Dünya sularında Azərbaycanın yeni gəmiləri üzəcək

Hazırda dünyada daşınan yüklərin təqribən 90 faizi dəniz yollarının payına düşür. Su yolları ilə ən müxtəlif təyinatlı yüklər daşınır. Dənizlərdə və okeanlarda dalğaları yara-yara üzən gəmilər demək olar ki, hər gün qlobal iqtisadiyyata öz töhfəsini verir. Gəmilər həm də çoxsaylı sərnişinləri mənzilbaşına çatdırırlar. Azərbaycan gəmiləri də ölkənin sosial-iqtisadi inkişafına xidmət edir.

Cari ilin yanvar-iyul aylarında dəniz nəqliyyatı ilə, ümumilikdə, 543,7 min ton yük daşınıb ki, bunların da dəyəri 315,6 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, yeddi ayda dəniz nəqliyyatı ilə ixrac edilən 185,2 min ton yükün dəyəri 57,4 milyon dollar olub. Bu nəqliyyat növü ilə idxal olunan yüklərin həcmi 358,4 min tondan çox, dəyəri isə 258,1 milyon dollar təşkil edib.

İyul ayında dəniz nəqliyyatı ilə, ümumilikdə, 72 min 877 ton yük daşınıb. Bu yüklərin dəyəri 62,4 milyon dollar olub. Həmin ay ərzində dəniz nəqliyyatı ilə ixrac edilən 18,7 min ton yükün dəyəri 6 milyon dollar təşkil edib. İdxal edilən yüklərin həcmi 54 min 135 ton, dəyəri 56,3 milyon dollar olub.

Dəniz yollarında çətin və məsuliyyətli vəzifə yerinə yetirdikləri üçün gəmilərin həmişə saz vəziyyətdə olması çox vacibdir. Bunu təmin etmək isə gəmi tikintisi və təmiri ilə məşğul olan müəssisələrin üzərinə düşür. Ölkəmizdə bu sahədə son illər infrastruktur daha da müasirləşdirilmiş və təkmilləşdirilmişdir. Ehtiyac yarananda gəmilərimiz öz təyinatına uyğun müəssisədə təmirə dayanır və saz vəziyyətə salınır.

Bir qədər əvvəl "Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” QSC-yə (ASCO) məxsus "Naxçıvan” gəmi-bərəsi "Zığ” Gəmi Təmiri və Tikintisi Zavodunda əsaslı təmir edilib. Təmir işləri planlaşdırılmış şəkildə və yüksək keyfiyyətlə həyata keçirilib.

Gəmi-bərənin baş və köməkçi mühərrikləri, nasos və separatorları əsaslı təmir olunub, boruları quraşdırılıb. Gəmidə gövdə qaynaq, avtomatika işləri görülüb, elektrik avadanlıqları təmir olunub, yeni kompressorlar yerləşdirilib. Eləcə də gəminin yaşayış və xidməti otaqları müasir tələblər səviyyəsinə çatdırılıb, orada yeni mebellər quraşdırılıb. Sualtı və suüstü hissələr, vaqon və üst göyərtələri təmizlənərək rənglənib.

Dəniz-sınaq yoxlamasından uğurla çıxan "Naxçıvan” gəmi-bərəsi yenidən istismara qaytarılıb. Bu gəminin uzunluğu 154 metr, eni 18 metrdən çoxdur.

"Zığ” Gəmi Təmiri və Tikintisi Zavodunda eləcə də ASCO-nun Dəniz Nəqliyyatı Donanmasına məxsus "Hüseyn Cavid” universal quru yük gəmisi təmir olunub. Bu, Xəzərdənkənar sularda istismar olunan gəmidir.

"Hüseyn Cavid” 2016-cı ildən Azərbaycan bayrağı altında xarici sularda üzür. Gəminin uzunluğu 108 metrdən çox, eni 17 metrə yaxın, yükgötürmə qabiliyyəti 5200 tondur.

Zavodda gəminin baş və köməkçi mühərrikləri, anbar qapaqları yüksək keyfiyyətlə təmir olunub. Gəmidə boru və elektrik quraşdırma, avtomatika və gövdə qaynaq işləri görülüb. Eləcə də heyətin yaşayış şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün yeməkxana və kayutlarda lazımi təmir işləri aparılıb.

Bir sıra digər hissələr də təmir olunub. İşlər tamamlandıqdan sonra gəmi yoxlanışdan keçirilib və dənizçilərin ixtiyarına verilib.

ASCO-nun Xəzər Dəniz Neft Donanmasına məxsus "Şirvan” 100 tonluq kran gəmisinin də əsaslı təmiri yekunlaşıb. Bu iş "Bibiheybət” Gəmi Təmiri Zavodunda yerinə yetirilib. Təmirin gedişində gəminin mexanizmləri, baş mühərrikləri, nasosları, boru sistemləri, sanitar qovşaqları, bir sıra digər qurğuları sazlanıb.

"Şirvan” tərsanəyə qaldırılaraq gövdəsinin sualtı və suüstü hissəsində zədələnmiş sahələr dəyişdirilib.

İşlər başa çatdıqdan sonra gəminin yükqaldırma qabiliyyətinə malik kran qurğusunun sınaq işləri aparılıb. Mexanizm və elektrik avadanlıqlarının hərəkətdə yoxlanılması məqsədilə gəmi dəniz sınaqlarına çıxarılıb və onlar müvəffəqiyyətlə başa çatıb.

"Bakı Gəmiqayırma Zavodu” MMC-də isə ASCO-nun sifarişi ilə inşa edilən "Kəlbəcər” neftdaşıyan tankeri tikintisinin növbəti mərhələsinin aparılması üçün suya salınıb. Gəminin gövdə hissəsinin inşası tam başa çatıb. Qalan işlər zavodun yanalma körpüsündə davam etdiriləcək. "Kəlbəcər” tankeri müəssisənin tikinti-quraşdırma sahəsindən üzən dok vasitəsilə bu məqsədlə suya salınıb.

Yeni gəminin konsepsiyasını Odessa Dəniz Mühəndisliyi Bürosunun və ASCO-nun təcrübəli mütəxəssisləri birgə hazırlayıblar. "Volqa-Don MAX” layihəsi olan gəmi maksimum yükgötürmə qabiliyyəti ilə Volqa-Don çayından keçmək imkanına malikdir.

Yeni nəsil "Kəlbəcər” tankerinin uzunluğu 141, eni 16,9, bortunun hündürlüyü 6 metrdir. 15 nəfərlik heyətlə idarə edilən gəmi saatda 10 knot sürətlə hərəkət edə biləcək. Tanker xam neft və neft məhsullarının daşınması üçün nəzərdə tutulmuş, ümumi tutumu 9212 kubmetr olan 6 yük çəninə malikdir.

Zavodun yanalma körpüsündə istismar sınaqları başa çatdıqdan sonra "Kəlbəcər” tankerinin dəniz-istismar sınaqları keçiriləcək. Tankerin xarici sularda istismarı nəzərdə tutulur.

Unikal dizaynı ilə seçilən və texniki göstəricilərinə görə geniş imkanlara malik olan bu gəmi Bakı Gəmiqayırma Zavodunda inşa edilmiş sayca ikinci neftdaşıyan tankerdir. Ötən ilin sonunda istismara verilmiş "Laçın” adlı ilk tanker artıq xarici sularda istismar olunur.

ASCO-nun sifarişinə uyğun olaraq zavodda daha iki eyni tipli gəminin tikinti işləri qrafikə uyğun davam edir.

Bununla yanaşı, hazırda ASCO-nun donanmaları üçün zəruri olan müxtəlif təyinatlı gəmilərin inşası ilə bağlı Bakı Gəmiqayırma Zavodu ilə danışıqlar aparılır. Bu isə o deməkdir ki, yaxın gələcəkdə Xəzərdə və dünya sularında yeni-yeni gəmilərimiz üzərək Azərbaycanın iqtisadi gücünün daha da artmasına xidmət edəcək.

Flora SADIQLI

Azərbaycan. - 2020.- 8 sentyabr.- S.1; 6.