I Bakı Beynəlxalq Su Həftəsi çərçivəsində
elmi-praktik konfrans keçirilib
Bakıda “Su nəinki həyat
mənbəyidir, hətta həyatın özüdür”
devizi altında I Bakı Beynəlxalq Su Həftəsinə
start verilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki,
Dünya Su Şurası və “Azərsu” ASC-nin nümayəndə
heyətləri martın 15-də Fəxri xiyabana gələrək
xalqımızın ümummilli lideri, müasir müstəqil
dövlətimizin memarı və qurucusu Heydər Əliyevin
xatirəsini ehtiramla yad edib, məzarı önünə əklil
qoyublar.
Görkəmli oftalmoloq alim,
akademik Zərifə xanım Əliyevanın da xatirəsi
ehtiramla anılıb, məzarı üzərinə tər
güllər düzülüb.
Sonra Şəhidlər
xiyabanına gələn ziyarətçilər Azərbaycanın
müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü
uğrunda şəhid olan qəhrəman Vətən
övladlarının xatirəsinə ehtiramlarını
bildirib, məzarları üzərinə güllər
düzüb, “Əbədi məşəl” abidəsinin
önünə əklil qoyublar.
Daha sonra “Su nəinki həyat
mənbəyidir, hətta həyatın özüdür”
devizi altında I Bakı Beynəlxalq Su Həftəsi çərçivəsində
“Su ehtiyatları, hidrotexniki qurğular və ətraf mühit”
mövzusunda beynəlxalq elmi-praktik konfrans öz işinə
başlayıb.
Konfransdan əvvəl qonaqlar
Şollar-Bakı Su Qurğuları Kompleksinin 100 illik yubileyinə
həsr olunmuş foto və rəsm sərgilərinə
baxış keçiriblər.
AZƏRTAC xəbər verir
ki, elmi-praktik konfrans Şollar-Bakı Su Qurğuları
Kompleksinin 100 illiyi ilə əlaqədar “Azərsu” ASC və
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının birgə təşkilatçılığı
ilə keçirilir.
BMT-nin “Davamlı İnkişaf Məqsədləri-2030”
hədəflərindən biri olan “Təmiz su və sanitariya”
hədəfini dəstəkləyən Beynəlxalq Su Həftəsi
çərçivəsində keçiriləcək tədbirlər
qlobal miqyasda əsas çağırışlardan sayılan
insanların keyfiyyətli və davamlı olaraq sudan istifadəsinin
təmin edilməsi, su çatışmazlığı ilə
bağlı təhdidlərin aradan qaldırılması, ətraf
mühit və iqlim dəyişiklikləri kimi məsələlərin
ətraflı və çoxşaxəli müzakirəsi,
çıxış yollarının müəyyənləşdirilməsi
baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Su həftəsi çərçivəsində
keçirilən tədbirlərə dünyanın 40-a
yaxın ölkəsindən, beynəlxalq təşkilatlardan,
işgüzar dairələrdən nümayəndələrin
qatılması bu mötəbər tədbirə
marağın yüksək olduğunu göstərir.
Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin iqtisadi məsələlər üzrə köməkçisi,
Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyası rəhbərinin
müavini Əli Əsədov Azərbaycan Respublikası
Prezidenti İlham Əliyevin elmi-praktik konfransın
iştirakçılarına müraciətini oxudu (müraciət
qəzetin bugünkü nömrəsində dərc olunub).
“Azərsu” ASC-nin sədri
Qorxmaz Hüseynov bildirib ki, tarixi ənənələrə
malik Azərbaycanda ilk mərkəzləşdirilmiş su təchizatı
sistemləri XVIII əsrdə yaradılıb. O dövrlər Bakı
şəhərini içməli su ilə təmin etmək
üçün bir neçə su kəməri çəkilib.
1898-ci ildə Bakıda məhsuldarlığı
sutkada 1100 kubmetr olan dəniz suyunu duzsuzlaşdıran qurğu
istifadəyə verilib, 1908-ci ildə isə Amerikanın Kuel
firmasının su süzgəcləri
quraşdırılıb. 1911-1917-ci illərdə
tanınmış mühəndis Uilyam Lindleyin layihəsi əsasında
Şollar mənbəyindən Bakıya ilk magistral su kəməri
çəkilib. Məşhur xeyriyyəçi Hacı
Zeynalabdin Tağıyevin bilavasitə dəstəyi ilə
dünyanın unikal qurğularından sayılan
Şollar-Bakı su qurğuları kompleksi 100 il
əvvəl, 1917-ci ilin bu günlərində istismara verilib. Bu qurğu Azərbaycanın su təsərrüfatı
sektorunda ilk iri infrastruktur layihəsi kimi tarixə
düşüb. Bu gün işinə
başlayan “Su ehtiyatları, hidrotexniki qurğular və ətraf
mühit” mövzusunda keçirilən beynəlxalq elmi-praktik
konfrans məhz həmin qurğuların 100 illik yubileyinə həsr
olunub.
Q.Hüseynov qeyd edib ki, Azərbaycanda
su təchizatı sahəsində ən böyük işlər
böyük siyasi xadim, ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü
və rəhbərliyi ilə həyata keçirilib. 1970-ci illərdə
Bakı şəhərinin içməli suya artan tələbatı
Ümummilli Liderin rəhbərliyi ilə Kür və
Ceyranbatan su təchizatı sistemlərinin tikintisi sayəsində
həll edilib. XX əsrin sonlarında
Bakıda əhalinin artımı, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi nəticəsində 1 milyondan çox
qaçqın və məcburi köçkünün
böyük bir hissəsinin paytaxta pənah gətirməsi su
təchizatı məsələsinin aktuallığını
artırıb.
“10 il əvvəl - 2007-ci ilin mart
ayında Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə
Oğuz-Qəbələ-Bakı Su Kəmərinin təməli
qoyulub, 262,5 kilometr uzunluğunda kəmərin tikintisi 2010-cu
ildə başa çatdırılıb. Bu kəmər
Azərbaycanın müstəqillik illərində həyata
keçirilmiş ən böyük yerli infrastruktur layihəsi
kimi tarixə düşüb. Paytaxt əhalisini keyfiyyətli
içməli su ilə təmin etmək üçün məhsuldarlığı
saniyədə 6,6 kubmetr və ya sutkada 570
min kubmetr olan Ceyranbatan Ultrasüzgəcli Sutəmizləyici
Qurğular Kompleksi tikilib. Ən son texnologiya əsasında
yaradılmış bu kompleks dünyanın ən
böyük ultrasüzgəcli sutəmizləyici
qurğusudur. 2016-cı ildə Əbu-Dabidə
keçirilmiş Qlobal Su Sammitində bu kompleks dünyanın
ən önəmli su layihələrindən biri seçilib”,
- deyə Q.Hüseynov vurğulayıb.
Dünya Su Şurası çərçivəsində
yaradılmış Smart Qrupun üzvü olan “Azərsu” ASC-də
yeni idarəetmə modellərinin, innovativ texnologiyanın tətbiqi
məqsədilə “İdeya Laboratoriyası” adlandırdığımız
tam modernləşdirilmiş startap sahəsinin və smart
siniflərin qurulması prosesi başa çatmaq üzrədir.
ASC sədri qeyd edib ki,
“Aşağı axın” ölkələrindən olan Azərbaycanda
əhalinin içməli suya tələbatı və kənd
təsərrüfatının ehtiyacları daxili imkanlar
hesabına tam ödənmir və şirin su
ehtiyatlarının 70 faizə qədəri ölkə
hüdudlarından kənarda formalaşır. Üstəlik
həmin sular çirklənmiş şəkildə Azərbaycana
daxil olduğundan canlı aləm üçün
böyük təhlükə yaradır. Məlum
olduğu kimi çay hövzələri hüdudunda yerləşən
ölkələr arasında su ehtiyatlarının istifadəsi
və qorunması, su ehtiyatlarının inteqrasiyalı idarə
edilməsi sahəsində hamımıza məlum olan və
tam həllini tapmayan bir sıra problemlər mövcuddur. Azərbaycan bu problemlərin beynəlxalq və ikitərəfli
müstəvidə həll edilməsi istiqamətində səylər
göstərir. Transsərhəd Samur çayı ilə
əlaqədar Rusiya Federasiyası ilə ikitərəfli
müqavilə bağlanıb, Araz çayı üzərində
“Xudafərin” və “Qız qalası”
hidroqovşaqlarının tikintisi və su ehtiyatlarından
istifadə sahəsində İran İslam Respublikası ilə
saziş imzalanıb. Eyni zamanda Kür çayının idarə
olunması ilə əlaqədar Gürcüstan ilə ikitərəfli
müqavilə üzərində iş aparılır.
Su resurslarının idarə
edilməsi, ətraf mühit və ekologiya sahələrində
Azərbaycan bir çox beynəlxalq konvensiyalara qoşulub. Azərbaycan
Kür-Araz çayları hövzəsində yerləşən
ölkələr arasında transsərhəd sularla əlaqədar
Helsinki Konvensiyasını ratifikasiya etmiş yeganə dövlətdir.
Ölkəmiz BMT-nin İqlim Dəyişmələri
üzrə Çərçivə Konvensiyasının Paris
Sazişini də təsdiqləyib.
Ekologiya və ətraf
mühitin qorunması sahəsində beynəlxalq təşkilatlar
səviyyəsində görülən işlərə
baxmayaraq təəssüf ki, Ermənistan beynəlxalq
hüquq normalarının tələblərini kobud şəkildə
pozur. Erməni təcavüzü nəticəsində
işğal zonasında qalan Sərsəng su anbarı
baxımsız hala düşüb və onun ehtiyatlarından
kortəbii və siyasi təhdid vasitəsi kimi istifadə
olunur. Bununla bağlı Azərbaycan tərəfi
dəfələrlə beynəlxalq təşkilatlarda məsələ
qaldırıb və narahatlığını ifadə edib.
Avropa Şurası Parlament Assambleyasının 26 yanvar
2016-cı il tarixli “Azərbaycanın sərhəd
rayonlarının qəsdən sudan məhrum edilmiş sakinləri”
adlı Qətnaməsində Sərsəng su anbarının,
Sərsəng və Madagiz bəndlərinin vəziyyətinə
beynəlxalq nəzarətin təmin edilməsi, Ermənistan
hakimiyyətindən su resurslarından “siyasi təsir və ya
təzyiq aləti kimi” istifadəyə son qoyulması kimi tələblər
yer alıb. Həmin sənəddə 1966-cı il Helsinki və 2004-cü il Berlin Qaydalarına
istinad olunaraq Ermənistanın hərəkətlərinin Azərbaycan
vətəndaşları üçün humanitar və
ekoloji problemlər yaratdığı vurğulanıb. Beynəlxalq təşkilatlar Ermənistandan Azərbaycanın
işğal edilmiş ərazilərinin dərhal azad
olunmasını və Sərsəng su anbarının
resurslarından siyasi təsir vasitəsi kimi istifadə
olunmasına son qoyulmasını tələb edib. Bundan başqa Ermənistanın istismar müddətini
başa vurmuş “Metsamor” Atom Elektrik Stansiyası regionda ekoloji
sabitliyin qorunmasına ciddi təhlükə yaradır.
Q.Hüseynov hər kəsi siyasi,
irqi, dini və sosial mülahizələrdən uzaq, bəşəriyyətin
ümumi maraqlarına xidmət edən, planetimizi qorumaq naminə
ətraf mühit, ekologiya, təmiz su və sanitariya sahələrində
birgə səylərə səsləyən ASC sədri
Bakı Bəyannaməsini imzalamağa dəvət edib.
Dünya Su
Şurasının sərdi Benedito Braqa bildirib ki, əksər
dövlətlər su sahəsinin
yaxşılaşdırılmasına ümumi gəlirlərinin
3-4 faizini ayırır. Ancaq bu məbləğ minimum 6-7 faiz
olmalıdır. Azərbaycan isə bu sahəyə
10 faiz maliyyə ayırır. Bu möhtəşəm
və nümunə götürüləsi haldır. Azərbaycan hökuməti suyun keyfiyyət və təhlükəsizliyinə
xüsusi diqqət ayırır. Ancaq Azərbaycan və
onun kimi su sahəsinə diqqət edən ölkələrin az olması gələcəyimiz
üçün təhlükə yaradır, su
böhranını yaxınlaşdırır. Xoş
haldır ki, bizim dünyaya Azərbaycan kimi nümunə
göstərəcək ölkələrimiz var.
B.Braqa qeyd edib ki, su təchizatının
yaxşılaşdırılması üçün hər
ölkədə bununla bağlı qurumlar və onların
çalışdığı mütəxəssislər
olmalıdır. Burada bir sıra məsələlər var: Ətraf
mühitin qorunması, əhalinin artımı və iqlim dəyişikliyinin
nəzərə alınması. Bu cür məsələlərin
müzakirəsi üçün Birinci Bakı Beynəlxalq Su
Həftəsi çərçivəsində keçirilən
konfranslar və sessiyalar böyük əhəmiyyət kəsb
edir.
Konfransda Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının Prezidenti, akademik Akif Əlizadə, Bakı
Dövlət Universitetinin rektoru, akademik Abel Məhərrəmov,
Beynəlxalq Su Resursları Assosiasiyasının Prezidenti Patrik
Lavard, Rusiya Elmlər Akademiyasının Su Problemləri
İnstitutunun direktor müavini Mixail Bolqov, Azərbaycan Memarlar
İttifaqının sədri Elbəy Qasımzadə
çıxış ediblər.
Konfrans bölmə
iclasları ilə davam etdirilib. “Şollar su kəməri -
dayanıqlı və etibarlı su təchizatı sistemi”, “Qədim
tarixi su qurğuları”, “Müasir su təchizatı sistemləri:
inkişaf, innovasiya və nailiyyətlər”, “İqlim dəyişikliyi,
ətraf mühit və su təhlükəsizliyi”
mövzularında keçirilmiş bölmə iclaslarında
məruzələr dinlənilib, aktual məsələlər ətrafında
müzakirələr aparılıb.
Azərbaycan.- 2017.- 16 mart.- S.6.