BMT-də islahatlar dövrün tələbidir

Azərbaycanın bu istiqamətdə təşəbbüsləri dünya ictimaiyyəti tərəfindən qəbul olunur

Beynəlxalq təşkilatlara üzv olmaq, onlarla faydalı əməkdaşlıq etmək hər bir dövlətin əsas hədəfləri sırasında yer alır. Müstəqilliyinin 26-cı ilini yaşayan Azərbaycan Respublikası da beynəlxalq aləmə inteqrasiya kursunu seçərək qlobal siyasi proseslərə əsaslı təsir imkanları olan aparıcı təşkilatlarla əməkdaşlığa daim mühüm önəm verib. Bu baxımdan ölkəmizin bütün dövlətləri bir araya gətirən Birləşmiş Millətlər Təşklatı ilə münasibətləri təqdirəlayiqdir.

Ermənistanın ifşa edildiyi beynəlxalq platforma

25 il əvvəl BMT-nin tamhüquqlu üzvlüyünə qəbul olunan Azərbaycan bununla beynəlxalq səviyyədə özünün maraq və mənafelərini müdafiə etmək üçün əlverişli tribuna qazandı. Respublikamız bu mötəbər qurumun platformasından beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə cəlb etdi, potensialından istifadə etməklə problemin həllinə çalışdı. Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü ildə hakimiyyətə dönüşündən sonra ölkəmiz BMT tribunasından daha səmərəli istifadə etdi.

Məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin sayəsində Azərbaycan BMT platformasından beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə daha çox cəlb etməyə başladı.

Prezident İlham Əliyev də xarici siyasətdə BMT ilə əlaqələrin inkişafına mühüm önəm verir. Hələ 2003-cü ildə cənab İlham Əliyev Baş nazir kimi BMT Baş Məclisinin sessiyasında iştirak etmiş, milli sosial-iqtisadi inkişaf, regional və beynəlxalq təhlükəsizliyə qarşı təhdidlərlə bağlı fikirlərini açıqlamışdır. BMT Baş Məclisinin 2004-cü ildə keçirilən 59-cu sessiyasında çıxış edən Prezident İlham Əliyev Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı BMT TŞ-nin qəbul etdiyi dörd qətnamənin hələ də yerinə yetirilmədiyini bəyan etmişdir. 2010-cu ilin sentyabrında BMT Baş Məclisinin 65-ci sessiyasında iştirak edərək dərin məzmunlu nitq söyləyən Prezident İlham Əliyev diqqəti bir daha Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə yönəltmişdir.

Respublikamızın 2011-ci ildə BMT TŞ-nin on qeyri-daimi üzvündən biri seçilməsi isə Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi uğurlu xarici siyasətin məntiqi nəticəsi, Azərbaycan diplomatiyasının nüfuzunun göstəricisi idi. 2012-ci ilin mayında BMT TŞ-nin yüksək səviyyəli iclasına sədrliyi isə Prezident İlham Əliyev etdi. Bu, Azərbaycanın diplomatiya tarixində əldə edilmiş ən böyük nailiyyətlərdən biri olmaqla, ölkəmizin beynəlxalq aləmdə çəkisinin artmasının, dünya siyasətinin əsas aktorlarından birinə çevrilməsinin təsdiqi kimi tarixə düşdü.

Daha işlək mexanizmlərin tətbiqinin vaxtı çatıb

Respublikamız beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsində və qorunmasında, davamlı inkişaf və demokratikləşdirmə prosesində BMT-nin vacib rol oynadığını qəbul edir. Bununla belə, təşkilatın Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı qəbul etdiyi qətnamələrin imperativ xarakter daşımaması, təcavüzkarın cəzalandırılması yönümündə heç bir real addımın atılmaması təəssüf hissi doğurur. Ona görə də Azərbaycan bəşəriyyətin üzləşdiyi problemlərin həllində BMT-nin fəaliyyətini daha da gücləndirmək məqsədilə təşkilatda islahatların aparılmasının zəruriliyini daim bildirir. Məhz buna görə də rəsmi Bakı BMT-nin XXI əsrdə olacaq təhdid və problemlərə qarşı mübarizə apara bilməsi üçün təşkilat daxilində islahatların həyata keçirilməsi ilə bağlı illər öncə təkliflər irəli sürmüşdür.

Hələ 2003-cü ilin sentyabrında BMT Baş Məclisinin 58-ci sessiyasında iştirak edən cənab İlham Əliyev beynəlxalq aləmdə mürəkkəb proseslərin cərəyan etdiyi dövrdə üzvlərinin arasında qarşılıqlı anlaşılmazlıqların meydana çıxmaması üçün BMT TŞ-nin şəraitə uyğun, çevik və adekvat münasibət göstərə bilməsinin vacibliyini qeyd edərək mövcud BMT mexanizmlərinin zamanın tələbinə cavab vermədiyini vurğulamış və bununla bağlı təşkilat daxilində islahatların mühüm məsələyə çevrildiyini bildirmişdir.

Azərbaycan BMT mexanizmlərinin yenidən işlənməsini, xüsusilə də Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlərinin veto hüququna yenidən baxılmasını təklif etmişdir. Beynəlxalq aləmdə BMT-nin rolunun artırılmasına və mövcud problemlərin həllində daha təsirli tədbirlərin görülməsinə nail olmaq üçün əlavə addımların atılması zərurətini Azərbaycan BMT Baş Məclisinin 2004-cü ilin sentyabrında keçirilən 59-cu sessiyasında yenidən gündəliyə gətirmişdir. Sessiyada Prezident İlham Əliyev “Təkmilləşdirilmiş Təhlükəsizlik Şurası daha geniş tərkibli, daha çox məsuliyyətli və demokratik, onun iş metodları daha şəffaf olmalı, XXI əsrin yeni təhdidləri, riskləri və təhlükələrinə daha operativ cavab verilməlidir” - deyə bildirmişdir.

Budur, Azərbaycanın BMT-də islahatlarla bağlı təklif və təşəbbüsləri beynəlxalq səviyyədə dəstək qazanır. BMT Baş Assambleyasının 72-ci sessiyası çərçivəsində təşkilatın baş qərargahında keçirilən “BMT islahatlarına dair siyasi bəyannaməyə dəstək” adlı yüksək səviyyəli tədbirdə bir çox dövlət başçılarının iştirakı bunu təsdiq edir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin də iştirak etdiyi tədbirdə qeyd olunub ki, bürokratiya və qeyri-səmərəli idarəçilik BMT-yə tam gücü ilə çalışmağa imkan vermir. BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş BMT-də islahatların həyata keçirilməsinin, təşkilatın işinin daha səmərəli icra edilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

BMT-nin fəaliyyətində daha işlək mexanizmlərin tətbiqinin vaxtı çatıb. Bu, zamanın tələbidir. BMT dövlətlərin hüquq və mənafelərinin həqiqətən etibarlı təminatçısı olduğunu, beynəlxalq münasibətlər sisteminin aparıcı subyekti olduğunu öz layiqli fəaliyyəti ilə təsdiq etməlidir.

Rəşad CƏFƏRLİ,

Azərbaycan.- 2017.- 20 sentyabr.- S.1-2.