Azərbaycan beynəlxalq əməkdaşlığa
mühüm töhfələr verir
Prezident İlham
Əliyev Davos Dünya İqtisadi Forumu çərçivəsində
keçirilən “Strateji baxış: Avrasiya” mövzusunda
interaktiv iclasda iştirak edib
Yanvarın 23-də Davosda Dünya İqtisadi Forumunun “Strateji baxış: Avrasiya” adlı interaktiv iclası keçirilib.
AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev iclasda iştirak edib.
Tədbirin aparıcısı: Prezident Əliyev, bu il
üçün Avrasiya ilə bağlı
baxışınız nədən ibarətdir və Azərbaycan
olduqca gərgin və hətta təhlükəli regionda necə
davranacaqdır?
Prezident İlham ƏLİYEV: Sözsüz ki, qonşuluq problem də ola bilər, üstünlük də. Bu, sizin siyasətinizdən və qonşularla əlaqələrdən asılıdır. Məncə, hər bir ölkə üçün qonşularla münasibətlər prioritet olmalıdır, xüsusilə də bizim regionda. Azərbaycanda daxili risk və ya təhdidlər mövcud deyil və biz sərhədlərimiz boyu təhlükəsizliyimizi təmin etməliyik. Bunun ən yaxşı yolu isə öz ölkənin milli maraqlarına əsaslanaraq eyni zamanda qonşu dövlətlərin maraqlarını anlamaqla olduqca praqmatik və səmimi münasibətlərin qurulmasıdır. Hesab edirəm ki, Azərbaycanda biz belə bir tərəfdaşlığı qura bilmişik. Ərazilərimizin 20 faizini işğal etmiş Ermənistan istisna olmaqla, Azərbaycan bütün qonşuları ilə - Xəzərin digər sahilində yerləşən Qazaxıstan və Türkmənistan daxil olmaqla, Gürcüstan, Türkiyə, İran və Rusiya ilə çox yaxşı münasibətlərə malikdir.
Regionumuzda olan hər bir ölkə ilə bizim xüsusi əməkdaşlıq formatımız var. Biz gənc müstəqil ölkəyik - cəmi 26 yaşımız var. Ancaq hesab edirəm ki, Azərbaycan, sözün əsl mənasında, müstəqil ölkə olmağa müvəffəq olmuşdur və bu, ona həqiqi müstəqil siyasət aparmağa imkan vermişdir. Bu siyasət milli maraqlarımıza əsaslanır və heç bir qonşu dövlətin maraqlarına zidd deyil.
Hesab edirəm ki, coğrafi baxımdan əsas qonşularından kiçik olan ölkə üçün düzgün balansı tapmaq və bu qonşuluqdan üstünlük kimi istifadə etmək çox vacibdir. Çünki böyük qonşular həm də böyük bazar deməkdir. Bizim üçün isə ən yaxşı bazar qonşu dövlətlərin bazarlarıdır.
Beləliklə, qarşılıqlı maraq, maraqların balanslaşdırılması və digərlərinin daxil işlərinə müdaxilə olunmaması, habelə regionda əməkdaşlıqla bağlı praqmatik yanaşmanın mövcudluğu ölkəmizin uğurlarının, daxili sabitliyin və yaxşı gələcək perspektivlərin səbəblərindəndir.
Aparıcı: Cənab Prezident, Azərbaycanın
iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi, həmçinin
neft və qazdan asılılığının
azaldılması səyləri haqqında
danışmağınızı istərdik. Çünki bu
gün qiymətlər qalxır, bu, həmin səylərə
təsir edəcəkmi?
Prezident İlham ƏLİYEV: İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi bizim əsas məqsədimizdir. Düşünürəm ki, biz bu istiqamətdə yaxşı uğurlar əldə etmişik. Neftin qiyməti kəskin aşağı düşən zaman mən Azərbaycanda bildirdim ki, bizim üçün postneft dövrü başladı və biz neft və qazı unutmalıyıq. Əlbəttə, biz hazırda icra etdiyimiz layihələri başa çatdırmalıyıq, ancaq əsas gəlir mənbələri kimi biz texnologiya, innovasiya, sənaye, sahibkarlıq və kənd təsərrüfatı sahələrini nəzərdən keçirməliyik. Biz ciddi islahatlar həyata keçirməyə başladıq və onlar artıq yaxşı nəticə verir. Ötən il iqtisadiyyatımızın qeyri-neft sektoru təqribən 3 faiz və qeyri-neft sənayemiz 4 faiz artmışdır. Bu səbəbdən qeyd etməliyəm ki, artıq şaxələndirmə prosesi başlayıb və bizim bu prosesi səngitmək niyyətimiz yoxdur.
Hazırda neftin qiyməti artmaqdadır, ancaq bu, sadəcə bizim ehtiyatlarımızı artıracaq. Biz xərclərimizin optimallaşdırılmasına nail olmuşuq. Ötən il neftin qiymətinin hələ də aşağı olmasına baxmayaraq, biz ehtiyatlarımıza daha 4,5 milyard dollar əlavə edə bilmişik. Bu isə o deməkdir ki, hətta neftin qiyməti aşağı olsa belə bizim üçün narahatlığa səbəb yoxdur. Builki büdcəmizdə neftin qiymətinin 45 dollar səviyyəsində olması nəzərdə tutulub və bundan artıq toplanan bütün vəsait Neft Fonduna yönləndiriləcəkdir.
Bununla yanaşı, biz anlamalıyıq ki, neft-qaz iqtisadiyyatımızın əsas hissəsi olmaqda davam edəcəkdir. Ancaq artıq bu gün qeyri-neft sektoru ümumi daxili məhsulun təqribən 70 faizini təşkil edir. Bizim hədəfimiz ixracımızı şaxələndirmək və ixracyönümlü qeyri-neft məhsullarının siyahısını genişləndirməkdir.
Enerji layihələrinə gəldikdə, onlar bizim üçün və region üçün əhəmiyyətlidir. Təşəbbüskarı olduğumuz layihələr regionun enerji xəritəsini dəyişmişdir. Gürcüstanın Supsa limanına qədər inşa etdiyimiz ilk kəmər Xəzər dənizini Qara dənizlə birləşdirdi. Daha sonra inşa etdiyimiz Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri Xəzər dənizini Aralıq dənizi ilə birləşdirdi. Bundan sonra həmin marşrut boyu biz qaz kəmərini də inşa etdik. Beləliklə, biz karbohidrogen ehtiyatlarımız üçün şaxələnmiş ixrac marşrutlarına malikik və geniş mənada tərəfdaşlarımızın, o cümlədən Avropada olan tərəfdaşlarımızın enerji təhlükəsizliyini təmin edirik. Avropa İttifaqının üzvü olan bəzi dövlətlərin neftə tələbatının böyük hissəsi Azərbaycan tərəfindən təmin edilir. İki-üç ildən - “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəmiz uğurla icra olunandan sonra onlar bizim təbii qaz ehtiyatlarımıza da çıxış əldə edəcəklər.
Eyni sözləri bizim nəqliyyat layihələrimiz haqqında da söyləyə bilərəm. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsi regionun nəqliyyat xəritəsini dəyişdirdi. Bu gün bu, Çindən Avropaya olan ən qısa marşrutdur - əvvəllər bu məsafə 30-35 gün ərzində qət olunurdusa, artıq bu gün iki həftə ərzində qət edilir. Beləliklə, bu nəqliyyat və enerji şaxələndirilməsinin yeni xəritəsidir və düşünürəm ki, açıq okeana çıxışı olmayan bir ölkə kimi Azərbaycan regional nəqliyyat dəhlizinə çevrilmişdir. Ancaq əlbəttə ki, hələ də görüləcək işlərimiz var.
Gələcək neft və qazdan ibarət deyil, onlar bir gün tükənəcəkdir. Gələcək innovasiya, texnologiya, yaxşı idarəçilik, şəffaflıq və sahibkarlığa dövlət dəstəyindən ibarət olacaqdır.
Aparıcı: Necə
düşünürsünüz, əhali bu
üstünlüklərdən bəhrələnməyə
hazırdırmı? Yəni, təhsil və ya digər vasitələrlə?
Prezident İlham ƏLİYEV: Sözsüz. Bir neçə il bundan öncə bizim əsas hədəflərimizdən biri yoxsulluq və işsizliyin azaldılması idi. Buna uğurla nail olundu. Yoxsulluq 5,4 faiz, işsizlik isə 5 faiz səviyyəsindədir. Son 15 il ərzində əhalimiz 1,5 milyon nəfər artmışdır və iş yerlərinin yaradılması bizim üçün daimi prosesdir. Ötən il biz 177 min daimi iş yeri yaratmışıq və bu, bizim siyasətimizi nümayiş etdirir. Neft-qaz sahəsi kifayət qədər iş yeri yaratmır və işsizliyin aşağı səviyyədə olması üçün biz təhsil, idarəçilik, kənd təsərrüfatı, turizm və xidmətlər sahəsinə diqqət yetirməliyik. Əhalimiz islahatlara hazırdır və islahatlar cəmiyyət tərəfindən müsbət qarşılanır. İslahatlar ağır olmamışdır. Çünki radikal islahatlar həyata keçirilərkən ilkin mərhələdə əhali bundan əziyyət çəkir. Biz dövlət yardımına ehtiyacı olanlara geniş sosial dəstək təklif etdik. Ona görə də bu proses olduqca əngəlsiz keçdi. Qarşıdan gələn illərdə biz iki il bundan öncə başladığımız dərin və geniş islahatlar siyasətini davam etdirməliyik.
Sual: Mənim
adım Endryu Uilsondur. Beynəlxalq Özəl
Sahibkarlıq Mərkəzinin icraçı direktoruyam.
Bilmək istərdim, region liderləri iqtisadiyyatın şaxələndirilməsində
kiçik sahibkarlığın rolunu nədə görür
və bunun təşviqi ilə bağlı hansı tədbirlər
görülür?
Prezident İlham
ƏLİYEV:
Azərbaycanda sahibkarlığın dəstəklənməsi
üçün xüsusi fond fəaliyyət göstərir.
Son on il ərzində həmin fond vasitəsilə
özəl sektora təqribən 2 milyard dollar həcmində vəsait
verilmişdir. Bu da olduqca sərfəli şərtlərlə,
aşağı faizli kreditlərin verilməsi yolu ilə həyata
keçirilmişdir. Burada özəl
sektora həm də müvafiq tövsiyələr verilir və
dövlət dəstəyi göstərilir. Biz regional inkişafa xüsusi diqqət
ayırırıq. Biz bu gün
regionların inkişafı ilə bağlı 3-cü
dövlət proqramını icra edirik ki, bu da kiçik
sahibkarlara bizneslə məşğul olmağa imkan
yaratmışdır. Şərait nədən
ibarətdir? İlk növbədə
infrastruktur. Biz 15 il ərzində 12
min kilometrdən artıq avtomobil yolları inşa etmişik və
buraya kənd yolları da daxildir. Bu, həm xidmətlərə
daha yaxşı çıxış əldə etməyə
və eyni zamanda, fermerlərə məhsullarını bazara
çıxarmağa imkan yaratmışdır.
Azərbaycanda
qazlaşdırmanın səviyyəsi 93 faizdir. Dağlıq ərazilərin
mövcudluğunu nəzərə alsaq, bu, olduqca yüksək
göstəricidir. Biz elektrik enerjisinin
idxalçısından ixracatçısına
çevrilmişik. Bizim bu sahədə artıq imkan və
mənbələrimiz var. Bununla yanaşı, hər il 100 min hektara yaxın əkin sahələri
dövlət tərəfindən suvarılır. Eyni zamanda, bizim fermerlər torpaq vergisindən
başqa digər vergilərdən azaddırlar. Onlar gübrənin qiymətinin 30 faizini və
yanacağın qiymətinin 50 faizini ödəyirlər.
Yəni, bu, biznes sahəsinə dövlət dəstəyidir
və həm də əhəmiyyətli dəstəkdir.
Yəni, Azərbaycanda fermerlər
üçün subsidiyalar və olduqca yaxşı investisiya
mühiti var. Biz son 15 il ərzində 230 milyard dollar həcmində
sərmayə cəlb etmişik və onun yarısı xarici,
digər yarısı isə daxili sərmayədir. Bütün bunlar özəl sektora inkişaf
üçün şərait yaratmışdır. Eyni zamanda, tədbirin əvvəlində qeyd etdiyim
kimi, qonşular ilə çox yaxşı münasibətlərimiz
onların bazarlarına çıxış təmin edir ki,
bu da bizim qeyri-neft məhsullarımız üçün əsas
bazarlardır.
Beləliklə, özəl
sektorun dəstəklənməsi siyasəti davam edəcəkdir. Kiçik
sahibkarlığın ümumi daxili məhsulumuzdakı
payı hələ də çox aşağıdır.
Gələcək illərdə bizim əsas hədəfimiz
onlar üçün əlavə imkanlar yaratmaqdır ki, onlar
yeni iş yerləri açsınlar və daha çox gəlir
əldə etsinlər.
Aparıcı:
Prezident Əliyev. Gəlin, siyasi fəallıq və
insan hüquqları ilə bağlı Avropa normasından
danışaq. Bir çoxları hesab edir ki, bu,
yalnız fərdlərin şəxsi inkişafına deyil,
ümumi iqtisadi inkişafa da təsir edir. Yəni,
bunlar bir-biri ilə əlaqəli məsələlərdir.
Azərbaycanda bu sahədə vəziyyət necədir?
Sizin ölkə mətbuat azadlığı ilə
bağlı tənqid olunur.
Prezident İlham
Əliyev: Hesab
edirəm ki, bu tənqidin əsası yoxdur. Məsələnin
mahiyyətinə baxdıqda məlum olur ki, Azərbaycanda
bütün fundamental azadlıqlar, o cümlədən mətbuat
azadlığı təmin edilir. Mətbuat
tamamilə azaddır. Azərbaycan əhalisinin
80 faizi internet istifadəçisidir. İnternetin
azad, senzuranın olmadığı və əhalinin mütləq
əksəriyyətinin internet istifadəçisi olduğu
halda mətbuat azadlığının məhdudlaşdırılması
haqqında danışmaq əsassızdır.
Aparıcı: O
zaman necə olur ki, Azərbaycan mətbuat azadlığına
görə dünyada 162-cı yerdədir?
Prezident İlham
Əliyev: Bunun
siyasi səbəbləri var. Bunun reallıqla heç bir əlaqəsi
yoxdur. Bir daha qeyd edirəm ki, Azərbaycanda
bütün fundamental azadlıqlar təmin olunur və dövlət
hər bir kəndə genişzolaqlı internetin çəkilməsi
ilə bağlı böyük proqram həyata
keçirmişdir. Bu təsnifat olduqca qərəzli
yanaşma üzərində qurulub. Hərdən
bu yanaşma bədxah olur. Bunlar Qərbdə
müəyyən siyasi mərkəzlərin fəaliyyətinin
məhsuludur.
Aparıcı:
Daha konkret ünvanlar açıqlaya bilərsinizmi, bu, haradan
qaynaqlanır?
Prezident İlham
Əliyev: Bu
haqda daha konkret danışmaq istəməzdim, bunun haradan
qaynaqlanması bəllidir. Ancaq bu nədən
belədir? Bunun isə sadə səbəbi
var - Azərbaycan müstəqil siyasət yürüdən
dövlətdir. Bu siyasət milli
maraqlarımıza söykənir. Biz
ölkəmiz üçün çətinlik doğura biləcək
heç bir riskli macəraya qoşulmuruq. Qeyd
etdiyim kimi, bizim üçün daxili risklər mövcud
deyil. Bizdə sabit siyasi və iqtisadi vəziyyət
var. Üzləşə biləcəyimiz bütün potensial
risklər xaricdən qaynaqlana bilər.
Azərbaycanı müəyyən
ölkələr əleyhinə kampaniyalara sürükləmək
cəhdləri olub. Biz hər zaman bitərəf
qalmışıq. Biz heç kəsə
qarşı oyun aparmırıq və heç bir riskli və
milli maraqlarımıza uyğun olmayan kampaniyanın tərkib
hissəsi deyilik. Yəni, hücumların
səbələrindən biri bəzilərinin Azərbaycanı
kiçik dövlət üçün artıq dərəcədə
müstəqil hesab etməsidir. Bəzi
QHT-lərin belə reytinqləri ölkəmizi gözdən
salmaq, nüfuzumuza xələl gətirmək və Azərbaycanı
qeyri-demokratik dövlət kimi təqdim etmək məqsədi
daşıyır. Bu isə qətiyyən
belə deyil.
Bu gün biz həm siyasi, həm
iqtisadi inkişafdan bəhs edirik. Bunlar
ayrılmazdır. Azərbaycan iqtisadiyyatı
rəqabətlilik qabiliyyətinə görə Dünya
İqtisadi Forumu tərəfindən 35-ci yerə layiq
görülürsə, bu, ölkədə azadlıqların
təmin olunmasının yaxşı göstəricisidir.
Davos Forumu bu yaxınlarda siyasətçilərə
inamla bağlı yeni bir hesabat yaymışdır və Azərbaycan
orada 20-ci yerdədir. İnkişaf etməkdə
olan dövlətlərdə hərtərəfli inkişafa
dair digər bir hesabatda Azərbaycan 3-cü yerdədir. Yəni,
bəzi QHT-lərin təqdim etməyə
çalışdıqları məlumatlar doğru
olsaydı, biz bu uğurlara nail ola bilməzdik.
Biz məsələnin mahiyyətinə və
real vəziyyətə baxmalı, Azərbaycanla bağlı
müəyyən gözləntiləri və siyasi motivləri
reallıqdan ayrı tutmalıyıq.
***
Qeyd edək ki, iclasda
Gürcüstanın Baş naziri Giorgi Kvirikaşvili,
Qazaxıstanın Baş nazirinin müavini Erbolat Dossayev və
Niderlandın VEON şirkətinin baş icraçı
direktoru Jan-İv Şarlye iştirak edirdilər.
Müzakirələr zamanı
qonşu ölkələrlə əlaqələrin
mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyi bildirildi, regional
layihələrin, o cümlədən keçən il açılışı olan
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun vacibliyi qeyd olundu. Uzunmüddətli investisiyaların
yatırılması üçün maliyyə siyasətinin
proqnozlaşdırılmasının, sabitliyin təmin edilməsinin
önəmi vurğulandı.
Azərbaycan.- 2018.- 24 yanvar.- S.1-2.