Kənd təsərrüfatı və aqrosənaye sahələrinin inkişafı üçün böyük potensial var

Ermənilər 30 il ərzində ərazilərimizi işğal altında saxlamaqla kifayətlənməmiş, torpaqlarımızı həm də istismar edərək barından bəhrələnmişlər. Onların bundan nə dərəcədə faydalandığını bilmək üçün təkcə bir faktı xatırlatmaq kifayətdir: son vaxtadək Ermənistanın dövlət büdcəsinin gəlirlərinin 50 faizi Azərbaycandan taladığı sərvətlər hesabına formalaşırdı. Düşmən tərəfi bu faktı etiraf edir və narahat olur ki, bundan sonra necə yaşayacaq.

Sərvətləri ən çox talanan rayonlardan biri yox, birincisi Kəlbəcər idi. Məlumdur ki, bu rayon yerüstü və yeraltı sərvətlərinə görə çox zəngindir. Təkcə Söyüdlü qızıl yatağının istismarından Ermənistanın dövlət büdcəsinə ildə milyonlarla dollar vəsait daxil olurdu.

Kəlbəcər kənd təsərrüfatı rayonu kimi də xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Rayon əhalisinin çox hissəsinin məşğuliyyəti də bu sahə ilə bağlıdır.

Kəlbəcərin örüş-otlaq və biçənək sahələri 83,2 min hektardır ki, bu da ölkə üzrə otlaq sahəsinin təxminən 3,4 faizini təşkil edir. Belə bir imkan rayonda heyvandarlığın inkişafı üçün geniş perspektivlər açır. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin əməkdaşı Əbdülrəhim Dadaşov deyir ki, rəsmi statistik məlumatlara görə, Kəlbəcərdə 1980-ci ildə olan 33,7 min baş qara malın sayı 1985-ci ildə artaraq 38,5 min başa çatmışdı. Belə artım davarların sayında da müşahidə edilmişdi. Belə ki, rayon üzrə davarların sayı 1980-ci ildə 66,7 min baş olduğu halda, 1985-ci ildə bu rəqəm 90,7 mini keçmişdi. Heyvandarlığın inkişafı həmin dövrdə rayonda ət, süd və yumurta istehsalının artmasına da imkan vermişdi.

İndi işğaldan azad olunmuş Kəlbəcərin yeni dönəmi başlayır. Rayonun bərpası, aqrar sektorda müasir texnika və texnologiyaların tətbiqi nəzərdə tutulur. Kənd təsərrüfatı mütəxəssislərinin hesablamalarına görə, Kəlbəcərdə aqrar sektorda məhsul istehsalının bərpa və artım dövrü 2025-ci ildə yüksək nöqtəyə çatacaq. Həmin il rayonda 57,8 min baş inək və camış, 164,6 min baş qoyun və keçinin bəslənilməsi ölkədə heyvandarlığın və sürü dövriyyəsinin təqribən 3,6 faiz artmasına imkan verəcək. Bununla yanaşı, mütəxəssislər bu dövr rayonda 83,1 min baş quşun və 13,5 min arı ailəsinin olacağını da proqnozlaşdırırlar. Sözsüz ki, həmin sahələrin inkişafı yumurta, quş əti və bal istehsalının artımına imkan verəcək. Kəlbəcərdə istehsal olunan həmin məhsullar ölkənin daxili tələbatının ödənilməsinə, eləcə də ixrac imkanlarının artmasına şərait yaradacaq.

Rayonda aqrar sektorun bitkiçilik sahəsində tütünçülük xüsusi çəkiyə malik olub. Əhalinin böyük bir hissəsi vaxtilə tütünçülükdə çalışıb. Rayon üzrə 1980-ci ildə 456 hektar sahədən 1285, 1985-ci ildə 801 hektar sahədən 1597 ton məhsul yığılıb. Bu rəqəmlər rayonda tütünçülüyün inkişafının böyük potensialı olduğunu göstərir.

Sözsüz ki, yeni dönəmdə müasir texnika və innovativ texnologiyalardan istifadə etməklə bu sahədə məhsuldarlığı daha da artırmaq mümkün olacaq. Ə.Dadaşovun fikrincə, yeni üsullardan istifadə etməklə 2025-ci ildə rayonda tütün istehsalını 668 tona çatdırmaq mümkündür.

Ümumiyyətlə, Kəlbəcərin bitkiçilik sahəsində potensialı böyükdür. Üstəlik, işğaldan azad edilmiş torpaqların inkişafı üzrə qəbul edilən tədbirlər planına uyğun olaraq, yeni texnika və texnologiyaların tətbiqi rayonda tərəvəzçilik və bostançılığın inkişafına yeni perspektivlər açacaq. Rayonun torpaq, iqlim və su resursları nəzərə alınaraq burada sözügedən tədbirlər planı çərçivəsində 500 hektarlıq intensiv nar, alma və xurma bağları salınmasının pilot layihələri də hazırlanıb. Bundan başqa, 1000 hektara qədər sahədə taxıl əkiləcəyi proqnozlaşdırılıb. Eyni zamanda heyvandarlığı inkişaf etdirmək məqsədilə yemlik otlaq sahəsinin yaradılması üçün 220 hektar əlavə əkin sahəsinin salınması planlaşdırılıb.

Aqrar istehsal potensialı ilə yanaşı, Kəlbəcər tütün, süd, gön-dəri və yun emalı müəssisələrinin yaradılması üçün də böyük potensiala malikdir. Bu region üçün yeni trend hesab edilən meyvəçilik sektoru üzrə emal müəssisələri, arıçılıq məhsullarının istehsalı imkanları da nəzərə alınarsa, burada aqrosənayenin təmərküzləşmiş və klasterial inkişafının iqtisadiyyata töhfəsinin ötən dövrlərdəkindən daha çox olacağı şübhəsizdir.

Rüstəm KAMAL

Azərbaycan.-2021.- 7 fevral.- S.1;7.