Qeyri-neft sektoru ölkə iqtisadiyyatının dayanıqlığını təmin edən əsas faktor olmalıdır

Dövlət başçısının yeni şəraitdə hökumətdən başlıca tələbi budur

Ötən il dünya iqtisadiyyatı dərin böhran keçirdi. Cari ildə də bu böhran davam edir. Əsas səbəbi böyük güclərin siyasi qarşıdurmaları və bunun nəticəsində neftin qiymətinin kəskin şəkildə aşağı düşməsidir. Azərbaycan iqtisadiyyatının da əsasını neft sənayesi təşkil etdiyindən bu ucuzlaşmanın yaratdığı fəsadlar ölkəmizdən də yan keçmir.

İndi bir sıra ölkələr siyasi ambisiyalardan çıxış edərək rəqiblərinə qarşı iqtisadi müharibə aparır. Məsələn, Qərb neftin qiymətini süni şəkildə aşağı endirməklə Şimal qonşumuza iqtisadi zərbə vurur.

Azərbaycan da neft ölkəsidir, ixracatımızda karbohidrogen daşıyıcıları üstünlük təşkil edir. Lakin iqtisadiyyatın çoxşaxəli inkişafı istiqamətində də addımlar atılır. Bunun sayəsində ölkəmizdə qeyri-neft sektoru formalaşmağa başlayıb. Bu gün neftin üç dəfədən də çox ucuzlaşmasına baxmayaraq ölkəmizin dərin böhrana düşməməsinin səbəbi məhz budur. Hazırda neft-qaz sənayesi ilə paralel inkişaf edən qeyri-neft sektoru iqtisadiyyatımızda dayanıqlığın təminatında mühüm rol oynayır. Bu sektorda məhsul istehsalı ildən-ilə artır. Ötən il ölkə üzrə ümumi daxili məhsul istehsalı bir faizdən çox, sənaye istehsalı 2,4, qeyri-neft sənayesi 8,4 faiz artıb. Başqa sözlə, keçən il qeyri-neft sektoru üzrə büdcə daxilolmaları 6 milyard 950 milyon manat, yaxud 103 faiz icra edilib. Bu, proqnozda nəzərdə tutulduğundan 200 milyon manat, 2014-cü illə müqayisədə 9,5 faiz çoxdur. Qeyri-neft sektoru üzrə vergi daxilolmalarının xüsusi çəkisi isə 40,5 faiz təşkil edib ki, bu da 2014-cü illə müqayisədə 6,5 faiz-bənd artıqdır. Son 10 ildə paytaxtda və iri şəhərlərdə sənaye texnoparkları yaradılıb, bölgələrdə isə sənaye məhəllələrin yaradılmasına start verilib. Qeyri-neft sektoruna verilən dəstək sayəsində bu gün Azərbaycanda minlərlə kiçik, orta və iri sənaye, kənd təsərrüfatı, emal və turizm müəssisələri fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda tikinti sektorunda yaradılan müxtəlif təyinatlı məhsul istehsalı müəssisələri ümumi inkişafa töhfə verir. İndi xaricdən tikinti mallarının alınması minimum həddə enib, bəzi məhsulları isə ixrac edirik. Paralel olaraq ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullarının emal sənayesi də formalaşıb. Artıq bir sıra kənd təsərrüfatı məhsulları emal edilərək xaricə də ixrac olunur.

Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2015-ci ilin yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində görülən işlərə yüksək qiymət verərək demişdir: “Xüsusilə qeyri-neft sektorunun inkişafı böyük əhəmiyyət daşıyır. Son illər ərzində bu istiqamətdə böyük işlər aparılmışdır. Əgər biz vaxtilə qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə məşğul olmasaydıq, bu gün iqtisadi inkişafımız o qədər də uğurlu olmazdı. İqtisadi şaxələndirmə, qeyri-neft sektorunun inkişafı 2016-cı ildə iqtisadi sahədə əsas prioritet olacaqdır. Əminəm ki, biz bu il ərzində bu istiqamətdə daha böyük uğurlara nail olacağıq. Ümumiyyətlə, ümumi daxili məhsulumuzun strukturu müsbətə doğru dəyişir, qeyri-neft sektorunun çəkisi artır. Bu, müsbət haldır. Neftdən asılılıq azalır. Ancaq biz bu asılılığı minimum səviyyəyə endirməliyik ki, gələcəkdə neftin qiymətindən asılı olmayaq. Vəzifə bundan ibarətdir. Hesab edirəm ki, biz düşünülmüş siyasət, gərgin iş nəticəsində buna nail ola biləcəyik”.

Hər bir iqtisadiyyatın inkişafı investisiya qoyuluşu tələb edir. İndiyədək Azərbaycanda ən çox xarici sərmayə neft sektoruna yatırılıb. Çünki neft sektoru gəlirli biznes olduğu üçün xarici investorlar üçün daha cəlbedicidir. Dövlət başçısı hökumətin sözügedən iclasındakı nitqində qeyd etdi ki, indi xarici sərmayə qeyri-neft sektoruna cəlb edilməlidir. Bu istiqamətdə kənd təsərrüfatı, sənaye və xidmət sektoru prioritet sahə kimi götürülməlidir. Xarici investorlarla Azərbaycan iqtisadiyyatına sərmayə qoymaları üçün səmərəli iş aparılmalıdır. Bunun üçün onlar ölkəmizin inkişaf tempi və daxili bazarın tələbatı ilə tanış edilməlidir. Bir sözlə, xarici sərmayədarlar əmin olmalıdırlar ki, ölkəmizə investisiya qoymaqda yanılmayacaqlar. Ötən il ümumilikdə ölkə iqtisadiyyatına 20 milyard dollar sərmayə qoyulub. Yatırılan sərmayənin yarısı xarici investisiyalardır. Bu da onu göstərir ki, Azərbaycan dünyada baş verən böhrana baxmayaraq yenə də xarici sərmayədarlar üçün cəlbedici ölkə olaraq qalır. Hökumət cari ildə həyata keçiriləcək iqtisadi siyasət zamanı daha çox xarici investisiyanın qeyri-neft sektoruna qoyulmasına çalışmalıdır. Çünki bu gün qeyri-neft sektorunun inkişafı ölkə iqtisadiyyatının dayanıqlığını təmin edən əsas faktordur.

Prezident İlham Əliyev yanvarın 18-də ölkənin iqtisadi və sosial problemlərinin həlli ilə bağlı növbəti müşavirə keçirdi. Dövlət başçısı beynəlxalq aləmdə baş verən siyasi və iqtisadi proseslərə toxunaraq qeyd etdi ki, dünyada davam edən gərginlik Azərbaycan iqtisadiyyatına da mənfi təsir göstərir. Yaranmış vəziyyətdən çıxmaq üçün bir sıra radikal addımların atılmasına, islahatların aparılmasına ehtiyac olduğunu bildirən dövlət başçısı qeyri-neft sektorunun inkişafında əsas sahə kimi kənd təsərrüfatı, sənaye istehsalı və emal sənayesini göstərdi. Prezident bu sahələrin daha da inkişaf etdirilməsi üçün xarici investisiyaların qoyulmasını vacib şərt kimi vurğuladı, eyni zamanda geniş özəlləşdirməyə ehtiyac olduğuna diqqət çəkdi: “Biznes mühitini yaxşılaşdırmaq və iqtisadi canlanmanı sürətləndirmək üçün mütləq geniş özəlləşdirmə proqramı həyata keçirilməlidir. Bu proqram tam şəffaf keçirilməlidir, beynəlxalq ekspetlər bu işə cəlb olunmalıdır. Yerli və xarici investorlar üçün elə şərait yaratmalıyıq ki, onlar böyük maraqla, həvəslə vəsait qoysunlar. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanın uzunmüddətli uğurlu inkişafı heç bir investorda şübhə doğurmur, Azərbaycan iqtisadiyyatı dayanıqlı şəkildə inkişaf edəcək”.

Rüstəm KAMAL,

Azərbaycan. - 2016.- 20 yanvar.- S. 3.