Qarabağda “yaşıl enerji”

Bu hesaba 10 ildən sonra Azərbaycanda elektrik enerjisinin 30 faizini bərpaolunan enerji təşkil edəcək

Bütün dünyada elektrik enerjisi istehsalının dominant mənbəyi ənənəvi enerji mənbələridir. Bununla belə bir çox yerlərdə bərpaolunan enerji mənbələrindən elektrik enerjisi istehsalı artmaqda davam edir. Ölkəmizdə də enerjinin bu növünün istehsalına diqqət getdikcə artır.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ötən ilin dekabr ayında Azərbaycandakı külək elektrik stansiyalarında (KES) 7,5 milyon kilovat-saat elektrik enerjisi istehsal edilib. Noyabr ayı ilə müqayisədə bu göstərici 1,4 milyon kilovat-saat çoxdur. Ölkədəki günəş elektrik stansiyalarında (GES) isə dekabrda 1,8 milyon kilovat-saat elektrik enerjisi istehsal olunub.

Prezident İlham Əliyev 2030-cu ilə qədər elektrik enerjisi istehsalında bərpaolunan enerji mənbələrinin payının 30 faizə çatdırılmasını hədəf kimi müəyyənləşdirib. Dövlət başçısının imzaladığı sərəncamlar nəticəsində Azərbaycanda energetikanın digər sahələrində olduğu kimi, bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadə sahəsində də əlverişli investisiya mühiti yaradılıb, özəl sərmayələrin cəlb edilməsi və irimiqyaslı layihələrin icrası istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir.

Qarşıdakı 10 il ərzində təqribən 1500 meqavat həcmində yeni gücün istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulur. Bu vəzifənin məhz özəl investisiyalar hesabına reallaşdırılması planlaşdırılır.

Prezidentin “Bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadə sahəsində pilot layihələrin həyata keçirilməsi tədbirləri haqqında” 5 dekabr 2019-cu il tarixli sərəncamı ilə yaradılmış komissiya fəaliyyətini davam etdirir və artıq beş iclasını keçirib. Məlum olduğu kimi, 2019-cu il dekabrın 29-da Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının “ACWA POWER” şirkəti ilə 240 meqavat gücündə külək elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı müqavilələr imzalanıb. Layihənin həyata keçirilməsinə ümumilikdə 300 milyon ABŞ dolları həcmində investisiya qoyuluşu, tikiləcək stansiyanın il ərzində 1 milyard kilovat-saata yaxın elektrik enerjisi istehsal edəcəyi nəzərdə tutulur. Bu layihənin icrası nəticəsində il ərzində 200 milyon kubmetr qaza qənaət ediləcək, habelə ətraf mühitə atılan tullantıların həcmi ildə 400 min tonadək azaldılacaq. Layihənin reallaşdırılması həmçinin müasir istehsal və xidmət sahələrinin yaranmasına, yeni iş yerlərinin açılmasına töhfə verəcək. 2020-ci ilin yanvar ayında Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Masdar” şirkəti ilə günəş elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı icra müqaviləsi imzalanıb. Hazırda şirkətlə müzakirələr davam edir və mart ayında digər müqavilələrin imzalanması gözlənilir.

Dövlət başçısının tapşırığına əsasən, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə “yaşıl enerji” zonasının yaradılması məqsədilə bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadə ilə bağlı özəl investisiyaların cəlb olunması üçün investorlarla müzakirələr aparılır.

Bu barədə İqtisadiyyat və Energetika nazirlikləri birgə məlumat da yayıblar. Məlumatda bildirilir ki, Azərbaycanın elektroenergetika, o cümlədən bərpaolunan enerji mənbələri sahəsinə xarici və yerli investorların marağı artır. “Azərbaycan Respublikasının energetika sektorunda islahatların sürətləndirilməsi haqqında” Prezidentin 29 may 2019-cu il tarixli sərəncamı ilə müəyyən edilmiş vəzifələrin mühüm istiqamətlərindən biri elektroenergetika sahəsinə özəl investisiyaların cəlb edilməsi üçün zəruri tədbirlərin görülməsidir. Energetika Nazirliyi tərəfindən ilkin layihəsi hazırlanmış 2050-ci ilədək dövrü əhatə edən energetika sektorunun uzunmüddətli inkişaf strategiyası məhz özəl investisiyalara istiqamətlənən inkişaf modelinə əsaslanır. Azərbaycan bərpaolunan enerji mənbələri ilə zəngin resurslara malik ölkələrdəndir. Odur ki, günəş və külək enerjisi potensialından səmərəli istifadəni təmin etmək qarşıya vəzifə kimi qoyulub.

Beynəlxalq tələblərə cavab verən qanunvericilik bazasının mövcudluğu investorları maraqlandıran başlıca şərtlərdəndir. Qeyd olunan sərəncama əsasən, “Elektrik enerjisi istehsalında bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadə haqqında” qanun layihəsi hazırlanıb və aidiyyəti qurumlarla razılaşdırılaraq baxılmaq üçün təqdim edilib. Qanunun qəbulundan sonra Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı ilə birlikdə enerji mənbələrindən istifadə sahəsində özəl investisiya hesabına kiçikhəcmli layihələrin həyata keçirilməsinə başlanacaq.

Energetika Nazirliyində bu mövzuda keçirilən görüşdə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Avropa İttifaqının Azərbaycandakı nümayəndəliyi, BMT-nin İnkişaf Proqramı, ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi, Alman Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyəti, Dünya Bankı, Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, Asiya İnkişaf Bankı kimi beynəlxalq maliyyə institutları və qurumlarının nümayəndələri iştirak ediblər. Tədbirdə işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpaolunan enerji potensialı barədə təqdimat göstərilib. “Yaşıl enerji” zonasının yaradılması ilə bağlı çağırışlar beynəlxalq qurumlar tərəfindən müsbət qiymətləndirilir və bu sahədə əməkdaşlığa maraq ifadə edilir.

Beləliklə, Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş əraziləri “yaşıl enerji” zonalarına çevriləcək, bu rayonların davamlı inkişafı üçün yeni imkanlar açılacaq.

Flora SADIQLI,

Azərbaycan. - 2021.- 5 fevral.- S.1; 6.