Koronavirusdan qorunmaq üçün sadə qaydalara əməl olunmalıdır

Pandemiya ilə əlaqədar dünyanın bir çox ölkəsində tətbiq olunan qadağalar daha da sərtləşdirilir. Çünki açıq şəkildə etiraf olunur ki, koronavirusun yayılması ilə bağlı vəziyyət son dərəcə ciddidir. Bununla əlaqədar olaraq, insanlar arasında təmasları maksimal dərəcədə azaltmaq və infeksiya zəncirlərini qırmaq üçün məhdudiyyətləri sərtləşdirmək məcburiyyəti yaranıb.

Belə ki, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) dünyada qeydə alınan koronavirusa yoluxma hallarının ötən həftə təxminən 4 milyon artdığını açıqlayıb. ÜST-ün məlumatlarına görə, dünyada 23-29 noyabr tarixlərində ümumilikdə 3 milyon 935 min 330 koronavirusa yoluxma faktı qeydə alınıb və 69 min 916 nəfər isə xəstəlik səbəbindən həyatını itirib. Bundan əvvəlki həftə ərzində isə 4 milyon 60 min 891 yoluxma faktı və 67 min 221 ölüm halı qeydə alınmışdı. ÜST son zamanlarda görülən cüzi azalmaya baxmayaraq qlobal infeksiya nisbətinin yüksək olduğunu və ölüm hallarının artmaqda davam etdiyini nəzərə çatdırıb.

Azərbaycanda da vəziyyət gərgin olaraq qalır.

TƏBİB-in infeksion xəstəliklər üzrə İşçi Qrupunun üzvü Nəzrin Mustafayeva brifinqdə ürək-damar, şəkərli diabet, xərçəng xəstələrində ağırlaşma və ölüm hallarının daha yüksək müşahidə edildiyini vurğulayıb: "Yoluxma sayı panikaya səbəb olub. Ancaq onların 81 faizi yüngül simptomları keçirirlər. Lakin bəzi həssas olan şəxslər xəstəxanalara axın edirlər. Ev şəraitində tətbiq olunan müalicədən əlavə həkim məsləhəti olmadan digər vasitələrdən istifadə edirlər. Daha da ağırlaşmış hallarda xəstəxanaya müraciət edirlər. Həyəcanı və panikanı üstələyərək ətrafımızdakıları düzgün idarə edə bilərik. Bəziləri yaşadıqları məkanı tərk edirlər. Bu, digər vətəndaşlar üçün təhlükə yaratmaqdadır”.

Mütəxəssislər koronavirusla əlaqədar yaranmış vəziyyətin mürəkkəbliyini qeyd etməklə yanaşı, həyəcanlı proqnozlar da verirlər. Vəli Axundov adına Elmi Tədqiqat Tibbi Profilaktika İnstitutunun direktoru, professor Adil Allahverdiyev brifinqdə bildirb ki, elə məqam gəlib çatıb ki, sərt addımlar atılmalıdır, belə olmasa, çətin vəziyyət yaranacaq: "Heç olmasa 2 həftəlik bir mərhələ olmalıdır. Dünyanın bütün ölkələrində sərtləşdirmə baş verir”. Mütəxəssis son aylarda baş verən hadisələrin təsirindən də danışıb. O, açıqlayıb ki, son zamanlar yumşalmalar oldu, daha sonra müharibə başladı. Bildirib ki, insanların stres və həyəcan keçirməsi immun sisteminə təsir etdi. Adil Allahverdiyev qeyd edib ki, buna görə də xəstəlikdə yoluxma sayı 4000-ü aşıb: "Avqust ayında 135 xəstə var idi. Sadəcə 2 nəfər vəfat etmişdi. Xəstəlik daşıyıcıları 20 yaşa qədər insanlardır. Ancaq evdə 65 yaşüstü olan insanlarla təmasda olurlar. Bilməlidir ki, onlar ölüm daşıyıcılarıdır. Əgər siz ailənizin yaşamasını istəyirsinizsə, bunları diqqətə almalısınız. Burun açıq olmamalıdır. Taksilər pəncərə qapalı bütün günü sərnişin daşıyırlar. Taksiyə oturan kimi maska tələb etməli, pəncərəni açıb havanı dəyişmək lazımdır”.

Bu günlər dünyanın diqqəti peyvənd barədə gələn xəbərlərdədir. Koronavirusdan çıxış yolu axtaran mütəxəssislər hələ ki, insanların ümidlərini tam doğruldan cavabı verməyiblər. TƏBİB-in infeksion xəstəliklər üzrə İşçi Qrupunun üzvü Nəzrin Mustafayeva da dünənki brifinqdə təəssüflə qeyd edib ki, bir ilə yaxın müddətdə effektiv peyvənd təsdiqlənməyib. Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru Akif Qurbanov isə bildirib ki, yaxın aylarda kütləvi vaksinasiya tədbirləri başlayacaq. Azərbaycan dövləti ən zərərsiz vaksinlərin ölkəyə gətirilməsi üçün tədbirləri bitirib. Vaksinlər hazır olanda ölkəyə gətiriləcək: "Gəlin səhiyyə sistemimizi yükləməyək. Bilirsiniz ki, xəstəxanalarda yaralı əsgərlərimiz müalicə alır. Biz özümüzü qorumaqla həmin əsgərləri də qorumuş olarıq”.

Mütəxəssislər koronavirusdan qorunmaq üçün sadə qaydalara - gigiyenik qaydalara əməl etməyi, maska taxmağı, sosial məsafəni gözləməyi tövsiyə edirlər. Ancaq doğru taxılmadığı halda maskanın da heç bir faydası olmur. Akif Qurbanov deyib ki, əgər koronavirusdan qorunmaq üçün maska taxılırsa, bu, düzgün formada taxılmalıdır. Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru bildirib ki, maska tənəffüs yollarını tamamilə bağlamalıdır. İnsanlar arasında məsafə saxlanmasına fikir verilməlidir. Digər qaydalara düzgün riayət etmək də eyni dərəcədə zəruridir: "Əllərin gigiyenası, tez-tez sabunla yuyulması bu virusu əlimizdən apara bilər. Hökmən dezinfeksiyaedici məhlulun istifadəsinə ehtiyac yoxdur”. O vurğulayıb ki, yoluxma saylarında əsas artım faktoru ailədaxili yoluxma ilə bağlıdır. Bir nəfər yoluxaraq bütün ailə üzvlərini yoluxdura bilir. Akif Qurbanov bildirib ki, koronavirusa yoluxan şəxs həkim nəzarəti ilə evdə müalicə alıb sağala bilər. Bir şərtlə ki, ətrafdakıları qorusun və tam özünütəcrid rejiminə əməl etsin.

Hazırda ev şəraitində müalicə olunan çoxsaylı xəstələr var. Təəssüf ki, onların bir çoxu üzərinə düşən məsuliyyəti dərk etmir. Hər gün belə onlarca xəstənin icazəsiz yaşayış yerlərini tərk etdikləri, hətta başqa şəhərə getmək üçün yola çıxanların olması barədə məlumatlar verilir. Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru Akif Qurbanov dünənki brifinqdə hazırda ev şəraitində müalicə alan çoxsaylı xəstələrin infeksiya mənbələri olduqlarını haqlı olaraq diqqətə çatdırıb: "Təcrid olmasa, ailədaxili yoluxanların sayı artacaqdır” deyib.

Koronavirusdan xilasın ən ümdə yolu onun haqqında zəruri məlumatlara malik olmaqdır. O zaman gözəgörünməz düşmənlə mübarizə aparmaq bir qədər asanlaşır. Lakin bugünkü vəziyyət ölkə əhalisinin COVID-19 barədə çox da bilgili olmadığını açıq-aydın göstərir. A.Qurbanov bildirib ki, vətəndaşlar bu xəstəlik haqda hələ də kifayət qədər məlumatlı deyillər: "Bir çox şəxs soyuqlama halı olan kimi dərhal xəstəxanaya müraciət edir. Gedib ağciyərlərini müayinədən keçirir. Müayinə zamanı məlum olur ki, ciyərlərində heç nə yoxdur. O zaman həmin şəxs arxayınlaşır. COVID-də ağırlaşma zamanı ciyərlərdə problemlər yaranır. Həkimlər də bəzən düzgün müayinə etmirlər. Xəstələri KT etdirirlər. Bəzən isə bu xəstəlik yüngül soyuqlama halı ilə müşahidə edilir”.

Həkim vurğulayıb ki, virus aşkarlanan şəxs özünü təcrid etməli, işə bu barədə məlumat verməlidir: "Hər kəs soyuqlama əlaməti hiss edərsə, sanki "məndə COVID var” kimi fikirləşməlidir. Onda həkimə müraciət edib diaqnozu dəqiqləşdirmək olar. Bəzən xəstəliyin bütün əlamətləri göz qabağında olur, lakin PSR analizi mənfi gəlir. Bu halda da özünü təcrid rejiminə riayət etməliyik. Lazım olmadığı halda ictimai nəqliyyatdan istifadə olunmamalı, mümkün qədər evdə qalmalıyıq. Daha sıx münasibətləri - əllə görüşməyi, qucaqlaşmanı tərgitmək lazımdır. Bu halda yoluxma sayını azaltmağa nail ola bilərik”.

Zöhrə FƏRƏCOVA,

Azərbaycan. - 2020.- 4 dekabr.- S.6.