ sərmayədarlarına məxsus olub.

Rüstəm KAMAL,

Azərbaycan.- 2016.- 9 iyun.- S. 8.