Sülh gündəliyini İLHAM ƏLİYEV müəyyən edir

Avropa İttifaqı qalib Azərbaycanın regionda yaratdığı yeni reallıqları bölüşür

Xəbər verildiyi kimi, fevralın 4-də Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun təşəbbüsü ilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin, Fransanın Avropa İttifaqına sədrliyi qismində Emmanuel Makronun, Avropa İttifaqı (Aİ) Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın iştirakı ilə videoformatda görüş keçirilib.

Bu görüşün gündəliyinə çıxarılan və müzakirə olunan məsələlər təsdiqləyir ki, Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsindəki qələbəni postmüharibə dövründə də davam etdirir.

Azərbaycanın milli maraqları tam təmin olunur

Bu görüş ilk növbədə Azərbaycanın 44 günlük müharibədən sonra yaranmış yeni reallıqlar fonunda öz milli maraq və mənafelərini qətiyyətlə təmin etdiyini bir daha nümayiş etdirdi. Təsadüfi deyil ki, ilk olaraq görüş iştirakçıları 2021-ci il dekabrın 14-də Brüsseldə keçirilmiş birgə görüşün əhəmiyyətini vurğulayıblar.

Xatırladaq ki, həmin görüşə dair Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin bəyanatında Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olunması üçün Azərbaycanla Ermənistan arasında hərtərəfli sülh müqaviləsinin imzalanmasına çağırış edilib. Şarl Mişel bildirib ki, 2020-ci il 10 noyabr, 2021-ci il 11 yanvar və 26 noyabr (Soçi) görüşləri və bəyanatlarından irəli gələn öhdəliklər yerinə yetirilməlidir.

Bəyanatda ilk dəfə olaraq Aİ-nin gündəliyinə itkin düşmüş şəxslər mövzusu daxil edilib, onların taleyinə aydınlıq gətirilməsinin zəruriliyi qeyd olunub. Həmçinin minatəmizləmə səylərinə, münaqişədən əziyyət çəkmiş insanlara, xüsusilə yenidənqurma fəaliyyətlərinə dəstək ifadə edilib. Habelə sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyası məsələsində Aİ tərəfindən məşvərətçi statusda dəstək verilə biləcəyi vurğulanıb.

Şarl Mişel regionda kommunikasiya infrastrukturunun yaradılmasına, ölkələr arasında əlaqəni təmin edən xətlərin açılmasına və inkişaf etdirilməsinə Aİ-nin dəstəyini ifadə edib. Qurumun iqtisadi və investisiya resursları vasitəsilə bu layihələri dəstəkləyəcəyi də vurğulanıb. Bəyanatda dəmir yolu xəttinin çəkilməsi məsələsinə xüsusi toxunulub. Həmçinin dəmir yollarında gömrük və sərhəd nəzarətinin qarşılıqlılıq prinsipi əsasında təşkil olunacağı diqqətə çatdırılıb.

Aİ Şurasının Prezidenti bəyanatında “Dağlıq Qarabağ münaqişəsi”, “status” kimi ifadələrdən istifadə etməyib. Minsk qrupunun da adı çəkilməyib. Bu da bir daha təsdiq edir ki, status məsələsi tarixin arxivinə gömülüb və Avropa İttifaqı da Azərbaycanın yaratdığı yeni reallıqları bölüşür.

Minsk qrupu proseslərdən kənardadır

Fevralın 4-də keçirilən görüş də Azərbaycanla Ermənistan arasında bütün proseslərin respublikamızın maraqlarına uyğun cərəyan etdiyini göstərdi. Məsələn, Emmanuel Makron bu görüşdə Fransanın Avropa İttifaqına sədrliyi qismində iştirak edirdi. Bu da bir daha təsdiq edirdi ki, 30 ilə yaxın bir dövrdə öz vəzifəsini yerinə yetirə bilməyən və ya yerinə yetirmək istəməyən Minsk qrupu artıq proseslərdən kənardadır. Ötən ay yerli televiziya kanallarına müsahibəsində Prezident İlham Əliyev bununla bağlı bildirmişdi: “Hesab edirəm ki, onlar özləri üçün bir gündəlik formalaşdırmalıdırlar. Bu, bizim işimiz deyil. Halbuki mənim təsəvvürüm var ki, onlar nə ilə məşğul olmalıdırlar və nə ilə məşğul olmamalıdırlar. Nə ilə məşğul olmamalıdırlar, mən deyə bilərəm. Onlar Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə məşğul olmamalıdırlar, çünki bu münaqişə həll olunub. Biz onların yerinə bu məsələni həll etdik. Onların görünməməsinin səbəbi də hesab edirəm ki, bundan qaynaqlanır. Çünki onlar üçün nə qədər çətin olsa da, bu yeni reallığı qəbul etməlidirlər. Bilməlidirlər ki, onlar bundan sonra Qarabağ məsələsi ilə məşğul olmayacaqlar. Çünki buna biz imkan verməyəcəyik. Biz bu münaqişənin bir tərəfi idik. Əgər bir tərəf deyir ki, bu münaqişə həll olunub, deməli, burada vasitəçiliyə yer qalmır və bizim mövqeyimiz onlara çatdırılıbdır. Nə ilə məşğul olacaqlar, yəqin ki, özləri fikirləşməlidirlər”.

Beləliklə, fevralın 4-də keçirilən görüş bir daha Qarabağ mövzusunun tamamilə gündəlikdən çıxarıldığını göstərdi. Odur ki, görüşdə Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına dair müzakirələr keçirilib. Bu xüsusda, tədbirin əvvəlcədən müəyyən edilmiş gündəliyinə uyğun olaraq, iki ölkə arasında münasibətlərin müxtəlif aspektləri, o cümlədən humanitar məsələlər, etimad quruculuğu, Azərbaycanın üzləşdiyi mina problemi, kommunikasiyaların açılması, sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası, sülh sazişi üzrə danışıqların başlanması kimi məsələlərə dair fikir mübadiləsi aparılıb.

Görüşdə Prezident İlham Əliyev Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı itkin düşmüş şəxslərin taleyinin, kütləvi məzarlıqların yerinin müəyyənləşdirilməsi, işğaldan azad edilmiş ərazilərin minalardan təmizlənməsi sahəsində Azərbaycana beynəlxalq dəstəyin artırılması, dəmir yolu və avtomobil yolu ilə nəqliyyat dəhlizinin açılması məsələsinə xüsusi olaraq toxunub. Azərbaycan Prezidenti Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı 71-i uşaq, 267-si qadın və 326-sı ahıl olmaqla, ümumilikdə, 3890 Azərbaycan vətəndaşının itkin düşməsi faktını, o cümlədən Vətən müharibəsinin başa çatmasından sonra mina partlayışı nəticəsində 36 nəfər Azərbaycan vətəndaşının həlak olduğunu, 165 nəfərin isə yaralandığını diqqətə çatdırıb.

Bütövlükdə, ötən ilin dekabrında Brüsseldə təsbit olunmuş sülh gündəliyi davam edir. Bu gündəliyin əsasını Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşdırılması, Zəngəzur dəhlizinin açılması, itkin düşmüş şəxslərin taleyinin müəyyən edilməsi, minaların təmizlənməsində Azərbaycana yardım və etimad quruculuğu kimi məsələləri özündə ehtiva edir. Bu baxımdan fevralın 4-də keçirilən görüş göstərdi ki, Prezident İlham Əliyev sülh gündəliyinin məzmununu müəyyən edir və Avropa İttifaqı qalib Azərbaycanın regionda yaratdığı yeni reallıqları bölüşür.

Rəşad CƏFƏRLİ,

Azərbaycan.-2022.- 8 fevral.- S.1;4.