Son 15 il ərzində iqtisadi baxımdan dünyada Azərbaycan
qədər inkişaf edən ikinci ölkə olmayıb
İlham Əliyev yeni iqtisadi inkişaf modelinin
qurulduğunu bəyan etdi
Aprelin 30-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2019-cu ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclası keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, dövlətimizin başçısı iclasda giriş nitqi söylədi.
Prezident İlham Əliyevin giriş nitqi
-Bu ilin yanvar ayında 2018-ci ilin yekunlarını müzakirə edərkən mən əminlik ifadə etdim ki, 2019-cu il ölkəmiz üçün uğurlu il olacaq. Biz ötən il keçirilmiş prezident seçkilərindən sonra islahatların yeni mərhələsinə qədəm qoyduq. Prezident seçkiləri ərəfəsində islahatların anonsu verildi və islahatların məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilməsi üçün çox ciddi addımlar atılmışdır, hazırlıq işləri aparılmışdır. Bu ilin birinci rübündə əldə edilmiş sosial və iqtisadi nəticələr göstərir ki, biz düzgün yoldayıq, islahatlara alternativ yoxdur. Son illər ərzində müxtəlif mərhələlərdə islahatlar aparılıb və bu islahatlar nəticəsində ölkəmiz inkişaf edib. Son 15 il ərzində iqtisadi baxımdan dünyada Azərbaycan qədər inkişaf edən ikinci ölkə olmamışdır. Ölkəmizdə çox böyük infrastruktur layihələri icra edildi, insanların rifah halı yaxşılaşdı və respublikamızın gələcək inkişafı üçün möhkəm zəmin yaradılmışdır.
Bildiyiniz kimi, prezident seçkilərindən sonra imzaladığım ilk Fərman şəhid ailələrinin sosial müdafiəsi ilə bağlı idi. Çox ciddi Fərman idi və onun icra edilməsi nəticəsində 12 mindən çox şəhid ailəsi dövlət tərəfindən 11 min manat məbləğində vəsait alacaq. Artıq vəsaitin verilməsi prosesi başlamışdır. Əlbəttə ki, islahatların davam etdirilməsi üçün biz çox ciddi işləməliyik, daim inkişafda, axtarışda olmalıyıq. Dünya dəyişir, vəziyyət dəyişir, qarşımızda yeni çağırışlar dayanır. Ona görə biz daim irəliyə baxmalıyıq ki, ölkəmizi necə inkişaf etdirək və inkişafı dayanıqlı və uzunmüddətli edək.
İlin əvvəlindən Azərbaycan iqtisadiyyatında baş vermiş müsbət dəyişikliklər bizim potensialımızı gücləndirir, əhali tərəfindən yüksək qiymətləndirilir və bizə əlavə maliyyə resursu əldə etmək üçün şərait yaradır. Birinci rübdə büdcə daxilolmaları ciddi şəkildə - 200 milyon manatdan çox artıb. Bunun 150 milyon manatdan çox hissəsini vergi sahəsində, 50 milyon manatdan çox hissəni isə gömrük sahəsində əldə etmişik. Sevindirici hal ondan ibarətdir ki, vergi orqanları qeyri-neft sektorundan daha çox - 136 milyon manat vergilər toplaya bilmişlər. Bu, islahatların bariz nümunəsidir. Sahibkarlar da bilirlər ki, onlar dövlətin vergisini tam ödəməlidirlər. Şəffaflıq və yeni yanaşma nəticəsində biz birinci rübdə böyük məbləğdə əlavə vəsait əldə etdik. Əlbəttə, bu, imkan yaratdı ki, biz bu vəsaiti, ilk növbədə, sosial sahəyə yönəldə bildik.
Son illərdə həm sosial, həm infrastruktur sahələrində, insanların rifah halının yaxşılaşdırılması istiqamətində çox ciddi addımlar atılmışdır. Büdcə daxilolmalarının artımı əminəm ki, ilboyu müşahidə olunacaq. Çünki aparılan islahatlar və yeni yanaşma prinsipləri bunu deməyə əsas verir. Beləliklə, bizdə əlavə maliyyə resursu formalaşacaqdır.
İqtisadi və sosial sahədə aparılan siyasət rəqəmlərdə də özünü büruzə verir. Beləliklə, ilin birinci rübündə ümumi daxili məhsul 3 faiz artmışdır. Bu, son bir neçə il ərzində ən yüksək göstəricidir və əminəm ki, ilin sonuna qədər bu rəqəm daha da artacaq. Çünki görülən işlər bunu deməyə əsas verir. Sənaye istehsalı 4,4 faiz artmışdır. Bu da yaxşı göstəricidir. Amma bundan daha yaxşı göstərici odur ki, qeyri-neft sektorunda sənaye istehsalı 15,6 faiz artmışdır. Bax, gördüyümüz işlərin nəticəsi budur və sənaye istehsalının, xüsusilə qeyri-neft sektorunda sənaye istehsalının artırılması bizim siyasətimizin bariz nümunəsidir. Kənd təsərrüfatı 3,6 faiz, əhalinin gəlirləri isə 5,5 faiz artıb. İnflyasiya aşağı səviyyədədir - 2,1 faiz. Ölkə iqtisadiyyatına 2,8 milyard dollar sərmayə qoyulub. Bu sərmayənin 2 milyardı ölkəmizin qeyri-neft sektoruna yatırılıb. Biz burada da müsbət dinamikanı görürük. Çünki bizim əsas məqsədimiz, əsas vəzifəmiz qeyri-neft sektorunun inkişafıdır. Sərmayənin cəlb edilməsi əlbəttə ki, hər bir ölkə üçün çox önəmli məsələdir, o cümlədən bizim üçün. Əgər əvvəlki illərdə daha çox neft-qaz sektoruna sərmayə qoyuluşu təmin edilirdisə, hazırda biz bunu qeyri-neft sektorunda görürük və bu da aparılan işlərin nəticəsidir. Çünki Azərbaycanda biznes mühiti yaxşılaşır, sərmayə qoyuluşu üçün daha yaxşı şərait yaradılır, həm yerli, həm xarici sərmayələr dövlət tərəfindən lazımi səviyyədə qorunur. Beləliklə, biz xarici və daxili sərmayəni cəlb etməklə ölkəmizi inkişaf etdiririk. Əlbəttə ki, Azərbaycana sərmayə qoyuluşunun perspektivləri üçün apardığımız islahatlar başlıca rol oynayır. Bildiyiniz kimi, Dünya Bankı "Doing Business” hesabatında Azərbaycanı 25-ci yerə layiq görüb. Biz il ərzində 32 pillə irəliləmişik və ən islahatçı 10 ölkə sırasında yer almışıq. Əlbəttə, xarici investorlar, eyni zamanda, yerli sahibkarlar bunu görürlər, bilirlər və beləliklə, Azərbaycana sərmayə qoyuluşu prosesi əminəm ki, bundan sonra da təmin ediləcəkdir.
Beləliklə, əsas iqtisadi və sosial göstəricilər müsbətdir, dinamika təmin edilir. Əlavə gəlirlərimiz imkan verir ki, biz sosial məsələlərin həllində daha fəal olaq və daha böyük işlər görək. Bildiyiniz kimi, ilin əvvəlindən çox böyük həcmli sosial paket təqdim edildi, təsdiqləndi, müvafiq fərmanlar imzalandı. Bu prosesə hazırlığı biz keçən ildən başlamışdıq və prezident seçkilərindən sonra andiçmə mərasimində əslində, görüləcək işlərlə bağlı mənim tərəfimdən göstərişlər verildi, yeni yanaşmanın konturları müəyyən edildi. Əlavə maliyyə vəsaiti imkan verir ki, biz sosial sahəni daha da gücləndirək. Minimum əməkhaqqı və minimum pensiyalar təxminən 40 faiz, sosial müavinətlər orta hesabla 2 dəfə, məcburi köçkünlərə verilən müavinət 50 faiz artmışdır, tələbələrin təqaüdü, şəhid ailələrinə, Qarabağ müharibəsi əlillərinə verilən müavinətlər artmışdır. Nəyin hesabına, əlbəttə ki, islahatların hesabına. Ona görə ki, biz daha səmərəli işləyirik, şəffaflığı təmin edirik, biznes mühiti yaxşılaşır. Bu, bizə imkan verir ki, bu məsələləri həll edək.
Digər önəmli məsələ problemli kreditlərlə bağlı idi. Bu məsələ Azərbaycanda ən yüksək səviyyədə həll olundu. Bildiyiniz kimi, bir neçə il bundan əvvəl, neftin qiymətinin kəskin, təqribən 4 dəfə düşməsi nəticəsində neft ixrac edən ölkələr böyük çətinliklərlə üzləşmişlər. O ölkələrdə milli valyuta qiymətdən düşdü, o cümlədən Azərbaycanda. Bu, qaçılmaz hal idi. Ancaq biz qısa müddət ərzində vəziyyəti sabitləşdirə bildik. 2016-2017-ci illərdə iqtisadi və makroiqtisadi sabitliyin təmin edilməsi üçün addımlar atıldı. Baxmayaraq ki, o illərdə inflyasiya yüksək səviyyədə idi. Ancaq biz vəziyyəti sabitləşdirə bildik və beləliklə, inkişaf üçün zəmin yaratdıq. Təbii ki, bizim iqtisadi və maliyyə imkanlarımız artdıqca, ilk növbədə, vətəndaşları narahat edən bu məsələni həll etdik, özü də ən yüksək səviyyədə. Bir neçə ölkədə bu məsələ ilə bağlı müəyyən addımlar atılmışdır, müqayisə aparmaq istəmirəm. Ancaq deyə bilərəm ki, bu məsələ ən genişmiqyaslı və vətəndaşları təmin edəcək şəkildə, ədalətli şəkildə Azərbaycanda həll olunub. Nə üçün? Ona görə ki, bizim siyasətimizin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı dayanır. Biz Azərbaycan vətəndaşının rifahı üçün əlimizdən gələni edirik. Beləliklə, 100 minlərlə insanı narahat edən bu məsələ də uğurla həll olundu. Yəni, kompensasiyaların verilməsi prosesi başlamışdır və əminəm ki, qısa müddət ərzində başa çatacaqdır.
Digər məsələ vaxtilə tikilmiş, ancaq istismara qəbul edilməmiş evlərlə bağlı idi. Çoxmənzilli binalarda yaşayan vətəndaşlar əziyyət çəkirdilər, çünki o binalarla bağlı sənədləşmə işləri aparılmamışdır, müəyyən çatışmazlıqlar var idi. Ona görə bu məsələ ilə bağlı da Fərman imzalandı və indi komissiya işləyir. Artıq evlərin, mənzillərin sənədləşməsi prosesi başlamışdır. Mən bu yaxınlarda göstəriş vermişdim ki, bu işlər daha da sürətlə getsin və o qüsurlar tezliklə aradan qaldırılsın, bu məsələ də öz həllini tapsın.
Beləliklə, görülən bu işlər nəticəsində üç milyon insan imzalanmış fərmanlardan bu və ya digər formada faydalanıb, vətəndaşların maddi vəziyyəti yaxşılaşıb, onları narahat edən problemlər öz həllini tapıb. Gələcəkdə biz bu istiqamətdə addımlarımızı atacağıq. Əminəm ki, qarşıda duran bütün vəzifələr uğurla icra ediləcək. Tam əminlik var. Ölkə uğurla inkişaf edir. Ölkəmizdə sabitlik təmin olunur. Sabitliyin təminatçısı Azərbaycan xalqıdır. Siyasətimizə göstərilən dəstək bizi gücləndirir. Əlbəttə ki, biz daha inamla irəliyə, nikbinliklə gələcəyə baxırıq. Çünki ölkə qarşısında duran bütün vəzifələr icra edilir.
Bu ilin yanvar ayında regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dördüncü Dövlət Proqramı qəbul edilmişdir. Bu da çox önəmli hadisədir. Üçüncü proqram uğurla və artıqlaması ilə icra edilmişdir. Üç proqramın icrası nəticəsində ölkəmizdə bir çox önəmli məsələlər öz həllini tapıb, o cümlədən sosial infrastruktur sahəsində. 3200-dən çox məktəb tikilib və təmir edilib. Bizdə məktəb fondu təqribən 5000-ə yaxındır. Onların böyük hissəsi yenidən qurulub və bu proses davam etdirilir. 640-dan çox tibb müəssisəsi tikilib və yenidən qurulub. Demək olar ki, indi bizim bütün şəhərlərimizdə, - bir neçə şəhəri istisna etmək şərtilə, orada da yaxın zamanlarda bu işlər görüləcək, - ən müasir avadanlıqlarla təchiz edilmiş xəstəxanalar var. Bakı şəhərində səhiyyə sahəsində çox böyük işlər görülüb, yeni xəstəxanalar, tibb müəssisələri yaradılıb.
İnfrastruktur layihələri ilə bağlı, görün, nə qədər böyük işlər görülüb. Bu gün qazlaşdırmanın səviyyəsinə görə Azərbaycan dünyada lider ölkələrdəndir, qazlaşdırmanın səviyyəsi 95 faizə çatıb. Biz ən ucqar dağ kəndlərinə qaz xətləri çəkdik. Halbuki bu, iqtisadi cəhətdən səmərəsizdir. Biz Azərbaycanda qazın mövcud olan aşağı tarifi ilə o xərcləri heç vaxt qarşılaya bilmərik. Onu da bildirməliyəm ki, Azərbaycanda təbii qazın tarifləri dünya miqyasında ən aşağı səviyyələrdən biridir, bəzi qonşu ölkələrdən iki-üç dəfə aşağıdır. Qazın olmaması insanları narahat edən məsələ idi. İndi bizim təqribən 3-4 faiz yaşayış məntəqələrimiz var ki, orada qaz yoxdur. Biz o işləri də görəcəyik.
Elektrik enerjisi ilə bağlı qoyulan investisiyalar bizə nəinki özümüzü təmin etməyə, ixrac da etməyə imkan verdi. Vaxt var idi ölkəmizi qaranlıq bürümüşdü. Vaxt var idi gecə saat 12-də televizor da söndürülürdü ki, elektrik enerjisinə sərfiyyat azalsın. Biz xaricdən elektrik enerjisini alırdıq və özümüzü güc-bəla ilə təmin edirdik. İndi biz xaricə elektrik enerjisi ixrac edirik. Ölkə daxilində bütün bu işlər görülüb. Yolların çəkilişi - 15 min kilometr avtomobil yolu salınıb. İndi hər il bütün bölgələrdə, bütün rayonlarda, o cümlədən Bakı şəhərində, Bakı qəsəbələrində bu işlər gedir. Bu, həm insanlara rahatlıq verir, həm biznes, həm də fermerlər üçün çox əhəmiyyətlidir. Bunun hər cəhətdən böyük faydası var. Mən bu gün Regional İnkişaf Proqramının ancaq bir hissəsini qeyd edirəm. Bu, doğrudan da böyük bir dönüş, böyük bir irəliləyiş oldu.
Dördüncü proqramın qəbul edilməsi önəmli hadisədir. Dördüncü proqram beş il ərzində icra ediləcək. Bu gün hələ də görə bilmədiyimiz işləri biz növbəti illər ərzində görəcəyik ki, ölkəmiz daha da inamla, uğurla inkişaf etsin.
Bu il iri sənaye müəssisələrinin açılışı olmuşdur. İki böyük zavodun – karbamid və yüksək sıxlıqlı polietilen zavodlarının açılışı bizim sənaye potensialımızı böyük dərəcədə gücləndirir. Bu zavodlarda yüzlərlə yeni iş yeri yaradılıb. Orada işləyən vətəndaşlar təlim keçiblər. Onlar bir neçə ölkədə təlim kurslarında olmuşlar. Orada işləyənlərin əksəriyyəti gənc mütəxəssislərdir. Bu, həm yeni texnologiyalardır, həm qeyri-neft sektorunun inkişafıdır, ixrac potensialımızın artırılmasıdır. Bu, bir daha onu göstərir ki, Azərbaycan sənaye istehsalı sahəsində böyük işlər görməyə qadirdir. Əlbəttə ki, sənaye istehsalı növbəti illərdə bizim üçün prioritet məsələlərdən biri olacaq. Əminəm ki, həm yerli, həm də xarici sahibkarlar bu işlərə diqqət göstərəcəklər.
İndi xaricdən investisiya, sərmayə qoymaq istəyənlərin sayı çoxalır. Xarici sahibkarlar müraciət edirlər. Mənim bu yaxınlarda Çin Xalq Respublikasına etdiyim səfər çərçivəsində görüşdüyüm iri şirkətlərin rəhbərlərinin fikri də çox müsbətdir. Onlar da Azərbaycana sərmayə qoymaq üçün indi işlər aparırlar və böyük maraq göstərirlər.
Biz bu ilin əvvəlindən ölkəmizdə bir neçə mötəbər beynəlxalq tədbir keçirmişik. Onların arasında VII Bakı Qlobal Forumunu qeyd etmək istəyirəm. Bu, dünya miqyasında bu gün ən mötəbər forumlardan biridir. Bu forumda 50 ölkəni təmsil edən 500-dən çox qonaq iştirak etmişdir. Onların arasında 50-yə yaxın fəaliyyətdə olan və sabiq dövlət və hökumət başçısı olmuşdur. Forum həm intellektual potensialına, həm də müzakirə olunan məsələlərə görə doğrudan da dünya miqyasında seçilən tədbirlərdən biridir.
Bakıda bizim təşəbbüsümüzlə OPEC+ görüşü keçirilmişdir. Bildiyiniz kimi, Azərbaycan nəinki bu təşəbbüsün iştirakçısıdır, hətta bu təşəbbüsün, - əgər belə demək mümkündürsə, - müəlliflərindən biridir. Çünki OPEC-in baş katibinin Bakıda olan zaman açıqlaması bunu göstərir. Mən bunu özüm heç vaxt demirdim. Ancaq o, bunu rəsmi qaydada bildirdi ki, hələ 2016-cı ildə Davos Ümumdünya İqtisadi Forumunda çıxış edərkən, paneldə suala cavab verərkən demişdim ki, neftin qiymətinin tənzimlənməsi üçün ən məqbul variant OPEC və iri qeyri-OPEC ölkələrinin birgə fəaliyyətidir. Onlar razılığa gəlməlidirlər ki, neftin qiyməti sabit qalsın. Hasilat aşağı düşməlidir və hər kəs buna əməl etməlidir. Ancaq o halda neftin qiyməti qalxa bilər. Əgər o vaxt neftin qiyməti təqribən 30 dollar ətrafında idisə, bu gün bu, 70 dollar ətrafındadır.
Yəni, burada da Azərbaycan öz töhfəsini verir. Bizim dəvətimizlə OPEC və qeyri-OPEC ölkələrinin görüşü Bakıda keçirilmişdir. Adətən bu görüş OPEC-in mənzil-qərargahında keçirilir, bəzi hallarda başqa ölkələrdə, o cümlədən Bakıda.
Bu il Cənub Qaz Dəhlizinin Məşvərət Şurası ənənəvi olaraq Azərbaycanda keçirildi. Bu görüşün də çox böyük mənası var. Çünki hər il keçirilən bu tədbir həm imkan verir ki, biz görülmüş işlərə nəzər salaq və ən önəmlisi, görüləcək işlər haqqında fikir mübadiləsi aparaq, birgə fəaliyyət planı tərtib edək. Beləliklə, il ərzində biz elə bil ki, özümüz üçün bir iş planı tərtib edirik.
Digər önəmli tədbirlər
keçirilmişdir. Bir sözlə, Azərbaycan ilin əvvəlindən
bütün sahələrdə uğurla inkişaf edir. Sosial
məsələlər arasında, əlbəttə ki, məcburi
köçkünlərin problemləri daim diqqət mərkəzindədir.
Bu il artıq 810 məcburi köçkün ailəsi yeni
müasir qəsəbəyə köçürülür. Bu proses davam etdiriləcək.
Bu, bizim ən prioritet məsələlərimizdən
biridir. Bu məsələyə biz daim diqqət
göstəririk.
O ki qaldı, Ermənistan-Azərbaycan
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə,
bizim mövqeyimizdə heç bir dəyişiklik yoxdur. Prinsipial mövqeyimiz ondan ibarətdir ki, bu məsələ
ölkəmizin ərazi bütövlüyü çərçivəsində,
beynəlxalq təşkilatların qəbul etdikləri qərar
və qətnamələr əsasında, Helsinki Yekun
Aktına, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə
uyğun həll olunmalıdır. Başqa
yanaşma yoxdur. Azərbaycanın ərazi
bütövlüyü heç vaxt danışıqlar
mövzusu olmayıb və olmayacaq. Onu da
bildirməliyəm ki, danışıqlar formatı dəyişməz
olaraq qalır. Baxmayaraq ki, bəzi cəhdlər
olub, ancaq bizim fəaliyyətimiz nəticəsində bu cəhdlərin
qarşısı alınıb. Həmçinin
Minsk qrupunun həmsədrləri tərəfindən martın
9-da verilmiş açıqlama ünvanlıdır, birmənalıdır
və bir daha onu göstərir ki, münaqişənin iki tərəfi
var. Ona görə hesab edirəm ki, bu mövzu artıq öz
həllini tapıb. Biz bundan sonra da öz
prinsipial mövqeyimizdə qalacağıq, ölkəmizi,
ordumuzu gücləndirəcəyik. Bu ilin əvvəlindən
bu istiqamətdə də böyük işlər
görülüb və görüləcək.
***
Prezidentin iqtisadi siyasət və sənaye
məsələləri üzrə köməkçisi Natiq ƏMİROV
çıxış edərək dedi:
-Möhtərəm cənab Prezident.
Hörmətli iclas
iştirakçıları.
Əsası
xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən
qoyulmuş iqtisadi inkişaf strategiyası 2003-cü ildən
etibarən, möhtərəm cənab Prezident, Sizin tərəfinizdən
uğurla inkişaf etdirilərək çox böyük
nailiyyətlərə imza atılmışdır. Tərəfinizdən
hazırlanaraq uğurla həyata keçirilən iqtisadi islahatlar,
regionların sosial-iqtisadi inkişaf proqramları və digər
cəsarətli addımlar Azərbaycanda nəhəng
infrastruktur layihələrinin reallaşmasına,
iqtisadiyyatın bütün sahələrinə investisiya
qoyuluşlarının əhəmiyyətli dərəcədə
artırılmasına gətirib çıxarmış, gələcəkdə
turizmin, kənd təsərrüfatının və qeyri-neft
sektorunun digər sahələrinin inkişafını təmin
edəcək möhkəm təməl bərqərar
olunmuşdur.
Möhtərəm cənab
Prezident, 2014-2015-ci illərdə dünya bazarlarında neftin
qiymətinin 4 dəfəyə qədər aşağı
düşməsi ilə yaranan dünya iqtisadi böhranı və
bu böhrandan ölkəmizin qısa müddətdə
çıxaraq iqtisadi artımı yenidən təmin etməsi
məhz qurduğunuz o möhkəm təməl sayəsində
mümkün olmuşdur. Bu da bir həqiqətdir ki, regionların
sosial-iqtisadi inkişaf proqramlarının və
çoxsaylı infrastruktur layihələrinin uğurlu
icrası olmasaydı, biz bu gün turizmin inkişafından
danışa bilməzdik. Vaxtında həyata
keçirilmiş nəhəng meliorasiya layihələri
olmasaydı, bu gün kənd təsərrüfatının
uğurlu inkişafı mümkün olmazdı.
Möhtərəm cənab Prezident,
çıxışlarınızın birində qeyd etdiyiniz
kimi, 2014-2015-ci illərdə baş verən dünya iqtisadi
böhranına görə Siz qeyri-neft sektorunun
inkişafının dayanıqlılığını təmin
etmək və iqtisadiyyatın neft sektorundan
asılılığını minimuma endirmək
üçün nəzərdə tutduğunuz tədbirlərin
müddətlərini təxminən on il
qabağa çəkməli oldunuz. Lakin həmin
dövrə qədər Sizin rəhbərliyinizlə həyata
keçirilmiş layihələr bu mürəkkəb vəziyyəti,
vətəndaşların sosial rifahını pozmadan və nəzərdə
tutulmuş bütün sosial proqramları icra etməklə
çətinliyi imkana çevirmək kimi bir bacarığa
da imza atmağınıza şərait yaratmışdır.
Sizin tapşırığınıza əsasən
başlanılan layihələr də daxil olmaqla, həyata
keçirməyi nəzərdə tutduğunuz yeni proqramlar,
qeyri-neft sektorunda sənayenin, kənd təsərrüfatının
və digər sahələrin inkişafını təmin edəcək
dövlət proqramları vahid bir sənəddə - milli
iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə
Strateji Yol xəritələrində birləşdirilərək
2016-cı ilin dekabr ayında tərəfinizdən müvafiq Fərmanla
təsdiq edilmişdir. Bu Yol xəritələrinin əsas
icrası 2017-2020-ci illər olmaqla, dörd ili
əhatə edir və keçən iki il müddətində
nəzərdə tutulan tədbirlərin ən azı 50
faizinin icrası nəzərdə tutulmuşdur. Müvafiq Sərəncamınızla
İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi
tərəfindən həyata keçirilən monitorinqin nəticələrinə
əsasən, Strateji Yol xəritələrinin ümumi
icrası nəzərdə tutulan 50 faizə qarşı 52
faiz təşkil etmişdir ki, bu da icra qrafikini qabaqlamaqla
icranın sürətləndirilməsi anlamına gəlir.
Ayrı-ayrı sahələr üzrə icra faizlərinin
müxtəlif olmasına baxmayaraq, bütövlükdə nəzərdə
tutulan 50 faizlik icra həyata keçmiş və 52 faizlik icra
ilə biz bu məqama gəlib çıxmışıq.
Ayrı-ayrı qurumların performansına nəzər
yetirdikdə isə bütövlükdə bütün
qurumlar 50 faiz üçün nəzərdə tutulan həddə
gəlib çatmış, lakin Biznes Mühiti və Beynəlxalq
Reytinq üzrə Komissiya, İcbari Tibbi Sığorta üzrə
Dövlət Agentliyi, Vergilər Nazirliyi, Vətəndaşlara
Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət
Agentliyi Strateji Yol xəritələrində onlar
üçün müəyyən edilmiş tədbirlərin
icrasını demək olar ki, tam şəkildə həyata
keçirmişdir.
Möhtərəm cənab Prezident,
Strateji Yol xəritələrinin əsas tədbirlərinin təqribən
40 faizi İqtisadiyyat Nazirliyi və Kənd Təsərrüfatı
Nazirliyinin payına düşür ki, bu məsələlərə
sistemli yanaşılması, çoxsaylı komissiyaların, əlaqələndirici
qrupların monitorinq qurumları ilə birgə fəaliyyəti
həm hər iki nazirliyin, həm də digər qurumların
birgə fəaliyyəti ilə Strateji Yol xəritələrində
bu uğura imza atmağa imkan vermişdir. Mən
burada xüsusilə Azərbaycan Respublikasının Birinci
vitse-prezidenti hörmətli Mehriban xanımın xidmətini
qeyd etmək istərdim. Çünki
qurumların əlaqələndirilməsi, müxtəlif
fikirlərin bir araya gətirilməsi, vahid mövqedən
çıxış edərək islahat proqramlarının həyata
keçirilməsi istiqamətində Mehriban xanımın əhəmiyyətli
dəstəyi xüsusi qeyd olunmalıdır. Strateji Yol xəritələrində
tapşırığınıza əsasən müəyyən
edilmiş tədbirlərin bizə nə verdiyinə baxsaq, ilk
növbədə, makroiqtisadi sistemdə pul bazası hədəf
götürülməklə makroiqtisadi sabitliyə nail olundu,
manatın məzənnəsi sabitləşdirildi, inflyasiya
optimal həddə endirildi, strateji valyuta ehtiyatları əhəmiyyətli
dərəcədə artdı. Dövlət
Neft Fondunun vəsaitlərindən istifadəyə dair büdcə
qaydaları, beynəlxalq aləmdə "qızıl qayda”
adlandırılan qaydalar təsdiq edildi. Borc
strategiyası, ortamüddətli xərclər çərçivəsi
qəbul edildi, fiskal dayanıqlılığın gücləndirilməsi
təmin olundu, bank sektorunda əhəmiyyətli islahatlar həyata
keçirildi.
Sizin
tapşırığınıza əsasən biznes
mühitinin daha da yaxşılaşdırılması və
sahibkarlar üçün əlverişli biznes mühiti
qurulması sahəsində çox ciddi addımlar
atılmışdır. Prezident yanında Apellyasiya Şurası
yaradıldı, Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı
Agentliyi təsis olundu, sahibkarların dünya iqtisadi məkanına
inteqrasiyasını təmin etmək məqsədilə
"Enterprise Azerbaijan” portalı, "Azexport.az”, rəqəmsal
ticarət qovşağı platformaları yaradıldı. İnvestorların maraqlarının qorunması,
elektron məhkəmə, biznesə başlama, tikinti icazələri,
elektrik şəbəkələrinə qoşulma, maliyyə
mənbələrinə çıxış və əmlakın
qeydiyyatı, müflisləşmə sahəsində əhəmiyyətli
islahat tədbirləri həyata keçirilmişdir. Gömrükdə "yaşıl dəhliz” sistemi,
hərtərəfli vergi islahatları, sənaye parkları, sənaye
məhəllələri, aqroparklar və texnoparkların fəaliyyət
dairəsi genişləndirilməklə sahibkarlara əhəmiyyətli
vergi, gömrük və digər güzəştlərin
verilməsi təmin edilmişdir. İlk dəfə
olaraq dövlət satınalmalarının vahid internet
portalı hazırlanmış və bu ildən istifadəyə
verilmişdir.
Cənab Prezident, bu dövr ərzində
Sizin təşəbbüsünüzlə başlanılan və
liderliyinizlə həyata keçirilən meqalayihələr –
Cənub Qaz Dəhlizi, Bakı-Tbilisi-Qars, Astara (Azərbaycan)-Astara
(İran), SOCAR Polymer, SOCAR Karbamid kimi nəhəng layihələr
məhz bu dövrdə sona çatdırılmış və
fəaliyyətə başlamaqla Azərbaycan iqtisadiyyatına
öz töhfəsini verməyə davam etmişdir. İcbari
tibbi sığorta sistemi pilot variantda tətbiq edilmiş,
uğurlu nəticələr əsas götürülərək
Sizin tərəfinizdən imzalanan müvafiq qanunlarla 2020-ci ildən
bütün ölkədə tətbiqi nəzərdə
tutulmuşdur. İşsizlikdən
Sığorta Fondu yaradılmış, məşğulluq
strategiyası qəbul edilmiş, ünvanlı sosial
yardımın əhatə dairəsi genişləndirilmiş
və özünüməşğulluq proqramlarının
icrasına başlanılmışdır.
Bu ildən başlayaraq, Sizin də
qeyd etdiyiniz kimi, şəhid ailələrinə birdəfəlik
ödəmə verilmiş, minimum əməkhaqqı, minimum
pensiya, tələbələrin təqaüdləri əhəmiyyətli
dərəcədə artırılmış,
qaçqınlar və məcburi köçkünlər də
daxil olmaqla, bütün növ müavinətlər 100 faiz həcmində
artırılmışdır. Təbii ki, bu
göstəricilər iqtisadi göstəricilərdə də
öz əksini tapmaya bilməzdi. İllik inflyasiya
göstəricisi 2016-cı ildəki 12,4
faizdən 2018-ci ildə 2,3 faizə qədər enmiş,
strateji valyuta ehtiyatları 2016-cı ildəki 37,9 milyard
dollardan 2019-cu ildə 46,7 milyard dollara qalxmışdır.
Büdcə xərcləri 2016-cı ildəki 17 milyard 800
milyon manatdan 2019-cu ildə 25 milyard 200 milyon manata qədər
artmışdır. İlk dəfə olaraq qeyri-neft sektoru
üzrə mal və xidmətlərin ixracında əhəmiyyətli
irəliləyişlərə nail olunmuşdur. Bu sahədə, cənab Prezident, Sizin
apardığınız islahatlar, bilavasitə rəhbərliyinizlə
həyata keçirilən iqtisadi canlanma təkcə qeyri-neft
məhsullarının ixracında bir milyard dollarlıq
artımla nəticələnmişdir. Nominal
ümumi daxili məhsulun göstəricisi isə 2015-ci ildəki
54 milyard manatdan 2018-ci ildə demək olar ki, 80 milyard manatadək
artmışdır. Təbii ki, cənab Prezident,
bütün bu nailiyyətlər, Sizin həyata
keçirdiyiniz, nəzərdə tutduğunuz və Azərbaycan
xalqının rifahına yönəldilən bu islahatlar beynəlxalq
maliyyə qurumları tərəfindən də çox diqqətlə
izlənilir, təhlil olunur. Dünya
Bankının "Doing Business” hesabatında da Azərbaycan
Respublikası 2016-cı ildəki 63-cü yerdən 2019-cu ildə
25-ci yerə yüksəlməyə nail olmuşdur.
Qeyd etdiyim kimi, 2020-ci ilin sonuna qədər
Strateji Yol xəritələrinin icrası üçün cəmi
20 ay qalıb və bu 20 ay ərzində, möhtərəm cənab
Prezident, Sizin dövlət və hökumət qurumları
qarşısında çox mühüm tələbləriniz,
tapşırıqlarınız durur. Bu müddət
ərzində biznes mühiti və rəqabət məcəlləsinin
qəbulu ən əhəmiyyətli məsələlərdəndir.
Sizin tapşırığınıza əsasən bu iki il ərzində rəqabət məcəlləsinin
qəbulu prosesi başa çatmalıdır. Ortamüddətli
xərclər çərçivəsinə keçid təmin
edilməli, korporativ idarəetmə standartları təsdiq
olunmalı, özəl investisiyaların cəlbi
artırılmalıdır. Maliyyə dərinliyinin
60 faizə qədər çatdırılması, aqrar
sığortanın inkişafı, elektron kənd təsərrüfatı
informasiya sisteminin ölkə üzrə tam tətbiqi nəzərdə
tutulur. Neft maşınqayırması sahəsində
ənənəvi istehsal sahələri bərpa olunmalı,
birbaşa xarici investisiyaların cəlbi üçün tədbirlər
görülməlidir. Kiçik və orta
sahibkarların ümumi daxili məhsulda payının 15 faizə,
qeyri-neft ixracında isə 10 faizə çatması
üçün əhəmiyyətli islahat tədbirləri həyata
keçirilməlidir. Lisenziya və icazələr
portalının tam fəaliyyəti təmin olunmalı,
açıq səma sazişləri, yeni xarici
aşağı büdcəli hava nəqliyyatı şirkətlərinin
cəlbi istiqamətində tədbirlər görülməlidir.
Təhsil sahəsində, xüsusilə peşə
təhsili sahəsində islahatlar davam etdirilməlidir.
Sizin
tapşırığınıza əsasən, elektrik enerjisi
sisteminin modernləşdirilməsi, kommunal xidmətlər
sektorunda səmərəliliyin yüksəldilməsi istiqamətində
müvafiq qurumlar tərəfindən tədbirlər
hazırlanaraq həyata keçirilir. Dövlət
satınalmalarının vahid internet portalının
bütün dövlət satınalmaları üzrə yeganə
satınalma platformasına çevrilməsi ölkədə
rəqabət mühitinin formalaşması istiqamətində
atılacaq ən mühüm addımlardan biridir. Uzunmüddətli hədəfləri nəzərə
aldıqda 2020-ci ildən sonrakı dövr üçün təbii
ki, Azərbaycan Respublikasının strateji inkişaf
proqramları hazırlanmalı və təsdiq edilməlidir.
Məqsədəmüvafiq hesab etdiyiniz təqdirdə qlobal,
regional və yerli trendlər, çağırışlar,
risklər və təhdidlər nəzərə alınmaqla,
uzunmüddətli baxışlar yenidən dəqiqləşdirilib,
yeni strateji proqram çərçivəsində
hazırlanaraq Sizin ali diqqətinizə təqdim
edilə bilər.
Möhtərəm cənab Prezident,
yuxarıda sadalanan bütün hədəflərə nail
olmaq üçün təkcə hökumətin və
dövlət qurumlarının deyil, bütün cəmiyyətin
iştirakı vacibdir. Sizin dediyiniz kimi, bu
günlərdə Çin Xalq Respublikasına etdiyiniz
çox uğurlu səfər bir daha təsdiqlədi ki,
dünya liderləri, böyük dövlətlər tərəfindən
Azərbaycanın liderinə, eyni zamanda, onun həyata
keçirdiyi siyasətə çox böyük diqqət
göstərilir. Sizin həyata
keçirdiyiniz islahatlar, Sizin həyata keçirdiyiniz siyasət
Azərbaycanı bütün bölgədə təhlükəsizlik
adası halına gətirməklə gələcək
inkişafın qarantı qismində çıxış
edir. Ölkədə və xaricdə yaşamasından
asılı olmayaraq, hər bir azərbaycanlı, cənab
Prezident, Sizin tərəfinizdən başladılan və uzun
illər həyata keçirilən bu islahat proqramlarına dəstək
olmalı, cənab Prezidentin və onun siyasəti ətrafında
sıx birləşməli, xalqımızın gələcək
inkişafı yolunda öz töhfəsini verməlidir.
Diqqətinizə görə
minnətdaram.
***
Kənd təsərrüfatı
naziri İnam KƏRİMOV
çıxış edərək dedi:
-Möhtərəm cənab Prezident.
Ölkədə ərzaq təhlükəsizliyinin
təmin olunması, bu məqsədlə torpaq və su
resurslarından daha səmərəli istifadə edilməsi,
yüksək məhsuldarlığın əldə
olunması Zati-aliləriniz tərəfindən
qarşımıza qoyulmuş əsas vəzifələrdir. Son illərdə
Sizin rəhbərliyinizlə keçirilən davamlı və
sistemli islahatlar nəticəsində aqrar məhsulların
daxili bazar təminatı və ixrac həcmi artıb, kənd
yerlərində məşğulluq və gəlir əldə
etmək imkanları xeyli genişlənib.
2018-ci ildə kənd təsərrüfatı
məhsullarının ümumi istehsal həcmi əvvəlki
illə müqayisədə 4,6 faiz, o
cümlədən bitkiçilik məhsullarının
istehsalı 6,8 faiz artıb. Heyvandarlıq məhsullarının
istehsalında artım 2,7 faiz təşkil
edib. Keçən il 1,5 milyon tondan
çox tərəvəz, 1 milyon tondan çox meyvə və
giləmeyvə istehsal olunub. Bu isə müstəqillik
dövründə qazanılmış ən yüksək nəticədir.
Həmçinin meyvə-tərəvəz məhsullarının
ixracı 11,1 faiz artaraq 530 milyon ABŞ
dolları olub.
Aqrar sahədə müsbət
inkişaf dinamikası cari ildə də davam edir. Birinci rübdə əvvəlki
ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ümumi
istehsal həcmi 3,6 faiz, o cümlədən
bitkiçilik 24,7 və heyvandarlıq 2,8 faiz artıb. 32 faiz
çox tərəvəz istehsal olunub, meyvə-tərəvəz
ixracının həcmi 28,2 faiz artıb.
Aqrar sahədə
inkişafın davamlılığını təmin etmək
üçün, müəyyən etdiyiniz strateji kursa
uyğun olaraq, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi öz
fəaliyyətini düzgün idarəçilik,
innovasiyaların tətbiqi və fermerlərə
yaxınlıq prinsiplərinə əsasən qurmuşdur. Fermerlərə
xidmətlərin əlçatanlığını və
keyfiyyətini artırmaq məqsədilə nazirliyin rayon idarələrinin
əsasında Dövlət Aqrar İnkişaf mərkəzləri
yaradılıb. Bununla da keçmiş kənd
təsərrüfatı idarələri inzibati strukturdan xidmət
qurumlarına çevriliblər. Mərkəzlərdə
"vahid pəncərə” prinsipinə uyğun olaraq, fermerlərə
70-ə yaxın xidmət göstərilir.
Nazirliyin nəzdində fəaliyyət
göstərən 4 qurumun bazasında Aqrar Xidmətlər
Agentliyi yaradılıb. Agentlik baytarlıq, fitosanitar, toxum müfəttişliyi
və texniki nəzarət xidmətləri üzrə
çevik və səmərəli idarəetməni təmin
edəcək.
Lizinq fəaliyyəti ilə
bağlı həyata keçirilən islahat nəticəsində
bazarda azad və ədalətli rəqabət mühiti formalaşıb. Belə ki,
texnika və damazlıq heyvan alışına tətbiq edilən
güzəştlər bütün təchizatçı
şirkətlərə şamil olunub və "Aqrolizinq” ASC
artıq bu bazarın iştirakçısı deyil. Bu isə həm texnikanın, həm də
damazlıq heyvanların satış qiymətinin əsaslı
ucuzlaşmasına səbəb olub.
Fermerlərə subsidiyaların və
güzəştli kreditlərin verilməsində şəffaflığı
və çevikliyi təmin etmək məqsədilə ötən
il Aqrar İnkişaf və Kredit Agentliyi
yaradılıb.
Fermerlərin qayğı və
problemlərini daha yaxından dinləmək üçün
bütün rayonlarda və nazirliyin aparatında Fermerlər
Şuraları yaradılıb, Aqrar Könüllülər Hərəkatı
formalaşdırılıb. Nazirliyin dəstəyi
ilə son 6 ay ərzində 11 fermer assosiasiyası
yaradılıb.
Möhtərəm cənab
Prezident, fermerlərə dövlət dəstəyinin təkmilləşdirilməsi
üçün tapşırığınıza əsasən
subsidiyaların verilməsinin yeni qaydalarının layihəsi
hazırlanıb. Bu gün fermerlərimizi
qayğılandıran digər məsələlərdən
biri və yüksək diqqətinizə ünvanladıqları
çoxsaylı xahişləri, həmçinin kiçikhəcmli
kreditlərə çıxışın
asanlaşdırılması və təbii hadisələrə
qarşı aqrar sığortanın tətbiq edilməsidir.
Aqrar sahənin üzləşdiyi digər
çağırışlar kiçik parsellərə
bölünmüş torpaqların sistemləşdirilməsi,
şorlaşmış, şorakətləşmiş və əkinə
yararsız torpaqların yararlı hala salınması,
müasir suvarmanın və təsərrüfatlararası
yolların düzgün qurulmasıdır.
Ötən il
nazirliyin prioritet vəzifələrindən birini Elektron Kənd
Təsərrüfatı Sisteminin yaradılması təşkil
edib. Sistemin istifadəyə verilməsi dövlət
xidmətlərini fermerlər üçün daha əlçatan
edəcək, subsidiyaların verilməsində şəffaflığı
və çevikliyi təmin edəcək. Növbəti
ildən subsidiyalar məhz bu sistem vasitəsilə veriləcək.
Elektron sistem fermerlərə öz əkinlərini
bazarın tələbinə uyğun düzgün
planlaşdırmağa kömək edəcək, həmçinin
bazarda məhsullar üzrə tələb-təklifin
düzgün proqnozlaşdırılmasını
asanlaşdıracaq. Bu günə qədər
100 mindən çox fermer sistemdə qeydiyyatdan keçib.
Kənd təsərrüfatında
innovasiyaların tətbiqi, mütərəqqi həllər və
texnologiyalardan daha geniş istifadənin təmin olunması da əsas
vəzifələrimizdəndir. Bu məqsədlə
Aqrar Elm və İnnovasiya Mərkəzi
formalaşdırılıb. Həmçinin
nazirliyin elmi-tədqiqat institutları
araşdırmalarını innovativ yeniliklərin fermerlərə
ötürülməsi istiqamətində qurublar.
Fermerlərin
bacarıqlarının artırılması və maarifləndirilməsi
üçün xüsusi təlim strategiyası
hazırlanıb. Bilavasitə yerlərdə fermerlərə
peşəkar təlimlərin və məlumatlandırma tədbirlərinin
keçirilməsinə başlanılıb.
Əlverişli aqrobiznes mühitinin,
fermerlərin yerli və xarici bazarlara çıxış
imkanlarının artırılması üçün Sizin müvafiq Fərmanınızla Aqrar Tədarük
və Təchizat Şirkəti təsis edilib. Şirkət
tərəfindən "Kənddən şəhərə”
satış platforması yaradılıb, davamlı olaraq
müasir yarmarkalar təşkil olunur.
Möhtərəm cənab Prezident,
2019-cu ildə qarşımızda qoyduğunuz vəzifələri
icra etmək və strateji hədəflərə nail olmaq
üçün müvafiq tədbirlər görülüb. Cari təsərrüfat ilində 1 milyon 85 min hektar
sahədə taxıl əkilib, orta məhsuldarlığın
daha yüksək olması gözlənilir. 100 min hektarda
pambıq əkilməsi üçün səpin işləri
yekunlaşmaq üzrədir və bu il
ümumi məhsuldarlığın daha yüksək olması
proqnozlaşdırılır. Ötən il
xam pambığın alış qiymətinin hər ton
üçün 650 manat müəyyən edilməsi
pambıq istehsalını fermerlər üçün sərfəli
sahəyə çevirib. 800 ton yaş barama
istehsalı üçün hazırlıq işləri
başa çatdırılıb.
Cari ildə taxıl və
pambıq istehsalındakı artımın yalnız məhsuldarlığın
yüksəldilməsi hesabına əldə olunması
qarşımızda duran vacib hədəflərdəndir. Həmçinin
yeni meyvə bağlarının salınması, o cümlədən
fındıq sahələrinin 84 min hektara
çatdırılması, badam və qoz bağlarının
sahələrinin genişləndirilməsi həllivacib məsələlər
kimi qarşımızda durur. Zeytunçuluq,
çayçılıq, çəltikçilik,
sitrusçuluq, üzümçülük sahələrinin
inkişafının dəstəklənməsi də əsas
prioritetlərimizdəndir.
Bu vəzifələrin
yüksək səviyyədə icra olunması
üçün təminat məsələlərinin həllinə
xüsusi diqqət yetirilib. Cari ildə mineral
gübrə və pestisidlərlə təminatla bağlı
hazırlıq işləri tam yekunlaşıb. Tapşırığınıza əsasən
fermerlərin texnika ilə təchiz olunması diqqətdə
saxlanılıb. Ötən il "Aqrolizinq” tərəfindən
6046 ədəd müasir texnika, o cümlədən 108 ədəd
pambıqyığan və 250 ədəd taxılyığan
kombayn alınıb. Artıq bu ildən fermerlər
texnikanı "Aqrolizinq” ASC-dən deyil, 40 faiz güzəşt
və 5 il faizsiz kredit tətbiq edilməklə, istədikləri
şirkətdən ala biləcəklər.
Heyvandarlığın cins tərkibinin
yaxşılaşdırılması və xaricdən yüksək
genetik potensiala malik heyvanların gətirilməsi tədbirləri
də davam etdirilib. Keçən ildən yerli təsərrüfatlardan
cins heyvanların alınması mexanizminin tətbiqinə
başlanılıb. 2018-ci ildə süni
mayalanma yolu ilə alınmış buzovların sayı əvvəlki
illə müqayisədə 48 faiz artıb. Texnikalarda olduğu kimi, fermerlər damazlıq
heyvanları da bu ildən "Aqrolizinq” ASC-dən deyil, 60 faiz
güzəşt və 3 il faizsiz kredit tətbiq edilməklə
istədikləri şirkətdən ala biləcəklər.
Möhtərəm cənab
Prezident.
Ölkəmizdə ərzaq
təhlükəsizliyinin təmin olunmasına, aqrar sahənin
şaxələndirilmiş və dayanıqlı
inkişafına, fermerlərin maddi-rifah halının
yaxşılaşdırılmasına göstərdiyiniz
davamlı diqqət və qayğıya görə kənd zəhmətkeşləri
adından Sizə dərin təşəkkürümüzü
bildiririk. Sizi bir daha əmin edirik ki, qarşımıza qoyduğunuz
vəzifələri layiqincə yerinə yetirmək
üçün bütün səy və imkanları səfərbər
edəcəyik.
Diqqətinizə görə təşəkkür
edirəm!
***
İcbari Tibbi Sığorta üzrə
Dövlət Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri Zaur ƏLİYEV
çıxış edərək dedi:
-Möhtərəm cənab Prezident,
Zati-aliləri.
Sizin diqqət və
qayğınız nəticəsində Azərbaycanın səhiyyə
sistemində uğurlu islahatlar aparılmış, tibb müəssisələrinin
maddi texniki bazası və kadr potensialı daima gücləndirilmiş,
bütövlükdə səhiyyə sahəsində
böyük nailiyyətlər əldə edilmişdir. Görülmüş
işlərin davamı kimi icbari tibbi sığortanın tətbiqi
Sizin növbəti uğurlu siyasətiniz olaraq, səhiyyə
sisteminin daha da sürətlə inkişaf etməsinə
öz töhfəsini verəcək.
Bildiyiniz kimi,
genişmiqyaslı sosial layihə olan icbari tibbi
sığortanın başlıca məqsədləri səhiyyə
sisteminin maliyyələşdirilməsini dayanıqlı
iqtisadi əsaslarla qurmaq, tibbi xidmətlərin əlçatanlığını
təmin etməklə əhalini sağlamlıqla bağlı
maliyyə risklərindən qorumaqdır. Ölkədə
icbari tibbi sığortanın tətbiqi səhiyyə sahəsinə
ayrılan maliyyə vəsaitlərinin daha da səmərəli
istifadə edilməsinə və əhalinin tibbi xidmətlərdən
istifadə imkanlarının artırılmasına zəmin
yaradacaq.
Cənab Prezident, Sizin göstərişinizə
uyğun olaraq 2017-ci ilin yanvarından etibarən ölkəmizdə
icbari tibbi sığortanın pilot layihə şəklində
həyata keçirilməsinə başlanmışdır.
Pilot layihə ilk olaraq Mingəçevir şəhəri və
Yevlax rayonunun ərazilərini əhatə etmiş, 2018-ci ildən
etibarən isə Ağdaş rayonunun ərazisində də tətbiq
edilmişdir. Tapşırıqlarınızın icrası məqsədilə
pilot layihə çərçivəsində bir sıra
mühüm addımlar atılmışdır. Belə ki, əhalisi
340 min nəfər təşkil edən pilot ərazilərdə
sığorta olunanlar və 30 minə yaxın məcburi
köçkün baza zərfi çərçivəsində
ödənişsiz tibbi xidmətlərlə təmin
edilmiş və əhalinin səhiyyə xərcləri ilə
bağlı maliyyə yükü əhəmiyyətli dərəcədə
azaldılmışdır. Tibb müəssisələrinin
fəaliyyətində məhsuldarlıq artırılaraq
tibbi-iqtisadi rentabellik təmin olunmuşdur. Mövcud
maddi-texniki baza və kadr resursları ilə daha çox
pasiyentə xidmət göstərilmiş və nəticədə
2018-ci ildə pilot ərazilərdə ambulator-poliklinik gəlişlərin
sayı 1,1 milyon olmuş, adambaşına
düşən həkimə gəlişlərin sayı 3,2 dəfə
təşkil etmişdir. Evə yazılan xəstələrin
sayı isə 21 min 454 nəfər olmaqla 2016-cı illə
müqayisədə 11 faiz artmışdır. Bununla
yanaşı, icbari tibbi sığortanın tətbiqi nəticəsində
pilot ərazilərdə anadangəlmə ürək
qüsuru ilə doğulan 37 uşaq əməliyyat edilib,
onlar əlillikdən xilas edilərək öz
sağlamlıqlarına qovuşublar.
Pilot ərazilərdə kəmiyyət
göstəricilərinin artması ilə yanaşı, rayon xəstəxanalarında
əvvəllər aparılması mümkün olmayan
endoprotezləşmə, TUR, laparoskopik cərrahi müdaxilələr
və sair mürəkkəb əməliyyatlar həyata
keçirilmişdir. Bu əməliyyatların
bilavasitə rayon xəstəxanalarında aparılması əhalinin
müasir və keyfiyyətli tibbi xidmətlərə əlçatanlığının
təmin olunması istiqamətində atdığımız
addımlardan biridir. Kadr potensialının gücləndirilməsi
məqsədilə pilot ərazilərin tibb işçiləri
xarici ölkələrdə təlim və təcrübə
proqramlarına göndərilmişdir. Eyni
zamanda, ölkədə ilkin səhiyyə xidmətinin təkmilləşdirilməsi
istiqamətində tədbirlər görülərək Ailə
Sağlamlıq Mərkəzləri
yaradılmışdır.
Pilot layihənin ən mühüm nəticələrindən
biri də pilot ərazilərdə fəaliyyət göstərən
həkimlərin əməkhaqlarının
artırılması və nəticə etibarilə onların
maddi rifahının əhəmiyyətli dərəcədə
yüksəldilməsi olmuşdur. Belə ki, həkimlərin
orta aylıq maaşı 2018-ci ildə ölkə üzrə
orta aylıq əməkhaqqının 1,9
mislini təşkil etmişdir.
Bunlarla yanaşı, 2018-ci ildə
icbari tibbi sığortanın vəsaitlərinə qənaət
edilməsi məqsədilə pilot ərazilərdəki xəstəxanaların
fəaliyyətində səmərəliliyin təmin edilməsi,
idarəetmənin müasirləşdirilməsi və
maddi-texniki bazanın yaxşılaşdırılması
istiqamətində də müvafiq işlər
görülmüşdür. Tibb müəssisələrinin
fəaliyyətinin elektronlaşdırılması tam təmin
edilmişdir.
Əhalinin münasibətini
öyrənmək məqsədilə aparılan sorğularda
respondentlərin mütləq əksəriyyəti icbari tibbi
sığortanın tətbiq olunmasına dair müsbət
fikir bildirmişdir. Mingəçevir şəhəri üzrə bu
göstərici 88 faiz, Yevlax rayonu üzrə 79 faiz,
Ağdaş rayonu üzrə isə 86 faiz təşkil
etmişdir.
Agentlik tərəfindən
aparılan təhlillərə və beynəlxalq ekspertlərin
rəylərinə əsasən pilot layihənin ikiillik nəticələrinə
görə əminliklə demək olar ki, ölkəmiz icbari
tibbi sığortanın tətbiqi və sonrakı
inkişafı üçün lazımi şəraitə, zəruri
potensial, resurs və imkanlara malikdir.
Cənab Prezident, Sizin siyasi iradəniz
sayəsində icbari tibbi sığorta sahəsində
görülmüş işlərin davamı olaraq "Tibbi
sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanuna dəyişikliklər layihəsi hazırlanmış və
2018-ci il dekabrın 28-də Azərbaycan
Respublikasının Milli Məclisi tərəfindən qəbul
edilmişdir. 2020-ci il yanvarın 1-dən
qüvvəyə minəcək Qanunda bütün əhaliyə
təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım, habelə
ilkin səhiyyə xidməti üçün sığorta
haqlarının dövlət büdcəsi tərəfindən
ödənilməsi göstərilmişdir. Həmçinin
ölkə əhalisinin 45 faizini təşkil edən iqtisadi
qeyri-fəal əhali, başqa sözlə desək,
uşaqlar, tələbələr, pensiyaçılar, sosial
müavinət və ünvanlı sosial yardım alan şəxslər, hamilə və sosial məzuniyyətdə
olan qadınlar üçün sığorta haqqının
dövlət büdcəsi tərəfindən ödənilməsi
nəzərdə tutulmuşdur. Bu isə Sizin
sosialyönümlü islahatlarınızın və həssas
əhali kateqoriyasına göstərdiyiniz yüksək
qayğının bariz nümunəsidir. Eyni zamanda,
vurğulamaq istərdim ki, 2018-ci il dekabrın 20-də 418
nömrəli Fərmanınızla "Tibbi Ərazi Bölmələrini
İdarəetmə Birliyi” publik hüquqi şəxsin
yaradılması və dövlət tibb müəssisələrinin
TƏBİB-in tabeliyinə verilməsi, dövlət tibb
müəssisələrinin elektronlaşdırılması,
habelə icbari tibbi sığortanın sonrakı
inkişafı ilə bağlı qərarlar qəbul
edilmiş və bundan irəli gələrək Agentlik
qarşısında mühüm vəzifələr qoyulmuşdur.
"Tibbi sığorta
haqqında” Qanuna edilmiş dəyişikliklərin 2020-ci ildə
qüvvəyə minməsini nəzərə alaraq, ölkənin
səhiyyə sisteminin icbari tibbi sığorta tələblərinə
uyğunlaşdırılması ehtiyacı
yaranmışdır. Bu məqsədlə tərəfimizdən tibb müəssisələrinin
ilkin qiymətləndirilməsi həyata keçirilmiş və
nəticədə 2019-cu il üzrə
görüləcək işlərə dair tədbirlər
planı işlənib hazırlanmışdır. Tədbirlər planına uyğun olaraq tibb müəssisələrinin
elektronlaşdırılması ilə bağlı zəruri
işlərin görülməsi və informasiya
texnologiyalarının geniş tətbiqi nəzərdə
tutulur. Bununla yanaşı, tibb müəssisələrinin
icbari tibbi sığorta sisteminə keçidini təmin etmək
məqsədilə tibb işçilərinin biliklərinin
artırılması və bacarıqlarının təkmilləşdirilməsi
üçün bir sıra təlimlərin keçirilməsi
planlaşdırılır.
Eyni zamanda, dövlət tibb müəssisələrində göstərilən tibbi xidmətlərin keyfiyyətini beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması məqsədilə Agentlik Səhiyyə Nazirliyi ilə birgə tibb müəssisələri üçün keyfiyyət standartları üzərində işə başlayıb. 2020-ci il ərzində 20 standartın tətbiqi nəzərdə tutulub. Standartlara uyğun fəaliyyət göstərən tibb müəssisələri Agentlik tərəfindən keyfiyyət indeksinə uyğun əlavə maliyyələşmə imkanı əldə edəcək. Sonrakı illərdə isə keyfiyyət standartlarının sayının 200-ə çatdırılması nəzərdə tutulub.
Əhalinin icbari tibbi sığorta çərçivəsində yararlana biləcəyi xidmətlərin toplusunu ehtiva edən xidmətlər zərfinin hazırlanması, habelə tibbi xidmətlərin tariflərinin müəyyənləşdirilməsi üzərində işlər aparılır. Həmçinin qarşıya qoyulan mühüm vəzifələrdən biri də səhiyyə işçilərinin gəlirlərinin əmək bazarının tələblərinə uyğun tənzimlənməsidir. Hazırda bu istiqamətdə işlər yekunlaşmaq üzrədir və layihələr ən qısa zamanda aidiyyəti üzrə təqdim olunacaq.
Sonda Zati-alilərinizi bir daha əmin etmək istərdim ki, icbari tibbi sığortanın ölkədə uğurlu tətbiqi üçün İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi öz potensialını səfərbər edərək, Sizin etimadınızı doğrultmağa çalışacaq. İndi sayı 10 milyon olan əhalimizin icbari tibbi sığortalanması kimi şərəfli missiyanı bizə həvalə etdiyinizə görə Sizə dərin minnətdarlığımı bildirirəm.
***
Dövlətimizin
başçısı iclasda yekun nitqi söylədi.
Azərbaycan.-
2019.- 1 may.- S.1-3.