İxrac potensialının yeni istiqamətləri müəyyənləşir

Azərbaycan məhsullarını dünya bazarına çıxarmaq üçün böyük imkanlar var

Qeyri-neft sektorunda rəqabətədavamlı, ixrac potensialına malik məhsulların istehsalı Azərbaycanın yeni iqtisadi siyasətinin əsas prioritetləri hesab edilir. Bu səbəbdən də hazırda ərzaq təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsində xüsusi əhəmiyyətə malik olan iri fermer təsərrüfatlarının, aqroparkların, texnoparkların, intensiv metodlara əsaslanan müasir təsərrüfatların yaradılması davam etdirilir. Hər bir rayon üzrə xüsusi inkişaf planı hazırlanır. Dövlət fermerlərə dəstək göstərir, subsidiyalar ödəyir, gübrələr, yanacaq güzəştlərlə verilir.

“Made in Azerbaijan” brendi artıq dünyada özünü tanıdır

Azərbaycanın dünya bazarlarında rəqabətə girəcək müxtəlif məhsulları ictimaiyyətə təqdim edilir. Lakin xarici bazarlara çıxarkən müəyyən problemlər üzündən valyuta itkisi olur, yaxud da məhsulumuz lazımınca təqdim edilmir. Məhz bu cür problemlərin aradan qaldırılması üçün Prezident İlham Əliyev təqdirəlayiq addım atdı və xarici ölkələrə ixrac missiyalarının təşkilinə, xarici bazarların araşdırılması və marketinq fəaliyyətinə, “Made in Azerbaijan” brendinin xarici bazarlarda təşviqinə, yerli şirkətlərin ixracla bağlı xarici ölkələrdə sertifikat və patent almasına, ixracla əlaqəli tədqiqat-inkişaf proqramlarına və layihələrinə çəkilən xərclərin dövlət büdcəsi hesabına ödənilən hissəsinin müəyyənləşdirilməsi, eləcə də ödənilmə mexanizminin tənzimlənməsi qaydasını təsdiqlədi. Ölkə rəhbəri daha sonra müvafiq istiqamətdə işlərin görülməsilə əlaqədar fərman verdi. Müsbət nəticələr isə göz önündədir. Belə ki, hazırda Azərbaycanın 2921 çeşiddə məhsulu 116 ölkəyə ixrac edilir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə aprelin 17-də Yevlaxda keçirilən qeyri-neft ixracatçılarının respublika müşavirəsində isə “Made in Azerbaijan” brendi altında ixrac edilən məhsullar, mövcud potensial və problemlər ətraflı təhlil edildi. Həmin müşavirədə çıxış edən Prezident İlham Əliyev bildirdi ki, “Made in Azerbaijan” brendi artıq dünyada özünü göstərir və dövlət xətti ilə bu brendin təbliği istiqamətində işlər gedir: “Biz, eyni zamanda böyük dövlət şirkətlərini və özəl şirkətləri də bu işə cəlb etməliyik ki, onlar da fəaliyyət göstərdikləri ölkələrdə bu brendi təbliğ etsinlər. Xüsusilə burada dövlət qurumlarından söhbət gedir. Çünki bunu hamı yaxşı bilir ki, reklam, əlbəttə, ticarətin ayrılmaz hissəsidir... Biz indidən planlaşdırmalıyıq ki, nəyi haraya ixrac edəcəyik. Çünki sahibkarın özü çətinlik çəkəcək. Dövlət qurumları, İqtisadiyyat Nazirliyi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi əlbəttə ki, Prezident Administrasiyasının rəhbərliyi ilə gələcək illər ərzində bizim ixrac strategiyamızı müəyyən etməlidir. Biz artan ixrac potensialımızı necə realizə edəcəyimizi indidən bilməliyik. Əlbəttə, elə ixrac məhsulları var ki, onlar üçün bazarlar axtarmaq lazım deyil. Onlardan biri də pambıqdır, birjalarda satılır. Ancaq meyvə-tərəvəz və digər məhsulların ixracı üçün biz indidən işləməliyik, planlar qurmalıyıq”.

Dünya bazarında neft maşınqayırmasına tələbat yüksəkdir

İqtisadçı mütəxəssislər də Prezident İlham Əliyevin müşavirədə səsləndirdiyi fikirlərə dəstək verirlər. Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədov bildirdi ki, dövlət başçısı son illər sahibkarlarla birbaşa təmasda olmaq üçün tez-tez müşavirələr, iclaslar keçirir. Yevlaxda keçirilən son müşavirə isə ixracyönümlü məhsulların artırılması ilə əlaqədar idi: “Ümumiyyətlə, bu gün Azərbaycan üçün ixracatın çox böyük əhəmiyyəti var. Bilirsiniz ki, dünya bazarında neftin qiymətində ciddi enmələr olub. Azərbaycana əsas valyuta gətirən ixrac məhsulu məhz neftdir. Ona görə, Azərbaycanda dövlət büdcəsini müəyyən qədər nəzarətdə saxlamaq üçün qeyri-neft sektorunun inkişafına xüsusi diqqət ayrılıb. Hələ 2004-cü ildə cənab Prezident Gülüstan sarayında regionların iqtisadi inkişafı proqramı ilə bağlı görüşündə hökumətin qarşısında əsasən iki məsələ qoymuşdu - Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və qeyri-neft sektorunun inkişafı. Yəni Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasəti artıq 2004-cü ildən məlum idi. O bilirdi ki, gec-tez neftin hasilatında, qiymətində müəyyən problemlər ola bilər. Ona görə də bununla əlaqədar Azərbaycanda ciddi problemlər ortaya çıxmasın deyə qeyri-neft sektoruna diqqəti artırdı. Bu sektor da əsasən sənaye, kənd təsərrüfatı, turizm amillərindən formalaşır. Bu məqsədlə bir neçə il əvvəldən başlayaraq bu sahələrin inkişafına diqqət yönəldildi.

Ötən il Prezident İlham Əliyev tərəfindən təsis edilən Strateji Yol Xəritəsində də əsas məqsədin qeyri-neft sektorunun inkişafı, valyuta bazarının tənzimlənməsi olduğunu deyən V.Əhmədov bu sənəddə Azərbaycan məhsullarını “Made in Azerbaijan” brendi altında tanıtmaq və dünyaya çıxarmaq kimi mühüm məsələlərin yer aldığını vurğuladı. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan müstəqil bir ölkə kimi dünyada tanınır. Amma iqtisadi sahədə hələlik məhsullarımızı beynəlxalq aləmdə istənilən səviyyədə təmsil edə bilmirik. Bu vaxta qədər qismən spirtli içkiləri “Made in Azerbaijan” adı ilə tanıda bilmişik. Sovetlər vaxtında xarici ölkələrə göndərilən məhsullarımızın üzərində “Made in USSR” yazılırdı. Amma indi müstəqil ölkəyik. Artıq Azərbaycan məhsul ixracını çoxaltmaq üçün “Made in Azerbaijan” brendi altında müxtəlif xarici sərgilərdə iştirak edir. Müəyyən məhsullarımız xaricə satılır.

Deputat qeyd etdi ki, ixracı genişləndirmək üçün birinci növbədə istehsal edilən kənd təsərrüfatı məhsullarının keyfiyyətini artırmalıyıq: “Burada birinci problem emalla bağlıdır. Emal müəssisələri yaratmalıyıq, onları müasir texnologiyalarla təchiz etməliyik. Çünki bizdə olan hazırkı emal müəssisələrinin çoxu sovet dövründən qalmadır. İkincisi, qablaşdırma məsələsini həll etməliyik. Bizdə qablaşdırma çox ciddi problemdir. İnsan hər hansı bir məhsul alanda ilk olaraq onun görünüşünə, qabına baxır. Həmçinin biz gələn ildən yüngül sənaye məhsullarına xüsusi diqqət yetirməliyik. Çünki hazırda baramaçılıq, ipəkçilik və sair sahələrdə işlər gedir. Bundan başqa, Azərbaycan həmişə neft maşınqayırması üzrə öndə olub. SSRİ-nin 75 faiz neft maşınqayırmasını Azərbaycan ixrac edirdi. Strateji Yol Xəritəsində bu məsələ ilə bağlı Neft Şirkətinə xüsusi göstərişlər verilib. Bu sahədə çox ciddi iş getməlidir ki, heç olmasa 5-6 adda məhsulumuz xaricə çıxarılsın. Çünki dünya bazarında neft maşınqayırmasına tələbat yüksəkdir”.

Azərbaycan Yaponiya mətbəxində inqilabi dəyişiklik edə bilər

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Əli Məsimli də Azərbaycan deyəndə ilk olaraq neft başa düşüldüyünü qeyd etdi: “Bu stereotipi dəyişməkdən ötrü Yevlaxda baş tutan müşavirədə Prezident İlham Əliyev bir sıra vacib məqamlara toxundu. Bunlardan biri də ondan ibarətdir ki, 3-4 il ərzində Azərbaycan yerli istehsal hesabına özünün təminatını maksimum dərəcəyə çatdırmalı, eyni zamanda xarici bazara məhsullar çıxarmalıdır. İkincisi, iş adamlarına şərait yaratmaq lazımdır ki, onlar öz məhsullarını Azərbaycandan kənara sərbəst surətdə çıxarsınlar. Azərbaycan üçün “Made in Azerbaijan” brendi bir neçə istiqamətdə formalaşıb. Bir sıra kənd təsərrüfatı məhsulları dadına və keyfiyyətinə görə ölkəmizə gələn xaricilərin diqqətini cəlb edir. Məsələn, qoz-fındıq deyəndə həmişə Yunanıstan yada düşür. Amma mənim alman həmkarlarım Azərbaycana gələndə bizim süfrədəki qoz-fındığı yeyir və deyirlər ki, sizin məhsulun dadını Yunanıstanın qoz-fındığı ilə heç müqayisə də etmək olmaz. Belə olduğu halda, biz niyə bu sərvətimizdən düzgün istifadə etməyək?! Sevindirici haldır ki, artıq bu istiqamətdə işlər başlayıb”.

Deputat Ə.Məsimli, həmçinin dünyanın bir çox yerində nar yetişdirildiyini, amma onun adının nar, özünün nar olmadığını dedi: “Əsl nardan söhbət gedirsə, Göyçay, Bığır narı yada düşür. Bunu yaxşı reklam edə bilsək, nar həm faydasına, həm də unikal bir meyvə olduğuna görə, hesab edirəm ki, Azərbaycan üçün dünya bazarına çox ciddi bir xətt aça bilər. Azərbaycanın aidiyyəti orqanları elmi cəhətdən əsaslandırılmış, çox dəqiq tədqiqatlar aparmalıdır. Hansı ölkələrin mətbəxinin menyusuna ölkəmiz rəqabət qabiliyyəti ilə çıxa bilər. Elə ölkələr var ki, orada pomidor üstünlük təşkil edir. Azərbaycanın pomidoru əksər ölkələrin pomidorundan dadlı və keyfiyyətlidir. Bundan başqa, bəzi ölkələrin mətbəxlərində balıq yeməkləri üstünlük təşkil edir. Məsələn, yaponların mətbəxində balıq məhsulları çoxluq təşkil edir. Amma bu yeməklərə əlavə üçün süfrəyə qoyulan ədviyyatlar Azərbaycanın narşərabına çata bilməz. Ona görə də Azərbaycan Yaponiya mətbəxinin dadının gözəlləşməsində inqilabi dəyişiklik edə bilər. Qabaqcıl texnologiya onlardan, nar və yüksək keyfiyyətli narşərab bizdən. Bu gün Azərbaycandan narşərab almaq üçün xaricdən müraciətlər edirlər. Amma mövcud istehsal daxili tələbatı ancaq ödəyir. İstehsalı genişləndirməliyik ki, həm daxili tələbatı ödəyək, həm də xarici bazara çıxa bilək”.

Azərbaycanın neft-kimya məhsullarının dünya bazarına çıxarılması üçün böyük imkanların olduğunu deyən deputat bu imkanlardan geniş formada istifadə etməyin mümkün olduğunu vurğuladı. Bildirdi ki, konyak deyəndə erməni konyakı, çaxır deyəndə fransız çaxırı yada düşür. Amma Azərbaycanın imkanı var ki, bu stereotipləri sındırsın: “Səhv etmirəmsə, Kürdəmir rayonu tərəfdə kiçik bir üzüm sahəsi var. Oranın üzümündən hazırlanan şampan dünyanın heç bir yerində yoxdur. Turizmin inkişafı da Azərbaycan məhsulunun xaricə çıxarılmasında böyük rol oynayır. Çünki biri var məhsulu hansısa nəqliyyat vasitəsilə xaricə çıxarasan, biri də var, turist özü gəlib onu Azərbaycandan alsın. Birinci növbədə turizmdəki qiymətləri endirməliyik ki, heç olmasa regionda rəqabəti udaq. Həmçinin biz məhsulun maya dəyərini aşağı sala bilsək, ipəkdən olan xalçaları da dünya bazarına çıxara bilərik. Digər bir misal, Türkiyənin tatlıları ilə Şəki halvasını yan-yana qoysaq, mənə elə gəlir ki, Şəki halvası xeyli dərəcədə üstünlük qazana bilər”.

İqtisadçı ekspertlərin sözlərinə görə, bütün bunların hamısını həyata keçirmək üçün ölkəmizdə yaxşı potensial var. Sadəcə olaraq istehsal sahələrində çalışan sahibkarlara davamlı dəstək vermək, məhsulların təbliği və təqdimatını genişləndirməliyik.

Elgün MƏNSİMOV,

Azərbaycan.- 2017.- 2 may.- S. 11.