Azərbaycan ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvana yeni nəqliyyat damarı açır

Bu il noyabrın 10-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ermənistan Respublikasının baş naziri və Rusiya Federasiyasının Prezidentinin imzaladıqları Bəyanatın 9-cu bəndində göstərilir ki, bölgədəki bütün iqtisadi nəqliyyat əlaqələri bərpa edilir. Ermənistan Respublikası vətəndaşların nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətinin təşkili məqsədilə Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə zəmanət verir.

Bənddə, həmçinin bildirilir ki, nəqliyyat əlaqəsi üzrə nəzarəti Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin Sərhəd Xidmətinin orqanları həyata keçirir. Tərəflərin razılığı əsasında Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşası təmin ediləcək.

Uzun illərdir davam edən sülh danışıqlarında belə açıq-aydın bir müddəa olmayıb. Yəni deyilirdi ki, bütün kommunikasiyalar açılacaq. Lakin Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın əsas hissəsini birləşdirən dəhliz haqqında heç bir söz getmirdi.

Sözügedən bəyanata 9-cu bənd məhz Prezident İlham Əliyevin təkidi ilə salınıb. Burada konkret olaraq göstərilir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın əsas hissəsi arasında dəhliz yaradılır və bu dəhlizin təhlükəsizliyini Ermənistan yox, Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin Sərhəd Xidmətinin orqanları həyata keçirir. Bu da dəhlizin tam təhlükəsiz olacağı deməkdir. Eyni zamanda daha bir məsələ - tərəflərin razılığı əsasında Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşası məsələsi həll olundu. Yəni bu məsələni tam və gələcəyə hesablanmış çərçivədə həll etmək üçün əlavə bənd salındı. Dekabrın 1-də Azərbaycan xalqına müraciətində dövlət başçısı demişdir: "Əgər lazım olsa, iki dəhliz olmalıdır. Bu, bizim tarixi nailiyyətimizdir. Biz Naxçıvanı həm mühasirədən çıxarırıq, eyni zamanda, yeni bir nəqliyyat damarını açırıq. Deyə bilərəm ki, bütün ölkələr buradan ancaq faydalanacaq. Azərbaycan öz ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvanla birləşir. Azərbaycan Türkiyə ilə birləşir. Rusiya, Azərbaycan, Türkiyə, İran və əgər istəsə, Ermənistan bu dəhlizə qoşula bilər. Beləliklə, bölgədə beştərəfli yeni əməkdaşlıq platforması yaradıla bilər. Mən bu fikrimi artıq həm Rusiya, həm Türkiyə prezidentlərinə çatdırmışam. Həm Rəcəb Tayyib Ərdoğan, həm Vladimir Putin buna müsbət yanaşıblar”.

Bu bənddə göstərilən məsələlər arasında bizim üçün bir nömrəli məsələ Azərbaycanı Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirmək və eyni zamanda Azərbaycanla Türkiyə arasında yeni bir nəqliyyat dəhlizi yaratmaqdır. Bir neçə il əvvəl istifadəyə verilən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu Türkiyə ilə Azərbaycan arasında dəmir yolları vasitəsilə bağlantı yaratmışdır. Bəyanatda deyilən layihənin gerçəkləşməsi ilə yeni bir bağlantı da yaradılacaq və bundan beş ölkə fayda götürə biləcək. Regional təhlükəsizlik və əməkdaşlıq üçün isə bu, faydalı və gərəkli şərtdir.

Artıq "Azərbaycan Dəmir Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti müvafiq göstəriş alıb. Mənfur düşmənin söküb dağıtdığı Horadiz-Zəngilan dəmir yolunun vəziyyətinin təhlili və ilkin hesablamalar aparılacaq. Rusiya Federasiyası nümayəndə heyətinin Azərbaycana səfəri çərçivəsində, o cümlədən dəmir yollarının bərpası məsələləri də müzakirə olunub.

Bunun səbəbini Prezident İlham Əliyev belə izah etmişdir: "Ermənistan dəmir yolları Rusiya dəmir yollarına məxsusdur, 100 faiz. Ona görə biz bu məsələni Ermənistanla yox, Rusiya ilə müzakirə edirik. Çünki Ermənistanda nə var ki, Ermənistanın özünün olsun? Ermənistan beynəlxalq münasibətlərin subyekti deyil, obyektidir. Nəyə görə? İşğala görə. O tarixi şansı itirib, müstəqil ölkə ola bilməyib, iqtisadi imkanlarını itirib, işğala görə. Nə qazandı? Heç nə. Bu vaxta qədər bütün lazımi tədbirləri gördük. Nəqliyyat, energetika, iqtisadi əməkdaşlıq - bütün layihələri başa çatdırdıq. Dekabrın sonunda "Cənub qaz dəhlizi” artıq tam istifadəyə verilir. Onun son hissəsi olan TAP istifadəyə verilir. Ermənistan, haradasan? Kənarda qalmısan. Bu enerji dəhlizi Ermənistandan yan keçir. Kim keçirdib? Biz”.

Ermənistan öz işğalçılıq siyasətinə, xəyanətkar xislətinə görə Azərbaycanın həyata keçirdiyi digər regional və qlobal layihələrə də dalandan baxır. Hələ Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin marşrutu müəyyən edilərkən aparıcı Qərb ölkələri bu xəttin Ermənistandan yan keçməsindən çox narahat idilər. Azərbaycana təzyiq etmək üçün ortaya şərtlər qoyurdular. Erməni lobbisi və ermənipərəst xarici dairələr kampaniyalar təşkil edərək kəmərin tikintisi üçün kredit ayıracaq beynəlxalq maliyyə qurumlarına təsir etməyə çalışırdılar.

Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri, daha sonra Bakı-Tbilisi-Ərzurum, TANAP qaz kəmərləri də Ermənistandan yan keçdi. Artıq Avropaya qaz çatdırırıq. Halbuki Ermənistan bu layihərdə iştirak edə bilərdi, tranzit haqqı alardı və qazandığı vəsaiti ölkəsinin inkişafına, xalqının dolanışığına xərcləyərdi. Əlbəttə, başında ağlı olsaydı, işğalçılıqla, terrorçuluqla, talançılıqla məşğul olmasaydı...

Bu gün Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə enerji dəhlizi uğurla fəaliyyət göstərir. Rusiya-Azərbaycan-İran enerji dəhlizi də həmçinin. Rusiya-Azərbaycan-İran nəqliyyat dəhlizi vasitəsilə daşınan yüklərin həcmi təqribən 30-40 faiz artıb. Ermənistan isə 20 ildir "Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi” üzərində işləyir və hələ də heç nəyə nail olmayıb.

Azərbaycan mükəmməl beynəlxalq əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq platforması yaradıb və nəticədə dünyaya səs salan layihələr həyata keçirib. Bölgələrdə ən müasir infrastruktur yaradıb. Ölkəmizin ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvana yeni yolların açılması da uğurla tamamlanacaq, regional əməkdaşlıq və təhlükəsizlik üçün mühüm şərtə çevriləcək.

Flora SADIQLI,

Azərbaycan. - 2020.- 8 dekabr.- S.1-2.