Avrasiya regionunda unikallığı ilə seçilən mühəndis qurğusu

BTC-yə ilk neftin vurulmasından 12 il keçir

2005-ci il mayın 25-də Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəmərinə Səngəçal terminalından ilk neft vuruldu. Bu, həm də kəmərin Azərbaycan hissəsinin istifadəyə verilməsi demək idi. Bütün regionun həyatında böyük əhəmiyyət kəsb edən həmin hadisə ilə bağlı keçirilən tədbirlərdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə yanaşı, Türkiyənin, Gürcüstanın və Qazaxıstanın dövlət başçıları da iştirak etdi.

BTC bütün Avrasiya məkanında mövcud olan analoji mühəndis qurğuları arasında öz unikallığı ilə seçilir. Bu kəmər haqlı olaraq dünya enerji təhlükəsizliyinin əsas elementlərindən biri sayılır və üç ölkənin - Azərbaycanın, Gürcüstanın və Türkiyənin ərazisində 1768 kilometr məsafə qət edir. Öz marşrutu boyu boruları torpaq altında basdırılmış kəmərin bir sıra əzəmətli yerüstü qurğuları, o cümlədən səkkiz nasos stansiyası da var. Onlardan ikisi Azərbaycanda - Səngəçalda və Yevlaxda yerləşir. Səngəçaldakı stansiya BTC-nin baş nasos stansiyası rolunu oynayır. İki stansiya Gürcüstanda, dörd stansiya Türkiyə ərazisindədir.

Kəmər Gürcüstan sərhədinə çatanadək 443 kilometr yol keçir. 2005-ci ilin may ayında boru xəttinə vurulan ilk neft həmin ilin avqust ayında Azərbaycan-Gürcüstan sərhədini keçdi. Ceyhan limanına isə növbəti ilin mayında çatdı. 2006-cı il iyulun 13-də Ceyhanda kəmərin tam sistem kimi işə düşməsi hadisəsi təntənəli şəkildə qeyd edildi.

BTC gələcəyə hesablanmış böyük layihədir. O, Azərbaycanın qarşısında geniş üfüqlər açdı, ölkə üçün geniş iqtisadi imkanlar yaratdı. “Əsrin müqaviləsi” çərçivəsində, yəni “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarından çıxarılan və BTC-yə vurulan neftin gətirdiyi gəlirlər Azərbaycanda bir sıra sosial məsələlərin qısa müddətdə öz həllini tapmasında, ölkə iqtisadiyyatının inamla dünyaya inteqrasiya etməsində böyük rol oynadı. Prezident İlham Əliyevin sözləri ilə desək, “Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin tikilməsi nəticəsində biz artıq pəncərədən başlayaraq böyük qapı açdıq”.

Əvvəlcə gündə 1 milyon barel neft nəql etmək gücündə layihələşdirilən kəmərin sonralar ötürücülük qabiliyyəti artırılaraq 1,2 milyon barelə çatdırıldı. SOCAR-ın verdiyi məlumata görə, istifadəyə verildiyi gündən bu il may ayının 1-dək BTC-yə 330 milyon 262 min 445 ton neft vurulub. 2017-ci ilin aprel ayı ərzində kəmər vasitəsilə 2 milyon 242 min 574 ton Azərbaycan nefti nəql olunub. Cari ilin yanvar-aprel aylarında isə boru xətti ilə 8 milyon 724 min 383 ton neft ötürülüb.

Bundan başqa, keçən ay BTC 546 min 171 ton Türkmənistan nefti nəql edib.

BTC kəmərinin əhəmiyyəti barədə Prezident İlham Əliyev demişdir: “Əgər o kəmər olmasaydı, Azərbaycan öz neft və ondan sonra qaz potensialını dünya bazarlarına çatdıra bilməzdi. Beləliklə, dəhliz yaradıldı. Xəzər dənizi-Qara dəniz-Aralıq dənizi əməkdaşlıq formatı formalaşmışdır. Xəzər dənizini Aralıq dənizi ilə birləşdirən Bakı-Tbilisi-Ceyhan bu gün uğurla fəaliyyət göstərir və başqa ölkələrə də xidmət edir. Dəhliz formalaşandan sonra, əlbəttə ki, Azərbaycan öz tranzit yolunu oynamağa başlamışdır. Bu gün biz qeyd edə bilərik ki, artıq Azərbaycan öz coğrafi vəziyyətindən və logistika imkanlarından tam şəkildə istifadə edir”.

Flora SADIQLI,

Azərbaycan.- 2017.-25 may.- S.8.