Azərbaycanın çaylarına qarşı ekoloji terror

Erməni vandalları bunun üçün də beynəlxalq məhkəmə və tarix qarşısında cavabdehdirlər

Erməni vandalları 30 il Azərbaycan torpağında soyqırımı törətməklə, şəhərləri və kəndləri yerləyeksan etməklə yanaşı, təbiətə də olmazın zərbə vurublar. Onlar işğal etdikləri ərazilərdə, sözün əsl mənasında, ekoloji terror törədiblər. Prezident İlham Əliyev onların bu vəhşiliklərini ekosid - ətraf mühitə qarşı genosid adlandırıb.

Mənfur düşmən uzun müddət meşələrimizi qırıb və talayıb, meyvə bağlarındakı ağacları kəsib, son dövrdə tərk etməli olduğu rayonlarda isə yaşıllıqlara od vurub. İşğalçı öz xəyanətkar əlini çaylarımıza da uzadıb. Onların suyundan güc alan elektrik stansiyalarını darmadağın edib, avadanlığını söküb aparıb, binalarını dağıdıb. Dövlətimizin başçısı bu məsələni öz çıxışlarında, xarici jurnalistlərə müsahibələrində dönə-dönə vurğulayıb.

2022-ci ilin birinci rübünün yekunlarına həsr olunan müşavirədə də bu mövzudan geniş bəhs edilib. Prezident diqqəti bir daha 30 il Azərbaycan təbiətinin ekoloji terrora məruz qalması, o cümlədən çaylarımıza böyük ziyan vurulması məsələsinə yönəldib: "Çaylarımız da işğal altında idi və düşmən bizi çaylarımızdan da məhrum etmişdi. Çünki biz Tərtər çayının suyundan faktiki olaraq istifadə edə bilmirdik. Tərtər çayı isə Azərbaycanın ən böyük çaylarından biridir. Suqovuşan ermənilərin əlində olduğu üçün yayda suyu kəsirdilər, bizə qarşı ekoloji terror törədilmişdi. Qışda isə buraxırdılar ki, o da daşqınlara səbəb olurdu".

Azərbaycan vətəndaşlarının özləri də bunu unutmamalı, dünya isə bilməlidir ki, ermənilər bizi nələrdən məhrum etmişdi. Ən böyük çaylarımızdan olan Həkəridən istifadə edə bilmirdik. Bazarçay (buna Bərgüşad çayı da deyilir), Lev çay, Zabux, Tutqun, Turqay, Bəsitçay, Qarqarçay, Quruçay, Köndələnçay... Bunların hamısını ermənilər vəhşicəsinə istismar edirdilər.

Oxçuçayın da böyük fəlakəti indi dünyanın gözü qabağındadır. İşğal etdikləri torpaqlarımızın təbii sərvətlərini gəlir mənbəyinə çevirən düşmən öz korrupsioner tərəfdaşları ilə birlikdə bizim bu gözəl, şəffaf sulu çayımıza qarşı əsl ekosid törədib. Azərbaycan Prezidenti bu məsələni haqlı olaraq çox ciddi şəkildə qaldırıb. Dövlət başçısı sözügedən müşavirədə bu barədə belə deyib: "Məsələni qaldıranda bizə söz verildi ki, bu fəlakəti törədən şirkət gəlib bunu təmizləyəcək. Amma artıq bundan bir il vaxt keçib, bizə heç bir təklif verilmir. Oxçuçayı zibilləyən, zəhərləyən "Cronimet" şirkətidir. Bu, böyük şirkətdir və bəzi xarici mətbu orqanlarında gedən məlumatlara görə, korrupsiya sxemləri əsasında Serjik Sarkisyanın keçmiş xunta rejiminin nümayəndələri ilə bunların qanunsuz biznes əlaqələri olub və onlar birlikdə orada o mis kombinatını işlədiblər. Ondan sonra Ermənistan hökuməti korrupsiyalaşmış həmin o erməni nümayəndələrindən bu kombinatın payını alıbdır. Ancaq bu fəlakəti törədən "Cronimet" şirkəti buna cavab verməlidir, yoxsa yox? Mən demişəm ki, beynəlxalq məhkəmələrdə məsələ qaldırılmalıdır. İndi mən çox şey demək istəmirəm, biz artıq hüquqi iddia ilə də çıxış edəcəyik, hazırlıq işləri gedir, beynəlxalq mütəxəssislər cəlb olunub. Biz erməniləri törətdikləri vəhşiliklərə görə bütün dünyada ifşa edəcəyik. O cümlədən xarici şirkətləri, hansılar ki, bizim təbii yataqlarımızı istismar ediblər. Qızıl yataqlarımızı, digər yataqlarımızı qanunsuz istismar edən xarici şirkətlər hesab edirlər ki, bizdən yaxa qurtaracaqlar? Yox! Biz onları məhkəməyə gətirəcəyik, onları biabır edəcəyik. Oxçuçay suyunu sarı rəngə boyayan "Cronimet" şirkəti gəlsin o zibilini təmizləsin. Yoxsa hesab edirlər ki, vaxt keçdi və biz hər şeyi unutduq. Biz heç nəyi unutmamışıq və unutmayacağıq".

Onu da unutmayacağıq ki, ermənilər müharibə zamanı Şuşadan qaçarkən növbəti vəhşiliklərini törədib və su xətlərini də partladıblar. İşğal dövründə isə 17 bulağın 17-sini də yararsız vəziyyətə salıb, qurudublar. Əslində, bu vəhşilikləri ilə bir daha göstəriblər ki, Şuşa heç vaxt onların şəhəri olmayıb.

Erməni vandalları bir zamanlar bütün keçmiş SSRİ məkanında tanınan Kəlbəcərdəki sanatoriyanın binalarını uçurmaqla yanaşı, buradakı su mənbələrini də tamamilə dağıdıblar. İndi Prezidentimizin tapşırığı ilə İstisu sanatoriyasının yerində müasir hotelin tikilməsi üçün layihə hazırlanır. Kəlbəcər-İstisu avtomobil yolunun çəkilişi davam etdirilir. Müalicəvi içməli suyun istehsalına da başlanmalıdır.

Prezident İlham Əliyev bununla bağlı deyib: "İstisu yenə də öz şöhrətini qaytaracaq. Azad edilmiş torpaqlarda indi içməli su mənbələrinin layihələndirilməsi gedir. Onların arasında, əlbəttə ki, Şuşa şəhərinin içməli su layihəsi prioritetdir. Çünki artıq Şuşada insanlar yaşayırlar. Şuşada yaşayış binaları da tikilir və tezliklə insanlar qayıdacaqlar. Ona görə Şuşanın içməli su layihəsi bu il tam istifadəyə verilməlidir... Suvarma işləri həm azad edilmiş torpaqlar üçün, həm bütün ölkə üçün ərzaq təhlükəsizliyini şərtləndirən əsas amillərdən biri olacaq. Bu layihələr elə icra edilməlidir ki, bizim ümumi suvarma təsərrüfatımıza inteqrasiya olunsun. Bax buna da çox ciddi fikir vermək lazımdır. Çünki azad edilmiş torpaqların relyefi belədir ki, - xüsusilə Kəlbəcər, Laçın, Qubadlı zonasını nəzərdə tuturam, - oradan həm suvarma suyu, həm içməli su öz axarı ilə gəlib Ağdama, Bərdəyə və digər yerlərə çata bilər. Bu, ümumi suvarma sistemimizə inteqrasiya edilməlidir. Eyni zamanda biz çaylarımızdan içməli su mənbəyi kimi istifadə etməliyik".

İşğal zamanı düşmən çoxsaylı su anbarlarımıza da zərbə endirib. Odur ki, indi qarşıda Xudafərin, “Qız qalası”, Suqovuşan, Xaçın, Köndələnçay-1, Köndələnçay-2, Aşağı Köndələnçay, Ağdamkənd və digər su anbarlarının bərpası işləri dayanır. Konkret layihələrə gəldikdə isə, Həkəriçay Su Anbarının tikintisi, Suqovuşan Su Anbarının və kanalın, həmçınin Xaçınçay Su Anbarının və kanalın təmiri nəzərdə tutulur. Xatırladaq ki, Xaçınçay Su Anbarı Fərrux dağının altında, Fərrux kəndinin yanındadır. Ona görə də ermənilərin hərbi mövqeləri bu su anbarının istismarını təhlükəyə salmışdı. Dəfələrlə oradan və digər kəndlərdən Ağdam istiqamətinə atəş açılırdı. Azərbaycanın böyük dağlarından olan Fərrux dağı bu gün bizim nəzarətimizdədir və orada üçrəngli bayrağımız dalğalanır. Xaçınçayın təhlükəsizliyi və onun suyundan səmərəli istifadə etmək üçün Fərrux dağının böyük əhəmiyyəti var.

Daha sonra Aşağı Köndələnçay, Köndələnçay-1 və Köndələnçay-2 su anbarlarının təmiri gözlənilir. Tərtərçay Sol Sahil Kanalının, Ağdam, Füzuli və Cəbrayıl rayonlarının su təsərrüfatı kompleksinin yenidən qurulması, o cümlədən su mənbələrinin müəyyən edilməsi nəzərdə tutulur. Bərgüşad Su Anbarının layihəsinin hazırlanması cari ildə öz həllini tapmalıdır. Bu yaxınlarda verilən yeni təklif əsasında Zəngilan, yaxud Qubadlı rayonlarının birində yeni su anbarının tikintisi də nəzərdə tutulur. Həmin tədbirlər yaxın zamanlarda 10 min hektar torpağın suvarılmasına imkan verəcək.

Azərbaycan bu işlərin hamısını görüb başa çatdıracaq. Biz, necə deyərlər, tarixi ədaləti bərpa edəcəyik. Erməni vandallarının isə törətdikləri vəhşiliklərə görə tarix və yeni nəsıllər qarşısında həmişə üzləri qara olacaq, onların cinayətkar əməlləri daim lənətlənəcək.

Flora SADIQLI

Azərbaycan. - 2022.- 21 aprel.- S.11.