Sərvəti tükənməyən AÇG

Keçən il bu yataqlar bloku 3, 5 milyard dollardan çox gəlir gətirib

2020-ci ildə Xəzərin Azərbaycan sektorundakı “Azəri-Çıraq-Günəşli” (AÇG) yataqlar blokunun işlənməsi layihəsi çərçivəsində 3 milyard 522,7 milyon ABŞ dolları həcmində gəlir əldə edilib. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) bu məlumatı bir daha təsdiqləyir ki, AÇG-dən hasilat ahəngdar və təhlükəsiz davam edir.

AÇG indiyədək Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafına böyük töhfələr verib. Prezident İlham Əliyev bu yataqlar blokunun ölkəmizin əsas gəlir mənbəyi olduğunu dəfələrlə vurğulayıb.

AÇG 27 ilə yaxındır etibarlı tərəfdaşlıq, ekoloji baxımdan zərərsiz əməliyyatlar sayəsində təhlükəsiz işlənir və artıq 24-cü ildir fasiləsiz olaraq neft-qaz verir. Bu yataqlardan əldə olunan hasilatın həcmi bir il əvvəl 500 milyon tona çatıb.

Hazırda AÇG-də 8 platforma fəaliyyət göstərir. Bunlardan 6-sı hasilat, 2-si emal, qazın kompressiyası, suvurma və texnoloji təchizat qurğusudur. Hasilat “Çıraq”, “Mərkəzi Azəri”, “Qərbi Azəri”, “Şərqi Azəri”, “Dərinsulu Günəşli” və “Qərbi Çıraq” platformalarından həyata keçirilir.

AÇG-nin operatoru olan BP şirkətinin məlumatına görə, keçən ilin üç rübü ərzində AÇG-dən ümumi hasilat gündə orta hesabla 482 min barel və ya ümumilikdə təxminən 132 milyon barel, yəni 17,9 milyon ton olmuşdur. “Çıraq”dan gündəlik orta hasilat 36 min, “Mərkəzi Azəri”dən 115 min, “Qərbi Azəri”dən 118 min, “Şərqi Azəri”dən 64 min, “Dərinsulu Günəşli”dən 97 min və “Qərbi Çıraq”dan 52 min barel təşkil etmişdir.

Üçüncü rübün sonunda AÇG-də ümumilikdə 124 neft hasilatı, 39 su injektor, 7 qaz injektor quyusu istismarda olmuşdur. Üç rüb ərzində burada 10 neft hasilat və 2 suvurma quyusu qazılmışdır.

İndi AÇG 7-ci hasilat platformasının yolunu gözləyir. Belə ki, 1994-cü ilin sentyabr ayında AÇG üzrə müqavilə imzalanarkən tərəfdaşlar bu yataqların təxmini ehtiyatlarının 511 milyon ton olduğunu bildirmişdilər. Hazırda mütəxəssislər burada sərvətin daha çox - ən azı 1 milyard ton olduğu fikrini söyləyirlər. 2017-ci ilin sentyabr ayında AÇG-nin birgə işlənməsi və hasilatın pay bölgüsü haqqında dəyişdirilmiş və yenidən işlənmiş sazişin imzalanması da bu amilə əsaslanır. Yeni müqavilə 2050-ci ilin əvvəlinədək davam edəcək və qarşıdakı illərdə AÇG-nin ölkəmizə gətirdiyi iqtisadi mənfəətləri maksimuma çatdıracaq.

2019-cu ilin aprel ayında AÇG-nin işlənməsinin növbəti mərhələsi olan “Azəri Mərkəzi Şərqi” layihəsinə sanksiya verilib. Bununla da 6 milyard dollar dəyərində olan işlənmə layihəsinin həyata keçirilməsinə başlanıb. Yeni platforma da bu layihə çərçivəsində inşa edilir.

“Azəri Mərkəzi Şərqi” platforması gündəlik 100 min barelədək neft hasil etmək gücündə layihələndirilib. İstismar müddəti ərzində qurğunun 300 milyon barelə qədər əlavə neft hasil edəcəyi gözlənilir. Koronavirus pandemiyasının təsirləri görülən bütün işlərdən yan keçməsə də, bu platformadan ilk nefti 2023-cü ildə əldə etmək planları dəyişməz qalır.

Platformanın üst modullarının və qazma modulunun inşası Bibiheybətdəki tikinti-quraşdırma sahəsində davam edir.

Heydər Əliyev adına Bakı Dərin Özüllər Zavodunda dayaq blokunun payalarının inşası başa çatdırılıb. Bu qurğular uğurla Xəzərə yola salınıb və platformanın dayaq blokunu qəbul etmək üçün dənizin dibində quraşdırılıb. Dayaq blokunun və sualtı qurğuların inşası qrafikə görə irəliləyir. Mühəndis və tədarük işləri də nəzərdə tutulan qrafikə uyğun aparılır.

Qeyd edək ki, Azərbaycanın qaz potensialının da önəmli hissəsi AÇG yataqları hesabına formalaşır. Orada hasil olunan mavi yanacaq ölkəmizin ümumi qaz sisteminə daxil edilir. Belə ki, AÇG-dən çıxarılan səmt qazının bir hissəsi layların təzyiqini saxlamaq üçün yenidən kollektora vurulsa da, xeyli hissəsi Azərbaycanın daxili istifadəsi üçün Səngəçal terminalından SOCAR-a məxsus kəmərlə “Azəriqaz” şəbəkəsinə ötürülür.

Keçən ilin 9 ayı ərzində AÇG-dən SOCAR-a əsasən Səngəçal terminalı, həmçinin “Neft Daşları”ndakı qurğu vasitəsilə gündə orta hesabla 6 milyon kubmetr, ümumilikdə isə 1,6 milyard kubmetr səmt qazı verilib. Hasil edilən səmt qazının qalan hissəsi təzyiqi saxlamaq məqsədilə yenidən kollektora vurulub.

Hazırda AÇG-də BP 30,37, SOCAR 25, MOL ( ötən il aprelin 16-dan “Şevron” şirkətini əvəz edib) 9,57, İNPEKS 9,31, “Ekvinor” 7,27, “EksonMobil” 6,79, TPAO 5,73, İTOÇU 3,65, ONGC Videş Limited (OVL) 2,31 faiz payla iştirak edirlər.

“Azəri-Çıraq-Günəşli”dən çıxarılan neft sualtı kəmərlərlə Səngəçal terminalına çatdırılır. Xatırladaq ki, bu, dünyanın ən böyük neft-qaz terminallarından biridir. Başlanğıcını buradan götürən Qərb İxrac Boru Kəməri (Bakı-Supsa marşrutu) və Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəməri AÇG neftini dünya bazarlarına nəql edirlər.

Flora SADIQLI,

Azərbaycan. - 2021.- 30 yanvar.- S.1; 5.