Peyvənd hələlik yeganə
çıxış yoludur
Dünyanı bürüyən COVID-19 adlı təhlükə səngimək bilmir, əksinə, yeni mutasiyalarla ortaya çıxır, insanları təhdid altında saxlayır.
Koronavirus əslində dünya tibb aləminə uzun illərdir tanış olan virus növüdür. Sadəcə genetik dəyişikliklərə məruz qalan yeni tip COVID-19-la təbabət lazımi, qədər tanış deyil. Hələ ki, tibb elmi bu virusa qarşı tam effektiv müalicəni tapa bilməyib.
Virusun ortaya çıxdığı müddət ərzində artıq 3-cü, hətta bəzi ölkələrdə 4-cü dalğa başlayıb. Azərbaycanda isə 3-cü dalğanın yayıldığı elan olunub. Avqustun əvvəlində yoluxma sayı 3 rəqəmli idisə, ayın sonlarına yaxın artıq 4 rəqəmlə hesablanır. Bu tip virus xəstəliklərinə yoluxan adam ilk iki, bəzən üç həftəni çox ağır keçirir.
Hələ ki, getdikcə daha çox aqressivləşən bir virusla qarşı-qarşıyayıq. “Delta” ştammı cəmiyyətə və ayrı-ayrı şəxslərə vurduğu zədə ilə özündən əvvəlki viruslardan ağır olmasa da, sürətli yoluxduruculuğuna görə onlardan fərqlənir. Yoluxduruculuq miqdarı ötən illə müqayisədə dəfələrlə yüksəkdir. Keçən il yay aylarında 500 nəfər yoluxma olurdusa, indi o rəqəm 4 minə yüksəlib. Amma ötən illə müqayisədə bu il reanimasiyaya düşən xəstələr arasında sağalanlar daha çoxdur.
Statistika ötən il süni nəfəs aparatına qoşulan xəstələrdən ölənlərin sayının yüksək olduğunu göstərirdi. Bu il isə aparata qoşulanlar azlıq təşkil edir, əksəriyyət sağalır. Bu onu göstərir ki, dünya tibbi artıq bu virusla mübarizənin yolunda xeyli irəliləyiş əldə edib.
Bir çox ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, yoluxma sayı çox olanda səhiyyə büdrəməyə başlayır, yəni xəstə sayı ilə xəstəxana, tibb personalı və lazımi preparatların sayı bərabər olmayanda vəziyyət ağırlaşır.
Azərbaycan dövləti bu yönümdə xeyli qabaqlayıcı tədbirlər görüb. Xarici mütəxəssislər ölkəmizə dəvət edilib, yeni tipli xəstəxanalar istifadəyə verilib, dərman ləvazimatları alınıb. Ortaq mübadilələr olur. Bununla belə, yoluxma miqdarı artan rəqəmlərlə müşahidə olunur.
Yeganə üstünlük
ondadır ki, ötən yay
və payız aylarında peyvəndlənmə yox idi. Bu il
peyvənd olunanların
sayı artan rəqəmlə gedir. Bu da optimist olmağa
əsas verir. Peyvəndlənmənin üstünlükləri çoxdur. Əvvəla,
peyvənd olunan insanların çox cüzi hissəsi yoluxur, onların çox az
qismi reanimasiyaya düşür və peyvənd olunanlar arasında ölüm sayı demək olar ki, sıfır
səviyyəsindədir. Yəni koronavirusa
yoluxmanın artdığı
bu günlərdə əlimizdə olan yeganə silah peyvənddir. Nə qədər çox insan peyvənd olunarsa, o qədər də bu virusdan
itki az
olar.
Dünya səhiyyəsi çox çətin sınaqdan keçir. Hər bir dövlət bu dalğadan ən az
itki ilə çıxmağın yollarını
axtarır. Qonşu ölkələrlə müqayisədə
Azərbaycanda peyvəndləməyə
üç ay tez start
verilib. Bu gün onun nəticələri
göz qabağındadır.
Azərbaycanda yoluxma və
itki sayı qonşu ölkələrdə
olduğundan daha azdır.
Bütün dünya miqyasında bu gün virusla
mübarizənin yeganə
effektiv yolu peyvənd olunmaqdır. Əvvəl iki
doza peyvənd nəzərdə tutulurdusa,
indi üçüncü
doza haqqında söhbətlər gedir.
Üçüncü doza bu mübarizədə
nəyi vəd edir? Hələ koronavirusdan əvvəl
tarixboyu qrip viruslarından qorunmaq üçün peyvəndlər
olub. Hər il o viruslara
yoluxmamaq və onlardan qorunmaq üçün əhali peyvəndlənib. Xüsusən
risk qrupuna daxil olan insanlara hər payız mövsümü bu peyvəndlər vurulub. Hər il
peyvəndlər yeni mutasiyalara görə yenilənib. Bu gün
düçar olduğumuz
yeni mutasiyaların da peyvəndləri yenilənir.
Yeni doza peyvənd insanlarda çaşqınlıq yaratmamalıdır,
çünki bu profilaktikadır. Bu, hər
yeni dalğadan qorunmaq və ona qarşı immunsistemi möhkəmləndirmək
üçün məsləhət
görülür. Üçüncü doza ondan əvvəlki
peyvəndlərin effektsiz
olması demək deyil.
Nə qədər
ki, virus təhlükəsi
var, o qədər də ondan qoruyan
peyvənd olacaq. Artıq
Amerikada, İsraildə,
hətta yaxın Türkiyədə üçüncü
doza peyvənd vurulmağa başlayıb.
Azərbaycanda da buna nə qədər tez başlanılsa, o qədər tez virusun yayılmasının
qarşısı alınar.
O peyvənd təhlükədən
sovuşmağa kömək
edə bilər.
Daha bir məsələyə toxunmaq
yerinə düşər.
COVID-19-la mübarizədə
lazımsız dərmanların
istifadəsi ağır
nəticələrə gətirib
çıxarır. Həkimlər virusla mübarizədə,
xüsusən xəstəliyin
ilk günlərindən antibiotiklər
və hormonal dərmanların
istifadəsini düzgün
hesab etmirlər.
Yalnız ağrıları yüngülləşdirən və
orqanizmi möhkəmləndirən
vitaminlərdən istifadə
etmək lazımdır.
Xəstəlik dönəmində orqanizmin möhkəmlənməsinə
yardım etmək üçün bol maye qəbul edib, yaxşı qidalanmaq məsləhətdir.
Ramilə QURBANLI,
Azərbaycan.-2021.- 28 avqust.- S.1;4.