Brüssel gündəliyini İlham Əliyev müəyyənləşdirir

Azərbaycan Prezidenti bu dəfə də sülh danışıqları üçün Belçikaya aydın tezislərlə gedir

Brüsseldə Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh danışıqlarının növbəti dördüncü məhrələsi reallaşacaq. Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə keçiriləcək görüşdə İlham Əliyevlə N.Paşinyan baş verən proseslər və götürülən öhdəliklərin icra prosesi ilə bağlı danışıqlar aparacaqlar.

Prezidentin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev bildirib ki, Azərbaycan tərəfi bu görüşdə tərəflər arasında sülh sazişinin mətninin hazırlanması ilə bağlı işçi qrupunun təşkil edilməsində razılaşmanın əldə olunacağına ümid edir. Daha əvvəl Brüsseldə keçirilən görüşdə sərhədlərin delimitasiyası ilə bağlı komissiyanın yaradılması ilə bağlı razılıq əldə olunduğunu xatırladan Prezidentin köməkçisi onu da deyib ki, Azərbaycan və Ermənistanın baş nazirlərinin müavinləri də bu həftə Moskvada görüşəcəklər. Onlar nəqliyyat-kommunikasiya və delimitasiya ilə bağlı məsələləri müzakirə edəcəklər.

Azərbaycan öhdəliyini vaxtından əvvəl yerinə yetirir

Müharibədən sonra yaranmış reallıq göz önündədir - qalib tərəf kimi Azərbaycan sülh sazişinin imzalanması üçün əlindən gələni edir, 10 noyabr Bəyanatına əsasən üzərinə düşən öhdəlikləri hətta vaxtından əvvəl yerinə yetirir. Buna sübut kimi, 3 ilə tikilməsi nəzərdə tutulan yeni Laçın yolunun ilyarıma hazır olmasını göstərmək yetərlidir.

İlham Əliyev Vətən müharibəsində əldə edilən zəfərdən sonra da bölgədə sülh və əməkdaşlığa nail olmaq üçün regionla bağlı çətin geosiyasi maraqlar şəraitində diplomatik liderliyini, məharətini sərgiləməyə davam edir. Savaşdan sonra hərbi potensialını gündən-günə gücləndirən, sərhəddəki mövqelərini daha da möhkəmləndirən Azərbaycan Cənubi Qafqazda dayanıqlı sabitliyin bərqərar olması üçün addımlar atır. Lakin sülh sazişinin imzalanması hər iki tərəf üçün prioritet olsa da, məğlub ölkənin yeni iddiası səbəbindən proses yubanır. Brüssel görüşlərindən sonra məsələnin tezliklə həll olunacağı ehtimal edilsə də, Ermənistanda baş verən proseslər tam fərqli mənzərə yaradır.

Sülh danışıqlarına gəlincə isə, deyə bilərik ki, ötən il Avropa İttifaqı Şurasının təşəbbüsü ilə başlanan bu prosesdə müəyyən irəliləyişlər olub. Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin təşəbbüsü ilə Brüsseldə ilk görüş 2021-ci il dekabr ayının 14-də keçirilib. Bu görüş zamanı Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhədinin delimitasiyası ilə bağlı hər iki tərəf müvəqqəti işçi qrupun yaradılması ilə bağlı razılığa gəliblər. Eyni zamanda kommunikasiya və nəqliyyat xətlərinin açılması məsələsi həmin vaxt geniş müzakirə olunub. Ermənistan tərəfi öz ərazisindən dəmir yolu xəttinin çəkilməsi ilə bağlı üzərinə düşən öhdəliyi təsdiq edib və bildirilib ki, dəmir yolunun çəkilişinə tezliklə start verəcək. Burada gömrük və sərhəd nəzarət məsələlərinin qarşılıqlı prinsip əsasında təmin olunması barədə razılığa gəlinib.

İkinci görüş isə bu ilin aprel ayının 6-da reallaşdı. Birmənalı şəkildə vurğulanmalıdır ki, bu görüşlər və danışıqlar İlham Əliyevin postmünaqişə dövründə Brüssel sülh gündəliyinin tərkib hissəsi hesab olunur. Bu danışıqlardan sonra Şarl Mişel bəyanat səsləndirərək deyib ki, konkret məsələlərlə bağlı artıq lazımi razılaşmalar əldə olunub. Bunlardan birincisi Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası ilə bağlıdır. İkitərəfli sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyasının vacibliyini vurğulayan Aİ Prezidenti bu məqsədlə 26 noyabr 2021-ci il tarixli Soçi Bəyanatına uyğun olaraq, aprel ayının sonunadək birgə sərhəd komissiyasının təşkil edilməsinin razılaşdırıldığını qeyd etdi. Birgə sərhəd komissiyasının mandatına Ermənistan və Azərbaycan arasında ikitərəfli sərhədin delimitasiyası, sərhəd xətti boyunca və onun yaxınlığında sabit təhlükəsizlik vəziyyətinin təmin edilməsi daxil idi.

Ermənistan sülh sazişini imzalamaqdan niyə yayınır?

Brüsseldə sülh danışıqlarının üçüncü mərhələsi mayın 22-də reallaşdı. Bu görüşdən sonra Şarl Mişel mətbuata açıqlama verdi. Müzakirələrin səmimi və məhsuldar olduğunu, bütün məsələlərin nəzərdən keçirildiyini deyən diölomat vurğuladı ki, humanitar məsələlər, o cümlədən minaların təmizlənməsi və saxlanılanların azad edilməsi ilə bağlı səylərlə əlaqədar ətraflı müzakirə aparılıb və itkin düşmüş insanların taleyinə toxunulub. Tərəflər razılığa gəliblər ki, sərhəd məsələləri ilə bağlı sərhəd komissiyalarının birinci birgə iclası dövlətlərarası sərhəddə yaxın günlərdə baş tutacaq. Bu iclasda sərhədin delimitasiyası və sabit vəziyyətin ən yaxşı şəkildə necə təmin edilməsi ilə bağlı bütün məsələlərə toxunulacaq. Kommunikasiya ilə əlaqədar liderlər nəqliyyat əlaqələrinin açılması istiqamətində işlərin davam etdirilməsi zərurəti üzərində razılığa gəliblər. Onlar Azərbaycanın qərb hissəsi ilə Naxçıvan və Azərbaycan ərazisindən Ermənistanın müxtəlif hissələri arasında tranzitləri, habelə hər iki ölkənin kommunikasiya infrastrukturu vasitəsilə beynəlxalq nəqliyyat daşımalarını tənzimləyəcək prinsiplər üzərində razılıq əldə ediblər. Onlar xüsusilə beynəlxalq daşımalar kontekstində sərhəd idarəetmə prinsipləri, təhlükəsizlik, eləcə də gömrük rüsumları və qaydaları barədə razılığa gəliblər və yaxın günlərdə baş nazirlərin müavinləri bu işi davam etdirəcəklər.

Sülh sazişinə gəlincə, liderlər Ermənistan ilə Azərbaycan arasında dövlətlərarası münasibətləri tənzimləyən gələcək sülh müqaviləsinə dair müzakirəni davam etdirmək barədə də razılığa gəliblər.

Əlavə edək ki, bu görüşdən öncə Nikol Paşinyan açıq şəkildə Qarabağın Azərbaycan torpağı olduğunu xalqına bəyan etməklə yanaşı, İlham Əliyevin irəli sürdüyü 5 prinsipdən ibarət təklifini də qəbul etdiyini bildirmişdi. Sonra sərhədlərin delimitasiyasına başlanılması üzrə işçi qrupu da yaradılmışdı. May ayında Azərbaycan-Ermənistan sərhəd komissiyasının birinci birgə iclası baş tutmuş və hər iki tərəfin nümayəndələrinin sərhəddə görüşməsi rəmzi xarakter daşımışdı. Bu, əlbəttə ki, prosesdə irəliləyişin olacağına dair mühüm mesaj idi. Lakin Ermənistanın son günlər mövcud olmayan "Dağlıq Qarabağ"a əsassız status iddiası, təxribatlar törətməsi demək olar ki, həllini tapmış prosesə əngəl yaradır. Rəsmi Bakı haqlı olaraq bəyan edir ki, məğlub ölkə belə sərsəm iddialarla çıxış etməklə yalnız özünə ziyan vurur.

Bu azmış kimi Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan torpaqlarında gizlənən separatçıların təxribatçı əməlləri səngimir. Növbəti belə təxribat nəticəsində isə Azərbaycan Ordusu bir hərbçisini itirdi. Əsgərimizin şəhid olması isə "Qisas" əməliyyatının başlanması zərurətini yaratdı. Zəfərin "Qisası" yenə də Ermənistan üçün acınacaqlı oldu.

Bundan sonra İlham Əliyev Laçın şəhəri və Zabux, Sus kəndlərində yaşayan ermənilərə Azərbaycan torpaqlarını tərk etmələri üçün avqustun 25-dək vaxt verdi. Ermənilər başa düşdülər ki, Azərbaycan Prezidentinin xəbərdarlıqlarına əməl etməsələr, nəticə ağır olacaq. Ona görə də ermənilər deyilən vaxtda Laçın şəhərini və iki kəndi boşaltdılar, Azərbaycan Ordusu ərazini nəzarətə götürdü, 30 ildən sonra Laçın şəhərində Azərbaycan bayrağı dalğalandı.

Sülh müqaviləsi, sərhədlərin delimitasiyası, nəqliyyat məsələləri...

İndi Brüsseldə keçiriləcək gördüncü görüş məhz bu ərəfəyə təsadüf edir. İlham Əliyev bu görüşə də qalib komandan kimi yollanır. Eyni zamanda Azərbaycan Prezidenti Belçikaya aydın tezislərlə gedir.

Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyevin sözlərinə görə, indiki halda gündəlikdə duran əsas məsələlər sülh müqaviləsi, sərhədlərin delimitasiyası, nəqliyyat məsələləri, həmçinin itkin düşmüş şəxslər və minalar problemləridir. Bunlara da ilk növbədə Ermənistan tərəfi cavab verməlidir.

Hikmət Hacıyev onu da vurğulayıb ki, Laçın şəhərinin mərkəzinin Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən nəzarətə götürülməsi, Zabux və Sus kəndlərində hərbçilərimizin yerləşməsi və bu ərazilərin ölkəmizin tam nəzarətinə keçməsi bir daha Prezident İlham Əliyevin nəyi nə zaman və necə edəcəyini yaxşı bildiyini təsdiqləyir. Azərbaycan Prezidenti siyasi, diplomatik, hərbi imkanlardan və ölkəmizin digər resurslarından istifadə edərək xalqımızı bu hədəflərə çatdırır.

Bir sözlə, dördüncü Brüssel danışıqlarında da İlham Əliyev bir daha Azərbaycanın sülh sazişinin imzalanma prosesinə hazır olduğunu, ölkəmizin üzərinə düşən bütün öhdəlikləri vaxtında yerinə yetirdiyini bəyan edəcək. Dünya bir daha məğlub Ermənistanın köhnə ənənələrinə sadiq qaldığına şahidlik etmiş olacaq.

Rəşad BAXŞƏLİYEV

Azərbaycan.- 2022.- 30 avqust.- S.1; 3.