Ermənilər çalışmalıdırlar ki, dövlətlərinin yox olmasının qarşısını alsınlar

Ağır hərbi məğlubiyyətindən sonra Ermənistanda vəziyyət gərgindir. İlk baxışda burada təəccüblü heç nə yoxdur. Məğlubiyyət sevinc gətirən hal deyil. Təəccüb doğuran odur ki, bu ölkədəki siyasətçilər məğlubiyyətin niyə və nə üçün baş verdiyini hələ də anlamırlar. Bu, onların kütləvi informasiya vasitələrinə verdikləri müsahibələrdən, mitinqlərdə etdiyi çıxışlardan aydın görünür.

Azərbaycan Ordusunun endirdiyi ağır zərbə nəticəsində Ermənistan ordusu darmadağın edilib. Hərbi ekspertlər qeyd edirlər ki, erməni ordusunun gücünün əvvəlki səviyyəyə çatdırılması üçün 15-20 ilədək vaxt lazımdır. Vurğulayırlar ki, bunun üçün milyardlarla dollar vəsait tələb olunur. Ermənistanda isə heç əhalinin sosial tələblərini minimum ödəyəcək qədər pul yoxdur. İndiyə, yəni məğlubiyyətinə qədər Ermənistan büdcəsinin 51 faizini ölkəmizin təbii sərvətlərinin talanması hesabına formalaşdırırdı. Artıq o, bu imkandan da məhrum olub.

İndi Ermənistanda ağır məğlubiyyətin səbəbini araşdırırlar. Hər ağızdan bir avaz gəlir. Məsələn, erməni siyasətçilərinin böyük qismi məğlubiyyətin səbəbkarı kimi Rusiya Federasiyasını görürlər. Onlar hesab edirlər ki, bu ölkə gəlib ermənilərin əvəzində döyüşməli idi. Düşünürlər ki, müharibədə erməni gəncləri deyil, rus və azərbaycanlı əsgərlər döyüşməli, qələbənin nəticəsindən isə Ermənistan bəhrələnməli idi. Döyüşlər zamanı ermənilər sosial şəbəkələrdə açıq şəkildə yazırdılar ki, ermənilər seçilmiş xalqdır, onlar bu müharibədə qırılmamalıdırlar. Əvəzində Rusiyanın 200 min əsgərinin ölməsi rus xalqı üçün faciə olmamalıdır. Onları bu düşüncəyə gətirən səbəb əsrlərlə kilsə və siyacətçilərin apardıqları üzdəniraq təbliğatın nəticəsidir.

Bu təfəkkürdə olan sıravi ermənilərin belə düşünməsi bir o qədər də təəccüb doğurmur. Çünki illərdir erməniləri idarə edən siyasətçilər onları bax bu cür aldatmışlar: "Qorxmayın, Azərbaycanla müharibə olarsa, ruslar bizi müdafiə edəcək”. Həmin ermənilər indi bu siyasətçilərdən soruşurlar ki, ruslar niyə bizi müdafiə etmədilər? Ermənilərə o vədləri verən Köçəryan-Sarkisyanın başçılıq etdiyi Qarabağ klanı isə suala cavab verə bilmir. Əvəzində bütün günahları Paşinyanın üzərinə atıb "sudan quru çıxmaq” istəyirlər.

Sadə ermənilər beynəlxalq qanunlardan, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnaməsindən, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin yüksək səviyyədə olmasından xəbərsiz ola bilərlər. Bəs qos-qoca diplomata nə gəlib ki, küçələrdəki sadə ermənilərdən fərqli düşünə bilmir. Görün, Ermənistanın Rusiyadakı sabiq səfiri Stepan Qriqoryan nə deyib: "Rusiya bu müharibədə Ermənistana kömək göstərmədi. Düzdür, müəyyən qədər silah göndərdi. Ancaq böyük miqdarda olmadı”. Keçmiş diplomat sonra vurğulayır ki, bunun səbəbi Putinlə Paşinyan arasında xoş olmayan münasibətlərdir. Digər amil isə Rusiya üçün Türkiyənin daha əhəmiyyətli ölkə olmasıdır. Sonda sabiq səfir bildirir ki, Ermənistan Rusiyadan imtina etməli və özünə yeni havadar tapmalıdır. Yəni ermənilər yenə də "arxalı köpək” kimi himayədə yaşamaq istəyirlər. Bu, erməni diplomatının düşüncəsidir. O, hələ dərk etməyib ki, məğlubiyyətin səbəbi illərlə apardıqları ağılsız siyasətin məntiqi nəticəsidir.

Ermənilərin "ağa” axtarışında olmasını, bu xislətdən əl çəkə bilməməsini dünyada yaxşı bilirlər. Bu səbəbdən də Fransa Ermənistanda olan anti-Rusiya ovqatından bəhrələnib yaranmış boşluğu doldurmaq istəyir. Fransanın bütün beynəlxalq qanunlara zidd olaraq işğalçını müdafiə etməsi də bununla bağlıdır. Əvvəlcə Fransa parlamentinin yuxarı palatası olan Senat "Dağlıq Qarabağ Respublikası”nı tanımaq barədə sənəd qəbul etdi. Bu ölkənin parlamentinin aşağı palatası olan Milli Assambleya da böyük qardaşlarından dala qalmadılar”. "Erməni və Şərqin xristian abidələrinin qorunması haqqında” qətnamə qəbul etdi. Fransanın xarici işlər naziri dərhal Senatın qəbul etdiyi sənədin heç bir hüquqi qüvvəsi olmadığını və Fransa hökumətinin "DQR”i tanımayacağı barədə bəyanat verdi. Ona görə ki, bu sənəd həm beynəlxalq, həm də Fransanın qanunlarına ziddir. Ən başlıcası isə, xarici işlər nazirinin bildirdiyi kimi, bu, Fransanın həmsədrlik statusunu bitirməsi ilə nəticələnə bilər. Bu isə Avropanın siyasi liderliyinə iddialı olan Fransanın siyasi iflası olar.

Fransa Milli Assambleyası isə bir qədər ehtiyatlı, lakin son dərəcə məkrli sənədə imza atıb. "Erməni və Şərqin xristian abidələrinin qorunması haqqında” olan bu sənədin absurdluğu odur ki, Azərbaycanda erməni abidələri dağıdılmayıb, əksinə, ermənilər tərəfindən dağıdılan Azərbaycan dini abidələri var. İkincisi, bizi Şərqdə baş verənlərlə bağlamağın özü bu sənədin çirkin məqsədlərlə qəbul edidiyini göstərir. Əgər hansısa Şərq ölkəsində belə bir problem varsa, bunun bizə heç bir aidiyyəti yoxdur. Bir sözlə, Fransanın mövqeyi ədalətli olsaydı, o, "kiçik bacı”sını işğalçılıq xislətindən əl çəkməyə çağırardı, Azərbaycan məscidlərini dağıtdığına görə onu qınayardı. Belə görünür ki, Fransa üçün beynəlxalq qanunlar deyil, xristian təəssübkeşliyi böyük önəm daşıyır.

Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyünü təmin etməsindən narahat olan təkcə Fransa deyil. Digər həmsədr ölkə olan ABŞ-ın mövqeyi də Fransanın mövqeyindən o qədər fərqli deyil. Amerka dövlət katibinin birinci müavini Stiven Biden ATƏT-in növbəti iclasında bəyan edib ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin hərbi həlli yoxdur. Məsələ danışıqlar yolu ilə Helsinki yekun aktına uyğun həll edilməlidir. Yəni xalqların öz müqəddaratını təyin etməsi məsələsi yenidən müzakirə mövzusu olmalıdır. Deməli, 44 günlük Vətən müharibəsində yaranan reallığı amerikalı diplomat hələ də dərk etməyib və ya bunu qəbul etmək istəmir. Onlar yenidən mənasız status danışıqlarını dirçəltmək və bu yolla Azərbaycana siyasi təzyiq göstərmək iddiasındadırlar. Belə düşüncədə olanlar gərək unutmasınlar ki, Azərbaycan Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyev sülh danışıqlarında Dağlıq Qarabağın statusu məsələsinin müzakirə mövzusu olmayacağını dəfələrlə bəyan edib. Dövlət başçısı bununla ölkəmizin mövqeyini açıq və qəti şəkildə bildirib. ABŞ diplomatının dedikləri isə "daldan atılan daş”dan başqa bir şey deyil.

Beləliklə, həmsədr dövlətlər olan Fransa və ABŞ-ın statuslarına uyğun olmayan mövqeyi Ermənistanı aldığı dərslərdən nəticə çıxarmağa qoymur. Odur ki, yeni təyin olunan Ermənistan xarici işlər naziri Ara Ayvazyan ATƏT-in sözügedən iclasında sülh danışıqlarının aparılması üçün dörd bənddən ibarət sərsəm şərt irəli sürüb.

Bir daha qeyd edək ki, erməni siyasətçiləri hələ də reallıqla barışmaq fikrində deyillər. "Artsax uğrunda siyasi mübarizə”ni davam etdirmək istəyirlər. Reallığı dərk etsəydilər, Nikol Paşinyanın yeddi şərtinin nə ilə nəticələndiyini diqqətdən kənar qoymazdılar. Onların belə iddialarla çıxış etməsinin səbəbi isə Fransa və ABŞ-ın mövqeyi ilə bağlıdır.

Ermənistanın xarici işlər nazirinin irəli sürdüyü birinci şərt "Xalqların öz müqəddarıtını müəyyən etməsi prinsipi və "Artsax” xalqının təhlükəsizliyinin təmin edilməsi”, ikincisi "Ərazilərin işğaldan azad edilməsi (həyasızlığa bax!-R.K.), erməni qaçqınlarının təhlükəsiz şəkildə geri qayıtması”, üçüncüsü "Azərbaycanın nəzarətindəki ərazilərdə olan erməni mədəni abidələrinin qorunması”, dördüncüsü "Danışıqların yalnız ATƏT-in Minsk qrupu formatında aparılması”dır. Bu şərtlərin hamısı Fransa və ABŞ tərəfindən irəli sürülüb, sadəcə olaraq nazir Ayvazyan onu tutuquşu kimi təkrar edir. Onlar unudurlar ki, Azərbaycan torpaqları işğal altında olanda ermənilərin şərtlərini qəbul etmədi. İndi ərazi bütövlüyümüzü təmin etdikdən, 44 günlük Vətən müharibəsində tarixi zəfər qazandıqdan sonra bu şərtləri qəbul edərmi? Əlbəttə ki, yox!

Görünür, ermənilər Azərbaycanla müharibəyə sürükləndikdən sonra yalqız qalmağın nə olduğunu da dərk etməyiblər. Ermənilərə bir atalar sözümüzü xatırlatmaq istəyirik: "Yetimə can-can deyən çox olar, çörək verən az”. Necə ki, ermənilər işğal etdikləri torpaqlarımızdan qovulanda havadarları onlar üçün təsəlli verən bəyanatlardan başqa heç nə etmədilər.

İndiki halda Ermənistan düşdüyü çətin durumdan yalnız ölkədəki sosial-iqtisadi böhranı aradan qaldırmaqla çıxa bilər. Bunun da yeganə yolu Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı bütün iddialardan əl çəkib qonşu ölkələrlə iqtisadi münasibətlər qurmaqdır. Belə olmasa, Ermənistan dövlətinin mövcudluğu mümkün deyil. Seçim ermənilərindir. Əgər onlarda hələ də az-çox siyasətçilər qalıbsa, bu imkandan istifadə etməlidirlər.

Rüstəm KAMAL

Azərbaycan.-2020.- 17 dekabr.- S.4.