Azərbaycanın inkişafında neft-qaz sektoru həmişə
həlledici rol oynayacaq
Noyabrın 8-də Bakıda, Heydər
Əliyev Mərkəzində Azərbaycanda iki milyard ton neft
hasil olunması münasibətilə təntənəli mərasim
keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev mərasimdə iştirak edib.
Dövlətimizin başçısı mərasimdə nitq söylədi.
Prezident İlham Əliyevin nitqi
-Hörmətli neftçilər.
Xanımlar və cənablar.
Bu gün ölkəmizin həyatında
çox əlamətdar bir gündür. Bu gün Azərbaycanda 2
milyardıncı ton neft hasil edilibdir. Bu münasibətlə
Azərbaycan neftçilərini və bütün Azərbaycan
xalqını təbrik edirəm.
Bu, tarixi bir hadisədir. Azərbaycan
neftçiləri bütün dövrlərdə Azərbaycan
xalqına xidmət etmişlər. Müstəqillik
dövründə onların zəhməti hesabına Azərbaycan
böyük iqtisadi potensial yarada bilmişdir. Neftçi Azərbaycanda çox şərəfli və
hörmətli peşədir, həmişə belə olub, bu
gün də belədir. Mən Azərbaycan
neftçilərinin Azərbaycanın ümumi
inkişafında rolunu çox yüksək qiymətləndirirəm.
Azərbaycan neftin vətənidir,
Azərbaycanda bunu hər kəs bilir. İndi dünya
ictimaiyyəti də bunu bilir ki, dünyada sənaye üsulu ilə
ilk dəfə neft 1846-cı ildə Azərbaycanda
çıxarılmışdır və o vaxt Azərbaycan
dünya neftinin əsas hissəsini təmin edirdi. Tarixdə ilk dəfə olaraq XX əsrin
ortalarında dənizdə də neft Azərbaycan neftçiləri
tərəfindən çıxarılmışdır və
bu da tarixi hadisədir. Azərbaycan
neftçiləri sovet dövründə Xəzərin
bütün neft-qaz yataqlarının aşkar olunmasında əsas
rol oynamışlar, Rusiya Federasiyasında yeni neft
yataqlarının kəşfində onların rolu çox
böyükdür. Təsadüfi deyil ki,
“İkinci Bakı”, “Üçüncü Bakı”
adlandırılan yerlər var ki, bu yerlər Azərbaycan
neftçilərinin adı ilə bağlıdır. Neftçilərimiz xarici ölkələrdə də
işləyirdi, oraya ezam olunmuşdular. Əlbəttə
ki, bu, Azərbaycanda neft sənayesində çalışan
insanların peşəkarlığını, fədakarlığını
göstərir.
Azərbaycan dünyada neft
ölkəsi kimi tanınır. Bu gün isə qaz
ölkəsi kimi tanınır. Müstəqillik
dövründə bu istiqamətdə çox önəmli
addımlar atılmışdır. Sovet
dövründə də Azərbaycan neftçiləri Sovet
İttifaqının ümumi inkişafına çox
böyük töhfələr vermişlər. O vaxt Azərbaycan
müttəfiq respublikalar arasında ikinci respublika idi ki, donor
kimi tanınırdı. Yəni, biz
ümumittifaq büdcəsinə daha çox vəsait
ayırırdıq, nəinki alırdıq. Əlbəttə ki, Azərbaycan neftçilərinin
bu sahədə payı çox böyük idi.
1971-ci ildə ulu öndər
Heydər Əliyevin iştirakı ilə Azərbaycanda 1
milyardıncı ton neftin hasilatının qeyd edildiyi təntənəli
mərasim keçirilmişdir. 1970-1980-ci illərdə
Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının ümumi
inkişafına çox böyük töhfə vermişdir,
o cümlədən neft sənayesinin inkişafı
üçün çox böyük addımlar
atılmışdır. O vaxt neft hasilatının
artırılması, yeni qurğuların işə
düşməsi, dərin özüllər zavodunun məhz
Azərbaycanda tikilməsi, neftayırma zavodunun
rekonstruksiyası və digər önəmli hadisələr
Azərbaycanın neft potensialını böyük dərəcədə
möhkəmləndirmişdir. O illərdə
yaradılmış potensial, xüsusilə dərin
özüllər zavodunun fəaliyyəti bu gün də bizim
neft potensialımızı gücləndirir. Əgər
vaxtilə bu zavod Azərbaycanda yox, başqa bir yerdə tikilsəydi,
o zaman bizim müstəqillik dövründə xarici tərəfdaşlarla
işlərimiz ləng gedə bilərdi. Dərin
özüllər zavodu bugünkü bizim neft
strategiyamızın həyata keçirilməsində
xüsusi rol oynayır.
Heydər Əliyev Azərbaycandan
gedəndən sonra bütün sahələrdə olduğu
kimi, neft-qaz sahəsində də tənəzzül
yavaş-yavaş özünü büruzə verməyə
başlamışdı və 1990-cı illərin ərəfəsində
artıq neft hasilatı ilə bağlı problemlər
yaradılmışdı. Müstəqilliyimizin
ilk illərində bu problemlər daha da dərinləşdi.
Müstəqilliyimizin ilk illəri bizim
üçün çox ağır keçirdi, ölkə
idarəolunmaz vəziyyətə düşmüşdü.
Ölkəni idarə edənlər öz məsuliyyətini dərk
edə bilmədilər, səriştəsiz, bir çox
hallarda savadsız kadrlar qabağa çəkildi, ölkə
xaosa büründü, anarxiya hökm sürürdü,
Bakıda və digər şəhərlərdə qanunsuz
silahlı birləşmələr meydan oxuyurdu və
bütün bu xoşagəlməz hadisələr nəticədə
vətəndaş müharibəsinə gətirib
çıxardı. Yenə də Heydər
Əliyev öz tarixi missiyasını icra etdi. Azərbaycanı bu böyük bəlalardan
qurtardı, Azərbaycana sabitlik gətirdi, Azərbaycan
inkişaf yoluna qədəm qoydu. Məhz
1993-cü ildən başlayaraq Azərbaycan bu günə qədər
inkişaf yolu ilə gedir.
Ancaq Azərbaycan
iqtisadiyyatına, Azərbaycan sənayesinə, o cümlədən
neft sənayesinə vurulmuş zərbələr də
çox ağır idi. Bugünkü mərasimdə Azərbaycanın
tanınmış neftçiləri, veteranlar, o illəri
yaxşı xatırlayan insanlar əyləşiblər.
Onlar çox yaxşı bilirlər ki, Azərbaycan
neft sənayesinin 1990-cı illərin əvvəlində vəziyyəti
necə idi. Bu vəziyyətdən biz
çıxış yolu axtarmalı, tapmalı idik və Heydər
Əliyev neft strategiyası yeganə çıxış yolu
idi. 1994-cü ildə “Əsrin kontraktı”nın imzalanması bu sahədə
dönüş yaratdı. “Əsrin kontraktı”nın imzalanması tarixi hadisədir. O vaxt Azərbaycan
gənc müstəqil dövlət idi və bayaq qeyd etdiyim
kimi, çox ağır çağırışlarla
üz-üzə qalmışdı, iqtisadiyyat demək olar ki,
tamamilə dağıdılmışdı, sənaye
istehsalı iflic vəziyyətdə idi, inflyasiya min faizlərlə
ölçülürdü, kütləvi işsizlik hökm
sürürdü, yoxsulluq dərəcəsi artırdı.
Belə bir vəziyyətdə Azərbaycana xarici sərmayəni
gətirmək doğrudan da böyük müdriklik və
uzaqgörənlik tələb edirdi və Heydər Əliyev
neft strategiyası bax, bu çağırışlara cavab verdi. Xarici tərəfdaşlarla 1994-cü ildə
imzalanmış “Əsrin kontraktı” bizim üçün
bir çıxış yolu idi, bizə bir güc verdi, nəfəs verdi, investisiya gətirdi. Azərbaycan dünyada özünü
tanıtdıra bilmişdir. Azərbaycana,
ilk növbədə, ölkəmizin neft-qaz sektoruna
böyük şirkətlər tərəfindən maraq
artmışdır və bu maraq praktiki işlərə gətirib
çıxarmışdır.
Mən o illəri
yaxşı xatırlayıram. Dövlət Neft
Şirkətinin bir qrup rəhbər işçisi 1994-cü
ildə danışıqlar aparmaq üçün
Amerikanın Hyuston şəhərinə ezam edilmişdi.
Orada bir aydan çox danışıqlar
aparıldı. Xoşbəxt müəllim
o danışıqların çox fəal
iştirakçısıdır. Bu
danışıqlar nəticəsində sentyabr ayında
kontrakt imzalandı. Bu kontrakt o vaxt
üçün ən məqbul və əlverişli şərtlərlə
imzalanmışdı. Biz bunu elə o vaxt
- 1994-cü ildə deyirdik. O vaxt bizdə kontraktın
şərtlərini təhlil edə biləcək mütəxəssislər
demək olar ki, yox idi. Ancaq biz deyirdik və
bilirdik ki, Azərbaycanın maraqları maksimum dərəcədə
təmin edildi və bugünkü reallıq onu göstərir.
Bu gün bu kontrakt qüvvədədir. Kontrakt nəticəsində
Azərbaycana milyardlarla dollar sərmayə qoyulubdur. Kontraktın icrası nəticəsində minlərlə,
on minlərlə Azərbaycan mütəxəssisi təlim
alıb, təhsil alıb və bu gün konsorsiumun
işçilərinin mütləq əksəriyyəti Azərbaycan
vətəndaşlarıdır. Kontrakt nəticəsində
Azərbaycanda böyük infrastruktur layihələri,
böyük tikinti işləri icra edilib və ölkə
iqtisadiyyatı milyardlarla, on milyardlarla dollar gəlir gətiribdir.
1994-cü il Azərbaycanın
neft sənayesində dönüş nöqtəsi idi,
“Əsrin kontraktı”nın tarixi əhəmiyyəti artıq
həyatda özünü sübut etdi və eyni zamanda, bu, bir
yol açdı. Göstərdi ki, gənc müstəqil
dövlət olan Azərbaycan xarici tərəfdaşlarla
düzgün iş qura, öz milli maraqlarını müdafiə
edə bilər. Beləliklə, bizə olan
maraq artdı, maraq artdıqca ölkəmizə sərmayə
qoyuluşu da artmağa başladı. Bir
çox kontraktlar imzalanmışdır, mən onların
arasında “Şahdəniz” kontraktını xüsusilə
qeyd etməliyəm. 1996-cı ildə
imzalanmış bu kontrakt indi Azərbaycanın və Avropanın
enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində
müstəsna rol oynayır.
Neftçilər
yaxşı bilirlər ki, o vaxt prinsipcə qaz yataqlarına
dünyada o qədər də böyük maraq göstərilmirdi. Çünki
bu, aşağıgəlirli sahə hesab olunurdu və o vaxt
enerji təhlükəsizliyi haqqında, ümumiyyətlə,
söhbət aparılmırdı. “Şahdəniz”
yatağının müxtəlif parametrləri təhlil edilərkən
bir sıra mütəxəssislər bəzən belə qənaətə
gəlirdilər ki, bu, iqtisadi cəhətdən o qədər
də çox cəlbedici layihə deyil. Ancaq
həyat onu göstərdi ki, bu, iqtisadi cəhətdən
çox cəlbedici layihədir və bu layihə ölkəmizin
iqtisadi, siyasi potensialının güclənməsində
çox müsbət rol oyanmışdır.
Bu gün Azərbaycan
dünyada neft və qaz hasil edən ölkə kimi
tanınır.
Bizim dünyadakı rolumuz, gücümüz
artır və bunun təməlində Heydər Əliyev neft
strategiyası dayanır. 1990-cı illərdə neft sənayesi
ilə bağlı bir çox tarixi hadisələr baş verdi. Mən xüsusilə,
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin işə düşməsini
qeyd etməliyəm. Ulu öndər Heydər
Əliyev öz əlləri ilə bu kəmərin təməlini
qoydu və 2006-cı ildə biz bu kəməri istifadəyə
verdik. 2007-ci ildə
Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri işə
düşdü ki, bu gün bizim qaz ixracımızın əsas
infrastruktur layihəsidir və bu kəmər əsasında bu
gün Cənubi Qafqaz, Cənub Qaz Dəhlizi layihələri
icra edilir. 1990-cı illərdə
Bakı-Novorossiysk və Bakı-Supsa neft kəmərlərinin
biri təmir olundu, digəri yenidən tikildi. Yəni, o
vaxt neft infrastrukturunun əsası qoyuldu və 2000-ci illərdə
də bu proses davam etdirildi.
Hazırda Bakıda ən
müasir qazma qurğuları, platformalar inşa edilir. “Şahdəniz-2”
üçün bütün tikinti işləri Azərbaycanda
icra edilmişdir. Azərbaycanın minlərlə,
bəlkə də on minlərlə vətəndaşı bu
işlərə cəlb edilmişdir. Dünyanın
ən böyük neft-qaz terminalı – Səngəçal
terminalı da bizim böyük sərvətimizdir. Neft əməliyyatlarının aparılması
üçün bizim gəmiqayırma zavodumuzda istənilən
növ gəmilər istehsal olunur. Onlardan
biri, - bu nəhəng gəmiyə “Xankəndi” adını
vermişik, - bu yaxınlarda istifadəyə verildi.
Bir sözlə, bu gün “Əsrin
kontraktı”nın nəticələri, sadəcə
olaraq, Neft Fonduna gələn gəlirlərlə
ölçülmür. Bunun çox geniş və
çox böyük təsiri olub və bu gün də var.
Biz “qara qızıl”ı insan kapitalına çevirə
bildik. Biz neft gəlirlərimizdən
çox səmərəli şəkildə istifadə etdik və
bu gün dünya miqyasında bu, xüsusilə qeyd edilir.
Bir çox ölkələrin zəngin neft
yataqları var, ancaq o ölkələr səfalət
içindədir, yoxsulluq şəraitində
yaşayırlar. O ölkələrdə sabitlik pozulur,
neft o ölkələrə fəlakət gətirir. Azərbaycanda isə neft rifah, inkişaf, sabitlik,
güc gətirir. Bu gün bizim müstəqil
ölkə kimi yaşamağımızda, iqtisadi
potensialımızın formalaşmasında neft-qaz amili
çox böyük rol oynayır. Bunu hər
kəs bilməlidir.
Azərbaycanın timsalında, eyni
zamanda, göstərilir ki, dövlət və xarici sərmayədarlar
birlikdə necə iş qurmalıdırlar? Bu iş hansı
prinsiplər əsasında qurulmalıdır? Burada
da Azərbaycan bir nümunədir. Çünki
biz tərəfdaşlarımızla, xüsusilə əsas
strateji investor olan BP şirkəti ilə çox sağlam zəmində,
qarşılıqlı dəstək, qarşılıqlı
inam, qarşılıqlı maraqlar əsasında əməkdaşlıq
qurmuşuq. Həm investorlar, Azərbaycana
milyard dollarlarla vəsait qoyan konsorsiumlar, həm də Azərbaycan
dövləti böyük gəlir əldə edir. Burada hər iki tərəf fayda götürür və
uğurlu əməkdaşlığın təməlində
məhz bu, dayanır.
Mən bu gün BP şirkətinin
Azərbaycandakı fəaliyyətini xüsusilə qeyd etmək
istərdim. İyirmi üç ildir ki, BP bizim tərəfdaşımızdır
və aparıcı layihələrimizdə bizimlə bərabər
çox fəal rol oynayır. Demək istəyirəm
ki, bütövlükdə çıxarılmış 2
milyard ton neftin təxminən 700 milyon tonu müstəqillik
dövründə, onun 460 milyon tonu isə konsorsium tərəfindən
hasil edilib. Ona görə, qoy, bizim ictimaiyyət
bir daha bilsin ki, xarici tərəfdaşlar, xüsusilə BP
şirkəti Azərbaycanın inkişafında, Azərbaycanın
iqtisadi potensialının güclənməsində nə qədər
böyük rol oynamışdır. Bir
daha demək istəyirəm ki, bunun da təməlində
dövlətlə xarici tərəfdaşlar arasındakı əməkdaşlıq
dayanır.
BP-SOCAR əməkdaşlığı
bu gün bir çox ölkələr üçün
nümunədir. “Əsrin kontraktı”, “Şahdəniz”
yatağı üzrə imzalanmış və icra edilən
kontrakt, eyni zamanda, Dövlət Neft Şirkətini
böyük beynəlxalq şirkətə çevirib. Yəni,
bir neçə il bundan əvvəl mənim
tərəfimdən qarşıya məqsəd qoyulmuşdur
ki, SOCAR böyük beynəlxalq neft şirkətinə
çevrilməlidir. Biz bu məqsədlə
SOCAR-ın fəaliyyətini genişləndirdik, bir çox
müəssisələr SOCAR-a verildi. Bu
gün həm ölkə daxilində, həm xaricdə Azərbaycan
Dövlət Neft Şirkətinin çox böyük fəaliyyəti
var. Bizim xaricə qoyduğumuz investisiyalar milyard dollarla
ölçülür. Təkcə
Türkiyədəki layihələrə 20 milyard dollara
yaxın sərmayə qoyulması nəzərdə tutulub ki,
onun təxminən yarısı artıq yatırılıb.
Digər ölkələrdə, Avropa ölkələrində,
yaxın qonşuluqda SOCAR-ın çox böyük işləri,
sərmayəsi var. Azərbaycan dövləti SOCAR-ın fəaliyyətini
dəstəkləyir. Bu, bizim iqtisadi
gücümüzü artırır, bizə gələcəkdə
yeni mənbələrdən böyük həcmdə valyuta
axını da təmin ediləcəkdir. Mən
hazırda ölkə daxilində icra edilən iki layihəni -
SOCAR polimer və karbamid zavodlarının tikintisini qeyd etmək
istərdim. Bu iki layihənin ölkəmizin qeyri-neft
sektorunun inkişafında çox böyük əhəmiyyəti
var. Hər iki layihə qrafik üzrə icra edilir və əminəm
ki, gələn il istifadəyə veriləcək.
Beləliklə, Heydər
Əliyev neft strategiyası bu gün yeni istiqamətlərlə
zənginləşdirilmişdir. Bu strategiya bu gün Azərbaycanın
ümumi inkişafına çox böyük dəstək
verir. Hazırda biz yeni layihələr
üzərində işləyirik. Bildiyiniz
kimi, Cənub Qaz Dəhlizi uğurla icra edilir. Bu da dünya miqyasında nəhəng layihədir.
Sərmayə qoyuluşu 40 milyard dollara bərabərdir
və bütün işlər qrafik üzrə gedir. “Şahdəniz-2” və Cənubi Qafqaz kəməri
demək olar ki, 100 faiz, TANAP 80 faizdən çox icra edilibdir.
Beləliklə, biz “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsini
də uğurla icra edirik, əminəm ki, tam icra edəcəyik.
Bu il “Əsrin
kontraktı”nın uzadılması ilə bağlı yeni
saziş imzalanmışdır. Bu da tarixi hadisədir.
2050-ci ilə qədər daha yaxşı şərtlərlə
kontrakt imzalanıb. Bu kontraktın icrası nəticəsində
Azərbaycana 3,6 milyard dollar sadəcə
olaraq bonus şəklində veriləcəkdir. Dövlət
Neft Şirkətinin payı 11 faizdən 25 faizə
qaldırılıbdır. SOCAR, eyni
zamanda, operator funksiyasını daşıyacaq və mənfəət
neftinin 75 faizi 2050-ci ilə qədər, yəni, kontraktın
bütün müddəti ərzində Azərbaycana qalacaq.
Bu, bir daha onu göstərir
ki, bizim çox böyük və zəngin təbii
resurslarımız var. Yaxşı yadımdadır ki, biz
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərini inşa edərkən o
vaxt işimizə maneçilik törətmək istəyən
qüvvələr var idi. Bizə qarşı
kampaniyalar, şər-böhtan kampaniyası
aparılırdı. Ortaya süni bir
ekoloji mövzu qoyulmuşdu ki, guya burada ekologiya pozulacaq. Halbuki, baxın, bu gün Bakının vaxtilə
çirklənmiş yerlərində biz parklar saldıq, cənnət
yaratdıq. Elə Bibiheybət
yatağının - ən qədim neft yatağının əvvəlki
görüntüləri necə idi, indiki görüntüləri
necədir. Əvvəlki
görüntülər bir fəlakət mənzərəsi
idi. Bu gün isə bu, Bakının ən
gözəl parklarından biridir. Yəni,
biz ekoloji vəziyyətin
yaxşılaşdırılmasına da çox böyük
vəsait qoyuruq. Amma o vaxt bunu bəhanə
gətirərək istədilər işimizi əngəlləsinlər.
İkinci bir mövzu neft
ehtiyatları ilə bağlı idi. Deyirdilər ki, Azərbaycanda
neft yoxdur, Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəmərini tikmək lazım
deyil, bu, heç vaxt özünü doğrultmayacaq.
Bax, biz artıq 1997-ci ildən başlayaraq konsorsiumla birlikdə
20 il ərzində nefti hasil edirik. Qeyd etdiyim kimi, konsorsium ancaq “Azəri-Çıraq-Günəşli”dən
460 milyon ton neft hasil edib. Lakin bundan da çox təsdiqlənmiş
ehtiyat var. Kontraktın 2050-ci ilə qədər
uzadılması onu göstərir ki, bizim kifayət qədər
neftimiz var, qoy, heç kim narahat olmasın.
Eyni mövzunu qazla bağlamaq istəyirdilər,
yenə də bədxahlar, bizi istəməyən qüvvələr
şayiə yayırdılar ki, Azərbaycanda qaz yoxdur. Ancaq bu gün “Şahdəniz-2” layihəsi
reallıqdır. Qeyd etməliyəm ki, bizim təsdiq
edilmiş, dəqiqləşdirilmiş neft ehtiyatlarımız
1,5 milyard tondur, proqnoz isə 2 milyard tondur.
Təsdiq edilmiş qaz ehtiyatlarımız 2,6
trilyon kubmetrdir, proqnoz təqribən 3-4 trilyon kubmetrə bərabərdir.
“Azəri-Çıraq” yatağının
işlənilməsi onu göstərir ki, biz həmişə
çox konservativ rəqəmlər ortaya qoyuruq. Mən yaxşı xatırlayıram ki, 1994-cü
ildə kontrakt imzalananda “Azəri-Çıraq-Günəşli”
yataqlarının ehtiyatları 511 milyon tona bərabər səviyyədə
hesablanmışdı. Hətta mən o
vaxt Dövlət Neft Şirkətində gənc bir
işçi kimi təəccüb edirdim ki, bunu necə dəqiqliklə
hesablaya bilərlər – 511. Niyə 510 yox,
512 yox, 511? Əlbəttə ki, bu, bir
şərti rəqəm idi. Ancaq
bugünkü hesablamalar onu göstərir ki, yataqların
ehtiyatı minimum ən azı iki dəfədən
çoxdur. Çünki o 511 şərti
rəqəminin 462-si artıq çıxarılıb. 2050-ci ilə qədər də, görün, nə
qədər neft olacaq?
Ona görə əminəm
ki, bizim proqnozlarımız həyatda öz təsdiqini tapacaq. Çünki
mövcud ehtiyatların qiymətləndirilməsini biz
çox konservativ şəkildə aparırıq. “Azəri-Çıraq-Günəşli”
yatağı minimum 2050-ci ilə qədər işləyəcək.
“Şahdəniz” yatağı əminəm ki, minimum 100 il bundan sonra fəaliyyət göstərəcək.
Hazırda biz Abşeron yatağından yaxın
gələcəkdə qaz hasilatını gözləyirik.
“Ümid”, “Babək” yataqlarının çox böyük
perspektivləri var. Gələn ildən Dövlət Neft
Şirkəti bu yataqlarda da çox fəal iş
aparacaqdır. Müəyyən işlər
aparılır. Daha da böyük həcmdə
işlər aparılacaqdır.
Bizim maliyyə vəziyyətimiz
çox sabitdir, çox müsbətdir. Heç bir
problemimiz yoxdur. Bu məsələdə də
bədhaqlar bizi gözdən salmağa
çalışırlar ki, guya Azərbaycanın maliyyə vəziyyəti
yaxşı deyil. Bizim maliyyə vəziyyətimiz bir
çox ölkələr üçün nümunə ola bilər. Biz ancaq bu ilin doqquz ayında valyuta
ehtiyatlarımızı 4,5 milyard dollar
artırmışıq. İlin sonunadək hələ
nə qədər artacaqdır. Bizim xarici
borcumuz ümumi daxili məhsulun 18 faizini təşkil edir.
Bu, bir çox ölkələr
üçün arzuolunan, möcüzə kimi səslənən
bir rəqəmdir. Bizim iqtisadi
uğurlarımızı aparıcı iqtisadi Forum olan Davos
qiymətləndirir. Dünya miqyasında
35-ci yerdəyik. Bizim heç bir maliyyə
problemimiz, çətinliyimiz yoxdur. Neft sənayesinə
gələn il də böyük vəsait
ayrılacaq. Əlbəttə, Dövlət Neft
Şirkəti özü də pul qazanır. Ancaq dövlət həmişə bu şirkəti dəstəkləyir
və dəstəkləməlidir. Çünki
bu, bizim strateji aktivimizdir, strateji sərvətimizdir.
Bu gün Azərbaycan enerji təhlükəsizliyi
məsələlərini tam şəkildə təmin edib. Biz vaxtilə
xaricdən qaz alırdıq, indi xaricə satırıq.
Elektrik enerjisi alırdıq, indi onu
satırıq. İndi nefti satırıq,
neft məhsullarını satırıq. Biz
böyük həcmdə qaz satacağıq və ölkəmizə
daha çox pul gələcək. Biz bu vəsaitdən
də çox səmərəli və şəffaf şəkildə
istifadə edirik. Bildiyiniz kimi, neftdən əldə
olunan bütün gəlirlər Dövlət Neft Fondunda şəffaf
şəkildə saxlanılır. Bu da
beynəlxalq auditdən keçən, dünyanın ən
şəffaf neft fondlarından biridir. Biz o
vəsaiti ölkə üçün vacib olan layihələrə
ayırırıq. Həm ehtiyatı
artırırıq, həm ən vacib sosial və infrastruktur
layihələrinə bu vəsaitdən istifadə edirik.
Əlbəttə ki, Azərbaycan Milli Məclisi
bu xərcləri təsdiq edəndən sonra. Onların arasında köçkünlərin
problemlərinin həllidir, - 100-ə yaxın şəhərcik
salınıb, - məktəblərdir, infrastruktur layihələridir,
əlbəttə ki, neft sənayesinin inkişafı ilə
bağlı olan layihələrdir, xüsusilə nəhəng
qazma qurğusunun tikintisi də Dövlət Neft Fondunun xətti
ilə maliyyələşdirilmişdir. Bakı-Tbilisi-Qars
dəmir yolu məhz o mənbədən maliyyələşdirilmişdir.
Biz bu yaxınlarda
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun
açılışını qeyd etdik. Bu,
böyük tarixi nailiyyətdir. Bu dəmir
yolunun istifadəyə verilməsi Azərbaycan xalqı və
dövləti qarşısında tarixi xidmətdir. Biz bunu bu gün də bilirik, bunu gələcəkdə
də hər kəs daha çox görəcək və hiss
edəcək. Bunun da maliyyə mənbəyi
haradan gəlib? Dövlət Neft Fondundan. Dövlət
Neft Fonduna haradan gəlib? Neftçilərin
zəhməti hesabına. Əgər
Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum tikilməsə
idi, o dəhliz açılmasa idi, vəsaitimiz olmasa idi biz
bunu necə tikə bilərdik? Mən
prezident vəzifəsinə seçiləndən demək olar
ki, dərhal sonra bu layihə ilə məşğul olmağa
başlamışam. Görürdüm ki,
burada böyük çətinliklər var. İlk növbədə,
maliyyə çətinliyi və texniki məsələlərin
həlli. Çünki ölkələr
arasında bir çox razılaşmalar əldə
olunmalı idi. O vaxt biz bunu həll etdik. Bu
layihə ilə bağlı siyasi əngəllər törədilməyə
başlandı. Əgər maliyyə
imkanlarımız olmasa idi, biz Bakı-Tbilisi-Qarsı hansı
pulla tikə bilərdik? Çünki bu
yolun böyük hissəsi Azərbaycan ərazisindən
keçir – 504 kilometr. Gürcüstan ərazisindən
200 kilometrdən çox hissəsi keçir ki, orada da maliyyə
və texniki məsələləri Azərbaycan həll edir.
Yolun uzunluğu təxminən 850 kilometrə
yaxındır. Yəni, ancaq səmərəli fəaliyyət
nəticəsində, şəffaf Neft Fondunda saxlanılan vəsait
hesabına və neftçilərin zəhməti sayəsində
biz buna nail ola bilmişik.
Bu gün Azərbaycan
çiçəklənən bir dövlətdir. Hara baxsan
göz oxşayır. Bakı
dünyanın ən gözəl şəhərlərindən
biridir. Bizim bütün şəhərlərimiz
abadlaşır. Əsrlər boyu
insanları incidən bütün problemlər həll olunur.
Qazlaşdırma, içməli su, elektrik,
yollar – biz bunu nəyin hesabına edirik? Gəlirlər
hesabına. Gəlirlərin əsas mənbəyi
haradır? Azərbaycan neftçilərinin
zəhməti hesabına çıxarılan neftdir. Azərbaycan vətəndaşları bunu həmişə
bilməlidirlər. Biz bu gün haqlı
olaraq qeyri-neft sektorundan danışırıq və bu sahədə
böyük işlər görülür. Dayanıqlı inkişaf üçün qeyri-neft
sektoru inkişaf etməlidir. Çünki
bu, ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsinə
xidmət göstərir və bu sahədə çox
böyük nailiyyətlər var. Mən dəfələrlə
demişəm ki, prioritet istiqamət qeyri-neft sektorudur. Nə üçün? Çünki
mən hesab edirəm ki, neft-qaz sektorunda əldə edilmiş
bütün nəticələr proqram üzrə gedir və nəyi
əldə etmək istəmişiksə, onu da əldə
etmişik. Bir dənə də olsun icra
edilməmiş və qrafikdən çıxmış layihə
yoxdur. Ona görə təbii ki, qeyri-neft
sektoru prioritetdir. Ancaq ölkə
iqtisadiyyatı, ölkəmizin gələcək
inkişafı üçün neft sənayesi, neft-qaz sektoru həmişə
həlledici rol oynayacaq.
Biz bu gün iqtisadi müstəqilliyi
təmin etmişik. İqtisadi müstəqillik siyasi müstəqilliyin
əsasıdır. Əgər biz kimdənsə
asılı olsaq, heç vaxt müstəqil siyasət apara
bilmərik, heç vaxt öz prinsipial mövqeyimizi indiki qədər
ifadə edə bilmərik. İqtisadi
müstəqillik siyasi müstəqilliyə gətirib
çıxardı ki, bu gün Azərbaycan dünya
miqyasında müstəqil siyasət aparan nadir ölkələrdən
biridir. İqtisadi müstəqillik isə
neftçilərin zəhməti hesabına təmin edilir.
Ona görə hər kəs bilməlidir ki, hələ
uzun illər bundan sonra ölkəmizin neft-qaz sektoru bizim
üçün əsas dayaq olacaqdır. Ona
görə Azərbaycan dövləti və neftçilər
bundan sonra da bütün səylərini qoymalıdırlar ki,
biz bu sektoru inkişaf etdirək.
Bir milyardıncı ton neftin
hasil edilməsi münasibətilə 1971-ci ildə Heydər
Əliyevin sədrliyi ilə Opera və Balet Teatrında təntənəli
mərasim keçirilmişdir. Bu gün müstəqil
Azərbaycanda, Ulu Öndərin adını daşıyan bu
möhtəşəm Mərkəzdə biz 2
milyardıncı ton neftin hasilatını qeyd edirik. Müstəqillik ən böyük sərvətimizdir.
Ancaq müstəqillik dövründə Azərbaycan
böyük zirvələrə çata bildi. Ancaq müstəqillik dövründə xalq öz təbii
sərvətlərinin sahibi oldu. Hesab edirəm
ki, bugünkü mərasimin Ulu Öndərin adını
daşıyan Mərkəzdə keçirilməsi həm təbiidir,
- çünki bu, bizim əsas toplantı salonumuzdur, əsas mərkəzimizdir,
- həm də rəmzi xarakter daşıyır. Çünki Heydər Əliyevin həm 1970-1980-ci
illərdə, həm də 1990-cı illərdə göstərdiyi
xidmətlər bu gün Azərbaycan reallıqlarını təmin
edir. Biz isə öz növbəmizdə
bundan sonra da Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin
inkişafı üçün əlimizdən gələni əsirgəməyəcəyik.
Əziz dostlar, mən bir daha
sizi bu tarixi hadisə münasibətilə ürəkdən təbrik
edirəm. Azərbaycan
neftçilərinə eşq olsun!
***
SOCAR-ın prezidenti Rövnəq
ABDULLAYEV çıxış edərək dedi:
-Möhtərəm cənab Prezident.
Bu gün Vətənimizin qədim
neft tarixinə yeni və şanlı bir səhifə
yazılır.
İki milyardıncı ton Azərbaycan neftinin
hasil edilməsi neft sənayesinin inkişafında növbəti
zirvə nöqtəsi, yaddaşlarda uzun müddət
yaşayacaq şərəfli bir hadisədir. Zati-alinizin bu təntənəli mərasimdə
iştirakı isə onu neftçilərimiz üçün
əsl bayrama çevirib.
Cənab Prezident, Sizin bu gün burada
iştirak etməyiniz, neftçilərin böyük bir
qrupunu Azərbaycanın fəxri adlarına layiq görməyiniz,
orden və medallarla təltif etməyiniz onların fədakar əməyinə
verdiyiniz yüksək qiymətin, göstərdiyiniz
böyük qayğı və diqqətin daha bir təzahürüdür.
Siz həmişə özünüzü
neftçi hesab etdiyinizi deyirsiniz. Çoxminli
neftçi kollektivimiz isə bundan qürurlanır, Sizinlə
fəxr edir, Sizə arxalanır. Neftçi
əməyinə həmişə böyük dəyər
verdiyinizə, Azərbaycan neftçilərinin fəaliyyətini,
neft-qaz sənayesinin inkişafını daim diqqət mərkəzində
saxladığınıza, bizə göstərdiyiniz sonsuz
qayğınıza görə bütün neftçilər
adından Sizə dərin minnətdarlığımızı
bildirir və dönə-dönə təşəkkür
edirəm. Cənab Prezident, Sizi əmin edirəm ki, Azərbaycan
neftçiləri Vətənimizin iqtisadi qüdrətinin daha
da möhkəmlənməsi naminə bundan sonra da əzmlə
çalışacaq, var qüvvələrini, zəngin bilik və
təcrübələrini bu istiqamətdə səfərbər
edəcəklər.
Bu şanlı nailiyyət,
ilk növbədə, əsası ulu öndər Heydər
Əliyev tərəfindən qoyulan və hazırda
Zati-alinizin müdrik rəhbərliyi altında uğurla davam
etdirilən enerji strategiyamızın zəfər təntənəsidir. Bu gün biz
xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin nurlu
xatirəsini dərin hörmət və sonsuz ehtiramla yad
edirik. Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin
böyük inkişaf dövrü Ulu Öndərin adı ilə
sıx bağlıdır. Bugünkü
uğurlarımız hələ sovet dövründə
Ümummilli Liderin gərgin əməyi sayəsində
axtarış-kəşfiyyat, qazma, hasilat, emal,
maşınqayırma, nəqliyyat və başqa sahələrdə
yaradılmış zəngin infrastruktur potensialının
gücünə əsaslanır. Müstəqillik
illərində Ulu Öndər qədim tarixi olan neft-qaz sənayemizi
yeni və misilsiz inkişaf mərhələsinə
qaldırmışdır. Ulu Öndərin siyasi qətiyyətinin
və uzaqgörənliyinin bariz təzahürü olan
“Əsrin müqaviləsi” çərçivəsində
1997-ci ildən başlayaraq, 20 il ərzində
“Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarından 460
milyon ton neft hasil edilib.
Möhtərəm
Prezidentimiz cənab İlham Əliyev tərəfindən
dövrün tələblərinə uyğun daha da təkmilləşdirilmiş
enerji strategiyasının uğurlu nəticələrini Azərbaycan
vətəndaşları olaraq bizim hər birimiz öz həyatımızda
əyani şəkildə görürük. Vətənimiz qısa
müddətdə böyük inkişaf yolu keçib:
ölkənin siması tamamilə dəyişərək
müasirləşib, iqtisadiyyat şaxələndirilib, sənaye,
xüsusilə qeyri-neft sektoru inkişaf edir,
xalqımızın maddi rifah halı davamlı olaraq
yaxşılaşır, neft gəlirləri insan kapitalına
çevrilir.
Azərbaycanda hasil olunmuş
neftin 2 milyard ton həddinə çatdırılması
xalqımızın rəşadətli əməyini təcəssüm
etdirir. Biz, eyni zamanda, bu uğura babalarımızın,
atalarımızın, müəllimlərimizin, minlərlə
neftçinin, inşaatçının, nəqliyyatçının
və başqa şərəfli əmək adamlarının
gərgin səyləri nəticəsində gəlib
çatmışıq. Onların əmək
rəşadəti yeni nəsillər üçün örnəkdir.
İndi neft mədənlərində, kəşfiyyat
dəstələrində, qazma buruqlarında, emal və kimya
zavodlarında, tikinti meydançalarında öz
ata-babalarını əvəz edən istedadlı gənclərimiz
onların işini uğurla davam etdirirlər.
Yeri gəlmişkən, belə
bir əlamətdar gündə xarici tərəfdaşlarla
ötən müddət ərzində birgə səmərəli
və qarşılıqlı faydalı fəaliyyətin
müsbət nəticələrini də qeyd etməyə bilmərəm.
Mən burada alimlərimizin əməyini
xüsusi vurğulamaq istəyirəm. Azərbaycan neft sənayesinin
bütün inkişaf mərhələlərində alimlərimiz
mühəndis-texniki işçilərlə sıx
yaradıcılıq əməkdaşlığı şəraitində
çalışıb və istehsalatın elm tutumunun yüksəlməsinə,
mütərəqqi metod və texnologiyaların geniş tətbiqinə
nail olublar. Bu əməkdaşlıq bu
gün də uğurla davam edir. SOCAR-ın
Elm Fondu neftçilərlə alimlərin birgə fəaliyyətinin
yeni formatı olaraq Azərbaycan elminin inkişafına xidmət
edir.
Neft hasilatında əldə
olunan nailiyyətlər SOCAR-ın inkişafı
üçün böyük imkanlar yaradıb. Cənab Prezident, Sizin
tapşırığınız və dəstəyinizlə
son illər müasir tipli, rəqabətqabiliyyətli bir
şirkətə çevrilmək yolunda inamla
addımlayırıq. Ölkə daxilində və
xaricdə bir sıra iri investisiya layihələri həyata
keçiririk. Gürcüstanda,
İsveçrədə, Türkiyədə, Rumıniyada,
Ukraynada və bir çox başqa ölkələrdə əldə
etdiyimiz aktivlər beynəlxalq enerji sektorunda şirkətimizin
mövqeyini gücləndirməkdədir. Müstəqil
dövlətimizin və onun müdrik rəhbərinin dəstəyi
ilə qarşımızda açılan yeni üfüqlərə
doğru durmadan irəliləmək, yerin təkindən
çıxarılan milli sərvətə əlavə dəyər
qatmaq, treydinq, emal və qaz-kimya texnologiyalarını təkmilləşdirmək
hesabına əlavə qazanc əldə etmək
qarşımızda duran növbəti əsas vəzifələrdəndir.
Ölkəmizdə qeyri-neft sektorunun inkişafına və
iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə mühüm
töhfə olacaq SOCAR Polimer, SOCAR Karbamid layihələri,
Türkiyədə STAR neft emalı zavodunun inşası məhz
bu məqsədlərə xidmət edir. Artıq
gələn ildən etibarən bu zavodlar istismara veriləcək
və gücümüzə güc qatacaqdır. Heydər
Əliyev adına neft emalı zavodunun, “Azərikimya”nın,
PETKİM-in modernləşdirilməsi layihələri də
eyni strategiyanın tərkib hissəsidir. Bu
müəssisələr bir-birinin məhsullarından xammal
kimi istifadə etməklə yeni istehsal sahələrinin
yaradılmasına təkan verəcək.
Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin
əzəmətli bir dövrünə yekun vurduğumuz bu
möhtəşəm mərasimdə onu da qeyd etməliyəm
ki, neftçilər həmişə cəmiyyətimizin
avanqard qüvvəsi olublar. Bu möhtəşəm
tarixin iştirakçıları kimi biz sosial məsuliyyətimizi
heç vaxt unutmuruq. Ölkəmizdə
gedən böyük quruculuq və yüksəliş proseslərində
yaxından iştirak edirik. Regionların
sosial-iqtisadi inkişafı layihələrinin həyata
keçirilməsində, Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüslərinin
reallaşmasında, respublikamızda elmin, təhsilin, səhiyyənin,
mədəniyyətin, idmanın davamlı inkişafında
neftçilərimiz bundan sonra da əzmlə
çalışacaqlar.
Möhtərəm cənab
Prezident, çoxminli kollektivimiz adından Sizi bir daha əmin
etmək istəyirəm ki, neftçilər
xalqımızın daha işıqlı sabahı naminə əllərindən
gələni edəcək, indikindən daha yaxşı
çalışacaq, daha böyük uğurlara imza atacaqlar. SOCAR ilbəil
inkişaf edəcək, qazanılmış peşəkar təcrübəni,
əvvəlki nəsillərin zəngin mənəvi irsini,
şanlı ənənələrini, Vətənə məhəbbət,
dövlətə sonsuz sədaqət prinsiplərini
yaşadacaq, gələcək nəsillərə
çatdıracaq.
Diqqətinizə görə
təşəkkür edirəm.
***
“28 May” Neft-Qaz Çıxarma İdarəsinin
10 saylı özülünün rəisi Qədim
ƏLİYEV çıxış edərək dedi:
-Möhtərəm cənab Prezident.
“Odlar Yurdu” Azərbaycanda bu
gün böyük bayramdır. İki
milyardıncı ton neftin hasil edilməsini böyük təntənə
ilə qeyd edirik. Bu, ilk növbədə, əsası
Ulu Öndərimiz tərəfindən qoyulmuş yeni neft
strategiyasının Sizin tərəfinizdən uğurla davam
etdirilməsinin məntiqi nəticəsidir. Bu qələbə əsas Sizin qələbənizdir,
Siz başda olmaqla bütün Azərbaycan xalqının qələbəsidir.
Bu əlamətdar gün münasibətilə,
icazə verin, ilk növbədə, möhtərəm cənab
Prezident, Sizi təbrik edim.
Mən 20 ildir ki, “Günəşli”
yatağının “28 May” Neft-Qaz Çıxarma İdarəsinin
dərin dəniz özüllərində
çalışıram. Həyatımın tən
yarısı Xəzərin qoynunda keçib. Dənizin sərt üzünü də
görmüşəm, xoş üzünü də. Lakin nə külək, nə qasırğa, nə
tufan bizi qorxutmayıb. Əksinə, daha əzmlə
çalışmışıq. Bu gün təntənəsini
qeyd etdiyimiz 2 milyard ton neftin 180,5 milyon tonu məhz mənim
çalışdığım “28 May” Neft-Qaz
Çıxarma İdarəsinin payına düşür. Vətənimizin iqtisadi gücünün
artırılması istiqamətində xidmətimizlə
qürur duyuruq. Bu, biz neft işçilərinin
həyat amalıdır.
Sizin Sərəncamınızla
qabaqcıl neftçilər yüksək dövlət
mükafatlarına layiq görülürlər, fəxri adlar,
fərdi təqaüd, orden və medallar alırlar. Mən bu
gün özümü bu qabaqcıl insanların
sırasında görməkdən qürur duyuram. Məni “Tərəqqi” medalına layiq
gördüyünüz üçün Sizə minnətdaram.
Söz veririk ki, bizim qarşımızda
qoyduğunuz bütün vəzifələrin öhdəsindən
layiqincə gəlmək üçün daha əzmlə
çalışacağıq, Azərbaycan neft sənayesinin
şöhrətini daha yüksəkliklərə
qaldıracağıq.
Möhtərəm Prezidentimiz, dəniz
neftçiləri bu günə qədər olduğu kimi,
bundan sonra da Sizin siyasətinizi dəstəkləyəcək
və hamılıqla Sizin yanınızda olacaqlar.
Möhtərəm Prezidentimiz, biz
dünən “Neft daşları”nda ilk neftin
çıxarılmasının 68-ci il
dönümünü qeyd etdik. Bu gün də
bayramdır. Bu bayrama “Günəşli”
neftçiləri də öz əmək nailiyyətləri
ilə gəliblər. Biz dünən
“Günəşli” yatağındakı 7 saylı
özüldə yüksək texnologiyalarla qazılmış
29 saylı quyunu istismara təhvil verdik. Sizi
əmin etmək istəyirəm ki, biz çoxüzvlü
neftçi ordusu Zati-alilərinizin müdrik rəhbərliyi ilə
bundan sonra da yeni-yeni uğurlara imza atacağıq. Dövlətimizə və Sizə sədaqətimizi
əməli işlə göstərəcəyik. Bu, həmişə belə olacaq. Çiçəklənən Azərbaycan naminə
yolunuz daim açıq olsun, əziz Prezidentimiz.
Diqqətinizə görə
təşəkkür edirəm.
***
BP-nin Azərbaycan, Gürcüstan və
Türkiyə üzrə regional prezidenti Qəri COUNZ
çıxış edərək dedi:
-Zati-aliləri, möhtərəm cənab
Prezident.
Möhtərəm qonaqlar,
xanımlar və cənablar.
Belə bir auditoriyanın
qarşısında çıxış etməkdən şərəf
duyuram.
Bu gün, biz çox əlamətdar
bir hadisəni qeyd edirik – Azərbaycanın neft hasilatı 2
milyard tonu keçib.
İki milyard ton!
Bəziləri
üçün bu, böyük olsa da belə, bir rəqəmdir.
Bəziləri
üçün bu, dövlətin tarixində şərəfli
bir səhifədir.
Şəxsən mənim
üçün isə bu rəqəm möhtəşəm
bir uğur hekayəsidir.
İlk növbədə, bu,
gerçəkləşmiş uzaqgörən siyasətin
uğur hekayəsidir.
1994-cü ildə - Azərbaycanın
müstəqilliyini yenicə bərpa etdiyi bir dövrdə
ümummilli lider Heydər Əliyev ölkənin
qapılarını BP də daxil olmaqla xarici investorların
üzünə açdı və Azərbaycanın
müasir tarixində ilk beynəlxalq neft sazişini
imzaladı.
Haqlı olaraq “Əsrin müqaviləsi”
adlandırılmış “Azəri-Çıraq-Günəşli”
neft yatağı üzrə hasilatın pay bölgüsü
haqqında Sazişin imzalanması nəticəsində dənizdə
və quruda yerləşən dünya səviyyəli neft
infrastrukturu ərsəyə gəldi və bütün bunlar
güclü iqtisadi inkişafa təkan verdi. Ən
önəmlisi isə “qara qızıl”ı insan kapitalına
çevirməyə imkan yaratdı.
Bu gün biz “qara
qızıl”ın parlaq gələcəyini görə
bilmiş mərhum Prezident Heydər Əliyevin xatirəsini dərin
ehtiramla yad edirik.
İkincisi, bu, öz bəhrəsini
vermiş qətiyyətli səylərin uğur hekayəsidir.
Mən yalnız son dövrləri
nəzərdə tutmuram.
Azərbaycan dünyanın ən
qədim neft sənayelərindən birinə malikdir.
Mexaniki qazma üsulunun
yarandığı yer, ilk dəniz platformasının vətəni,
birinci neft boru kəmərinin inşa edildiyi ölkə -
bütün bunlar Azərbaycanda yaşayan minlərlə zəhmətkeş
insanın əməyi sayəsində gerçəkləşmiş
neft sənayemizin möhtəşəm nailiyyətlərindən
sadəcə bir neçəsidir.
Bu gün biz keçmişdə
işləmiş cəsarətli neftçilərimizin xatirəsini
ehtiramla yad edirik. Bizim bugünkü uğurlarımız məhz
həmin nəhənglərin çiynində bu qədər əzəmətli
görünür.
Biz, həmçinin bu
gün bu şərəfli peşəni davam etdirən fədakar
neftçilərə də təşəkkürümüzü
bildiririk.
Üçüncüsü,
bu, möcüzələr yaradan beynəlxalq tərəfdaşlığın
zəfəridir.
Bu il BP Azərbaycandakı
fəaliyyətinin 25 illiyini qeyd edir. Əsrin
ötmüş dörddəbir hissəsi ərzində bizim
Azərbaycan hökuməti və partnyor şirkətlər ilə
olan tərəfdaşlığımız, bir sözlə
desək, mükəmməl olmuşdur.
Bu tərəfdaşlıq Xəzərin
dərinliklərindən karbohidrogenlərin hasil olunmasına,
emal edilməsinə və Avropadakı yanacaqdoldurma məntəqələrinə
və qaz sobalarına nəqlinə imkan verən güclü
regional infrastruktur yaradıb.
Cənab Prezident, ötən 25 il ərzində Azərbaycanın beynəlxalq
neft konsorsiumları ilə imzaladığı hər bir
müqaviləyə verdiyiniz qətiyyətli dəstəyə
görə Sizə və hökumətinizə dərin minnətdarlığımı
bildirmək istəyirəm.
Hasilatın pay bölgüsü
haqqında sazişlər Azərbaycanda BP-nin və tərəfdaşlarımızın
yatırdığı sərmayələrin etibarlı təminatçısıdır.
Cənab Prezident, Sizin səyləriniz
və sənayeyə yaxından bələd
olmağınız qarşılıqlı etimadın
yaranmasında və möhkəmlənməsində əvəzsiz
rol oynayıb.
Beləliklə, bu
üç element – uzaqgörən siyasət, qətiyyətli
səylər və tərəfdaşlıq iki milyard tonun
uğur hekayəsinin əsasını təşkil edir.
Lakin yalnız keçmiş
zəfərlərdən və hazırkı nailiyyətlərdən
danışsaq, bu hekayə yarımçıq qalar.
Mənə görə, “iki
milyard ton” nailiyyətini həqiqətən də möhtəşəm
edən məhz qarşıdakı perspektivlərdir.
Sentyabrın 14-də bütün
dünya parlaq gələcək vəd edən, tərəfdaşların
və Azərbaycan hökumətinin yenidən tərtib
olunmuş “Azəri”, “Çıraq” və “Günəşli”
yataqları üzrə Sazişin imzalanmasının şahidi
oldu. Bu Saziş artıq bir çoxları tərəfindən
“Yeni Əsrin Müqaviləsi” adlandırılır.
İnanıram ki, yenilənmiş
Saziş yalnız Azərbaycan iqtisadiyyatına növbəti
böyük sərmayə axını gətirməklə
kifayətlənməyəcək, həm də ölkənin
neft sənayesinin tarixində texnoloji inkişaf və insan
nailiyyətləri ilə zəngin olan yeni bir səhifə
açacaq.
Bu gün qeyd etdiyimiz kimi, biz
yenə də bu gözəl, möhtəşəm salona
yığışacağıq və uğur hekayəmizin təməlini
təşkil edən üç əsas prinsip – uzaqgörən
siyasət, qətiyyətli səylər və sarsılmaz tərəfdaşlıq
sayəsində parlaq gələcəklə bağlı
arzularımızın gerçəkləşməsinin
şahidi olacağıq.
Təşəkkür edirəm.
***
Bakı Ali Neft Məktəbinin birinci
kurs tələbəsi Mahirə ƏSƏDOVA
çıxış edərək dedi:
-Əziz Prezidentimiz.
Hörmətli mərasim
iştirakçıları.
Bu möhtəşəm
tarixi bir gündə sizin qarşınızda, Azərbaycan
neftçiləri qarşısında mənim kimi gənc tələbə
üçün çıxış etməyin nə qədər
qürurverici, həyəcanlı olduğumu təsəvvür
etmək qeyri-mümkündür. Ulu öndər Heydər
Əliyevin adını daşıyan Mərkəzin
tribunasından hamınızı tarixi gün münasibətilə
təbrik edirəm.
Möhtərəm cənab
Prezident, mən əslən Qarabağdanam, Cocuq Mərcanlı
kəndindənəm. Köçkün ailəsində
böyümüşəm, qaçqın məktəbində
oxumuşam. Yaranan şəraitdən
asılı olaraq, ailəmlə birlikdə Bakıya
köçmək məcburiyyətində
qalmışdıq. Lakin indi Siz bizə
bizim kəndimizi qaytardınız, evimizi, məktəbimizi
qaytardınız. Ən əsası
Qarabağa qayıtmaq ümidimizi bir daha gücləndirdiniz.
Bütün dünyaya sübut olundu ki, Sizin
rəhbərliyinizlə Qarabağ işğaldan azad olunacaq. Qarabağ bizimdir, bizim olacaq.
Uşaqlıqdan ən
böyük arzum neftçi olmaq, SOCAR ailəsinə
qoşulmaqdır. Buna nail olmaq üçün gecə-gündüz
oxumuşam, elə gecələr olub ki, yuxusuz qalmışam. Həyəcanlı anlar yaşamışam. Həyatımın
ən böyük arzularında olan Bakı Ali Neft Məktəbinə
qəbul olunmaq üçün bu il qəbul imtahanlarında
maksimum 700 balı toplamışam, 17 yaşımda Sizin sərəncamınızla
Prezident təqaüdünə layiq görülmüşəm.
İndi isə hazırda Sizin
yaratdığınız və mayın 1-də
açılışını etdiyiniz, ən müasir
laboratoriyalarla təchiz edilmiş, dünyanın nüfuzlu
universitetlərindən geri qalmayan, universitet şəhərciyinə
malik Bakı Ali Neft Məktəbində təhsilimi davam etdirirəm.
Budur neft kapitalının insan kapitalına
çevrilməsi. Qəhrəman, fədakar
neftçi ata və qardaşlarımız, neftçi peşəsi
dünyada azərbaycanlıların milli peşəsi kimi qəbul
olunur. Babalarımız çətin
dövrdə yaşayıb, işləyiblər, neft sənayesinin
təməlini qoyublar. Atalarımız
böyük yeniliklərə imza atıblar.
Sizi əmin edirik ki bizim nəsil,
gələcək nəsil bu böyük şanlı yolu ləyaqətlə
davam etdirəcək. Azərbaycanın neft sənayesinin
inkişafı yolunda üzərimizə düşən vəzifələri
layiqincə yerinə yetirəcəyik. Bunun
üçün yüksək təhsil almalı, ali məktəbimizdə bizə yaradılan bu
gözəl şəraitdən, savadlı müəllimlərimizdən,
yüksək səviyyədə təşkil olunan istehsalat təcrübəsindən
yararlanıb bu inamı doğrultmalıyıq.
1971-ci ildə bir milyard ton
neftin çıxarılması qeyd olunub. Bu gün isə
biz 2 milyard ton neftin çıxarılmasını qeyd edirik.
Bizim və gələcək nəslin vəzifəsi
isə 3 milyard ton neftin çıxarılmasıdır.
Əmin edirəm ki, biz bu vəzifənin öhdəsindən
ləyaqətlə gələcəyik.
Əziz Prezidentimiz, hörmətli
mərasim iştirakçıları. Təkcə
bu ildə dünyada nadir qazma qurğusu olan “Heydər
Əliyev” qurğusu Vətənimizdə yaradıldı.
Yenə də dünyada nadir, xüsusi təyinatlı
gəmi olan Xankəndi gəmisi Azərbaycanda inşa edildi,
yeni əsrin kontraktı imzalandı, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir
yolu xətti çəkildi. Bütün
bu qüdrətli işləri öz gücümüzlə,
öz potensialımızla, heç kimin köməyi olmadan
etdik. Çünki Azərbaycanın iki
böyük sərvəti var - Azərbaycan insanları, Azərbaycan
nefti. Ən başlıcası isə bu sərvətləri
düzgün idarə edən, Azərbaycanı xoşbəxt
gələcəyə inamla aparan möhtərəm
Prezidentimiz var.
Əziz neftçilər,
mehriban SOCAR ailəsi, bir daha bayramımız mübarək
olsun. Qəhrəman, fədakar neftçilərimiz daim var
olsun.
Diqqətinizə görə
təşəkkür edirəm.
***
SOCAR-ın birinci vitse-prezidenti
Xoşbəxt YUSİFZADƏ çıxış edərək
dedi:
-Hörmətli Prezidentimiz cənab
İlham Əliyev.
Hörmətli mərasim
iştirakçıları.
Mən sizin
hamınızı bu bayram münasibətilə təbrik edirəm. Bu, doğrudan
da çox böyük bayramdır. Azərbaycanın belə
bir uğur qazanması heç də asan iş deyil. İndi burada cənab Prezident İlham Əliyev
çox gözəl, məzmunlu çıxış etdi.
Özü də hiss etdiniz ki, bu çıxış təkcə
rəhbər çıxışı deyildi. Bu,
neftçilərlə bir yerdə işləyən,
neftçilərlə hər gün bu əziyyəti görən,
onların işindən xəbəri olan bir şəxsiyyətin
çıxışı idi. Bu, təəccüblü
deyil. Çünki cənab İlham Əliyev 10 il neftçilərlə işləyib. Bir var ki, həmişə kənardan baxasan, bir də
var ki, onlarla bir yerdə olasan. Cənab
İlham Əliyevin bizimlə bir yerdə olmasının,
neftçilərin çəkdikləri əziyyəti, neftin
heç də asan hasil olunmadığını gözləri
ilə görməsinin nəticəsidir ki, indi də
neftçilərə diqqət və qayğısını,
köməyini əsirgəmir. Ümumiyyətlə,
Azərbaycanda təkcə neftçilərə deyil,
bütün sahələrdə çalısan insanlara
yüksək diqqət və qayğı göstərilir.
Azərbaycan bütün istiqamətlərdə
inkişaf edir. Azərbaycan dünya
miqyasında tanınan respublikaya çevrilib.
Mən sovet vaxtında
yaşamışam, indi də yaşayıram. Onda da Azərbaycanı
görmüşdüm, indi də Azərbaycanı
görürəm. Azərbaycanı o vaxt
çox yerdə tanıyan yox idi. İndi
Azərbaycanın bayrağını cənab İlham
Əliyev göylərə qaldırıb. Biz hamımız bununla fəxr edirik. Bu gün
cənab İlham Əliyev neftçilərə mükafatlar verdi. Bu mükafatların ən
böyüyü cənab İlham Əliyevin özünə
düşür. Bizim cənab Prezidentə
mükafatımız ona məhəbbətimiz, hörmətimiz,
yaxşı işimiz ola bilər. Respublikamızın gələcəyi naminə
gördüyü işlərdə həmişə ona
kömək etməliyik, onunla bir yerdə olmalıyıq.
Elə etməliyik ki, respublikamızın
bayrağı gələcəkdə daha da yüksəklərə
qalxsın.
Bir-iki kəlmə də
milyarddan demək istəyirəm. Mənim fərqim
bundadır ki, həm 1971-ci ildə bir milyardıncı ton
neftin hasil edilməsi ilə bağlı mərasimdə
iştirak etmişəm, həm də indi iki milyardıncı
ton neftin hasil edilməsinə dair mərasimdə iştirak
edirəm. Daha üçüncü milyard
barədə söz deyə bilmərəm. Amma bu iki milyardda iştirak etmişəm. Birinci milyardda mənə orden də veriblər.
1971-ci il martın 28-də biz birinci milyard
ton nefti hasil etdik. O vaxt ulu öndər Heydər Əliyev
Moskvada XXIV partiya qurultayında çıxışında
dedi ki, balaca bir respublikanın - Azərbaycanın neftçiləri
bir milyard ton neft hasil ediblər. Bunu bütün
dünyaya eşitdirdi ki, Azərbaycan bir milyard ton neft
çıxarıb. Sonra Bakıda mərasim
keçirildi. Bu barədə cənab
İlham Əliyev çıxışında
danışdı. Həmin mərasimdə
neftçilər mükafatlandırıldılar. Bu, doğurdan da bir bayrama çevrildi. Birinci
milyard ton neft hasil olunanda cənab Heydər Əliyev cəmi
iki il idi ki, respublikaya rəhbərlik
edirdi. Amma ikinci milyard ton neftin hasilatına
başlanması cənab Heydər Əliyevin adı ilə
bağlıdır.
İndi mən burada qısa
rəqəmləri söyləmək istəyirəm. Çünki
bu haqda ümumi danışıldı. Birincisi,
o vaxt biz dənizin dərinliyi 40 metrə qədər olan sahələrində
bütün yataqları kəşf etmişdik. Amma böyük dərinliklərə getməyə
bizdə heç bir imkan yox idi. Cənab
Heydər Əliyev Azərbaycana üzən yarımdalma, qazma
qurğuları, 400-dən artıq gəmi, həmçinin kran
gəmiləri gətirtdi. Bundan başqa,
Heydər Əliyev dərin özüllər zavodunu inşa
etdirdi. “Günəşli” yatağı kəşf
olunmuşdu. Burada işləmək, neft
çıxarmaq lazım idi. Əgər dərin
özüllər zavodu olmasaydı, biz “Günəşli”də
işləyə bilməyəcəkdik. Əgər
1991-ci ildə Azərbaycanda 11 milyon ton neft hasil edilmişdisə,
onun 6,7 milyon tonu “Günəşli”nin
payına düşürdü. Mən onu demək
istəyirəm ki, əgər “Günəşli” olmasaydı,
görün, Azərbaycanda neft hasilatı nə vəziyyətdə
olardı. O zavodu Həştərxanda tikmək istəyirdilər.
Cənab Heydər Əliyevin böyük
hörməti, tələbi nəticəsində o zavod Azərbaycanda
tikildi. O zavodun indi də Azərbaycanın
neftçıxarma sənayesindəki rolunu siz yaxşı
bilirsiniz.
Gəmilərin alınması kəşfiyyat işlərinin miqyasını artırdı. “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlar blokunun dərinlikdəki hissəsi kəşf olundu. Bu yataqlarda iş başlandı və böyük miqyas aldı. Bunun sayəsində ikinci milyard ton neftin 300 milyon tonunu biz sovet dönəmində - 1971-ci ildən 1991-ci ilə qədər olan dövrdə hasil etdik. 1991-ci ildə Azərbaycan müstəqilliyini bərpa edəndən sonra 700 milyon ton neft hasil olundu. Görün, bu rəqəmlər arasında nə qədər böyük fərq var. Həmin 700 milyon tonun hasil edilməsində xarici şirkətlərin bizim Xəzərdə işə başlamasının böyük rolu oldu. Bunu da ulu öndər Heydər Əliyevin neft strategiyası, “Əsrin müqaviləsi” təmin etdi. Prezident İlham Əliyev dedi ki, biz ay yarım Hyustonda qaldıq. Nəticə heç də asan başa gəlmədi. Hər gün elə hadisələr baş verirdi ki, ya qarşı tərəf razılaşmayıb gedirdi, ya da biz. Cənab İlham Əliyevin neft sahəsi ilə əlaqədar böyük işi elə oradan başladı. Onun Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunu bitirməsi, xarici dilləri bilməsi bu məsələnin həllində çox böyük rol oynadı. “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanmasında cənab İlham Əliyevin xidmətləri barədə danışmaqla qurtarmaz. Bu xidmətlər sayəsində Azərbaycanı dünya da, nəhəng şirkətlər də tanıdılar. Sonrakı illərdə 34 müqaviləyə imza atıldı. Lakin “Əsrin müqaviləsi” demək olar ki, ikinci milyardın əsasını təşkil etdi. Bu da sonra Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəmərinin tikilməsini şərtləndirdi. O vaxt bir çoxları deyirdilər ki, bəlkə bu kəmər lazım deyil. Ancaq mən bu kəmərin əhəmiyyəti barədə bir rəqəmi diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. Əgər xarici bazarlara 459 milyon ton neft çıxarılıbsa, onun 342 milyon tonu Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəməri ilə nəql olunub. İndi təsəvvür edin, Bakı–Tbilisi-Ceyhan olmasaydı, biz nə edə bilərdik? Bunların hamısı ulu öndər Heydər Əliyevin neft strategiyasının bəhrələridir. Cənab Prezident İlham Əliyev bu strategiyanı uğurla davam etdirir. Azərbaycanda neft hasilatı gündən-günə artır.
İndi biz sizinlə bir yerdə bu bayramı qeyd edirik. Allahın köməyi ilə üçüncü milyard ton neftin hasilatına bu gündən başlandı. Biz üçüncü milyarda nə vaxt çata bilərik? Hesablamalar göstərir ki, biz Azərbaycanda üçüncü milyard ton nefti təqribən 2060-cı ildə hasil edə bilərik. Azərbaycanda 2 trilyon kubmetr qazı isə daha tez - 2055-ci ildə hasil edə bilərik.
Burada əyləşənlərə Allahdan uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik arzu edirəm. Arzu edirəm ki, cənab İlham Əliyev başda olmaqla, üçüncü milyard ton neftin hasil olunmasını da bu cür bayram edəsiniz.
***
Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının neft sənayesi sahəsində uzunmüddətli səmərəli fəaliyyətinə görə Xoşbəxt Yusifzadə birinci dərəcəli “Əmək” ordeni ilə təltif olundu.
Dövlətimizin başçısı ordeni Xoşbəxt Yusifzadəyə təqdim etdi.
Sonda Azərbaycanın neft
sənayesinin tarixinə həsr edilən videoçarx
nümayiş olundu.
Azərbaycan.-
2017.- 9 noyabr.- S.1-3.