Noyabr qələbəsi Ağdaban faciəsinin qisasını aldı

1993-cü ilin əvvəllərində Azərbaycanda daxili vəziyyət son dərəcə kəskinləşmişdi. Dövlət idarəçiliyində yol verilən nöqsanlar, səriştəsizlik, ambisiyalar həm Ermənistanın Azərbaycandan ərazi iddiasına qarşı aparılan xarici siyasəti məhdudlaşdırırdı, həm də mərhələlərlə dövlət çevrilişinə yaxınlaşdırırdı. Orduda mövcud özbaşınalıq, vahid komandanlığın olmaması, ordu rəhbərliyində də, yerli özünümüdafiə taborlarında da bu və ya digər yollarla rəhbərliyə gətirilmələr dövlətçilik üçün real təhlükə yaratmışdı. AXC - Musavat cütlüyü isə bu problemləri həll etmək iqtidarında deyildi.

Regionda hərbi vəziyyət gərginləşmişdi. Dövlətin hərbi köməyi olmadığına görə kəlbəcərlilər, Kəlbəcərin yerli müdafiə taboru həmin vaxtlarda imperiyanın hərbi yardımından kifayət qədər bəhrələnən Ermənistanın silahlı birləşmələrinin hücumlarının qarşısını ala bilmək gücündə deyildi. Düşmən hələ 1992-ci il aprel ayının 8-də rayonun Ağdaban kəndində böyük faciə törətmişdi - 39 nəfər kənd sakinini öldürmüşdü,

5 nəfəri girov götürmüşdü, 100-dən artıq evi yandırmışdı. Düşmən Azərbaycan dövlətinin daxili siyasətdə üzləşdiyi kəskin qarşıdurmalardan, dövlətin əraziyə mümkün yardımlar etməməsindən (bəlkə də etmək istəməməsindən) istifadə edərək mart ayının 27-dən Kəlbəcərə genişmiqyaslı hücuma başladı. 1993-cü il aprelin

2-də rayon Ermənistan ordusu tərəfindən işğal edildi. 511 nəfər kəlbəcərli şəhid oldu, 231 nəfər itkin düşdü. 172 mədəniyyət obyekti,

1 muzey və çoxlu tarixi abidələr dağıdıldı. İşğal zamanı və işğaldan sonra meşələrin sistemli şəkildə, məqsədyönlülüklə yandırılması rayona qarşı ekoloji terror idi, bu işğal mahiyyəti etibarilə Xocalı faciəsinin davamı oldu.

Kəlbəcərin işğalından sonra BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi 822 saylı qətnamədə qeyd edilirdi ki, bütün işğalçı qüvvələr Kəlbəcərdən, eləcə də Azərbaycanın işğal olunmuş digər rayonlarından dərhal çıxarılmalıdır. Havadarlarına arxalanan Ermənistan beynəlxalq təşkilatın bu qətnaməsini də yerinə yetirmədi.

Prezident İlham Əliyev Kəlbəcərin azad edilməsi münasibətilə xalqa müraciətində dedi: “Azərbaycan Xalq Cəbhəsi dövlət çevrilişi edərək hakimiyyətə gəldi. Ancaq ondan sonra nə oldu? Ondan sonra bütün səylərini öz laxlamış hakimiyyətini möhkəmləndirmək, ölkəmizdə repressiyalar təşkil etmək, senzuranı tətbiq etmək və digər antidemokratik addımlar atmağa yönəltdi. Torpaqlarımız işğala məruz qalırdı. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi, onun rəhbərliyi ancaq bir məqsədi güdürdülər ki, öz ciblərini doldursunlar, öz yaxın adamlarını vəzifələrə təyin etsinlər və öz hakimiyyətinin ömrünü uzatsınlar. Kəlbəcərin işğal altına düşməsi bax, bu çirkin addımların nəticəsi idi”.

Kəlbəcərin erməni işğalından azad edilməsi təkcə kəlbəcərliləri deyil, hər birimizi sevindirdi. Bu qələbə həm də xalqla Müzəffər Ali Baş Komandanın və ordunun qırılmaz və möhtəşəm birliyinin təzahürüdür.

2 aprel tarixinin yaralarının ağrı-acılarını 25 noyabr tarixi unutduracaq. Kəlbəcərdə qələbəmizi Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan

İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ordu quruculuğunda həyata keçirilən irimiqyaslı islahatlar, müxtəlif miqyaslı beynəlxalq təlimlər və ordumuzun dünyanın ən güclü Silahlı Qüvvələrindən biri olması təmin etdi. Bunun nəticəsi olaraq Vətən müharibəsində möhtəşəm Zəfər qazanıldı. Füzuli, Cəbrayıl, Zəngilan, Qubadlı rayonları, Şuşa şəhəri, Hadrut qəsəbəsi və mühüm strateji əhəmiyyətli yüksəkliklər işğaldan azad edildi. Təslim olan düşmən birgə bəyanata uyğun olaraq noyabrın 25-də Kəlbəcərdən çıxdı.

Ermənistan silahlı qüvvələrinin Kəlbəcərdən çıxması Prezident, qalib sərkərdə

İlham Əliyevin uzaqgörən, düşünülmüş, düzgün taktika və strategiyasının parlaq nəticəsinin təzahürüdür. Bu Zəfər həm də şanlı Azərbaycan Ordusunun igid, qorxmaz, qəhrəman əsgər və zabitlərinin doğma torpaqlarımız uğrunda yüksək hərbi peşəkarlıq, tükənməz Vətən sevgisi və qəhrəmancasına vuruşmalarının əyanı nümunəsidir.

Kəlbəcərin azad edilməsi orada yerləşən tariximizin bizə qayıtmasıdır. Kəlbəcər rayonu ərazisindəki memarlıq abidələrinin əksəriyyəti Qafqaz Albaniyası dövrünün tarixidir.

Faşist ideologiyasının daşıyıcısı kimi ermənilər Kəlbəcərdə qanunsuz qazıntılar aparıb və tapılmış qiymətli tarixi əşyaları Ermənistana daşıyıblar. Bu, təkcə Azərbaycana deyil, tarixə, bəşəriliyə xəyanətdir. “Tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun müddəalarının, “Silahlı münaqişələr zamanı mədəni mülkiyyətin qorunması haqqında” 1954-cü il Haaqa Konvensiyasının 1999-cu il protokolunun (Ermənistan bu protokolun üzvüdür), “Arxeoloji irsin qorunması haqqında” 1992-ci il tarixli Avropa Konvensiyasının tələblərinin pozulmasıdır. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, bu vandalizmi törədən qaniçən düşmənin xalqımıza vurduğu maddi və mənəvi ziyana görə layiqli cəzasını alması üçün dövlətimizin əlaqədar qurumları nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarla birlikdə bütün hüquqi imkanlardan istifadə edəcək. Artıq bu istiqamətdə işlər davam etdirilir.

İşğaldan azad olunmuş ərazilərimizin yenidən qurulması başlanılıb. Kəlbəcər də yenidən dirçələcək, ermənilərin söndürdüyü ocaqlar yenidən alışacaq. Kəlbəcərlilər Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ona ikinci həyat verəcəklər.

Səbinə XASAYEVA,

Milli Məclisin deputatı

Azərbaycan 2021.- 4 aprel.- S.3.