Moskvalı politoloq erməni millətçilərini nasistlərlə əməkdaşlıqda ittiham edir

Dünən rus politoloqu, tarixçi və hüquqşünas Oleq Kuznetsov Bakı Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində "Ermənistan - faşizmin izin verildiyi ölkə” mövzusuna həsr edilmiş ikinci mətbuat konfransını keçirdi. Professor Kuznetsov artıq neçə ildir ki, erməni millətçiliyinin tarixi köklərini araşdırır, onların alman faşizmi ilə əməkdaşlığını tutarlı və danılması mümkün olmayan tarixi faktlarla üzə çıxarır.

Rusiyalı alim Bakıda təşkil olunan mətbuat konfranslarında Azərbaycanın və Rusiyanın dövlət təhlükəsizliyi orqanlarının arxiv fondlarında yüz ilə yaxın dövrü əhatə edən elmi araşdırmalarının nəticələrini hissə-hissə jurnalistlərə təqdim edərək Ermənistan Respublikasında hakim ideologiyaya çevrilən tseqekron (tseqekronizm) ideologiyasının alman nasist ideologiyasından heç nə ilə fərqlənmədiyini sübut edir. Maraqlısı odur ki, Kuznetsovun təqdim etdiyi faktlar sovet təhlükəsizlik orqanlarının arxivlərində uzun müddət "tam məxfilik” qrifi altında saxlanılmış, erməni faşizmini ifşa etmək gücündə olan sənədlər onilliklər boyu üzə çıxarılmamışdır. Geniş ictimaiyyətin diqqətinə çatdırılmayan bu sənədlərin ilk dəfə Bakıda təqdimatı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Oleq Kuznetsov elmi araşdırmaları sayəsində belə qənaətə gəldiyini bildirir ki, erməni millətçiliyi və onun əsas daşıyıcısı sayılan "Daşnaksütyun” partiyası 1930-cu illərin sonunadək keçmiş SSRİ-nin dövlət təhlükəsizliyi orqanları tərəfindən ideoloji rəqib kimi yox, diqqətlə daimi nəzarətdə saxlanılması zəruri olan ideya düşmənləri kimi qəbul edilirdi: "Daşnaklar tərəfindən qeyri-qanuni addımlar atılmayanadək heç bir fərdi və kollektiv repressiyaların keçirilməsi nəzərdə tutulmurdu. Daşnaklar siyasi mübarizədə insanların əqidəsi uğrunda savaş aparan qüvvə kimi yox, qiyamçılar və terroristlər kimi nəzarət altında saxlanılırdı və bəzi hallarda nisbətən fəal olanlar sürgünə göndərilirdi”.

Politoloq bildirdi ki, ilk illərdə həddən ziyadə fəal daşnaklar siyasi dövlət idarəsinin düşərgələrinə atılırdı. Ermənistan SSR Dövlət Siyasi İdarəsinin sədri, I ranqlı dövlət təhlükəsizlik komissarı Armenak Abulyanın 1933-cü ildə tərtib etdiyi xidməti-analitik hesabat məktubu bir sıra məqamlara aydınlıq gətirməyə imkan verir. Erməni millətçiləri tərəfindən sovet hakimiyyəti arzuolunmaz hal kimi göstərilirdi.

"Daşnaksütyun” partiyasının XI və XII qurultaylarının vacib müddəalarının müqayisəli göstəriciləri” adlandırılan bu rəsmi sənəd o zaman ən yüksək belə bir məxfilik qrifi altında ciddi qorunurdu: "Tam məxfi. Şifrələrlə birlikdə qorunmalıdır”. Adıçəkilən sənədin surətləri Gürcüstan SSR, Azərbaycan SSR və Naxçıvan MSSR dövlət siyasi idarələrinin rəhbərlərinə göndərilmişdi. Bu sənədin yalnız bir nüsxəsi dövlət təhlükəsizlik orqanının arxiv fondlarında qorunmaqdadır. Maraqlısı odur ki, bir ildən sonra bu analitik hesabatın müəllifi müəmmalı şəkildə avtomobil qəzasında həlak olur, yəni başa düşmək olmur ki, o, avtomobil qəzasında həlak olub, yoxsa ozamankı Zaqafqaziya Vilayət Kommunist (b) Partiyasının birinci katibi Lavrenti Beriyanın iş otağında güllələnib.

Sovet İttifaqında erməni millətçilərinə qarşı təzyiqlərin artmasına onların ciddi fəallaşması səbəb olur. 1933-cü il iyulun 16-da "Njde” ləqəbi altında tanınan Qaregin Ter-Arutunyan ABŞ-ın Massaçusets ştatındakı Bostonda keçirdiyi konfransda "Tseqekron”, sonralar isə "Erməni gənclər federasiyası”na çevrilən təşkilatı təsis etdikdən sonra daşnaklar bolşeviklərin ideya rəqiblərindən ideoloji düşmənlərinə çevrilirlər. Beləliklə, Njde erməni ariliyinə söykənən faşist ideologiyasını hərəkətə gətirərək nəzəriyyə müstəvisindən real müstəviyə, açıq fəaliyyətə keçir. Buna da sovet təhlükəsizlik orqanlarının biganə qalması qeyri-mümkün idi.

Oleq Kuznetsov mətbuat təmsilçilərinin diqqətinə onu da çatdırdı ki, dünyada Njdenin təsis konfransı ilə eyni vaxtda baş verən, amma zahirən bir-biri ilə bağlılığı olmayan iki mühüm hadisə baş verir. Birincisi, alman Nasional-Sosialist Fəhlə Partiyasının lideri Adolf Hitler Almaniyanın reyx-kansleri təyin edilir. İkincisi, Fransada heç kimin heç vaxt yaxından tanımadığı naməlum antropoloq J.Montadon nasistlər kimi "qədim” tarixə malik xüsusi "armenoid irqi”nin olduğunu bəyan edir. ABŞ-da, Almaniyada və Fransada eyni zamanda bu 3 hadisənin baş verməsini və onların arasında müəyyən əlaqənin olmasını nəzərə almamaq, baş verənləri təsadüf kimi qiymətləndirmək sadəlövhlük olardı. Qaregin Njde gözəl bilirdi ki, o da, tərəfdaşları da Türkiyə və SSRİ qarşısında həddən ziyadə acizdirlər. Njde buna görə də öz təşkilatını yaradarkən mütləq faşist Almaniyasının yeni liderinin diqqətini cəlb etməyə, alman xalqının fürerinin dəstəyini qazanmağa çalışırdı. Alman nasistlərinin sırasına daxil olduqdan sonra onların hərbi-texniki qüdrətini erməni nasistlərinin maraqlarının təmin edilməsinə yönəltmək mümkün idi. Njde sırf alman nasizminə xidmət etmək məqsədi güdən lider deyildi. Onun üçün alman irqinin ağalığından "armenoid irqi”nin qüdrətini vəsf etmək daha sərfəli idi. Məhz belə yanaşmada nə alman nasizmi, nə də tseqekron nəzəriyyəsi öz obyektiv gücünü itirirdi.

Rusiya Federasiyası Dövlət arxivinin SSRİ Daxili İşlər Komissarlığının fondunda alman ordusunun hərbi əsirinin dindirilməsini əks etdirən bir sıra sənədlər saxlanılır. Əsir, İkinci Dünya müharibəsinə kimi Avstriyada yaşamış, əslən Şamaxıdan olan Peter Kamsarakan (Kamsarakyan) həm də Avropa ölkələrində erməni millətçilərini III Reyxlə casusluğa cəlb etməkdə fəal iştirak etmiş nasist Almaniyasının İmperiya təhlükəsizliyi baş idarəsinin keçmiş casusu idi. Kamsarakyan dindirmələr zamanı dəfələrlə "tseqekron” ifadəsini birmənalı şəkildə "nasist” kimi tərcümə etmiş və bununla da erməni təşkilatının nasist yönümlü olduğunu təsdiq etmişdir. Beləliklə, Njdenin Hitlerə yaxın olduğu və onun da fürer kimi ali irq nəzəriyyəsini yaratdığı təsdiq olunur. Sadəcə fərq ondadır ki, Njde Hitler kimi ari irqini yox, "armenoid irqi” nəzəriyyəsini döyəcləyib mükəmməlləşdirməyə can atırdı.

Politoloq Kuznetsova görə, bütün bunlar belə qənaətə gəlməyə əsas verir ki, SSRİ dövlət təhlükəsizlik orqanlarının rəhbərlərinə yaxşı məlum idi ki, Njde nasizmin sıravi təbliğatçılarından biri yox, onun sovet xalqları üçün əsas yaradıcısı və aparıcı qüvvəsi idi. Məhz buna görə də Stalinin ölümündən sonra da onun azad olunması məsələsinə qayıdan olmadı. Njdenin ölümündən illər keçdikdən sonra da ona ittifaq miqyasında bəraət qazandırılmadı. Sovet təhlükəsizlik və xüsusi xidmət orqanları üçün avstriyalı erməni Peter Kamsarakyan casus, vacib və qiymətli məlumat mənbəyi idi. Onun işinin aparılmasına şəxsən SSRİ daxili işlər naziri, general-polkovnik S.N.Kruqlov nəzarət edirdi. 1948-ci il 18 noyabrda nazirin imzası ilə "Tam məxfi” qrifi altında Stalin, Molotov, Beriya, Malenkov üçün arayış hazırlanır, bir qədər sonra isə bir nüsxə də Dövlət Təhlükəsizliyi Nazirliyinin idarə rəisi general-polkovnik A.Z.Kabulova verilir. Sənəddə III Reyxlə erməni millətçilərinin əməkdaşlığını təsdiq edən aşağıdakı məlumatlar yer almışdı: "Daşnaklar komitələri olan bütün ölkələrdə almanları maraqlandıran məlumatları toplayırlar. Bu, ilk növbədə Sovet İttifaqına, Mərkəzi Amerika ölkələrinə və İngiltərəyə aiddir. Xüsusi vacib hallarda daşnaklar bu ölkələrdəki alman nümayəndəlikləri ilə birbaşa əlaqə saxlamağa borcludurlar”. "Kəşfiyyat məlumatları toplamaqdan savayı ermənilər həm də almanların tapşırığı ilə Rumıniyada 1940-cı ilin yayında faşistlərin Hollandiyada şəxsi adamlardan və şirkətlərdən qarət yolu ilə əldə etdikləri brilyant və digər qiymətli daş-qaşların qeyri-qanuni ticarəti ilə məşğul olublar”. Burada əsasən niderland-yəhudi zərgərlərdən nasistlərin topladığı zərgərlik məmulatlarının, bəzək əşyalarının qeyri-qanuni alveri nəzərdə tutulur.

Sənəddə erməni nasistlərinin ərazi iddialarının intəhasız olduğu da belə göstərilir: "Daşnaklar almanlara öz istəklərini də çatdırıblar. Bu xahişin mahiyyəti ondan ibarət idi ki, SSRİ ilə müharibə baş verən halda Almaniyanın tərkibində daşnak partiyasının hakimiyyətdə olduğu erməni dövləti yaransın. Erməni millətçiləri Türkiyənin bəzi ərazilərinin, Azərbaycanda Dağlıq Qarabağın, Gürcüstanda Borçalı vilayətinin Ermənistana birləşdirilməsini təvəqqe edirdi”.

Oleq Kuznetsov bu sənədin sonuncu abzasını kulminasiya nöqtəsi, bütün düyünlərin açıldığı məqam kimi təqdim etdi: "Kamsarakyanın ifadələri və onun daşnakların almanlarla əməkdaşlığa cəlb edilməsi həm də erməni emiqrantlarının mühakimə olunmuş lideri, Njde ləqəbli Ter-Arutunyan tərəfindən təsdiq edilir. Njde isə o zaman SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin Vladimir həbsxanasında cəzasını çəkirdi”.

Rusiyalı politoloq çarpaz dindirmələrdə faşizmin erməni əlaltılarından birinin ifadələrinin digərinin dediklərinin təsdiq edilməsini maraqlı saymır. Əslində bu, dünyanın istənilən ölkəsinin xüsusi xidmət və hətta hüquq mühafizə orqanlarının adi qaydalarından biridir. Burada xüsusi əhəmiyyət kəsb edən məqam ondan ibarətdir ki, Qaregin Njde etiraf edir ki, 1940-cı ildən onun yaratdığı "Tseqekron” təşkilatı və digər erməni millətçiləri şüurlu və məqsədyönlü şəkildə alman nasistləri ilə əməkdaşlıq etmişdir. "Tseqekron”u ermənilər özü dəfələrlə "nasistlər” kimi tərcümə ediblər. Maraqlıdır ki, erməni nasistləri faşistlərlə əməkdaşlıqda yalnız hərbi və iqtisadi kəşfiyyatla kifayətlənmir, həm də Holokost qurbanlarından qarət edilən zinətlərin qeyri-qanuni ticarəti ilə də məşğul olurlar. Njde özü təsdiq edir ki, o şəxsən alman nasizminin tərəfdarıdır və onun yaratdığı tseqekron ideologiyası açıq nasist ideologiyasının surətidir, özü isə qatı hərbi cinayətkardır. Təəssüf ki, nə erməni xalqı, nə də Yerevanı ziyarət edən minlərlə əcnəbi və xarici siyasi lider ziyarət edib önündə baş əydikləri Njdenin kimliyinin fərqindədirlər.

Bahadur İMANQULİYE

Azərbaycan.- 2018.-5 oktyabr.- S.3.