Sülh gündəliyini İlham Əliyev müəyyənləşdirir

Brüssel görüşü bir daha göstərdi ki, proseslər Azərbaycanın maraqlarına uyğun gedir

Qətiyyətli siyasəti ilə torpaqlarımızı işğaldan azad edən Prezident İlham Əliyev müdrik diplomatiyası ilə Azərbaycanın postmüharibə dövründə də zəfərlərini təmin edir. Aprelin 6-da Brüsseldə keçirilən üçtərəfli formatda növbəti görüş bunun təsdiqi oldu. İlham Əliyev əvvəlki Brüssel, habelə Moskva və Soçi görüşlərində olduğu kimi, bu dəfə də məğrur duruşu və görkəmi ilə diqqəti cəlb etdi.

Azərbaycan mənafelərini qətiyyətlə təmin edir

Qeyd edək ki, bu, 44 günlük müharibədən sonra Prezident İlham Əliyev və Ermənistanın baş naziri arasında keçirilən altıncı görüş idi. Əvvəlki görüşlərin hər birinin məzmunu Azərbaycanın müharibədəki zəfərindən sonra yaratdığı yeni reallıqların mahiyyətinə uyğun olmuşdur. Münasibətlərin normallaşdırılması, regionda kommunikasiyaların bərpası istiqamətində respublikamızın təşəbbüs və təklifləri həm Avropa İttifaqı, həm də Rusiya tərəfindən dəstəklənmişdi. Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin dəstəyi ilə Brüsseldə keçirilən növbəti görüş də proseslərin Azərbaycanın maraqları çərçivəsində cərəyan etməsi baxımından növbəti uğurlu mərhələ oldu.

Görüşdə postmünaqişə mərhələsində bölgənin inkişafı ilə bağlı Azərbaycanın hər zaman çıxış etdiyi prinsiplər, o cümlədən 2020-ci ilin 10 noyabr Bəyanatının müddəalarına tam riayət olunması, tərəflər arasında sülh və etimadın təşviq olunması üçün humanitar addımların davam etdirilməsi, iki dövlətin sərhədinin delimitasiya və demarkasiyası üçün konkret addımların atılması, nəqliyyat və kommunikasiyaların açılması məsələləri geniş müzakirə edilib. Humanitar tədbirlərin tərəflər arasında sülh və etimadın təşviq olunması baxımından əhəmiyyəti, o cümlədən itkin düşmüş şəxslərlə bağlı məsələlər, minaların təmizlənməsinin vacibliyi vurğulanaraq, Avropa İttifaqının bölgədə aparılan humanitar minatəmizləmə, eləcə də reabilitasiya və rekonstruksiya işlərinə dəstək verəcəyi qeyd olunub.

4 saat yarımdan artıq davam edən görüşün nəticəsi Şarl Mişel tərəfindən verilmiş bəyanatda təsbit edilib. Bəyanatda qeyd olunur ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi üzrə danışıqların başlanması və bununla bağlı işçi qrupun yaradılması qərara alınıb. Məsələ ilə əlaqədar Azərbaycan və Ermənistan XİN-lərinə müvafiq təlimatlar verilib. Tərəflərin sərhəd məsələləri üzrə birgə komissiya yaratması, birinci növbədə sərhədlərin delimitasiya prosesinə başlanması barədə razılıq əldə olunub.

Bütövlükdə bu görüşün nəticələri göstərdi ki, Brüsseldə formalaşmış sülh gündəliyinin məzmununu İlham Əliyev müəyyən edir.

Əldə olunmuş yeni razılaşmalar Azərbaycanın postmüharibə dövründə öz mənafelərini inamla təmin etməsindən xəbər verir.

Yeni reallıqlarda Minsk qrupuna yer yoxdur

Aİ Şurasının Prezidentinin vasitəçiliyi ilə keçirilən Brüssel görüşü Azərbaycanın maraqlarına uyğun və bölgənin gələcək sülh və əmin-amanlıq şəraitində inkişafının təmin olunması istiqamətində atılmış növbəti önəmli addım oldu. Ən mühümü də odur ki, sülh razılaşmasının əsas komponenti Azərbaycanın irəli sürdüyü 5 maddədən ibarət təklif və bunun əsasında predmetli danışıqların aparılmasıdır. Beş baza prinsipi bunlardır: dövlətlərin bir-birilərinin suverenliyi, ərazi bütövlüyü, beynəlxalq sərhədlərinin toxunulmazlığı və siyasi müstəqilliyini qarşılıqlı şəkildə tanıması; bir-birilərinə qarşı ərazi iddialarının olmamasının qarşılıqlı təsdiqi və gələcəkdə belə bir iddianın qaldırılmayacağına dair hüquqi öhdəliyin götürülməsi; dövlətlərarası münasibətlərdə bir-birilərinin təhlükəsizliyinə hədə törətməkdən, siyasi müstəqillik və ərazi bütövlüyünə qarşı hədə və gücdən istifadə etməkdən, habelə BMT Nizamnaməsinin məqsədlərinə uyğun olmayan digər hallardan çəkinmək; dövlət sərhədinin delimitasiyası və demarkasiyası, diplomatik münasibətlərin qurulması; nəqliyyat və kommunikasiyaların açılışı, digər müvafiq kommunikasiyaların qurulması və qarşılıqlı maraq doğuran digər sahələrdə əməkdaşlığın qurulması.

Ümumən, Brüssel gündəliyinin əsas önəmli tərəfi Aİ-nin Azərbaycanın yaratdığı yeni reallıqları bölüşməsidir. Bunu Aİ Şurasının prezidentinin istər ötən ilin dekabrında, istərsə də bir neçə gün əvvəl keçirilmiş üçtərəfli görüşlərdən sonra verdiyi bəyanatlarda Ermənistanın “status”la bağlı iddialarına yer verməməsi və artıq Azərbaycanın güc yolu ilə həll etdiyi problemin yoluna qoyulmasında bircə addım belə ata bilməyən ATƏT-in Minsk qrupuna istinad etməməsi də təsdiq edir. O cümlədən bəyanatlarda “Dağlıq Qarabağ münaqişəsi” ifadəsinə də rast gəlinmir. Bunlar da onu göstərir ki, Aİ 44 günlük müharibədən sonra yaranmış yeni geosiyasi reallığı qəbul edir və öz mövqeyində buna əsaslanır. Həmçinin münaqişə həll olunduğuna görə keçmişin qalığı olan Minsk qrupu artıq lazımsız təsisata çevrilib.

Aİ İlham Əliyevin regional liderliyini qəbul edir

Görünən həm də odur ki, artıq Aİ-nin dəstəyi ilə Ermənistan və Azərbaycan arasında birbaşa danışıqları nəzərdə tutan yeni mexanizm və format yaranıb. Bu baxımdan Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılması prosesində Aİ-nin obyektiv mövqeyini qeyd etmək lazımdır. Şarl Mişelin iki dövlət arasındakı münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində təşəbbüsləri tamamilə tərəfsizdir və bir vaxtlar Minsk qrupunun həmsədrlərinin ortaya qoyduqları mövqedən tamamilə fərqlənir. Aİ Şurası prezidentinin istər ötən ilin dekabrındakı görüşdə, istərsə də son görüşdə verdiyi bəyanatların məzmunu bir vaxtlar Minsk qrupunun həmsədrlərinin hər addımda ortaya qoyduqları ikili standartlardan uzaqdır və münasibətlərin normallaşdırılması üçün konkret hədəfləri ehtiva edir. Əlbəttə ki, bu da Aİ-nin timsalında Azərbaycanla Ermənistan arasında sülhün təmin olunmasına hesablanmış vasitəçilik missiyasına olan etimadı təmin edən mühüm amildir.

Onu da qeyd edək ki, Aİ İlham Əliyevin regional liderliyini qəbul edir, Azərbaycan Prezidenti ilə yaxın təmasları Cənubi Qafqaz regionunda sülh və sabitliyin bərqərar olmasında mühüm amil kimi görür. Bu amil o cümlədən Azərbaycanla Aİ arasında münasibətlərin yeni inkişaf səviyyəsinə yüksəlməsi, Aİ-nin enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində Azərbaycanın rolunun daha da yüksəlməsi, Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşması istiqamətində müvafiq mexanizmin formalaşması, sülh müqaviləsi, sərhədlərin delimitasiyası, kommunikasiyaların açılması və digər məsələlərin həlli istiqamətində əməli addımlar atılması üçün mühüm şərtdir.

Bütövlükdə Brüssel görüşü regionda münasibətlərin normallaşdırılması baxımından əhəmiyyətli hadisədir, Azərbaycanın siyasi-diplomatik uğurudur. Brüssel sülh gündəliyi həm də Ermənistanın müxtəlif iddialarla üçtərəfli razılaşmaların tələb etdiyi prosesləri ləngitmək cəhdlərinin iflasa uğramasından xəbər verir.

Rəşad CƏFƏRLİ,

Azərbaycan.-2022.- 9 aprel.- S.1;5.