Əli
Əhmədov: Heydər Əliyev unudulmur və unudulmayacaq
Azərbaycanın
son 102 illik tarixi müxalifətin təşəbbüsü
ilə ekspert qrupları səviyyəsində yenidən
müzakirə mövzusuna çevrilib. Belə bir müzakirənin
açılmasını adi elmi diskussiya saymaq olardı. Lakin
diskussiyaların xalis siyasi və ideoloji yönümü ona
adi elmi müzakirə kontekstindən
yanaşılmasını qeyri-mümkün edir. Müxalifətin
məlum kəsimi yenə də ənənəsinə
uyğun olaraq müstəqillik tarixini öz inhisarına almaq
və buradan çıxış edərək mövcud
hakimiyyətin və onun qurucusu Heydər Əliyevin tarixdəki
rolunu təhrif etmək yolunu seçməklə diqqəti
özünə cəlb etməyə çalışır.
AZƏRTAC
xəbər verir ki, bu fikirlər Baş Nazirin müavini, YAP Sədrinin
müavini – icra katibi Əli Əhmədovun özünün
"Facebook” səhifəsində paylaşdığı
"Heydər Əliyevin tarixdə rolunu təhrif etmək istəyənlərə”
sərlövhəli məqaləsində yer alıb. Məqaləni
təqdim edirik.
Əvvəla,
onu qeyd edim ki, müxalifətin Azərbaycan hakimiyyətinin
Xalq Cümhuriyyətinə münasibətinə verdiyi qiymət
əsassız və əsassız olduğu qədər də
qeyri-obyektivdir. Azərbaycan Respublikasının
özünü Xalq Cümhuriyyətinin varisi sayması,
Cümhuriyyətin elan olunduğu 28 mayın dövlət
bayramı kimi qeyd edilməsi müxalifətin
ittihamlarının qərəzli və siyasi cəhətdən
motivləndiyini sübuta yetirən ən adi həqiqətlərdir.
Hakimiyyətin həyata keçirdiyi siyasətdə
Cümhuriyyət qurucularının amalı olan dövlət
müstəqilliyi ideyasının başlıca və həlledici
komponent kimi iştirak etməsi onların xatirəsinə və
irsinə sönməz hörmət və ehtiramın bariz ifadəsi
sayılmalıdır. Bu mənada mən bəzi müxalifətçilərin
Azərbaycan hakimiyyətini Cümhuriyyətin qurucularına və
onların ideyalarına yetərincə hörmət göstərməməkdə
suçlamasını qeyri-obyektivliyin və qərəzliyin
yüksək ifadəsi kimi qiymətləndirirəm.
Müstəqil
Azərbaycan dövlətinin qurucusu ümummilli lider Heydər
Əliyevin Azərbaycan tarixində rolu məsələsinə
müxalifətin yenidən diqqət ayırması və ənənəsinə
uyğun olaraq onu təhrif etməyə
çalışması ayrıca təhlil mövzusudur.
Müxalifətin Heydər Əliyevin şəxsiyyətinə
münasibətində xüsusi bir qısqanclığın
olması heç kimə sirr deyil. Liderləri də daxil
olmaqla onların edə bilmədiklərini Heydər
Əliyevin həyata keçirməsi və nəticə
etibarilə Azərbaycanın müasir tarixinin hamılıqla
qəbul edilən müəllifinə çevrilməsi
onları rahat buraxmır. Mən buna uğursuzluq sindromunun
yaratdığı qısqanclıq kimi baxıram. Ancaq etiraf
olunmalıdır ki, bu xüsusda günahkar axtarılacaqsa, onu
uğursuzların arasında tapmaq mümkündür.
Heydər
Əliyevin tarixdəki rolunu saxtalaşdırmaq cəhdlərində
indi tarixçi Cəmil Həsənli xüsusi canfəşanlıq
göstərir. Mən onun vaxtilə yazdığı
kitablarda Heydər Əliyev haqqında çox yüksək
fikirlərin əks olunduğunu bir kənara qoyuram. Bu, necə
deyərlər, mənəviyyat məsələsi, şəxsiyyətin
özü-özünü inkar etməsidir. Buna baxmayaraq, ciddi
tarix tədqiqatçısı olduğunu şübhə
altına almadığım birisinin Heydər Əliyevin az
qala, obrazlı şəkildə desək, SSRİ-də
doğulduğunu və yaşamasını onun günahı
kimi təqdim etməyə çalışması tarixin siyasətə
qurban verilməsinin nə qədər arzuolunmaz nəticələrə
gətirib çıxardığına acı nümunədir.
Azərbaycan
ikiillik fasilə ilə 1813-cü ildən 1991-ci ilə qədər
Rusiyanın və SSRİ-nin tərkibində olub. Təxminən
170 il ərzində Azərbaycanın indiki əhalisinin əhəmiyyətli
bir hissəsi də daxil olmaqla 6 nəsli həmin dövlətlərdə
yaşayıb. Onların içərisində ziyalılar da
yetişib, az sayda olsa da, dövlət xadimləri də. Nə
həmin dövrdə yaşamaq, nə də müxtəlif
sahələrdə, o cümlədən dövlət idarəçiliyində
xidmətlər göstərmək onları milli köklərdən
və ruhdan məhrum etməyib və edə bilməzdi.
Haqqında söhbət açdığımız tarixi
şəraitdə, daha dəqiq ifadə etsək SSRİ
dövründə yetişmiş ən böyük şəxsiyyət
və dövlət xadimi məhz Heydər Əliyev
olmuşdur.
Müxalifətin
məntiqinə görə, SSRİ dövründə müxtəlif
sahələrdə çalışanlar sovet ideologiyasına
xidmət etdiklərindən milli ruhlu insanlar ola bilməzlər.
Bu məntiqlə yanaşsaq, Üzeyir Hacıbəyli, Qara
Qarayev, Fikrət Əmirov, Niyazi və digər korifeylər də
həmin kateqoriyaya aid edilməlidir. Deməli sovet dönəmində
heç kim idarəçilikdə çalışmamalı,
elm, mədəniyyət, incəsənətlə məşğul
olmamalı idi ki, indiki müxalifət onları qeyri-milli
olmaqda suçlaya bilməsin. Bəs alternativ nə olmalı
idi? Bu cür yanaşmanın nə qədər bəsit təfəkkürün
məhsulu olduğunu sübut etməyə ehtiyac duymuram.
Qeyd
edildiyi kimi, sovet hakimiyyəti illərində yetişmiş ən
parlaq azərbaycanlı dövlət xadimi və siyasi xadim Heydər
Əliyev olub. Lakin bu, ona dərin milli ruha malik olmasına, o
dövrün imkanları daxilində öz xalqına ləyaqətlə
və böyük fayda ilə xidmət göstərməsinə
mane ola bilməzdi və bilmədi. Sovet dövründə
yüksək dövlət vəzifələrində
çalışmasına görə onun Azərbaycan tarixində
rolunu təhrif etməyə çalışan müxalifətin
bütün cəhdlərinə baxmayaraq, xalqın tarixində
elə o dövrdə buraxdığı dərin izlər
indidə xatırlanır və qiymətləndirilir. Sovet
dövründə Azərbaycanda iqtisadiyyatın, sənayenin,
kənd təsərrüfatının, elmin, təhsilin, mədəniyyətin
sürətli inkişafı Heydər Əliyevin respublikaya rəhbərlik
etdiyi 1969-1982-ci illərə təsadüf edir. Bakının,
Gəncənin, Sumqayıtın, digər şəhər və
kəndlərin simasının kökündən dəyişməsi,
əhalinin əksəriyyətini təşkil edən kənd
yerlərində yaşayanların məişətinin və həyat
tərzinin bütünlüklə yeniləşməsi və
müasirləşməsi Heydər Əliyevin adı ilə
bağlı idi. Onun şəxsi təşəbbüsü ilə
Azərbaycanda o dövr üçün ən müasir onlarla
zavod, sənaye müəssisəsi, universitet, səhiyyə və
mədəniyyət mərkəzi, hərbi məktəb
yaradıldı, hər il yüzlərlə azərbaycanlı
gənc SSRİ-nin ən qabaqcıl ali təhsil ocaqlarında
təhsil almağa göndərilirdi. Sadalananların hər
biri Azərbaycana, Azərbaycan xalqına xidmətin
ayrı-ayrı nümunələri kimi xatirələrdə
yaşayır. Azərbaycanın elm, mədəniyyət və
incəsənət xadimlərinə o dövr
üçün şöhrətin və
yaradıcılıq uğurlarının etirafının ən
yüksək pilləsi hesab edilən adların və
mükafatların verilməsi xalqın və onun tarixinin, mədəniyyətinin
ən yaxşı təbliği sayılırdı. Heydər
Əliyevin sovet dövrü fəaliyyətində yetərincə
sırf milli komponentin (əlbəttə, mövcud şərtlər
daxilində) özünü büruzə verdiyinə aid
nümunələr də kifayət qədərdir. Azərbaycanın
dövlət idarəçiliyi sahəsində milli
kadrların kəmiyyət baxımından kəskin şəkildə
artması onun dövründən etibarən müşayiət
olunmağa başladı. Yaxud bir sıra inzibati ərazi vahidlərinin
adlarının dəyişdirilməsi, Gəncə
adının qaytarılması istiqamətində ilk
addımın atılması (o zamankı Kirovabad şəhərində
iki rayon yaradılaraq birinin Gəncə
adlandırılması), Bakıda inşa edilən möhtəşəm
saraya "Gülüstan” adının verilməsi və s.
Heydər Əliyevin milli ruhlu dövlət xadimi
olmasını sübuta yetirən digər faktlardır. Stalin
repressiyasının qurbanı olmuş Hüseyn Cavidin nəşinin
Sibirdən Azərbaycana gətirilməsi, başqa bir repressiya
qurbanı Mikayıl Müşfiqə Bakıda abidə
ucaldılması və digər çoxsaylı milli ruhlu qərarların
qəbul edilməsini də nəzərə alsaq, müxalifətin
Heydər Əliyevin tarixi xidmətlərinin milli köklərdən
qoparmaq cəhdlərinin nə dərəcədə saxta
iddialara əsaslandığını və ziyanlı xarakter
daşıdığını dərk etmək çətin
deyil.
Heydər
Əliyev böyük dövlət xadimi və dahi siyasətçi
idi. Sovet rejiminin məlum qaydaları və şərtləri
daxilində mənsub olduğu xalqa ləyaqətlə xidmət
etməyin və fayda verməyin yollarını aydın dərk
edirdi. Onu sovet idarəçiliyinə xas olan ideoloji qaydalara əməl
etdiyinə görə tənqid etmək cəhdləri qədər
tarixdə şəxsiyyətin roluna mənasız, hər
cür məntiqdən və rasionallıqdan məhrum
yanaşma təsəvvür etmirəm. Düşünürəm
ki, bu məntiqdən məhrum olan tənqidlərin müəllifi
Cəmil Həsənli Bakı Dövlət Universitetində
çalışarkən özünün buraxdığı
ciddi səhvlər nəticəsində yaranmış problemlə
üzləşəndə Leninin mavzoleyinə şikayət məktubları
göndərdiyini, Əli Kərimli isə hərbi xidmətdən
qayıdıb BDU-da təhsil alarkən, qrupda ən
yaşlı tələbə kimi tələbə komsomol komitəsinin
katibi seçildiyini unutmayıb. Bu, onlara özlərini milli
ruhlu insanlar kimi təqdim etməyə mane olmursa, onda niyə
sovet cəmiyyətində yaşamış və işləmiş
digər insanlara başqa münasibət sərgilənməlidir.
Əvvəldə qeyd etdim, haqqında söhbət
açdığımız müxalifət nümayəndələrində
onların liderlərinin və özlərinin edə bilmədiyini
böyük məharətlə etmək qabiliyyətinə
görə Heydər Əliyevə dərin qısqanclıq
kompleksi yaranıb. 1992-ci ildə tale AXCP-Müsavat təmsilçilərinə
hakimiyyət bəxş edərək onlara müstəqilliyi
qorumaq, müstəqil dövləti qurmaq şansı verdi.
Lakin onlar bu şansdan istifadə edə bilmədilər.
Çünki onlarda Heydər Əliyevdə olan zəka, iradə,
qətiyyət, dövlətçilik təcrübəsi, bir
də ki, hər bir dövlət xadiminə çox lazım
olan millət sevgisi çatmırdı. Cəmi bir ilin
içərisində iflasa uğradılar, dövləti
müflis etdilər, ölkəni parçalanmaq həddinə
gətirdilər. Nəticəsi məlumdur: xalq yarıtmaz
hakimiyyət kimi onları devirdi və acınacaqlı hala
düşmüş Azərbaycanı xilas etmək naminə
Heydər Əliyevi hakimiyyətə dəvət etdi.
İndi
Heydər Əliyevin tarixi rolunu böhtanlar və yalanlarla təhrif
edənlərdən soruşmaq lazımdır: xalq niyə
taleyinin ən ağır günündə məhz Heydər
Əliyevə üz tutdu, hakimiyyətə dəvət etdi?!
Bu sualın yeganə cavabı var. Azərbaycan xalqı Heydər
Əliyevi o dərəcədə milli ruhlu, vətənsevər
dövlət xadimi kimi tanıyır və qəbul edirdi ki, ən
ağır günlərdə taleyini yalnız ona etibar edə
bilərdi. Çünki bilirdi ki, Heydər Əliyev həyatı
bahasına olsa da, Azərbaycanı dardan xilas edəcək. Və
yanılmadı. Uğursuz siyasətçilər bunu Heydər
Əliyevə bağışlaya bilmirlər. Onun şəxsiyyətinin
əzəməti və tarixi xidmətlərinin
böyüklüyü qarşısında cılız və
əlacsız olduqları daha qabarıq görünür.
Başqa
bir həqiqət də var ki, onu da xatırlamaq yerinə
düşər. Əgər Heydər Əliyev haqqında
indiki azsaylı böhtançıların söylədikləri
doğru idisə, niyə onların da vəzifələr
tutduğu hökumət 1993-cü ildə Heydər Əliyevi
hakimiyyətə dəvət etdi, arxasınca prezident təyyarəsini
göndərdi?! Kimə və nəyə inanaq – 1993-cü ildə
indiki müxalifətçilərin vəzifə tutduğu
hökumətin rəhbərlərinin Heydər Əliyevin zəkasını,
gücünü, əzəmətini və təbii ki, milli
ruhunu qiymətləndirərək dağılmaqda olan Azərbaycanı
və əlbəttə ki, özlərini xilas etmək
üçün paytaxta dəvət etməsi kimi tarixi fakta,
yoxsa illər keçəndən sonra Heydər Əliyev
ruhunun əzəməti qarşısında acizlik kompleksi
yaşayan bir neçə müxalifət nümayəndəsinin
məntiqdən və rasionallıqdan məhrum
böhtanlarına?
Faktları
inkar etmək heç kimə müyəssər olmayıb.
Deyilənlər kontekstində iki tarixi faktı yada salmaq istəyirəm:
birincisi, qalıqları bu gün Heydər Əliyevlə əlaqədar
böhtan uyduran AXCP-Müsavat hakimiyyətinin cəmi bir il
iqtidarda olmasıdır. İkinci fakt isə Heydər
Əliyevin 10 il davam edən Prezidentliyidir. Birincilərin 13
aylıq hakimiyyəti xaos, anarxiya, total böhran və vətəndaş
müharibəsi ilə, Heydər Əliyevin hakimiyyəti isə
birincilərin qoyub getdiyi ağır mirasın aradan
qaldırılması, sabitlik və əmin-amanlığın
bərqərar olması, siyasi və iqtisadi islahatların həyata
keçirilməsi və müstəqil Azərbaycan dövlətinin
qurulması, "Əsrin müqaviləsi” adını
almış neft sazişinin imzalanması və s. möhtəşəm
inkişaf və dəyişikliklərlə tarixə
düşüb. Bu inkişaf indi də davam edir, Heydər
Əliyev ideyaları yaşayır və Azərbaycan
xalqına xidmət edir. Müasir, qüdrətli, güclü
Azərbaycan Heydər Əliyev ideyalarının təntənəsi
və təcəssümüdür. Qeyd edilən həmin
faktların əks etdirdiyi tarixi həqiqətləri təhrif
etmək üçün kimlərsə cəhdlər edə
bilər, lakin nəticəsiz qalacaq. Müqayisə edilən
tarixi dövrlər və dövrün liderləri bir-birindən
o dərəcədə fərqlənir ki, istənilən təhrif
və ya saxtakarlıq nəyisə dəyişdirmək
gücündə deyil.
Ayrı-ayrı
vaxtlarda Heydər Əliyevə qarşı çox
haqsızlıqlar edilib. Lakin zaman hər şeyi öz yerinə
qoyub. Heydər Əliyev isə həmişə haqqın və
ədalətin yanında olub. Ona görə də, Heydər
Əliyev elə möhtəşəm tarixdir ki, onu dəyişdirmək
imkan xaricindədir. 1993-cü ilin fevral ayında Heydər
Əliyev Naxçıvandan Bakıya gəlmişdi. Yeni Azərbaycan
Partiyasının üzvləri ilə görüşdə
iştirakçılardan biri çıxışında o
zamankı prezident Əbülfəz Elçibəyin şəxsiyyəti
haqqında kəskin ifadələr işlətdi. Heydər
Əliyev dərhal onu dayandırıb, "Əbülfəz
Elçibəy Azərbaycanın prezidentidir. Sənə də,
digərlərinə də dövlətimizin
başçısının şəxsiyyəti haqqında kəskin
ifadələr işlətməyi məsləhət
görmürəm. Biz onun yeritdiyi siyasəti tənqid edirik,
lakin şəxsiyyətinə hörmətlə yanaşmaq
lazımdır” dedi. Bu epizod Heydər Əliyevin həm insan, həm
siyasətçi, həm də dövlət xadimi kimi
böyüklüyünü təsdiq edən yüzlərlə
faktlardan yalnız biridir. Ona görə Heydər Əliyev
unudulmur və unudulmayacaq.
Azərbaycan.-2020.- 5 iyun.- S.7.