“Şahdəniz” yatağı ən azı 100 il bundan sonra Azərbaycanı və tərəfdaş ölkələri qazla təchiz edəcək

Xəzərin Azərbaycan sektorundakı "Şahdəniz” qaz-kondensat yatağından hasilat ahəngdar davam edir. Əvvəlki illərdə olduğu kimi yataqdan çıxarılan qaz Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə bazarlarına, eləcə də çoxsaylı obyektlərin fəaliyyətini təmin etmək üçün BTC şirkətinə çatdırılır. Hazırda "Şahdəniz” qurğularının hasilat gücü gündə 56 milyon, ildə 20 milyard standart kubmetrdən çox mavi yanacaq təşkil edir.

"Şahdəniz” yatağında iki hasilat platforması istismar olunur. "Şahdəniz Alfa” və "Şahdəniz Bravo” platformalarını "Şahdəniz”in qoşa qanadı da adlandırırlar. "Şahdəniz Alfa” 14 ildir ki, yatağın işlənməsinin birinci mərhələsi çərçivəsində fəaliyyət göstərir. "Şahdəniz Bravo” isə layihənin ikinci mərhələsi çərçivəsində 2018-ci ildə işə salınıb.

"Şahdəniz”in əməliyyatçısı olan BP şirkətindən aldığımız məlumata görə, bu ilin birnci yarısında yataqdan, ümumilikdə, təqribən 9,4 milyard standart kubmetr qaz və 1,9 milyon ton (15,4 milyon barel) kondensat hasil edilib. Yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, "Şahdəniz”in kondensatı Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəmərinə vurulur.

Ehtiyatları 1,2 trilyon kubmetr qaz və 240 milyon ton kondensatdan ibarət olan "Şahdəniz” dünyanın ən nəhəng karbohidrogen yataqlarındandır. Məhz bu yatağın uğurla işlənməsi və istismar edilməsi sayəsində Azərbaycan dünyada qaz ixrac edən ölkə kimi tanınıb. "Şahdəniz” çəkilişi cari ilin sonunadək tam yekunlaşacaq "Cənub qaz dəhlizi”nin ehtiyat mənbəyidir.

Bu il avqustun 10-da "Qarabağ” yatağında quraşdırılacaq stasionar dəniz özülünün əsas hissələrindən birinin - dayaq blokunun Xəzərə yola salınmasında iştirak edən Prezident İlham Əliyev qurğu ilə tanışlıqdan sonra Azərbaycan Televiziyasına verdiyi müsahibədə həmişə olduğu kimi, "Şahdəniz”i yenə də yüksək dəyərləndirmişdir: "Bu layihə icra olunmadan bizim enerji siyasətimiz yarımçıq qala bilərdi. Amma bu gün bizim enerji siyasətimiz ölkəmizin maraqlarını tam təmin edir. "Şahdəniz” yatağı ən azı yüz il bundan sonra Azərbaycanı və tərəfdaş ölkələri qazla təchiz edəcəkdir. Eyni zamanda biz ixrac coğrafiyamızı genişləndirmək əzmindəyik... Əgər "Şahdəniz” üzrə kontrakt imzalanmasaydı, bu gün biz nəinki başqa ölkələrin, öz enerji təhlükəsizliyimizi təmin edə bilməzdik. Çünki "Şahdəniz” bizim üçün əsas mənbədir. Biz bütün bu işləri görməklə Avrasiyanın yeni enerji xəritəsini tərtib edirik və Azərbaycan uzun müddət bundan sonra bir çox ölkələr üçün strateji tərəfdaş olaraq qalacaqdır.”

Xatırladaq ki, "Şahdəniz” layihəsində BP (operator - 28,8 faiz), TPAO (19 faiz), AzŞD (10 faiz), "Cənub qaz dəhlizi” və Apstrim (6,7 faiz), PETRONAS (15,5 faiz), LUKOYL (10 faiz), NİKO (10 faiz) şirkətləri tərəfdaşlıq edirlər. Operator şirkətin məlumatına görə, bu ilin birinci yarısında "Şahdəniz” üzrə əməliyyat xərclərinə 409 milyon dollara yaxın və əsaslı xərclərə 452 milyon dollar vəsait sərf olunub. Əsaslı xərclərin böyük əksəriyyəti "Şahdəniz-2” layihəsinə çəkilib.

Hazırda "Şahdəniz” yatağında bir neçə istiqamətdə iş aparılır. Son aylarda "Xankəndi” tikinti gəmisi sualtı quraşdırma işlərini davam etdirib. "Şahdəniz Bravo” platforması və şərq-cənub cinahı arasında axın xətlərinin mexaniki quraşdırılması isə "İsrafil Hüseynov” borudüzən gəmisi vasitəsilə yerinə yetirilir. "Şahdəniz-2” layihəsi çərçivəsində 2021-ci ildə yatağın şərq-cənub cinahından hasilatın başlanması üçün bütün işlər plana uyğun aparılır.

Hasilatı artırmaq üçün qazma əməliyyatları da davam etdirilir. "İstiqlal” və "Maersk Explorer” qurğuları "Şahdəniz-2”də hasilatı həyata keçirmək və sonradan tədricən artırmaq üçün, ümumilikdə, 18 quyu qazıb. Bunlardan 16-sı tamamlanıb. Qazma işləri hasilatın planlaşdırılan sabit səviyyəsinə nail olmaq üçün tələb olunan bütün quyuların qazılması istiqamətində davam edəcək.

İndi "Şahdəniz” qazı Avropaya çatmaq ərəfəsindədir. Belə ki, ilin axırınadək "Cənub qaz dəhlizi”nin sonuncu seqmenti olan Trans-Adriatik Qaz Boru Kəmərinin (TAP) çəkilişinin yekunlaşacağı gözlənilir. Beləliklə, TAP genişləndirilmiş Cənubi Qafqaz Boru Kəməri (CQBK) və Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri (TANAP) ilə nəql olunan Azərbaycan qazını qəbul edərək Avropadakı istehlakçılara çatdıracaq.

Flora SADIQLI

Azərbaycan.- 2020.- 16 avqust.- S.1-2.