Milli Kitabxana fəaliyyətini virtual rejimdə davam etdirir

Bu gün bütün dünyanı bürüyən yeni koronavirus (COVID-19) infeksiyası ölkəmizdə də insanlar üçün böyük çətinliklər yaradıb. Əhaliyə ictimai yerlərə getməmək, mümkün olduğu qədər evdə oturmaq tövsiyə olunur. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən qabaqlayıcı tədbirlər sayəsində hamı bu təhlükədən ən minimum zərərlə qurtarmaq üçün əlindən gələni edir.

Həmin tədbirlər çərçivəsində məktəblər, kitabxanalar, muzeylər, teatrlar, konsert salonları bağlanmışdır. İnfeksiyanın yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə bir çox müəssisələr müvəqqəti olaraq bağlansalar da, öz fəaliyyətlərini onlayn rejimdə davam etdirirlər. Ölkə Prezidentinin "Evdə qal, özünu qoru” çağırışına səs verərək Milli Kitabxananın kollektivi də Mədəniyyət Nazirliyinin "Evim, mənim yeni iş yerim” çağırışına qoşularaq onlayn rejimdə oxuculara xidmət göstərir.

Son dövrlərdə ölkə başçısı kitabxanaların səmərəli fəaliyyət göstərməsi, onların maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, fondların zənginləşdirilməsi üçün bir sıra xüsusi əhəmiyyətli sənədlər imzalamışdır. Həmin sənədlərin icrası nəticəsində kitabxana-informasiya sahəsində yeni texnologiyalar tətbiq edilmiş, müasir kitabxana-informasiya infrastrukturu yaradılmış və istifadəçilərə göstərilən xidmətlərin sayının və keyfiyyətinin artırılması, əhalinin intellektual potensialının, bilik səviyyəsinin inkişafı, habelə fasiləsiz təhsilin təmin edilməsi üçün əlverişli zəmin yaradılmışdır.

Respublikanın baş kitabxanası olan Milli Kitabxana "Elektron hökumət” Konsepsiyasının icrası ilə əlaqədar oxuculara kitabxana-informasiya xidmətinin elektronlaşdırılması, kitabxana-biblioqrafiya proseslərinin avtomatlaşdırılması, oxuculara virtual xidmət üçün müvafiq infrastrukturun və proqram təminatının yaradılması istiqamətində bir sıra kreativ yönlü layihələr həyata keçirmişdir. Məhz bu tədbirlərin icrası nəticəsində istifadəçilərə onlayn rejimdə informasiya-biblioqrafiya xidmətləri göstərilməsi üçün real şərait yaranmışdır.

Milli Kitabxananın Elektron kataloq və Elektron kitabxana resurs bazalarında toplanmış materiallar haqqında məlumatların sosial şəbəkələrdə təbliği istifadəçilərin kitabxanalara cəlb olunmasına, onların imicinin yüksəlməsinə və mütaliəyə marağın artmasına səbəb olur. Oxucuların şəbəkələrdə məhz kitabxana saytlarından istifadə edərək, özlərinə faydalı və dəqiq məlumatları əldə etmələri, həmçinin kitabxana işçiləri ilə dialoqa girmələri, şərhlər yazıb müxtəlif məsələlərə aid öz fikirlərini bildirmələri bu gün qarşıda duran vəzifələrdəndir. Koronavirus dövründə kitabxana resurslarının sosial şəbəkələrdə təqdim edilməsi isə kitaba, mütaliəyə olan marağı daha da artırmışdır.

Milli Kitabxananın əməkdaşları Mədəniyyət Nazirliyi və "Kreativ Azərbaycan” portalı tərəfindən irəli sürülən "Evdə qal, evdə yarat” təşəbbüsünə qoşularaq, vətəndaşların bu müddətdə vaxtlarını səmərəli keçirmələri məqsədilə hazırladıqları informasiya resurslarını kitabxananın "Facebook” səhifəsində yerləşdirirlər.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə elan edilən "Könüllülər ili” ilə əlaqədar kitabxananın nəzdində fəaliyyət göstərən Açıq kitabxananın "Könüllülər qrupu” vəziyyətlə əlaqədar insanların ev şəraitində səmərəli vaxt keçirmələri üçün maraqlı kitabların linklərini, video görüntülərini və xülasələrini kitabxananın "Facebook” səhifəsi vasitəsilə onlayn şəkildə oxuculara təqdim edir. Onu da qeyd edək ki, bu təşəbbüs çox bəyənilir. Onlar hətta oxumaq istədikləri kitabları bu gün artıq bizə sosial şəbəkələr vasitəsilə yazırlar.

Qlobal internet şəbəkəsi yaranana qədər biz mütaliə üçün seçmək istədiyimiz ədəbiyyat haqqında məlumatı yaxınlarımızdan, dostlarımızdan və kitabxanaçılardan əldə edirdik. Hazırda oxunmuş kitablar haqqında diskussiyalar, kitabxanaçıların məsləhətləri, kitab buktreylerlərinin yerləşdirilməsi, əsərlərdən olan sitatlar, elektron kitabxanalara və müxtəlif növ xidmətlərə istinadlar istifadəçiyə ürəyincə olan kitabları seçməyə imkan yaradır və bu da, öz növbəsində, sosial mediada kitabxana səhifələrinin vacib atributudur.

Son zamanlar gənc nəslin öz fikirlərini istər yazılı, istərsə də şifahi formada düzgün ifadə edə bilməməsi haqqında fikirlər çox tez-tez səslənir. Bu mənada kitabxana bloqlarında verilən şərhlər öyrədici bir vasitə ola bilər və savadlı kitabxana kadrlarının şərhləri istifadəçi üçün bir nümunəyə çevrilər. Əgər istifadəçi müxtəlif mesencerlərlə ünsiyyətdə səhvlərə yol verirsə və bunun şəxsi xarakter daşıdığını deyib özünə bəraət qazandırırsa, kitabxana saytlarında və bloqlarında isə o, öz fikirlərini daha düzgün ifadə etməyə çalışacaqdır. Məhz buna görə də indi qlobal internet və digər sosial şəbəkələr insanların, xüsusilə gənclərin yaxın məsləhətçisinə çevrilirlər.

İnformasiyalı cəmiyyət şəraitində elm və texnika çox sürətlə inkişaf edir və bu sürətli inkişaf ilə əlaqədar olaraq kitabxanaların siması dəyişir. Müasir kitabxanaların oxucuları yalnız qiraət zallarında mütaliə edənlər deyil, həm də onlayn istifadəçilərdir. Buna görə də onlayn istifadəçilərin kitabxana haqqında, onların təqdim etdiyi xidmətlər, o cümlədən virtual xidmətlər barədə istənilən şəkildə məlumatlı olmalarına şərait yaratmaq lazımdır. Bu məramı yerinə yetirməyə çalışan və respublikamızda yaranan şəraitlə əlaqədar Milli Kitabxana qısa zaman kəsiyində istifadəçilərə kitabxana-informasiya xidmətini onlayn rejimdə təqdim etmək üçün xidmət miqyasını genişləndirib, kitabxananın saytında yeni "Onlayn xidmətlər” pəncərəsi yaratmışdır. Gün ərzində kitabxananın oxu zallarında mütaliə edən, elmi tədqiqatlar və araşdırmalar aparan alimlərimiz, tədqiqatçılarımız, gənclərimiz, kitabsevərlərimiz artıq bu gün kitabxanamızın onlayn xidmətlərinə müraciət edirlər və onlara lazım olan resurslar tez bir zamanda istifadəçilərin elektron ünvanlarına göndərilir. Kitabxananın aşağıdakı onlayn xidmətləri tam qüvvəsi ilə oxucular üçün aktivdir:

Biblioqrafik sorğu http://anl.az/new/az/ask-us/21/43,

Sənədlərin sifarişi və elektron çatdırılması http://anl.az/new/az/pages/75,

Virtual sərgi http://anl.az/new/az/pages/79 ,

Metodiki xidmət (kitabxanalar üçün) http://anl.az/new/az/methodical-service/20.

Milli Kitabxananın əməkdaşları öz evlərini yeni iş yerlərinə çevirərək, onlayn kitabxana-informasiya xidməti fəaliyyətlərini xeyli gücləndirərək mart ayının 11-dən tam şəkildə bu rejimdə istifadəçilərə kitabxana xidmətinin təşkilinə start vermişlər. Həmin gündən aprelin 14-dək Milli Kitabxana onlayn xidmətlər pəncərəsi vasitəsi ilə 2387 istifadəçiyə sənədlərin elektron çatdırılması xidmətini göstərmişdir. Bu müddət ərzində həmin istifadəçilərə 3906 kitab və 7828 məqalənin elektron verilməsi işi təmin olunmuşdur. Biz kitabxanamızın "Onlayn xidmətlər” pəncərəsinə sifariş göndərən istifadəçilərin Milli Kitabxananın Elektron resurslar bazasında mövcud olmayan sorğularını da cavabsız qoymuruq və onların sifarişi ilə 5 nəfər əməkdaşımız növbə ilə hər iki gündən bir kitabxanaya gələrək həmin informasiya resurslarını rəqəmsallaşdıraraq birbaşa oxucuların elektron ünvanlarına göndərirlər. İndiyədək bu yolla 74 kitab və 465 məqalə rəqəmsallaşdırılaraq oxuculara göndərilmişdir.

Milli Kitabxana "anl.az” saytındakı "Elektron kataloq və elektron kitabxana” bölməsi vasitəsilə oxuculara virtual xidmətlərini də davam etdirmişdir. Bu bölməyə 388 323 nəfər yalnız kitabları onlayn oxumaq üçün müraciət etmişdir. Bu dövr ərzində bütövlükdə kitabxananın saytına daxil olanların sayı 482 630 nəfər olmuşdur.

Milli Kitabxananın saytında respublika kitabxanalarından gələn virtual sifarişlərin qəbulu üçün fəaliyyət göstərən onlayn "Metodik xidmət” bölməsinə gün ərzində yüzlərlə onlayn sifariş daxil olur. Bu sifarişlərin ödənilməsi bölgələrdə oxuculara kitabxana-informasiya xidmətini təmin edir. Milli Kitabxananın elektron bazasından istifadə etməklə bölgələrdə oxuculara verilən rədd cavablarının qarşısı alınır.

Hamıya bəllidir ki, Milli Kitabxana görkəmli şəxsiyyətlərə və əlamətdar tarixi hadisələrə dair daim ənənəvi sərgilər təşkil edir və bu da geniş oxucu kütləsinin marağına səbəb olur. Vəziyyətlə əlaqədar kitabxananın işgüzar kollektivi bu gün ənənəvi kitab sərgilərini virtual sərgilərlə əvəzləndirib. Bu məqsədlə onlar evdə qalaraq Xalq yazıçısı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Süleyman Rəhimovun anadan olmasının 120 illiyi ilə əlaqədar "Süleyman Rəhimov-120”, "Yurdumuza bahar gəlir”, Azərbaycanın ilk Xalq şairi Səməd Vurğunun doğum günü münasibətilə "Xalq şairi Səməd Vurğun”, "31 Mart - Azərbaycanlıların soyqırımı günü”, "Aprel döyüşləri bizim şanlı qələbəmizdir”, ədəbiyyat tariximizdə müstəsna xidmətləri olan görkəmli ədib, ictimai-siyasi xadim Nəriman Nərimanovun 150 illik yubileyi ilə bağlı "İctimai-siyasi xadim, yazıçı, publisist Nəriman Nərimanov-150”, "Azərbaycanın tarixi abidələri” adlı elektron məlumat bazaları və virtual kitab sərgiləri hazırlamış, sosial şəbəkələr və Milli Kitabxananın saytı vasitəsilə istifadəçilərə təqdim etmişlər. Təqdim olunan bu bazalarda mövzuya dair kitab və məqalələrin tam elektron mətni, videogörüntülər və digər sənədlər nümayiş olunmuşdur.

Azərbaycan Milli Kitabxanası hər il çoxlu sayda biblioqrafik və metodik vəsaitlər, informasiya göstəriciləri, məlumat nəşrləri hazırlayıb kitabxana ictimaiyyətinə, oxucularına təqdim etməklə onların mütaliəyə marağının artırılmasına kömək edir və öz sahələri üzrə istiqamətlənmələrində, axtarışlarının operativləşdirilməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Vəziyyətlə əlaqədar bu gün Milli Kitabxananın metodik nəşrlərinin də virtual rejimdə təqdimatına başlanılıb. Azərbaycan Milli Kitabxanası ölkənin bütün kitabxanaları üçün metodik mərkəz funksiyasını həyata keçirərək tövsiyələrini kitabxanaçılara onlayn rejimdə təqdim edir.

Dəyərli oxucularımız, xalqımız üçün bu çətin günlərdə də Milli Kitabxananın əməkdaşları oxucularının yanındadır və var qüvvəsi ilə çalışırlar. Xahiş edirik, sizlərə lazım olan resursları əldə etmək üçün Milli Kitabxananın onlayn xidmətlərinə yazın.

Ədibə İSMAYILOVA,

Milli Kitabxananın Kitabxana-informasiya xidməti üzrə direktor müavini,

AMEA M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun doktorantı

Azərbaycan.-2020.- 19 aprel.- S.6.