Pandemiya şərtlərinə əməl etməklə koronavirusa qalib gələ bilərik

Koronavirus pandemiyası Yer üzünün birnömrəli təhlükəsi olmaqda davam edir. Təəssüf ki, 2020-ci il boyu dünya ölkələrinin COVID-19-a qarşı apardığı mübarizə tədbirləri elə də effektiv olmayıb.

Tətbiq olunan sərt karantin rejimləri sayəsində müəyyən stabilləşmələr əldə olunsa da, yumşaldılmalar zamanı virus daha da aqressiv bir sürətlə yayılmağa davam edib. Mütəxəssislər isə dünyanı alt-üst edən bu "taclı” bəlanın yayılmasına əhalinin pandemiya şərtlərinə tam əməl etməməsinin səbəb olduğunu söyləyirlər. Onlar ilin soyuq fəsillərində bütün tənəffüs yolları infeksiyalarının, o cümlədən yeni növ koronavirusun artacağı ilə bağlı xəbərdarlıqlar da etmişdilər.

Virus bütün dünyada sürətlə yayılır

Son aylar bütün dünya peyvəndlərlə bağlı sınaqların nəticələrini gözləyir. Lakin bu günlərdə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Baş direktoru Tedros Adhanom Gebreyesusun açıqlamaları gözləntilərin əksinə olub.

Belə ki, ÜST-ün Baş direktoru peyvəndin COVID-19 pandemiyasının qarşısını ala bilməyəcəyini deyib. "Peyvənd əlimizdəki digər vasitələri tamamlayacaq, lakin onları əvəz etməyəcək. Peyvənd təkbaşına pandemiyaya son qoymayacaq”, - deyə o bildirib. Görünən odur ki, peyvənd ortaya çıxsa belə, COVID-19-la mübarizə hələlik bitməyəcək.

ÜST-ün məlumatına əsasən, dünyada koronavirusa yoluxanların sayı son bir həftə ərzində təxminən 4 milyon nəfər artıb ki, bu da pandemiyanın başlanğıcından bəri ən yüksək artımdır. Ölüm hallarının sayı isə 59 mindən çoxdur. Bundan öncəki həftədə göstəricilər müvafiq olaraq 3 695 495 və 54 835 nəfər idi.

ABŞ-da yoluxma sayı 1 milyondan, Hindistanda 306 mindən, İtaliyada 242 mindən, Fransada 203 mindən, Braziliyada 179 mindən çox artıb. Artım sayına görə, sonrakı yerlərdə Böyük Britaniya, Polşa, Rusiya, Almaniya və İspaniya qərarlaşıb.

Hazırkı dövrə qədər dünyada ümumilikdə 56 milyona yaxın insan koronavirusa yoluxub, 1,3 milyondan çox insan bu virusdan dünyasını dəyişib.

Azərbaycanda ən çox yoluxma Bakının payına düşür

Dünyada olduğu kimi, son zamanlar Azərbaycanda da koronavirusa yoluxma sayında artım müşahidə olunur. "Koronavirus.info” saytının yaydığı ölkə üzrə COVID-19-a yoluxma statistikasına nəzər saldıqda görürük ki, ən yüksək yoluxma Bakı şəhərinin payına düşür - 53.5 faiz. Abşeronda yoluxma 13.8, Aranda 11.3, Gəncə-Qazaxda 7.2, Lənkəranda 4, Şəki-Zaqatalada 3.3, Quba-Xaçmazda 3.2, Dağlıq Şirvanda 1.9, Yuxarı Qarabağda 1 faizdir. Ən az yoluxma göstəricisi Naxçıvandadır: 0.06 faiz.

Bakının rayonları üzrə koronavirusa yoluxma statistikasında hazırda ən yüksək yoluxma Binəqədi rayonundadır. Belə ki, Binəqədidə koronavirusa yoluxma 14.7, Xətaidə 12.7, Yasamalda 11.6, Sabunçuda 11.3, Suraxanıda 8.4, Nəsimidə 8.3, Nərimanovda 8.0, Nizamidə 7.3, Qaradağda 6.3, Xəzərdə 6.3, Səbaildə 4.8, Pirallahıda isə 0.3 faiz təşkil edib.

Son günlər koronavirusa yoluxma hallarının artmasını nəzərə alaraq Bakıda poliklinikalar gücləndirilmiş iş rejiminə keçib. Belə ki, poliklinikalarda həftənin şənbə və bazar günləri də daxil olmaqla vətəndaşlara COVID-19-la bağlı xidmətlər göstəriləcək. Bura evdə müalicə alan xəstələrin müşahidəsi, yaxmaların götürülməsi və kompleks vitaminlərin paylanması daxildir.

Virusun yayılması soyuq havada daha sürətlidir

Səhiyyə Nazirliyinin baş infeksionisti Təyyar Eyvazov bildirib ki, hələ yay aylarında üzü payıza və qışa doğru koronavirus infeksiyasına yoluxma hallarının artacağı proqnozlaşdırılmışdı. Hazırda havaların soyuq keçməsi ilə əlaqədar insanlar daha çox qapalı məkanlarda olur, təmaslar artır, digər tərəfdən isə otaqların pəncərələri bağlı saxlanılır və havanın dəyişdirilməsi az hallarda həyata keçirilir. Virusun yayılması soyuq temperaturda və rütubətin az olduğu məkanlarda daha sürətli olur: "Qapalı məkanlarda rütubət daha azdır və bu məkanlarda virus təkcə asqıraq və öskürək zamanı deyil, həmçinin danışıq, hətta nəfəsvermə zamanı daha kiçik zərrəciklərin daxilində ətrafa yayılır. Hətta bu yüngül zərrəciklərin daha uzaq məsafələrə yayılması mümkündür. Bu dövrdə immunitetin də zəifləməsi yoluxmaların artmasına gətirib çıxarır”.

Baş infeksionist yoluxmaların sayını azaltmaq üçün otaqların tez-tez havalandırılmasının vacib olduğunu bildirib: "Otaqda eyni vaxtda olan insanların sayını azaltmaq, məsafənin gözlənilməsi ilə bərabər, maskadan istifadəyə ciddi və düzgün əməl etmək lazımdır. İstənilən karantin tədbiri o vaxt effektiv olur ki, hamılıqla və düzgün icra olunsun. Sağlam qidalanmaq, fiziki aktiv olmaq lazımdır”.

T.Eyvazov vurğulayıb ki, payız-qış aylarında kəskin respirator virus infeksiyaları və o cümlədən qriplə xəstələnmə halları artır: Bu infeksiyaların əlamətləri bir-birinə xüsusən xəstəliyin başlanğıcında olduqca oxşardır və onların fərqləndirilməsi yalnız həkim-mütəxəssis tərəfindən mümkündür. Mütəxəssis özündə hərarət, ümumi zəiflik, əzginlik, boğaz ağrısı, öskürək və s. kimi əlamətlər hiss edən şəxslərə ərazi poliklinikasına vaxtında müraciət etməsini tövsiyə edib: "Özünümüalicə ilə məşğul olmaq düzgün deyil. Onu da qeyd etmək istərdim ki, hazırda qripə qarşı aparılmış vaksinasiya da ümumi epidemik durumun yaxşılaşmasına öz töhfəsini verəcək”.

Uşaqlar da xəstəliyi yüksək temperaturla keçirirlər

TƏBİB-in İnfeksiya xəstəlikləri üzrə işçi qrupunun rəhbəri Vasif Əliyev məlumat verib ki, əvvəllər cavan insanlarda koronavirus xəstəliyinin daha çox asimptomatik formada keçdiyinin şahidi olurduq. Amma indi bu yaş qrupunda COVID-19 virusunun daha ağır formasını müşahidə edirik.

Onun sözlərinə görə, klinik təcrübədə artıq uşaqların da bu xəstəliyi yüksək temperatur ilə keçirdiyi müşahidə olunur: "COVID-19-un əlamətlərinin insanlarda hansı səviyyədə müşahidə edilib-edilməməsi individualdır. Çünki virusa xas olan əlamətlərin hamısı eyni insanda görünməyə də bilər: "Şərt deyil ki, virusa xas bütün əlamətlərin hamısı bir insanda müşahidə edilsin. Ola bilər ki, insanda bu əlamətlərin heç biri görünməsin, amma virus daşıyıcısı olsun. Klinik simptomları olan xəstədə belə bu əlamətlər çox və ya az dərəcədə hiss edilər. Məsələn, iy və dadbilmə bəzilərində olmaya bilər. Amma elə şəxslər ola bilər ki, onda bu əlamətlər uzun müddət müşahidə olunsun və gec bərpa edilsin. Digər tərəfdən, hərarətin ən çox rast gəlinən simptom olmasına baxmayaraq, koronavirus xəstələrində hərarət qeydə alınmaya da bilər. Buna görə də şərt deyil ki, koronavirusa yoluxan hər bir kəsin hərarəti yüksək olsun”.

Mütəxəssislərin də xəbərdarlıq etdiyi kimi, dünyanı bürümüş və nə zaman yox olacağı bilinməyən bu təhlükəli virusdan yalnız şəxsi məsuliyyət sayəsində qurtulmaq mümkündür. Birmənalı olaraq pandemiya şərtlərinə əməl etməli, maskadan istifadəni həyatımızın bir parçasına çevirməli, maksimum şəkildə özümüzü izolyasiya etməli, kütləvi toplantılardan qaçmalı, mümkün olduğu qədər ictimai nəqliyyatdan kənar durmalıyıq. Eyni zamanda şəxsi gigiyena qaydalarına əməl etməyi unutmamalıyıq.

Tam əminliklə demək olar ki, hazırda bütün dünyada koronavirusa qalib gəlmək bu sadə qaydalara əməl edilməsindən asılıdır.

Yasəmən MUSAYEVA

Azərbaycan.- 2020.- 19 noyabr.- S.1; 7.