Ruhun qidası - rəqslər

Milli bayramımız olan Novruzun da tarixi rəqslərimizlə eyni dövrə təsadüf edir. Qayaüstü təsvirlərdə rəqsin daha uzunömürlü olması öz ifadəsini və təsdiqini tapıb. Rəqsin ən qədim növü “Yallı”dır. Çünki xalq məişətinin qədim adətlərini özündə ehtiva etdirən “Yallı” hesab olunur. Həmçinin “Cəngi”, “Ovçular rəqsi” də qədimiliyi, milli mental dəyərlərimizin qorunub saxlanılması baxımından bu qəbildəndir.

Xalq məişətindəki ənənələr formalaşdıqca rəqslərin bir sıra növləri meydana gəlməyə başlayıb. Bunların toy, el şənlikləri, bayram mərasimləri olmaqla, çeşidli növləri var. Xüsusən də toy adətləri, Novruz bayramı şənliklərində ifa edilən rəqslər xalq arasında daha məşhurdur. “Novruz bayramı”, “Səməni rəqsi” sırf bayram şənlikləri üçündür. “Qaytağı”, “Qoçəli”, “Qazağı”, “Uzundərə” ən populyar rəqslərdən hesab olunur.

Rəqslər bəzən ifa tərzinə görə qadın və kişi üçün iki yerə ayrılır. “İnnabı”, “Mirzeyi”, “Cəngi” və s. kimi rəqs nümunələri kişilər üçün nəzərdə tutulub. Qadınlar arasında daha çox məşhur olan rəqslər isə “Haxışta”, “Halay”, “Nəlbəki” və s. sayılır. “Haxışta” rəqs növünün vətəni Naxçıvandır. Bu rəqsdə əsasən Naxçıvanın yerli adət-ənənəsi əks olunur.

Azərbaycan xalq adət-ənənələrinin zənginliyi onun rəqslərini bədii cəhətdən bir neçə növə bölür. Lirik, məzəli, idman və başqaları rəqslərin çeşidli növlərindən sayılır. “Vağzalı”, “Uzundərə”, “Naz eləmə”, “Turacı” lirik, “Qıtqılda”, “Məzhəkəli rəqs” məzəli rəqs növlərinə daxil edilirlər. Qəhrəmanlıq, çeviklik kimi keyfiyyətləri özündə cəm edən “Cəngi”, “Qılıncla rəqs” və başqaları idman rəqslərinə aiddir.

Azərbaycan. - 2021.- 20 mart.- S.8.