100 YAŞLI “AZƏRBAYCAN"
"Səni yüz yaşa” - ulularımızın ən çox sevdiyi alqışlardandır. Ömrü Allah versə də, nədənsə çox azına bu qədər pay ayırır.
Ancaq seçilmişlərə yüz il yaşamaq nəsib olur!
Onlardan biri də bu gün 100 yaşını qeyd etdiyimiz rəsmi dövlət qəzeti, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin orqanı "Azərbaycan” qəzetidir.
"Azərbaycan”ın dünyaya gəlişi qeyri-adi, keçdiyi "həyat yolu” bənzərsiz, taleyi uğursuz, həm də şərəfli olub.
Bu bir cümlənin içərisində maraqlı tarix, dərin və zəngin mənalar gizlənib. Onları birlikdə nəzərdən keçirək.
Müstəqil dövlət olmaq, azad və müstəqil yaşamaq hər bir xalqın arzusudur. Lakin hamı bu istəyini gerçəkləşdirə bilmir. Çünki müstəqil dövlət qurmağın da, onu yaşatmağın da şərtləri çətindir, hər kəs üçün əlçatan deyil!
Ən əvvəl, vətən saydığın ərazin, torpağın olmalıdır. Sonra yeraltı, yerüstü sərvətin, torpaq-iqlim şəraitin xalqını rahat yedirib saxlamağa kifayət etməlidir. Ən nəhayət, qurduğun dövləti idarə və müdafiə etməyi, dünya birliyinə daxil olmağı, dövlətlərlə siyasi, iqtisadi və diplomatik münasibətlər yaradaraq özünü təsdiq etməyi, tanıtmağı və əməkdaşlığı da bacarmalısan!
XX əsrin əvvəllərində dünya çalxalanmağa, bulanmağa, müharibələr alovunda yanmağa başladı. Bu təlatümlər bəzi imperiyaların dağılmasına da səbəb oldu. Odur ki, həmin imperiyaların tərkibində yaşayan xalqlara müstəqilliyə qovuşmaq, öz dövlətini yaratmaq şansı yarandı. İstəyi, münasib şəraiti və tələb olunan şərtlərə cavab vermək imkanı olan xalqlar ələ düşən fürsətdən bəhrələnməyə cəhd etdilər.
Onlardan biri də çar Rusiyasının tərkibində olan Azərbaycan idi!
Avropada və Rusiyada inqilabi ideyaların, demokratik fikirlərin genişləndiyi bir vaxtda Azərbaycanda da yeni ziyalılar nəsli yetişirdi. Müxtəlif ölkələrdə ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə təhsil alaraq vətənə qayıdan həmin gənclər həm də özləri ilə təzə ab-hava gətirirdilər. Əvvəlcə mədəni muxtariyyət, sonra müstəqil dövlət qurmaq uğrunda mübarizəyə başlayan bu insanlar çox çətinlikdən sonra maneələrə üstün gəlməyə, məqsədlərinə çatmağa nail oldular.
Beləliklə, 28 may 1918-ci ildə "İstiqlal Bəyannaməsi” qəbul edilərək Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi elan edildi.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 16 may 2017-ci il tarixli sərəncamında bu barədə deyilir: "Yeni qurulan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti öz üzərinə götürdüyü çətin tarixi vəzifəni imkanlarının ən son həddində çalışaraq şərəflə yerinə yetirdi. Azərbaycanın ilk parlamenti və hökuməti, dövlət aparatı təşkil edildi, ölkənin sərhədləri müəyyənləşdirildi, bayrağı, himni və gerbi yaradıldı, ana dili dövlət dili elan edildi, dövlət quruculuğu sahəsində ciddi tədbirlər həyata keçirildi. Ölkənin ərazi bütövlüyü və milli təhlükəsizliyi təmin edildi, qısa müddətdə yüksək döyüş qabiliyyətli hərbi hissələr, milli tələblərə və demokratik prinsiplərə uyğun dövlət orqanları quruldu, maarifin və mədəniyyətin inkişafına xüsusi diqqət yetirildi, Azərbaycanın ilk universiteti təsis olundu, təhsil milliləşdirildi, xalqın sonrakı illərdə mədəni yüksəlişi üçün zəmin hazırlayan, ictimai fikir tarixi baxımından müstəsna əhəmiyyətli işlər görüldü”.
Sərəncamda Xalq Cümhuriyyətinin demokratik prinsiplərə, insan haqlarının qorunmasına yetirdiyi diqqətə də yüksək qiymət verilir: "Mövcudluğunun ilk günlərindən xalq hakimiyyəti və insanların bərabərliyi prinsiplərinə əsaslanan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti bütün ölkə vətəndaşlarına eyni hüquqlar verərək irqi, dini, sinfi bərabərsizliyi ortadan qaldırdı. Cümhuriyyət parlamentinin il yarımlıq fəaliyyəti boyunca qəbul etdiyi qanunlar milli dövlətin müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsinə, siyasi və iqtisadi inkişafa, mədəniyyət və maarif sahələrində sürətli irəliləyişə imkan verdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti daim sülhsevər siyasət apararaq, bütün dövlətlərlə qarşılıqlı əməkdaşlıq əlaqələri yaratmağa və bir-birinin hüquqlarına hörmət prinsipləri əsasında münasibətlər qurmağa cəhd göstərirdi”.
Cənab İlham Əliyev Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illik yubileyi münasibətilə imzaladığı bu sənəddə bugünün müstəqil Azərbaycanının əsrin əvvəllərində yaradılan, lakin 23 aydan artıq yaşaya bilməyən dövlətin varisi olduğunu da xüsusi qeyd edir: "1991-ci ildə müstəqilliyinin bərpasına nail olarkən müasir Azərbaycan Respublikası özünün qədim dövlətçilik ənənələrinə sadiq qaldığını göstərdi, Xalq Cümhuriyyətinin siyasi və mənəvi varisi olmaqla onun üçrəngli bayrağını, gerbini, himnini qəbul etdi. Xalqımız cümhuriyyətin istiqlalını dünyaya yaydığı 28 may gününü həmin vaxtdan Respublika Günü olaraq təntənə ilə qeyd edir”.
***
Xalqın ürəyində bəslədiyi ən müqəddəs arzu həyata keçdi. Bununla bağlı "İstiqlal Bəyannaməsi”nin 1-ci bəndində deyilir: "Bu gündən etibarən Azərbaycan xalqı hakimiyyət haqqına malik olduğu kimi, Cənub-Şərqi Qafqaziyanı əhatə edən Azərbaycan da tamhüquqlu müstəqil bir dövlətdir”.
Lakin ulu öndər Heydər Əliyevin dediyi kimi, müstəqil dövləti yaşatmaq müstəqilliyi elan etməkdən qat-qat çətindir! Tarix dahi rəhbərin bu fikrinin həqiqiliyini dəfələrlə sübuta yetirib. Azərbaycan adlı müstəqil dövləti quranları qarşıda ciddi çətinliklər və sınaqlar gözləyirdi. Onlar bir çox problemlərin həllinə nail oldular, Azərbaycanı dünya birliyinə tanıtdılar, dövlət quruculuğu sahəsində müəyyən uğurlar qazandılar. Təəssüf ki, qurduqları dövlətin taleyi də öz taleləri kimi uğursuz oldu! Lakin çəkdikləri zəhmət, gördükləri iş itmədi. XX əsrin sonlarında Azərbaycan yenidən dövlət müstəqilliyini elan etdi, ulu öndər Heydər Əliyev isə müasir Azərbaycanın qurucusuna və memarına çevrilərək onu yaşatmağı, əbədiliyə çevirməyi bacardı!
Görüləcək işlər nə qədər çox olsa da, onların təbliği, yeni hökumətin fəaliyyətinin işıqlandırılması, qəbul edilən qərarların və qanunların xalqa çatdırılması da böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Odur ki, yeni qəzetin yaradılmasına da ciddi ehtiyac duyulurdu. Lakin...
Azərbaycan dövlət müstəqilliyini müəyyən səbəblər üzündən Tiflisdə elan etmişdi. Bakıya köçmək isə hələ mümkün deyildi! Yeni hökumətin ora köçməsi üçün ilk növbədə şəhər işğalçılardan təmizlənməli idi.
Lakin ordu
yox, silah-sursat yox, vəsait yox...
On səkkiz
gün qürbətdə qaldıqdan sonra Azərbaycan Milli
Şurası Gəncəyə köçdü. Sonra Milli
Şura buraxıldı, ali qanunverici və icraedici hakimiyyət
Fətəli xan Xoyski kabinetinin əlində cəmləşdi.
"Azərbaycan”
qəzetinin ilk nömrəsi də məhz burada - Gəncədə,
Yelizavetpol qubernatorunun mətbəəsində çap edildi.
***
Qeyd edək
ki, S.Şaumyanın rəhbərlik etdiyi Bakı Xalq
Komissarları Soveti Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini bələkdə
boğmağa çalışırdı. Onlar iyunun 10-da 18
minlik döyüşçü ilə Gəncə istiqamətində
yürüşə başladılar. Göyçay ərazisində
Nuru paşanın komandanlıq etdiyi Qafqaz İslam Ordusu ilə
iki həftə davam edən ağır döyüşlərdə
bolşevik-daşnak ordusu darmadağın edildi! Sonra Bakıya
doğru yürüşə başlandı.
Sentyabrın
15-də Qafqaz İslam Ordusu ölkə paytaxtını azad
etdi və sentyabrın 17-də Azərbaycan hökuməti Nuru
paşanın dəvəti ilə qatarla Gəncədən
Bakıya gəldi, paytaxtın qəhrəman əsgərlərimiz
tərəfindən azad edilməsi münasibətilə mitinq
keçirildi, bu münasibətlə Fətəli xan Xoyski təbrik
nitqi söylədi.
Hökumətin
Bakıya birdəfəlik gəlişi isə sonra baş
tutdu.
"Azərbaycan”
qəzetinin ilk nömrəsi də (birinci nömrədə qəzetin
adının sağ tərəfində "Hələlik həftədə
iki dəfə nəşr olunan siyasi, elmi və iqtisadi
türk qəzetəsidir” sözləri yazılıb) məhz
bu hadisəyə həsr edilmişdi! Bəli, dövlətin
ilk rəsmi qəzeti xoş xəbərlə nəşrə
başladı və öz sevincini ilk olaraq oxucuları ilə
bölüşdü!
Şübhəsiz,
ilk nömrənin baş yazısı "Bakının
süqutu” adlı məqalə olmuşdur. Məqalədə
deyilir: "Bakının süqutu. Dün gecə Azərbaycan
Cümhuriyyəti Riyasəti namına Nuri paşa həzrətləri
tərəfindən böylə teleqraf kəşidə
edilmişdir: "Bismihil-kərim, Bakı şəhəri,
15.9.34 saət 9 əvvəldə qitəatimiz (hissələrimiz)
tərəfindən zəbt olundu.
Qafqaz
İslam Ordusu komandanı Farik Nuri”.
***
"Azərbaycan”ın
Gəncə dövrü on gün davam etmiş, həmin
müddətdə qəzetin dörd nömrəsi işıq
üzü görmüşdür. Həm də iki dildə -
Azərbaycan və rus dillərində. Sonuncu, 4-cü nömrəsi
25 sentyabrda çıxmış, bundan sonra redaksiya da
Bakıya köçmüşdür. Fətəli xan
Xoyskinin rəhbərlik etdiyi Nazirlər Şurası
"Metropol” mehmanxanasında (indiki AMEA Nizami Gəncəvi
adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyat Muzeyində), "Azərbaycan”
qəzetinin redaksiyası isə həmin bina ilə üzbəüz,
Kolyubakinski (indiki Nigar Rəfibəyli) küçəsindəki
Adamovlara məxsus yaşayış binasında yerləşdi
(Təəssüf ki, indiyədək həmin ünvana xatirə
lövhəsinin vurulması kimsənin yadına düşməmişdir).
"Azərbaycan” bu sayından (5-ci nömrəsindən)
özünün "gündəlik siyasi, ictimai, ədəbi,
iqtisadi türk qəzetəsi” olduğunu bəyan etdi. Sərlövhənin
altında "rəsmi dövlət qəzetəsi” sözləri
yazılmasa da, "Azərbaycan” Xalq Cümhuriyyətimizin ilk
dövlət qəzeti idi. Bu qəzet hökumət
başçısının təşəbbüsü və
dəstəyi ilə yaranmışdı, dövlət tərəfindən
maliyyələşirdi və "Dövlət mətbəəsi”ndə
gündəlik çap olunurdu. "Azərbaycan” qəzetinin Gəncə
nüsxələrində olduğu kimi, Bakıda
çıxan nömrələrində də Xalq Cümhuriyyətinin
təkamül dialektikası, dövlət strukturlarının
fəaliyyəti, qanun və qərarların icrası məsələləri
prioritet sayılaraq geniş işıqlandırıldı.
Hökumətlə
birlikdə Gəncədən Bakıya köçən
"Azərbaycan” əslində öz fəaliyyəti ilə
milli mətbuatımız tarixində yeni cığır, yeni
dövr açdı.
Həsən
bəy Zərdabi "Əkinçi” qəzeti ilə Azərbaycan
milli mətbuatının və jurnalistikasının əsasını
qoydu. "Əkinçi” özünədək olmayan bir
sıra məsələləri və mövzuları qəzet
səhifəsinə çıxardı. Demokratik fikir və
ideyaların, elm və maarifin təbliği, dini xurafata
qarşı mübarizə yazıların ana xəttini təşkil
edirdi. Lakin digər - "Əkinçi”yədək başqa
qəzetlərdə olmayan mövzulardan da geniş bəhs
olunub. Kənd təsərrüfatına dair bilgilərin təbliğinə,
ana dili, poeziya, musiqi və s. məsələlərə
müəyyən yer ayrılıb.
"Əkinçi”dən
sonra onun yolunu davam etdirən qəzet və jurnallar mövzu
dairəsini daha da genişləndirdi. Xüsusən 1905-1907-ci
illər inqilabından sonra yaranan şərait nəticəsində
meydana çıxan mətbu orqanlar məişətdən
tutmuş siyasətədək, mədəniyyətdən
iqtisadiyyatadək ən müxtəlif mövzularda
yazmış, müzakirələr açmış, fikir və
mövqelər bildirmişlər. "Kaspi”,
"İrşad”, "Həyat”, "Tazə həyat”, "Tərəqqi”,
"Səda”, "Açıq söz” qəzetləri,
pedaqoji və uşaq jurnalları, daha sonralar müxtəlif
partiyalara məxsus nəşrlər mövzu palitrasını
daha da zənginləşdirdilər. "Molla Nəsrəddin”
jurnalının yaranması ilə Azərbaycanda satiranın və
felyeton janrının inkişafına yeni nəfəs gəldi.
"Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbi,
"mollanəsrəddinçilər” adlı yeni qələm
əhli söz meydanında mövqe qazandılar. Bütün
bunlar dünyada gedən proseslərin nəticəsi, Azərbaycan
ziyalılarının və jurnalistlərinin xalqın
inkişafı yolunda gördükləri işlərin real nəticələri
idi.
Bunlardan
sonra yaranmasına baxmayaraq, "Azərbaycan” qəzetlər
bolluğunda öz yerini tutmağa, milli mətbuatımıza
yeni nəfəs və istiqamət gətirməyə,
jurnalistikamızı janr və tematika cəhətdən daha
da zənginləşdirməyə nail oldu. Qəzet fərdi
maraqlara, partiya mənafeyinə yox, bütövlükdə
dövlətə, xalqa xidmət etməyə başladı.
"Azərbaycan”ın ilk redaktoru Ceyhun bəy Hacıbəyli
bu məqamı nəzərdə tutaraq yazırdı: "Azərbaycan”
bir firqənin, bir sinfin və ya bir kastanın orqanı deyildi.
"Azərbaycan” milli bir orqan idi və feilən rəsmi
hökumət heyətinin rəy və mülahizəsini izah
edəcəyinə, öz yolunu sərbəstcəsinə
cızıb, öz qənaətini bəyan edirdi”.
Bütün
bu dəyişikliklərin əsasında o vaxtadək olmayan
hadisələrin baş verməsi, qəzetin
qarşısında yeni vəzifələrin dayanması, ona
yeni tələblər verilməsi dururdu.
Əvvəla,
tarixdə ilk dəfə olaraq Azərbaycan xalqı
özünə müstəqil dövlət qurmuş, parlament
yaratmış və demokratik inkişaf yolunu tutmuşdu.
İkincisi,
"Azərbaycan” heç bir fərdə, siyasi partiyaya, qrupa
məxsus olmayan, müstəqil dövlətə və onun maraqlarına
xidmət edən yeni tipli qəzet idi.
Ən nəhayət,
həmin dövrdə ilk dəfə baş verən hadisələr
və proseslər qəzetin mövzu və janr cəhətdən
dəyişməsini, yeniləşməsini tələb
edirdi.
***
"Rəsmi
dövlət qəzeti” statusu ilə çıxan hər bir
orqanın hər sözü dövlətin sözü
sayılır, odur ki, mövqeyi daim təmsil etdiyi dövlətin
mövqeyi ilə üst-üstə düşməlidir. Təbii
ki, müstəqil dövlət ilk dəfə qurulduğundan
"dövlət mövqeli qəzet” anlayışı da yeni
idi.
"Azərbaycan”ın
qarşısında duran bir nömrəli vəzifə
dövlətin gördüyü işləri xalqa
çatdırmaq və təbliğ etmək idi!
"Azərbaycan”
bu vəzifənin öhdəsindən uğurla gəldi.
Azərbaycan
Məclisi-Məbusanının fəaliyyətə
başlaması da dövr üçün təzə hal
sayılırdı. Parlamentin işi, müzakirə olunan məsələlər,
fikir çarpışmaları, parlament mədəniyyətinin
formalaşması, qəbul edilən hüquqi aktlar və
onların mahiyyəti - bütün bunlar da yeni mövzular və
məsələlər idi. Bu mövzuların
işıqlandırılmasında qəzetin redaktoru Üzeyir
bəy Hacıbəylinin xüsusi xidmətləri olmuşdur.
"Azərbaycan”da ayrı-ayrı iclasların stenoqrafik
hesabatları ilə yanaşı, Üzeyir bəy tərəfindən
peşəkarlıqla hazırlanan "parlament hesabatları”
da müntəzəm surətdə dərc edilirdi. Bu gün həmin
hesabatları oxumaqla Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti
parlamentinin fəaliyyəti barədə geniş bilgilərə
malik olmaq mümkündür.
Parlament fəaliyyəti
dövründə 200-dən çox qanun qəbul etmişdir.
İstər qəbul edilən qanunlar, istərsə də digər
hüquqi aktlar təkcə Azərbaycan dövləti
üçün deyil, xalqımız üçün də
yenilik idi. Odur ki, onların bütün mətninin dərci,
mahiyyətinin xalqa çatdırılması və təbliği
xüsusi əhəmiyyət daşıyırdı. "Azərbaycan”
bu missiyasını da layiqincə yerinə yetirmişdir.
Müstəqil
daxili və xarici siyasət yürüdən dövlətin rəsmi
qəzeti də bu mövzunu daim diqqət mərkəzində
saxlamalı, siyasətin mahiyyətini xalqa
çatdırmağı, görülən işləri təbliğ
etməyi bacarmalıdır. "Azərbaycan” siyasi mövzu və
məsələlərə daim önəm vermiş, Azərbaycan
nümayəndə heyətinin Paris sülh konfransı ilə
bağlı fəaliyyətini yetərincə
işıqlandırmışdır.
***
Mətbuat
tarixini araşdıranlar "Azərbaycan”ın
dövrünün ensiklopedik nəşri səviyyəsinə
yüksəldiyini söyləyirlər. Əgər bunun səbəblərindən
biri dövrlə, yeni tipli dövlətin qurulması və
onun inkişafı ilə bağlı görülən
çoxcəhətli işlərin ilk dəfə qəzetdə
işıqlandırılması ilə bağlı idisə,
digər səbəb qəzetin redaktor və müəlliflərinin
yüksək savadı və dünyagörüşü,
müasir düşüncə tərzi və yazı yazmaq
bacarığı, peşəkarlığı ilə
bağlı idi. Məsələn, Üzeyir bəyin parlamentdən
hazırladığı hesabatlar "stenoqrafik” xarakterli deyil.
Yəni kim nə deyibsə, onu oxucuya çatdırmaqla kifayətlənməyib.
Müzakirə və mübahisələrin "kökünə
gedib”, bəhs olunan məsələyə müəyyən
aydınlıq gətirib, xeyli maarifçilik işi aparıb.
Əslində bu şərhlərdə cümhuriyyət
dövrü parlamenti özünün "ikinci həyat”ını
yaşayıb.
Qəzetin
digər yazarları da geniş dünyagörüşləri,
mövzulara dərindən bələdlikləri, fikirlərini
sərbəst, anlaşıqlı və maraqlı formada
oxucuya çatdırmaq məharətləri ilə fərqləniblər.
Bu mənada "Azərbaycan” qəzeti dil-üslub cəhətdən
də həmin dövrdə çıxan bir sıra qəzetlərdən
müsbət mənada fərqlənib. Azərbaycan dilinin
imkanlarından bu qəzetdə daha bacarıqlı istifadə
edilib. Heç də təsadüfi deyil ki, qəzetin əməkdaşları
və daimi müəllifləri arasında xeyli sayda
yazıçı, şair və dramaturq da olub.
***
"Azərbaycan”ın
həm cümhuriyyət, həm də müasir dövrdəki
fəaliyyətinə ən yüksək qiyməti ulu öndər
Heydər Əliyev verib. Qəzetin 80 illiyi münasibətilə
onun 15 sentyabr 1998-ci ildə redaksiyaya ünvanladığı
təbrik məktubunda deyilir: "1918-ci ildə Azərbaycan
Xalq Cümhuriyyətinin rəsmi orqanı kimi fəaliyyətə
başlamış "Azərbaycan” qəzeti
yarandığı gündən milli-azadlıq mübarizəsinin
ön sırasında addımlamış,
xalqımızın çoxillik arzu və istəklərinin
ifadəçisinə çevrilmiş, onun mənəvi dəyərlərinin,
ictimai-siyasi ideyalarının formalaşması işinə
önəmli töhfə vermişdir. Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyətinin süqutundan sonra fəaliyyətini
dayandıran "Azərbaycan” qəzeti xalqımızın
1991-ci ildə yenidən müstəqillik qazanması ilə
öz fəaliyyətini bərpa etmiş, azadlıq və
suverenlik ideyalarının həyata keçirilməsində fəal
surətdə iştirak etmişdir. Ölkəmizin mütərəqqi
mətbuat ənənələrini ləyaqətlə davam
etdirən "Azərbaycan” qəzeti bu gün
demokratiyanın, siyasi plüralizmin, aşkarlığın təmin
edilməsində müstəsna rol oynayır. Onun səhifələrində
Azərbaycan həqiqətləri, ölkəmizdə
hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyətinin
qurulması, iqtisadi islahatların həyata keçirilməsi,
sağlam mənəvi-psixoloji mühitin, vətəndaş həmrəyliyi
və milli birliyin yaradılması sahəsində aparılan
məqsədyönlü işlər və ictimai-siyasi proseslər
qərəzsiz işıqlandırılır”.
Həmin
məktubda qəzetin fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilməklə
yanaşı, kollektivin üzərinə düşən məsul
vəzifələr də aydın və yığcam şəkildə
göstərilmişdir: "İnanıram ki, fəaliyyət
göstərdiyi bütün dövrlərdə öz yüksək
amallarına dönməz sədaqət göstərmiş
"Azərbaycan” qəzetinin kollektivi bundan sonra da
respublikamızda baş verən həqiqətlərin geniş
ictimaiyyətə çatdırılmasında, dünyaya
yayılmasında yüksək professionallıq, obyektivlik,
prinsipiallıq, əsl dövlətçilik və vətəndaşlıq
mövqeyi nümayiş etdirərək xalqımızın
mütərəqqi mətbuat ənənələrini layiqincə
davam etdirə biləcək”.
***
Jurnalistikada
maraqlı bir fikir var: hər bir qəzet öz redaktoruna bənzəyir!
Bəli,
redaktorun dünyagörüşündən, savadından, qəzetçiliyin
qayda və prinsiplərinə bələdliyindən və
zövqundən çox şey asılıdır. Əslində
qəzet redaktoru qəzetin simasının - həm məzmun, həm
də dizayn cəhətdən - müəyyənləşməsində
əsas rol oynayır. Doğrudur, dövlət nəşrlərində
ümumi istiqaməti redaktor təyin etmir. Amma həmin istiqamətə
xidmət göstərən müxtəlif yazıların
hazırlanması, ümumi hədəfə tuşlanan
ayrı-ayrı materialların nə vaxt işlənərək
səhifəyə qoyulması, illüstrativ materialların
seçilməsi, sərlövhə, sərlövhəaltı,
rubrika və podborkaların müəyyənləşməsində
əsas söz sahibidir. Adətən yaradıcı kollektiv
redaktorun zövqünə köklənir.
"Azərbaycan”ın
birinci dövründə müxtəlif vaxtlarda dörd
redaktoru olub. Onların hər biri yüksək savadı,
müasir dünyagörüşü, Avropa mədəniyyətinə
və elminə dərindən bələdliyi,
cilalanmış qələmi və fitri istedadı ilə fərqlənib.
Rəsmi qəzetdə işləyənədək çoxsaylı
qəzetlərlə əməkdaşlıq etmiş, bəzilərində
çalışmış, imzaları tanınmış və
kifayət qədər təcrübə
toplamışdılar.
"Azərbaycan”ın
redaktorları barədə tərcümeyi-hal xarakterli qısa
informasiyaları diqqətə çəkirik.
Cümhuriyyət
dövründə "Azərbaycan” qəzetinin (Azərbaycan
və rus dili variantlarının) dörd redaktoru olub. Nömrələr
üzrə redaktorlar belə paylaşıb: 6-cı nömrədən
"Azərbaycan”ın, 5-ci nömrədən isə rus dilindəki
"Azerbaidjan”ın redaktorları Ceyhun bəy Hacıbəyli
və Şəfi bəy Rüstəmbəyli, 50-ci nömrədə
müdir göstərilmir, 51-ci nömrədən 1919-cu ilin 16
yanvarında çıxmış 89-cu nömrəyə qədər
müdir və baş mühərrir Ceyhun bəy Hacıbəyli,
89-cu nömrədən 4 iyul 1919-cu il tarixli 216-cı nömrəyə
qədər müvəqqəti müdir Üzeyir bəy
Hacıbəyli, 4 iyul 216-cı nömrədən 1 sentyabr
265-ci nömrəyə qədər müvəqqəti
müdir Xəlil İbrahim, 1 sentyabr 265-ci nömrədən
31 dekabr 1919-cu il tarixli 358-ci nömrəyə və 1 yanvardan
28 aprel 1920-ci il tarixli 85-ci nömrə də daxil olmaqla
müdir Üzeyir bəy Hacıbəyli olmuşdur.
ÜZEYİR
BƏY HACIBƏYLİdən başqa "Azərbaycan”ın
bütün redaktorlarının həyatı məşəqqətli
və faciəli sonluqla başa çatmışdır.
Üzeyir bəy Hacıbəylini isə musiqi dühası həbs,
sürgün və ya güllələnmədən xilas
etmişdir! Sovet dövründə ona hücumlar olmuş,
müsavatçı damğası vurmaqla həbsinə cəhdlər
göstərilmişdir. Belələrinə cavab da
vermişdi: "Danışırlar ki, "Azərbaycan” qəzeti
guya "Müsavat” partiyasına məxsus firqəvi bir qəzet
imiş. Bu fəqərə barəsində bunu bəyan etməyi
lazım bilirəm ki, qəzetimiz partiya qəzeti deyildir.
"Azərbaycan” qəzetinin məsləki vətən
istiqlalı yolunda çalışmaqdan ibarətdir”.
Üzeyir
bəy öz xoşu ilə heç bir partiyaya üzv
olmamışdır. Lakin 1938-ci ildə Stalinin göstərişi
ilə namizədlik stajı keçmədən birbaşa
Sov.İKP sıralarına qəbul edilmiş və öz əcəli
ilə dünyasını dəyişmişdir.
CEYHUN
BƏY HACIBƏYLİ "Azərbaycan” qəzetinin ilk
redaktorlarından biri olub. 1891-ci ildə anadan olan Ceyhun bəy
Üzeyir bəyin qardaşı idi.
Dünyagörüşünün formalaşmasında və
jurnalistika sahəsindəki uğurlarında qardaşı
Üzeyir bəyin böyük rolu və təsiri olmuşdur.
1910-1916-cı illərdə Peterburq Universitetində oxumuş,
sonra isə Fransanın Sorbonna Universitetini bitirərək vətənə
qayıtmış, "İrşad”, "Tərəqqi”,
"İttihad”, "Bakı”, "Proqres”, "Kaspi” və
başqa mətbu orqanlarla əməkdaşlıq edərək
yüzlərlə məqalə yazmışdır. Onun
"Azərbaycan”a rəhbərliyi dövründə qəzetin
ətrafına dövrün tanınmış
ziyalıları, ictimai-siyasi xadimləri, millət fədailəri
toplaşmışlar.
1919-cu ildə
Əlimərdan bəy Topçubaşovun
başçılığı ilə Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyətinin Parisdə Versal sülh konfransına
göndərdiyi nümayəndə heyətinin tərkibinə
Məmmədhəsən Hacınski, Əhməd bəy
Ağayev, Əkbərağa Şeyxülislamov, Məhəmməd
Məhərrəmov və Miryaqub Mirmehdiyevlə bərabər
Ceyhun bəy Hacıbəyli də daxil edilir.
Səfərdə
əsas məqsəd Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini beynəlxalq
aləmdə tanıtmağa nail olmaq idi. 1919-cu ilin
yanvarından 1920-ci ilin yanvarına qədər fasilələrlə
davam edən həmin konfransda Antanta Azərbaycan Cümhuriyyətinin
istiqlaliyyətini tanıdı. Bu, Sovet Rusiyasının qəzəbinə
səbəb oldu.
Ceyhun bəy
Parisdə olarkən AXC süqut edir. Sovet hökumətinin Azərbaycan
Xalq Cümhuriyyəti dövründəki fəaliyyətini
ona heç zaman bağışlamayacağını
yaxşı bilən Ceyhun bəy vətənə
qayıtmağa ehtiyat edir. Üzeyir bəyin də
qardaşının bağışlanaraq geriyə dönməsi
üçün dəfələrlə əlaqədar təşkilatlara
müraciəti cavabsız qalır.
Ceyhun bəy
Hacıbəyli xaricdə çox çətin durumda
yaşayırdı. Üzeyir bəyin ömrünün sonuna
qədər göndərdiyi müəyyən məbləğdə
pul yardımı olmasaydı, kim bilir, güzəranı necə
keçərdi. Hələ bu azmış kimi, öz
adını daşıyan oğlu Ceyhunun 1937-ci ildə Paris Hərbi
Akademiyasını bitirəndən sonra alman faşizminə
qarşı vuruşmaq üçün cəbhəyə gedərək
döyüşdə həlak olması onun vətən həsrətinin
üzərinə oğul dərdi də gətirir...
Xaricdə
Azərbaycan ədəbiyyatını, incəsənətini,
tarixini yetərincə təbliğ edən Ceyhun bəy
Hacıbəyli 1962-ci ildə Fransada vəfat edərək
Parisin Sen-klu qəbiristanlığında torpağa
tapşırılıb.
ŞƏFİ
BƏY RÜSTƏMBƏYLİ "Azərbaycan”ın rus
variantının ilk redaktoru olub. O, eyni zamanda, Azərbaycan parlamentinin
deputatı idi. 1893-cü ildə Ağdaş qəzasının
Məmmədli kəndində doğulmuş, orta təhsilini Gəncədəki
klassik gimnaziyada almışdı. 1911-ci ildə Kiyev
Universitetinin Hüquq fakültəsinə daxil olmuş,
1916-cı ildə oranı bitirmişdi. Kiyev həyatı onun
ictimai-siyasi xadim kimi yetişməsində böyük rol
oynamışdı. Universitetdə yaradılmış Azərbaycan
Həmyerlilər Təşkilatının
başçılarından və fəal üzvlərindən
olmuşdur. 1917-ci ildə Bakıda keçirilən Azərbaycan
müsəlmanlarının qurultayında, habelə həmin
ilin may ayında Moskvada baş tutan Rusiya müsəlmanlarının
qurultayında iştirak etmişdir. Şəfi bəy Azərbaycan
Milli Şurasının Tiflisdə və Gəncədə
yaranmış bölmələrində
çalışmış, dövlət qurumlarının
yaradılmasında böyük əmək sərf
etmişdir. O, "Azərbaycan” qəzetinin baş redaktoru və
parlament üzvü olmaqla yanaşı, AXC-nin Daxili İşlər
Nazirliyinin dəftərxana müdiri, 1920-ci il martın əvvəllərindən
isə nazir müavini vəzifələrini icra etmişdir.
1920-ci il
28 aprel hadisələrindən sonra Şəfi bəy Rüstəmbəyli
Tiflisə köçməli olur. 1921-ci ilin fevralında
Gürcüstan da qırmızı ordu tərəfindən
işğal edildikdən sonra Türkiyəyə - İstanbula
köçür və ömrünün qalan hissəsini
mühacirətdə sıxıntı içərisində
keçirir.
...Şahidlər
söyləyirlər ki, parlamentin son iclasında M.Ə.Rəsulzadə
dərin bir kədər və hüznlə istilanın Azərbaycana
yetişdiyini söyləyərkən arxadan
hönkürtü ilə ağlamaq səsi eşidilir və
hamı kədərlə geriyə dönür. Ağlayan
"Azərbaycan” qəzetinin baş redaktoru Şəfi bəy
Rüstəmbəyli idi!
O, gənc
bir dövlətin süqutuna və gələcəkdə
yaşayacağı həsrət dolu kədərli
ömrünə sanki irəlicədən yas tuturdu...
XƏLİL
İBRAHİM ibtidai təhsilini Şuşada almış,
realnı məktəbi isə Bakıda bitirmişdi. Bədii
və publisistik yaradıcılıqla məşğul olan Xəlil
İbrahim mücadilə tariximizə ədəbiyyat, mədəniyyət
xadimi, eyni zamanda ictimai xadim, tənqidçi, teatrşünas
və tərcüməçi kimi daxil olmuşdur. Xalq
Cümhuriyyəti yıxıldıqdan sonra Xəlil İbrahim
qürbətə üz tutmayaraq vətənində qalır, ədəbi-bədii
yaradıcılıqla məşğul olur.
1923-cü
ildə Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin
nəzdində elmi terminologiyanın işlənib
hazırlanması üzrə komissiya yaradılır. Xəlil
İbrahim əvvəlcə bu komissiyanın üzvü, sonra
isə məsul katibi olur. Müxtəlif sahələr üzrə
terminologiyanın hazırlanmasında fəal iştirak edir və
komissiyanın "Dilimizin silahı” adlı mətbu
orqanının redaktoru olur. 1930-cu ildən başlayaraq "Azərnəşr”də
bədii ədəbiyyat üzrə redaktor işləyən
X.İbrahim ictimai-siyasi ədəbiyyatın, dünya ədəbiyyatı
klassiklərinin (Şekspir, Şiller, A.Tolstoy və
başqaları) ana dilimizə tərcüməsinə
xüsusi əmək sərf edir. İctimai xadim Xəlil
İbrahim ictimai-siyasi məsələlərlə
bağlı, mədəni-maarif, teatr, dil və ədəbiyyat
problemlərinə aid 200-dən çox məqalənin müəllifidir.
Heç
kəs unudulmur, heç nə yaddan çıxmır!
Qırmızı hökumət Xəlil İbrahimin bir zamanlar
"Azərbaycan” qəzetinə redaktorluq etdiyini
unutmamışdı. 1938-ci ilin qaranlıq gecələrinin
birində Xəlil İbrahimin də qapısı
döyüldü. Bir neçə gün çəkən
"ənənəvi” sorğu-sualdan sonra "Azərbaycan”a
redaktorluq etmiş bu insanı "xalq düşməni”
ittihamı ilə 25 martda - 45 yaşı tamam olan gün
güllələdilər!
***
Tale elə
gətirib ki, Şimali Azərbaycan bir əyalət (yaxud
"müttəfiq respublika”) kimi uzun müddət Rusiyanın
tərkibinə qatılıb. Əlbəttə, bunların
heç biri (təqdimedilmə formasına baxmayaraq) könüllü
şəkildə baş verməyib, milli sərvətimizin
hansısa formada mənimsənilməsinə xidmət edib. Hər
dəfə Rusiya imperiyası zəifləyəndə və
ya parçalananda tərkibindəki dövlətlər
müstəqilliyə can atıblar. Bu, 1917-ci ilin rus
inqilabları nəticəsində Rusiyada çar mütləqiyyətinin
yıxılması zamanı da, qırmızı
imperiyanın çöküşü vaxtı da belə
olub. Lakin heç bir dönəmdə bu dəyişikliklər,
xüsusən müstəqillik arzusunun gerçəkləşdirilməsi
asan başa gəlməyib, qansız ötüşməyib!
Əvvəla, belə bir niyyətə görə Azərbaycan
xalqına ciddi "qulaqburması” verilib, müxtəlif
üsullarla cəzalandırılıb. Sonra isə hazır
"Qarabağ kartı”ndan istifadə olunub. Alət millət
sayılan ermənilər qızışdırılaraq və
silahlandırılaraq üstümüzə göndərilib,
onlara təkcə hərbi yox, digər sahələrdə də
dəstək verilib. Üstəlik Azərbaycan ərazilərindən
qoparılan torpaqlar hesabına Cənubi Qafqazda erməni
dövləti yaradılıb.
Ötən
əsrin sonlarında SSRİ-nin çöküşü
zamanı da belə oldu! Yenə tarix təkrarlandı, yenə
məlum ssenari işə salındı.
İkinci
dəfə müstəqillik yoluna qədəm qoyan Azərbaycan
yenə eyni problemləri həll etməli oldu.
XX əsrin
80-ci illərinin sonlarında SSRİ-yə rəhbərlik edən
M.Qorbaçov (Sov.İKP-nin Baş katibi, faktiki dövlət rəhbəri)
superdövləti dağılmaqdan xilas etmək
üçün müxtəlif vasitələrə əl
atdı (Sonralar onun kapitalist dünyası tərəfindən
ələ alınaraq SSRİ-nin dağıdılmasında
istifadə edildiyi barədə söz-söhbət
yayıldı). Ağıl, bacarıq və intellekt sarıdan
lazımi səviyyədə olmadığından onun
"yenidənqurma” adı ilə başladığı oyun
istənilən nəticəyə gətirmədi.
Başqalarına görk olsun deyə bəzi müttəfiq
respublikaların cəzalandırılma aktları da lazımi
effekti vermədi. Əksinə, SSRİ rəhbərliyinə
nifrəti artıraraq mərkəzdənqaçma meyillərini
daha da gücləndirdi. 1990-cı ildə Bakıya ordu
qüvvələri yeridilərək 20 Yanvar
qırğınının törədilməsi də bu qəbildən
idi.
Günahsız
və silahsız insanların öldürülməsi təkcə
əli Azərbaycan xalqının qanına batmış
M.Qorbaçova deyil, bütövlükdə sovet ordusuna və
Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasına qarşı nifrətə
çevrildi. İnsanlar partiya sıralarını kütləvi
şəkildə tərk etməyə, partiya biletlərini
nümayişkaranə şəkildə yandırmağa
başladılar. Artıq Sov.İKP-nin siyasi meydanı, ilk
növbədə dövlətə rəhbərliyi tərk
etməsi, ölkənin beynəlxalq qayda və prinsiplər əsasında
idarə edilməsi zərurətə çevrilirdi.
M.Qorbaçov SSRİ-nin birinci və sonuncu prezidenti oldu,
Sov.İKP vahid partiya statusunu itirdi, zorla SSRİ-nin tərkibinə
qatılmış müttəfiq respublikaların müstəqilliyinə
şərait yarandı. Müttəfiq respublikaların
parlamentləri daimi işlək quruma çevrildi, prezidentlik
idarəetməsinə keçidə hazırlıq
görüldü. Çökən SSRİ-nin "bazası”
əsasında müstəqil dövlətlərin
yaranacağı şübhə doğurmurdu.
Yenidən
Qarabağ problemi ilə üzləşən Azərbaycan bu məsələlərdə
daha həssas və fəal idi.
1990-cı
ildə yeni parlament seçkiləri keçirildikdən sonra
müəyyən dəyişikliklərə rəvac verildi.
***
Sovet
dövründə Azərbaycanın baş qəzeti
"Kommunist” sayılırdı. Qəzet Azərbaycan KP
MK-nın, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin və Azərbaycan SSR
Nazirlər Sovetinin orqanı idi. Dəyişikliklər ərəfəsində
"baş strukturlar”ın hər biri özünə yeni qəzet
yaratmağa başladı. "Kommunist” Azərbaycan KP
MK-nın orqanı kimi qaldı, Nazirlər Soveti "Respublika”
adlı qəzet təsis etdi. Ali Sovet isə ənənəyə
əsasən "Azərbaycan” qəzetini açmalı idi.
Lakin həmin dövrdə Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsinin
"Azərbaycan” adında yeni qəzeti
çıxırdı. Mövcud qanunvericiliyə görə,
eyni adda iki qəzet buraxıla bilməzdi. Komitəyə məxsus
"Azərbaycan” öz adını güzəştə gedərək
Ali Sovetə (Milli Məclisə) qaytarmadı. Odur ki, 1991-ci ildən
Ali Sovetin orqanı kimi "Həyat” qəzetinin
çapına başlanıldı. Ona həm də "rəsmi
qəzet” statusu verildi.
Əslində
bu, "Azərbaycan” qəzetinin başqa adla bərpası,
ikinci ömrünə başlaması demək idi.
"Həyat”
1992-ci ilin 22 sentyabrınadək dövlət və parlament qəzeti
kimi fəaliyyət göstərdi. Cəmi 440 nömrəsi
çıxdı. Sonra "Azərbaycan” adı qanuni sahibinə
qaytarılaraq tarixi ədalət bərpa edildi.
"Azərbaycan”
qəzeti yenidən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründəki
missiyasının davamına başladı.
Hər
bir qəzetin özü üçün müəyyən
etdiyi hədəflər, qarşısına qoyduğu vəzifələr,
habelə işıqlandırmalı olduğu mövzuların
və məsələlərin "sanbal yükü” bir
sıra parametrlərə təsir göstərir. "Azərbaycan”
qəzeti də yaranışından bugünədək
qarşısına qoyulan tələblərə cavab verməyə
çalışıb və daim buna uyğun yaradıcı
kollektivi formalaşıb.
Rəsmi
dövlət qəzeti statusu daşıdığından
"Azərbaycan”da səsləndirilən hər bir fikir,
yanaşma, mövqe hökmən dövlətin mövqeyi ilə
üst-üstə düşməlidir. "Fikir
azadlığı”, "fikir plüralizmi”, "sərbəst
düşüncə” və s. kimi demokratik qayda və prinsiplərə
hörmətlə yanaşsa da, "Azərbaycan”
üçün iki və ya çoxmövqelilik tamamilə
yaddır. Dövlətin qəbul etdiyi qərarlar, dövlət
başçısının fərman, sərəncam və
tapşırıqları "Azərbaycan”da müzakirə
edilmir, yalnız təbliğ olunur, oxucuya
çatdırılır!
Yeri gəlmişkən
jurnalistikamız üçün "sirr kimi” görünən
bir məqama da toxunmaq istərdik. "Azərbaycan” qəzetində
faktların təqdimi, şərhi, məsələyə
yanaşmada xüsusilik, habelə materialların tərtibi,
hansı səhifədə, hətta səhifənin
harasında yerləşdirilməsi,
ardıcıllığı və dizaynı ilə
bağlı çox ciddi qayda və prinsiplər mövcuddur.
Bunları bir yerə toplayıb sistemə salsan və
"ümumi qaydalar” formasında tərtib etsən, heç qəzetin
bir nömrəsinə belə sığışmaz! Lakin həmin
qayda və prinsiplər heç bir jurnalistika nəzəriyyəsində
yazılmayıb, jurnalistikaya dair heç bir dərsliyə
düşməyib.
Deməli,
bu qayda və prinsiplər heç bir universitetin jurnalistika
fakültəsi və şöbələrində tədris
edilmir, öyrənilmir. Bunların böyük əksəriyyəti
ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən müəyyənləşdirilib,
"yazılmamış qanun” səviyyəsinə yüksəlib!
Ulu öndər həm də biz jurnalistlərin yaxın dostu
idi, mətbuatla daim təmas qururdu. Bütün
görüşlərində, nitq, məruzə və
çıxışlarında daim mətbuat işçilərini
nəzərə alırdı. Nitqini elə qururdu ki,
görüşdə iştirak edən jurnalist məsələnin
mahiyyətini dərhal tutur, hansı faktları necə
qabartmağı, məğzini oxucuya
çatdırmağı öyrənir və beləliklə,
yazı prosesində heç bir çətinlik çəkmirdi.
Ümummilli
lider Heydər Əliyev daim redaksiyamızla əlaqə
saxlayıb, tövsiyə, məsləhət və iradları
ilə bizi öyrədib, peşəkarlığımızın
yüksəlməsinə şəxsi töhfəsini verib.
Jurnalist
yaradıcılığına bu qayğını möhtərəm
Prezidentimiz İlham Əliyevdən də görürük.
***
"Azərbaycan”
qəzetinin özünəməxsus elitar oxucu auditoriyası
var. Bizim oxucularımız çox ciddi və tələbkardırlar.
Hətta orfoqrafik səhvlərimizi belə
bağışlamır, dərhal redaksiyaya zəng edərək
bildirirlər. Oxucularımızın əsas hissəsi dövlət
məmurları, siyasətçilər,
hüquqşünaslar, iqtisadçılar, idarəetmənin
müxtəlif pillələrində çalışan
insanlar, öz sahələrinin biliciləri, mütəxəssislərdir.
Necə deyərlər, gözlərindən heç nə
yayınmır! Siyasətlə yeni maraqlananlar, idmançı
gənclər, xaricdə yaşayan soydaşlarımız
(internet versiyası əsasında) daimi oxucular
sırasındadır. Bütün bunlar bizi daim məsuliyyətli,
dəqiq və obyektiv olmağa sövq edir. Azərbaycan
Jurnalistlərinin Peşə Davranışı Qaydaları elə
bil "Azərbaycan” qəzetinin əməkdaşları
üçün yazılıb.
Bizə dəqiqliyimizə,
doğru yazdığımıza görə inanırlar. Odur
ki, dərindən bilmədiyimiz məsələ barədə
danışmır, yoxlayıb dəqiqliyinə əmin
olmadığımız faktı qəzet səhifəsinə
çıxarmırıq!
Çox
maraqlı bir fakt. 2015-ci ilin Aprel döyüşləri
zamanı və sonrakı günlərdə qəzetimizin
elektron versiyasına xarici ölkələrdən giriş on
min dəfədən də çox artmışdı.
Qarabağ uğrunda müharibənin alovlanmasından narahat
olan dünya azərbaycanlıları həqiqəti olduğu
kimi öyrənmək üçün bizə üz
tuturdular.
Heç
bir qəzetdə hansı yazının hansı səhifədə
və hansı ardıcıllıqla verilməsi bizdəki qədər
diqqətlə izlənilmir və reaksiya doğurmur.
***
Milli Məclisin
orqanı olmağımız da məsuliyyət
yükümüzü xeyli artırır. Müstəqillik
dövründə parlament tərəfindən minlərlə
qanun və qərar qəbul olunmuş, müxtəlif komitələrin
qanun yaradıcılığı ilə bağlı
saysız-hesabsız iclasları, habelə plenar iclasları
keçirilmiş, çoxsaylı qonaqlar təşrif gətirərək
fikir mübadiləsi aparmışlar. Bütün bunlar
"Azərbaycan” qəzetinin səhifələrində öz
əksini tapmış, tarixə çevrilmişdir. Bu
iclaslarda və görüşlərdə iştirak edən hər
bir jurnalist məsələnin mahiyyətini tutmağa, onu
olduğu kimi oxucuya çatdırmağa, təkcə dövlət
quruculuğu sahəsində yox,
qanunyaradıcılığında da görülən nəhəng
işləri vaxtında və düzgün işıqlandırmağa
çalışıb.
Heç
bir qəzet Milli Məclisin həyatını, bu ali qanunverici
orqanda görülən işləri bizim qədər
dolğun, geniş və əhatəli
işıqlandırmayıb. "Azərbaycan” bu gün də
müstəqillik dövrünün ensiklopediyasıdır.
Müasir tariximizin ən obyektiv, doğruçu və fədakar
salnaməçisidir. Milli Məclisin deputatları ilə ən
çox təmas quran, qəzet səhifələrində
onlara ən çox yer ayıran da bizik! "Azərbaycan”ın
yazıları heç zaman stenoqrafik xarakterli,
cansıxıcı olmur. Daim canlı yazmağa, insanların
fikir, hiss və həyəcanlarını, sevinc və
qayğılarını olduğu kimi əks etdirməyə
çalışırıq.
***
Jurnalist əməyinə
ən yüksək qiyməti və dəyəri ulu öndər
Heydər Əliyev verib: "Jurnalist əməyi qeyri-adi əməkdir,
olduqca böyük, zəhmətli əməkdir, çox səylər
göstərilməsini, hətta cəsurluq, hünər, fədakarlıq
tələb edən əməkdir, öz peşəsinə
vurğunluq tələb edən əməkdir”. Doğrudan da
düşünməkdən və yazmaqdan beyni qabar olan (əlləri
və barmaqları yox) insan əməyinə bundan yüksək
qiymət vermək mümkün olmazdı!
Jurnalist əməyi
həm də ona görə qeyri-adidir ki, o, yaxşı
yazı yazanda, oxunaqlı və maraqlı nömrə buraxanda
oxucusu razı qalsa da, bunu adi hal hesab edir. Kiçicik bir səhvi,
yanlışlığı isə heç zaman diqqətdən
kənarda qalmır, irad və danlaq başının
üstündən əskik olmur...
Müstəqilliyin
daimi yol yoldaşı olan "Azərbaycan”ın toxunduğu
bütün mövzu və məsələlər barədə
bir məqalə daxilində söhbət açmaq
mümkün deyil! Xüsusən də nəzərə alsaq
ki, keçdiyimiz dövr hadisələr baxımından zəngin,
quruculuq sarıdan qeyri-adi, inkişaf cəhətinə görə
möhtəşəm olub! Odur ki, müstəqillik tariximizdə
iz buraxan ayrı-ayrı faktlar, dövlətimizin
inkişafına böyük töhfə verən layihələr
və xalqımızın yaddaşında daim yaşayacaq
hadisələr barədə qısaca xatırlatmalarla kifayətlənirik.
***
Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi müstəqilliyimizin
ilk günlərindən dövlətimizə və
xalqımıza böyük problemlər yaşadan, iyirmi mindən
çox vətən övladının şəhidliyinə
səbəb olan, bir milyondan çox insanı hər şeyindən
məhrum edərək doğma yurd-yuvasından didərgin salan,
şəhər, kənd, qəsəbələrimizin, tarixi
abidə, muzey, mədəniyyət ocaqları və müqəddəs
ziyarətgahlarımızın dağıdılmasına,
bütövlükdə ölkəmizə 320 milyard ABŞ
dolları həcmində zərər vuran və indiyədək
həll edə bilmədiyimiz yeganə problemdir.
Qəzet
nömrələrində bu problem çoxşaxəli formada
işıqlandırılıb: ATƏT-in Minsik qrupu çərçivəsində
aparılan danışıqlar, dövlət
başçıları - ulu öndər Heydər Əliyev və
Prezident İlham Əliyevin görüş, danışıq
və müzakirələri, beynəlxalq qurum və təşkilatlarda
aparılan işlər, şəhidlərə hörmət və
ehtiram, şəhid ailələrinə, müharibə əlillərinə
və veteranlarına dövlət qayğısı, ordu
quruculuğu, qaçqın və məcburi
köçkünlərin sosial rifahının
yaxşılaşdırılması sahəsində atılan
addımlar və s. Azərbaycan xalqının məsələyə
marağını nəzərə alaraq bu mövzuya
öncül mövqe verilmiş, kifayət qədər yer
ayrılmışdır.
Problemin
çözümündə və görülən işlərin
qəzetdə işıqlandırılmasında həlledici məqam
Heydər Əliyevin xalqın arzu və tələbi ilə
yenidən ölkə rəhbərliyinə qayıtması və
qurtuluş missiyasına başlaması olub.
Azərbaycanı
bir dövlət kimi məhvolmadan qurtaran, müstəqilliyimizi
əbədiliyə və dönməzliyə çevirən
bu qayıdış və dönüş
xalqımızın çoxəsrlik tarixində mühüm əhəmiyyətə
malikdir. "Azərbaycan” qəzeti baş verənlərə
məhz bu rakursdan yanaşmış və onu bir neçə
mühüm aspektdən işıqlandırmışdır:
Ölkədə
sabitliyin bərpası, müharibədə atəşkəsə
nail olunması;
Qanunsuz
silahlı dəstələrin ləğvi, əhalidəki
külli miqdarda silah-sursatın yığılması;
Ümummilli
böhranın aradan qaldırılması, iqtisadiyyatın dirçəldilməsi;
Beynəlxalq
qurum və təşkilatlarla sıx əməkdaşlığa
başlanılması, dünya birliyinə inteqrasiya;
Bazar
iqtisadiyyatı münasibətlərinə keçid, özəlləşdirmə
proqramlarının hazırlanması və icrası;
Ordu
quruculuğu sahəsində atılan uğurlu addımlar və
s.
***
Hər
xalq öz tarixində fitri istedadı, parlaq zəkası,
qeyri-adi bacarığı, böyük müdrikliyi və
uzaqğörənliyi ilə fərqlənən şəxsiyyətlər
yetişdirir. Onların sayı çox olmur! Lakin tarixin elə
dönəmlərində meydana girərək, elə nəhəng
işlərə imza atırlar ki, nəticədə yeni
dövlət qurulur, dövlətçilik yaranır, xalq
inkişafının yeni, daha yüksək mərhələsinə
qədəm qoyur! Heydər Əliyev də tarixin neçə
yüz ildən bir yaratdığı nadir simalardandır. Məhz
onun qorxmazlığı, qətiyyəti, uzaqgörənliyi,
fədakarlığı və təşkilatçılıq
məharəti sayəsində XX əsrin sonlarında ikinci dəfə
dövlət müstəqilliyinə nail olan Azərbaycan əvvəllərdə
olduğu kimi, kiçik xanlıqlara parçalanma, müstəqilliyini
itirərək bir dövlət kimi dünya xəritəsindən
silinmə təhlükəsindən qurtuldu,
inkişafının daha yüksək və parlaq mərhələsinə
qədəm qoydu. Ulu öndər Heydər Əliyevin ən
böyük xidmətlərindən biri
sağlığında özünün layiqli siyasi varisini
hazırlaması, müstəqil Azərbaycanı möhkəm
və etibarlı əllərə tapşıraraq əbədiyyətə
qovuşması oldu. Heydər Əliyev siyasi kursunu ləyaqətlə
davam etdirən Prezident İlham Əliyev müstəqil Azərbaycanı
iqtisadi cəhətdən qüdrətli, demokratik, dünya
birliyində özünəməxsus yeri və sözü
olan dövlətə çevirməyi bacardı, onun yeni,
müasir imicini formalaşdırdı.
"Azərbaycan”
qəzeti ulu öndər Heydər Əliyevin əziz xatirəsini
daim uca tutur, onun həyatı, fəaliyyəti, nadir şəxsiyyəti
barədə daim, sistemli və maraqlı yazılar, məqalələr,
xatirələr dərc edir. Ulu öndərin müstəqil Azərbaycan
naminə gördüyü çoxcəhətli və
qeyri-adi işlərdən bəhs edən, "Azərbaycanın
özü qədər əbədi”, "Heydər Əliyev mənim
həyatımda” rubrikaları ilə verilən materiallar
böyük oxucu rəğbəti və məhəbbəti
qazanmışdır. Müəyyən dövrdən sonra
kollektivimiz Prezident Administrasiyasının tövsiyə və
dəstəyi ilə həmin materialların bir qismini kitab
şəklində çap etdirərək ulu öndərə
bir daha hörmət və ehtiramını göstərdi. Bu
kitabların ilki 2003-cü ildə nəşr etdirdiyimiz
"HEYDƏR ƏLİYEV DÜNYANIN GÖZÜ İLƏ”
adlı rəylər və fikirlər, ulu öndərə
verilən dəyərlər toplusudur.
Heydər
Əliyev yorulmadan yaratmış, qurmuş, bir sıra yeniliklərə
imza atmışdır. Onun güclü məntiqi, parlaq nitq
qabiliyyəti, insanları inandırmaq və səfərbər
etmək məharəti vardı. Lakin nə nəzəriyyə
məsələləri ilə məşğul olmuş, nə
də memuar yazmışdır. Gördüyü işlərin,
həyata keçirdiyi tədbirlərin isə həmişə
dərin elmi bünövrəsi və möhkəm nəzəri
əsası olmuşdur. Akademik Ramiz Mehdiyevin ümummilli
liderimizin coşqun fəaliyyətini dərin və yüksək
elmi-nəzəri səviyyədə təhlil edən əsərləri
bu sahəyə də gur işıq salmış, ulu öndərin
tarixi irsinin öyrənilməsində və təbliğində
müstəsna rol oynamışdır. Bütövlükdə
Heydər Əliyevin siyasi irsinin öyrənilməsində və
gələcək nəsillərə
çatdırılmasında uzun illər boyu ardıcıl,
sistemli və məqsədyönlü işlər
görülmüşdür. Bu vacib missiya indi də uğurla
davam etdirilir.
"Azərbaycan”
qəzetinin layihəsi isə ulu öndərin bir şəxsiyyət
kimi böyüklüyünü, mərhəmət və
xeyirxahlığını, insanlara arxa durmaq, dayaq olmaq məqamlarını
əks etdirir. Məhz Heydər Əliyevin sayəsində minlərlə
azərbaycanlı gənc keçmiş SSRİ-nin müxtəlif
şəhərlərinin tanınmış ali məktəblərində
təhsil alaraq vətənə qayıtmış, yüzlərlə
insan vəzifə pilləsi ilə yüksələrək
xalqına xidmət göstərmişdir. Saysız-hesabsız
əmək qəhrəmanları Heydər Əliyevin sayəsində
tanınmış, dövlət mükafatları
almış, ev-eşik, xoş güzəran sahibi olmuş,
övladlarına təhsil verərək ailə sahibi
etmişlər. Ulu öndər neçə-neçə xəstə
insanın müalicə olunaraq yenidən həyata
qayıtmasına yaxından kömək göstərmiş, hətta
qocalaraq ehtiyac içində olanlara yüksək Prezident təqaüdü
verərək güzəranını
yaxşılaşdırmışdır. Heydər Əliyev həm
də maraqlı müsahib, zarafatcıl insan idi. O, adamlarla
ünsiyyət qurmağı, onlara unudulmaz, xoş anlar bəxş
etməyi də bacarırdı.
Vaxtilə
Heydər Əliyevlə birgə oxumuş, işləmiş,
onunla ünsiyyət quraraq köməyini görmüş bir
çox insanların xatirələri "Heydər Əliyev mənim
həyatımda” rubrikası ilə "Azərbaycan” qəzetinin
səhifələrində işıq üzü
gördükdən sonra eyni adlı kitaba çevrildi.
2005-ci ildə
birinci nəşrindən sonra redaksiyaya ulu öndərə məhəbbətlə
dolu o qədər yazı daxil oldu ki, 2013-cü ildə
kitabı yenidən - bu dəfə iki cilddə nəşr
etdirdik.
"HEYDƏR
ƏLİYEV MƏNİM HƏYATIMDA” kitabının
unikallığı ondadır ki, müəlliflər əsasən
sadə insanlardır və söhbətləri səmimidir,
ulu öndərin şəxsiyyətinin əzəmətini həyati
misallarla göstərirlər. Həm də bu kitablar belə
mövzuda yazılmış birinci və
axırıncıdır. O dövrdə müxbirimiz
Naxçıvana ezam olunaraq Heydər Əliyevin sinif
yoldaşları Firuzə Rzayeva, Zərqələm Əliyeva,
Dövlət Məmmədovla görüşdü, xatirələrini
qələmə aldı.
Daha belə
kitab yazmaq mümkün deyil! Çünki xatirə sahiblərinin
çoxu dünyasını dəyişmişdir. Təəssüf
ki, bu nadir kitaba indiyədək lazımi diqqət göstərilməmişdir...
Xarici dillərə tərcümə edilməmiş,
dünyaya yayılmamış, Azərbaycana gələrək
beynəlxalq tədbirlərdə iştirak edən əcnəbilərə
hədiyyə verilməmişdir.
Axı
dünya görkəmli şəxsiyyətlər haqqında
olan kitabları sevir və oxuyur...
***
Həm
ulu öndər Heydər Əliyevin, həm də Prezident
İlham Əliyevin respublikaya rəhbərliyi dövründə
bir sıra məsələlərdən ilk dəfə
yazmalı olmuşuq. Nədənsə ilk dəfə yazmaq həm
biz jurnalstlər üçün məsuliyyətli, çətin
və şərəflidir, həm də tale qismətidir. Bir
neçə il öncə ölkəmizdə iki milyard ton
neftin çıxarılması qeyd edildi. Bir milyard ton neft isə
sovet dövründə çıxarılmışdı.
Amma heç zaman həmin neftdən Azərbaycan xalqı və
dövləti bəhrələnə bilməmişdi.
Çünki ondan qazanılan vəsait "ümumittifaq
fondu”na - mərkəzə göndərilirdi. Respublikaya isə
neftin korladığı, əkinə yaramayan torpaq sahələri
qalırdı...
Tariximizdə
ilk dəfə olaraq Azərbaycan xalqı öz sərvətinə
sahib çıxdı. Bu ilki və sevinci bizə ulu öndər
Heydər Əliyev yaşatdı! 20 sentyabr 1994-cü ildə
"Əsrin müqaviləsi”ni imzalamaqla! Bəli, ilk dəfə
Azərbaycan öz neftini qeyri-ənənəvi marşrutla -
Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəməri ilə
dünya bazarına çıxardı! Amma bunun baş
tutmaması üçün nə qədər maneələr
yaradıldı, məkrli planlar quruldu. Hətta terror
aktları belə törədildi. O dövrdə neft
danışıqlarının fəal
iştirakçılarından biri cənab İlham Əliyev
idi. Müəyyən mərhələdə
danışıqların baş tutmaması təhlükəsi
də yaranmışdı. Lakin İlham Əliyevin diplomatik məharəti,
möhkəm iradəsi, qətiyyətli mövqeyi hər
şeyə üstün gəldi.
Bakı-Tbilisi-Ərzurum
təbii qaz kəmərinin, habelə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir
yolu xəttinin çəkilişində də oxşar
ssenarilər işə salındı. Azərbaycanın
dövlət başçıları bütün maneələrə
üstün gəlməyi, xalqın və dövlətin
maraqlarını qorumağı bacardılar. Çoxsaylı
görüşlər keçirildi, danışıqlar aparıldı,
maliyyə mənbələri tapıldı, inşaat işləri
uğurla getdi... Ən nəhayət, müstəqil Azərbaycanın
müəllifi, icraçısı olduğu transmilli layihələr
həyata vəsiqə qazandılar. Azərbaycan Avropanın təbii
qaz təchizatçısına, logistika mərkəzinə
çevrildi. Dənizə birbaşa
çıxışı olmayan ölkə Şərq-Qərb,
Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərinin
yaradıcısıdır, onların qovşağında yerləşir!
Bütün
bunlar barədə "Azərbaycan” dönə-dönə, fəxrlə,
fərəhlə yazdı! Bu layihələrin xalqımıza
və dövlətimizə gətirdiyi faydalardan konkret faktlar və
misallar əsasında söhbət açdı. Bu gün də
yazır və sevinir!
***
Təəssüf
ki, xoşagəlməz "ilk”lərdən də yazmalı
olmuşuq! 4 oktyabr 1994 və 13-18 mart 1995-ci illərin dövlət
çevrilişi cəhdləri də bir sınaq oldu! Dövlətə
və dövlətçiliyə sədaqət sınağı,
iqtidarla xalqın birliyi sınağı! Bütün bu həlledici
anlarda "Azərbaycan” qəzeti daim dövlətin yanında
oldu, müstəqilliyi sevdiyini və müdafiə etdiyini
sübuta yetirdi.
Sabitliyin
və əmin-amanlığın qədrini bilməyə
çağırdı. Bu gün də eyni mövqedədir.
***
Cənab
İlham Əliyev prezidentlik dövründə Azərbaycanı
düşünülmüş, sürətli və
davamlı inkişaf yoluna çıxarmışdı.
Ümumdaxili məhsul istehsalındakı artım tempinə
görə ölkəmiz dünyanı heyrətə
salıb. 15 il ərzində ölkə iqtisadiyyatı 3 dəfə
artıb, işsizlik və yoxsulluq 49 faizdən 5 faizə enib,
ölkənin valyuta ehtiyatları 44 milyard dolları
keçib. 4 su anbarı, 30 elektrik stansiyası tikilib, 15 min
kilometrdən çox avtomobil yolu çəkilib, 443
körpü salınıb, ölkə yenidən
tikilib-qurularaq abadlaşdırılıb. Bütövlükdə
dünya tərəfindən qəbul edilərək maraqla
öyrənilən İnkişafın Azərbaycan Modeli
yaranıb.
Hazırda
əsaslı islahatlar aparılaraq bu model təkmilləşdirilir,
qeyri-neft sektorunun inkişafında yeni uğurlar
qazanılır.
Qürur
doğuracaq bu inkişafdan dönə-dönə, şövq
ilə yazan "Azərbaycan” bu modelin cəhət və
xüsusiyyətlərindən bəhs edən yeni bir kitab da
hazırlayaraq oxucuların ixtiyarına verib. 2010-cu ildə
çapdan çıxan "İNKİŞAFIN AZƏRBAYCAN
MODELİ” təkcə iqtisadçıların yox, geniş
oxucu kütləsinin də rəğbətini qazandı.
***
Qaçqın
və məcburi köçkün mövzusunun qəzetdə
işıqlandırılmasının özünəməxsus
cəhətləri var. Bu gün Avropanın
"qaçqın” adından imtina edərək onları
"miqrant” adlandırması məsələnin mahiyyətini
heç də dəyişmir. Bu qəbil insanlar cəmiyyətin
ən həssas təbəqəsini, həm də daim diqqət
və qayğı tələb edən qrupunu təşkil
edir. Qəflətən, qısa müddətdə hər
şeyini itirən, ömrü boyu yaratdığından və
yığdığından məhrum olan insanların əsəbi
də daim gərilidir. Onların arasında əlillər,
şəhid ailələri, ailə
başçısını itirmiş insanlar daha çoxdur.
Bütün bunlar jurnalistlərdən də həssaslıq,
mövzuya bələdliklə yanaşma tələb edir.
Artıq Azərbaycan mətbuatı qaçqın və məcburi
köçkün mövzusunun
işıqlandırılmasında püxtələşib.
1988-ci ildə Ermənistanda yaşayan soydaşlarımız
zorla dədə-baba torpaqlarından qovularkən Azərbaycan
sovet mətbuatında onların öz adları ilə
adlandırılmasına, "qaçqın” deyilməsinə
icazə verilmirdi. "Daimi yaşayış yerini müvəqqəti
tərk etmiş insanlar” - əcaib terminindən istifadə
olunurdu. Bütün bunlar məsələnin mahiyyətinin
gizlədilməsinə xidmət edirdi. Faktiki isə ortada
yüz minlərlə qaçqın ordusu vardı. Hətta
sonradan məcburi köçkünlər də onlara əlavə
olunduğundan sayları milyonu keçdi.
Bu qədər
sayda köməyə ehtiyacı olan insan toplusu dövlət
üçün də, iqtisadiyyat üçün də
çox ağır yükdür. Onları yedirtmək, yerləşdirmək,
sosial problemlərini yoluna qoymaq, işlə təmin etmək -
həm də qısa zamanda - o qədər də asan deyil!
Yalnız
ulu öndər Heydər Əliyev yenidən ölkə rəhbərliyinə
qayıtdıqdan sonra dövlət bu sahədə planlı,
ardıcıl, sistemli iş aparmağa başladı. Beynəlxalq
təşkilatlara müraciət olundu, ulu öndər şəxsi
nüfuzundan istifadə edərək yardım
üçün dost dövlətlərlə əlaqə
yaratdı. Ölkə ərazisinin bir neçə yerində
qaçqın düşərgələri salındı.
"Çadır şəhərcikləri”
adlandırılan bu yeni yaşayış məskənlərində
heç bir kommunal şərait olmasa da, insanların
daldalanması, onlara sistemli yardım göstərilməsi,
uşaqların təhsillərini davam etdirməsi,
düzgün uçotun qurulması üçün irəliyə
doğru addım idi.
Ulu
öndər daim qaçqın və məcburi
köçkünlərin yanında idi, onların problem və
qayğılarını öyrənir, həlli
üçün mümkün olan köməyi göstərirdi.
Sonralar bu çətin və gərgin missiyanı cənab
İlham Əliyev öz üzərinə götürdü.
Qaçqın və məcburi köçkünlərin ən
yaxın dostuna, hamisinə çevrildi. İlk dəfə
olaraq Dövlət Neft Fondundan vəsait ayrılaraq onlar
üçün müasir, hər cür şəraiti olan
qaçqın şəhərcikləri və
yaşayış komplekslərinin salınmasına
başlandı. Artıq yüzdən çox bu tipli yeni
yaşayış məskəni salınıb. Cənab
İlham Əliyev prezidentliyinin ilk ilində tezliklə ölkədə
bir dənə də olsun çadır şəhərciyinin
qalmayacağını bəyan etdi. Dövlət
başçısı öz vədinə vaxtından da tez əməl
etdi.
"Azərbaycan”
qəzeti üçün də doğma sayılan bu mövzu
bir neçə aspektdən işıqlandırılır:
Prezident
İlham Əliyevin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq
Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı
gördüyü işlər, görüş və
danışıqlar;
Beynəlxalq
qurum və təşkilatlarda Qarabağ probleminin müzakirəsi,
qəbul edilən qərarlar;
ATƏT-in
Minsk qrupunun fəaliyyəti;
Qaçqın
və məcburi köçkünlərlə bağlı
dövlət proqramlarının icrası;
Dövlət
başçısının qaçqın və məcburi
köçkünlərlə görüşü, bu
mövzudakı nitq və çıxışlarının təbliği;
Yeni
qaçqın şəhərciklərinin və
yaşayış komplekslərinin istifadəyə verilməsi
və s.
***
Azərbaycanlıların
soyqırımı da ölkənin bir nömrəli probleminə
daxil olan mövzulardandır. Ulu öndər Heydər
Əliyevin "Azərbaycanlıların soyqırımı
haqqında” 26 mart 1998-ci ildə verdiyi fərmandan sonra bu məsələ
daim qəzetin diqqət mərkəzində dayanıb. Heydər
Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın
"Xocalıya ədalət!” kampaniyasına başlaması və
onunla əlaqədar olaraq dünya ölkələrində
görülən işlər, əldə olunan müsbət
nəticələr mövzunun
işıqlandırılmasına yeni impuls verdi.
Görülən
işlərin təbliği, bu fəaliyyətlə məşğul
olan insanlara ideoloji cəhətdən kömək göstərilməsi,
onların dəqiq faktlarla təmin olunması
üçün redaksiya tərəfindən 2012-ci ildə iki
cilddən ibarət "AZƏRBAYCANLILARIN SOYQIRIMI:
TARİXİN QANLI SALNAMƏSİ” və "XOCALI
ŞAHİDLƏRİ DANIŞIR” adlı (2018-ci il) iki kitab da
buraxılıb.
***
Hazırda
demokratik və sülhsevər Azərbaycanın dünyaya təqdiminin
formalarından biri də idmandır. Cənab İlham
Əliyevin müdrik və çoxcəhətli fəaliyyəti
nəticəsində idman həm də ölkəmizin
müasir imicinin ştrixlərindən birinə çevrilib.
Halbuki müstəqilliyin ilk illərində idman tamamilə
unudulmuş, idman qurğuları və zalları
dağıdılaraq sıradan çıxmış,
respublika stadionu və velotrek isə "tolkuçka”ya
çevrilmişdi.
Ulu
öndər Heydər Əliyev ölkə rəhbərliyinə
qayıtdıqdan sonra bu sahədə də ciddi
dönüş yarandı.
Cənab
İlham Əliyevin 1997-ci ildə Milli Olimpiya Komitəsinin
prezidenti seçilməsi isə Azərbaycan idmanına yeni həyat
verdi, onun güclü yüksəlişinin əsası oldu.
İlham Əliyev idman sahəsindəki səmərəli fəaliyyəti
ilə özünün yüksək təşkilatçılıq
bacarığını, xarizmasını ortaya qoydu.
Gördüyü işlər, gənclərə göstərdiyi
qayğı və diqqət ilə onların əsl dostu,
hamisi olduğunu sübuta yetirdi. Azərbaycan
idmançıları və Azərbaycan bayrağı
altında çıxış edən digər
idmançılar bu münasibətin nəticəsi olaraq
qısa müddətdə görünməmiş uğurlara
imza atdılar.
Deyilənləri
qısa şəkildə rəqəmlərin dili ilə ifadə
edək:
Son 6
olimpiya oyunlarında idmançılarımız həvəslə
iştirak edərək müxtəlif növlər üzrə
44 medal qazanıblar. Bunlardan 7-si qızıl, 12-si gümüş,
25-i isə bürünc medaldır. Azərbaycan atletləri
Pekin, London, Rio-de-Janeyroda keçirilən yarışlarda daha
yüksək zirvələr fəth etdilər. Nüfuzlu beynəlxalq
yarışlarda Azərbaycanın iştirakının və
qazandığı nəticələrin ilbəil
yaxşılaşması bu sahənin düzgün istiqamətdə
inkişafına dəlalət edir. İlham Əliyevin rəhbərliyi
dövründə idman kütləvi xarakter almış, gənclərin
sevimli məşğuliyyətinə çevrilmişdir.
İndiyədək ölkə üzrə 43 olimpiya idman
kompleksi tikilmişdir. Son illər Bakıda ən yüksək
beynəlxalq standartlara cavab verən 18 müasir idman arenası
inşa olunmuşdur. Artıq Azərbaycan olimpiya, dünya,
Avropa yarışlarının keçirildiyi ən əlverişli
məkana çevrilmişdir. Fərəhli haldır ki, ilk
Avropa Oyunlarının təşkili və keçirilməsi
məhz Azərbaycana etibar edilmişdir. Mehriban xanım
Əliyevanın rəhbərliyi və təşkilatçılığı
ilə baş tutan I Avropa Oyunlarını yüksək
standartlar əsasında keçirən Azərbaycan ona öz
möhürünü vurmağa nail olmuşdur.
Üstəlik,
Avropanın 50 ölkəsindən 6 mindən çox
idmançının iştirak etdiyi bu yarışlarda 21-i
qızıl, 15-i gümüş, 20-si bürünc olmaqla 56
medala sahib olduq. Bu həm də Azərbaycan idmanının
Avropadakı yerindən və mövqeyindən xəbər
verir. Bu sınaqdan sonra Azərbaycan dünyanın nüfuzlu
idman yarışlarının keçirildiyi mərkəzə
çevrildi. Artıq elə bir il yoxdur ki, ölkə
paytaxtında bir neçə beynəlxalq yarış baş
tutmasın. I Avropa Oyunlarından sonra Azərbaycan IV İslam Həmrəyliyi
Oyunlarının təşkilatçılığını
da öz üzərinə götürdü. Yenə ən
yüksək göstəriciyə nail oldu: 75-i qızıl,
50-si gümüş, 37-si bürünc olmaqla,
bütövlükdə, 162 medal qazanaraq birinci yerə sahib
çıxdıq. Artıq dalbadal 3 ildir ki, yarım milyarddan
çox tamaşaçısı olan "Formula-1” qran-pri
yarışmaları da Azərbaycanda keçirilir.
Prezident
İlham Əliyev idmana təkcə sağlamlıq mənbəyi,
gənclərin asudə vaxtının səmərəli təşkili
və pis vərdişlərdən
uzaqlaşdırılması vasitəsi kimi baxmır. İdman
dövlət siyasətinin bir hissəsi sayılır. Bu mənada
"Azərbaycan” qəzeti də idmanın təbliğinə
və keçirilən yarışların maraqlı formada
işıqlandırılmasına xüsusi diqqət yetirir və
geniş yer ayırır. 2013-cü ildə redaksiyamız Milli
Olimpiya Komitəsinin yaranmasının 20-ci, Azərbaycanda
Olimpiya Hərəkatının İlham Əliyev
dövrünün başlanmasının 15-ci
ildönümü münasibətilə "AZƏRBAYCANDA
OLİMPİYA HƏRƏKATI: DAİM
YÜKSƏLİŞDƏ” adlı ikicildlik kitab nəşr
etdirdi.
***
Ulu
öndər Heydər Əliyevin böyük müdriklik və
uzaqgörənliklə söylədiyi "Azərbaycan
dünyaya Günəş kimi doğacaqdır” sözləri
öz yerini tutmuşdur. İqtisadi sahədə
qazandığı nailiyyətlərə görə Azərbaycan
MDB məkanının liderləri sırasındadır.
Dünyanın ən nüfuzlu beynəlxalq qurumları tərtib
etdikləri reytinq cədvəllərində ölkəmizi
öncül mövqelərdə yerləşdirirlər.
Bütün bunlar müstəqilliyin qısa dövründə
qazanılan qələbələrdir.
Azərbaycan
dünyaya həm də nadir mədəniyyət nümunələri,
mənəvi dəyərləri ilə çıxır. Qədim
muğamlarımız, aşıq sənəti, tar
ifaçılığı, Novruz bayramı UNESCO-nun
Qeyri-maddi, Mədəni İrs Siyahısına daxil
edilmişdir. Sülhün, sivilizasiyalararası dialoqun tərəfdarı
kimi çıxış edən ölkəmiz hər il
dünyanı düşündürən və narahat edən
məsələlərlə bağlı humanitar forumların
keçirilməsinin təşəbbüsçüsü və
təşkilatçısı olur. Artıq Azərbaycan beynəlxalq
humanitar tədbirlərin keçirildiyi mərkəz kimi də
məşhurlaşmışdır.
Azərbaycanın
multikulturalizm sahəsindəki nailiyyətləri bütün
dünyada nümunə kimi öyrənilir, tədris edilir,
sabitlik və əmin-amanlıq amili kimi bəşəriyyətə
öz töhfəsini verir.
***
Sülhün,
əməkdaşlığın və dinc yanaşı
yaşamağın carçısı olsaq da, ordunun qüdrətlənməsi
daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Ermənistan
kreativ danışıqlardan boyun qaçırır,
torpaqlarımızı işğalda saxlamağı davam
etdirir. Ali Baş Komandan İlham Əliyev isə qətiyyətli
mövqeyində israrlı olduğunu daim bəyan edir: "Azərbaycan
bir qarış torpağını da heç kimə güzəştə
getməyəcək, öz ərazisində ikinci erməni
dövlətinin yaranmasına yol verməyəcəkdir!” Bu
mövqe hərbi sahədə də təsdiqini tapır.
2016-cı ilin aprel ayında düşmən təxribatına
əks-həmlə ilə cavab verən ordumuz, Lələtəpə
yüksəkliyi də daxil olmaqla, min hektar torpağı
işğaldan azad etdi, bir o qədər ərazini də nəzarət
altına aldı. Cənab İlham Əliyevin göstərişi
əsasında Cocuq Mərcanlı kəndi qısa müddətdə
yenidən bərpa edildi, abadlaşdırıldı, yeni yol
çəkildi, sakinləri geri qaytarılaraq təsərrüfat
işləri ilə məşğul olmağa başladılar.
Bu il isə Naxçıvan Əlahiddə Qoşun Birləşmələrinin
qəfləti və uğurlu əməliyyatı nəticəsində
bir çox strateji yüksəkliklər, habelə
Günnüt kəndi, bütövlükdə isə on bir min
hektar ərazi geri qaytarıldı. Bütün dünya
sülhpərvər Azərbaycanın hərbi qüdrətinin
şahidi oldu! Bu mövzuda qürur və iftixarla yazan "Azərbaycan”
Dövlətqaçqınkomla birlikdə "İLHAM
ƏLİYEV BİZİ COCUQ MƏRCANLIYA QAYTARDI” adlı yeni
kitabını nəşr etdirdi.
Bütövlükdə
son 15 ildə "Azərbaycan” qəzeti redaksiyası tərəfindən
14 adda 19 cilddə (kitablardan beşi ikicildlikdir) kitab
buraxılmışdır. Onların siyahısını təqdim
edirik:
1.
"Heydər Əliyev dünyanın gözü ilə”.
Bakı - 2003
2.
"Heydər Əliyev mənim həyatımda”. Bakı - 2005
3. "Vətəndaş
cəmiyyətinə yol açan ideyalar”. Bakı - 2006
4.
"Yeni siyasət: inkişafa doğru” (ikicildlik). Bakı -
2008
5. "Azərbaycan”-90.
Bakı - 2008
6.
"İctimai və humanitar elmlər zaman kontekstində”.
Bakı - 2010
7.
"İnkişafın Azərbaycan modeli”. Bakı - 2010
8.
"Müasir Azərbaycan dövrün baxışında”
(ikicildlik). Bakı - 2011
9. "Vəkil
məsləhətləri toplusu”. Bakı - 2012
10. "Azərbaycanlıların soyqırımı: tarixin qanlı salnaməsi” (ikicildlik). Bakı - 2012
11. "Azərbaycanda Olimpiya Hərəkatı: daim yüksəlişdə” (ikicildlik). Bakı - 2013
12. "Heydər Əliyev mənim həyatımda” (ikicildlik). Bakı - 2013
13. "İlham Əliyev bizi Cocuq Mərcanlıya qaytardı”. Bakı - 2017
14. "Xocalı şahidləri danışır”. Bakı - 2018
Hazırda həftə içi hər gün Azərbaycan dilində nəşr edilərək bütün ölkə ərazisində yayılan "Azərbaycan” qəzeti multimedia texnologiyalarının inkişafı sahəsində əldə olunmuş ən son nailiyyətlərdən səmərəli şəkildə faydalanır. Qəzetin redaksiyası tam kompüterləşdirilərək elektron sistemə keçmiş, redaksiyanın qlobal informasiya şəbəkəsinə - internetə çıxışı, nüsxələrin rəngli çapı təmin edilmişdir. Beləliklə, "Azərbaycan” qəzetinin geniş oxucu auditoriyası bütün dünyanı əhatə edir, qəzetin ölkəmizin beş regionunda müxbiri çalışır. Yaradıcı heyət əsas etibarilə ali jurnalist təhsilli peşəkarlardan ibarətdir. Ölkəmizdə ilk dəfə "Azərbaycan” qəzeti redaksiyası nəzdində "Heydər Əliyev və Azərbaycan mətbuatı” muzeyi yaradılmışdır. Qəzet 1 avqust 2001-ci ildən tam latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına və çoxsəhifəli nömrələrə keçib. 9 oktyabr 2008-ci ildən rəngli çapı təmin edilib.
Dövlət müstəqilliyinin atributu, yadigarı, həmyaşıdı və tərənnümçüsü olan "Azərbaycan”ın 100 yaşı tamam olur. Bu münasibətlə qəzetimizin bütün oxucularını, Azərbaycan xalqını ürəkdən təbrik edir, səhifələrimizdən daim xoş xəbərlər, xalqımızın və dövlətimizin yeni nailiyyətləri barədə bol-bol materiallar oxumalarını arzu edirik!
Bəxtiyar
SADIQOV,
"Azərbaycan”
qəzetinin baş redaktoru,
Milli Məclisin
deputatı
Azərbaycan.-2018.- 15 sentyabr.- S.1;7.