Doğum günündə şəhidlərini dəfn edən qadın

Goranboy rayonunun ərazisində yeni yaşayış massivində məskunlaşmış şəhid ailəsi, Xocalıda doğulmuş, Xankəndi şəhər sakini Əliyeva Məlahət Əhməd qızı 30 ildir ki, ürəyində saxladığı dərdi dilə gətirir.

Amma bu o qədər ağırdır ki, onu yazmaq da çətindir. Dili ağı deyən ananın gözləri qan-yaş seli axıdır. Xocalı soyqırımında Ağdam istiqamətində erməni quldurlarının gülləbaranı nəticəsində onun həyat yoldaşı, 1949-cu il təvəllüdlü Xocalı özünümüdafiə batalyonunun üzvü Tapdıq Çobanov və 8 yaşlı qızı Nəzakət şəhid olublar. Özü isə qolundan yaralanıb. Təsadüf nəticəsində həyatda qalıb.

Məlahət Əliyeva deyir ki, 1988-ci ildə Xankəndidə ermənilər azərbaycanlıların evlərini yandırmağa başlayanda onlar da şəhəri tərk etmək məcburiyyətində qalıblar. Ona görə də Xankəndidəki ikimərtəbəli 6 otaqlı evləri düşmənə qalıb. Xocalıda məskunlaşandan sonra yenidən altıotaqlı ev tikiblər ki, az da olsa, təskinlik tapsınlar. Məlahət Əliyeva ürəkağrısı ilə deyir: “...Ev təmir olana qədər qardaşımgildə qalırdıq. 1992-ci ilin fevralında ev demək olar ki, tam hazır idi. Bu zaman anam rəhmətə getdi. Fikirləşirdik ki, anamın ili çıxandan sonra evimizə köçərik. Bilməzdik ki, anamın il mərasimini Naftalanda verəcəyik.

Faciə axşamı həyat yoldaşım və qardaşım özünümüdafiə postunda keşik çəkirdilər. Qızım qızılca xəstəliyindən yenicə sağalmışdı. Zirzəmiyə soba qoymuşduq. Atışma olanda qonşularla birgə ora düşürdük. Qızım həmin günü yuxusunu mənə danışdı: “...Ana, yuxuda görmüşəm ki, şənlik var, qucağıma da çoxlu kökə yığmısınız....” Mən onun yuxusunu yozmaq üçün təzə xəmirdən şirin çörək bişirdim. Atışma olanda həyat yoldaşım gəlib bizim zirzəmidə olub-olmadığımızı yoxladı. Sonra yenidən döyüşə getdi. Bir azdan kürəkənimiz Elburus gəlib dedi ki, bizim evlərə ermənilər giriblər. Hamı məktəbin zirzəmisinə doluşur, siz də ora gedin...

Məktəbə tərəf getmək istəyəndə raket atıldı. Səpələnən mərmilər bizi çaş-baş saldı. Uşaqların hamısının ayağında ev çəkələyi vardı. Qızımı evimizin arxasından keçən arxın içinə saldım. İslanmış vəziyyətdə qızımı götürüb məktəbə tərəf gedəndə dedilər ki, hamı Xocalıdan çıxır. Yollarda yaralananlar və ölənlər var”.

Məlahət Əliyeva deyir ki, Qarqarçayı keçib Kətik dağına tərəf üz tutublar. Uşaqları götürüb bir-bir yoxuşları çıxırmışlar. Kol qırılanda aşağı düşür, yenidən zülmlə yuxarı qalxırmışlar. Oğlanları özləri getdiyi üçün ancaq qızını özü aparırmış. Oradan baxanda Xocalının alovlandığını görürlər. Erməni postlarına çatanda istiqaməti dəyişirmişlər: “... Meşənin içi ilə gedəndə mənə dedilər ki, yoldaşın sizi soruşurdu. Ağdamdan Şelliyə tərəf gedən asfalta yaxınlaşanda, səhərə yaxın idi. Gördük ki, asfaltda “UAZ” markalı maşın dayanıb. Elə bildik ki, bizimkilərdir. Gördük ki, Ağdama çatırıq, buna görə sevinirdik. Camaat asfaltı keçmək istəyəndə maşın Əsgərana tərəf getdi. Asfaltı keçəndə rəhmətlik həyat yoldaşım yanımızda peyda oldu. Əlif Hacıyev bizim dəstəyə başçılıq edirdi. Otu biçən kimi bizim dəstəni qırdılar. Kimə güllə dəyirdisə, elə bil sevinirdi ki, canı qurtarır. Tapdığa dedim ki, balalarına kömək dur. O, sərt baxışlarla “hamını buradan sağ çıxarmalıyıq!” dedi. Nə deyəydim ki? Düz deyirdi. Güllə yağış kimi yağırdı. Qızımın üstünə uzanmışdım ki, ona güllə dəyməsin. Ancaq ayaqları kənarda qalmışdı. Bir xəndək kimi yerdə gizlənəndə qızım yavaşca dedi ki, ana, mənə güllə dəydi. Baxdım ki, mənim də qolumdan qan axır. Eyni vaxtda ikimizə də güllə dəymişdi. Tapdıq məndən əvvəl qızıma baxdı. Amma mənə heç nə demədi. Körpə balam şəhid olmuşdu. Qızımın üstünü qar örtəndən sonra onu götürüb gətirmək istədim. Ancaq qolum çox ağrıdığına görə gücüm çatmadı. Çığıra-çığıra yoldaşıma tərəf gələndə onu da vurdular. Üzüstə yıxıldı. Ona tərəf yaxınlaşmaq istəyəndə dedi ki, gəlmə, səni də vuracaqlar. Oğlanlarımı qışqıra-qışqıra tapdım. Bu anda ölmək istəyirdim. Yoldaşımın, qızımın öldüyünü bilirdim. Ürəyim onların yanına getməyə can atırdı...”

Həyat yoldaşı və qızı Ağdamdakı Şəhidlər xiyabanında dəfn edilib. Fevral ayının 28-i Məlahət xanımın doğum günü imiş. Həmin gündə əzizlərini torpağa tapşıran Məlahət Əliyeva yana-yana əlavə edir ki, Xocalı soyqırımında bir bacısının 3 oğlu, həyat yoldaşı və başqa qohum-əqrəbaları şəhid olublar. Bacısının, eləcə də xalası oğlunun bir qızı və bir oğlu isə itkin düşüb.

Budur sağalmaz, qaysaq bağlamayacaq ürək yarası. Xocalısına 30 ildir ki, həsrət qalan ana əzizlərinin məzarını ziyarət etmək arzusunu da gizlətmədi. Xocalısının da azad ediləcəyi günə inanan Məlahət xanım əmindir ki, düşmən haqqın yoluna dönməsə, daha ağır cəzaya məhkum olacaq...

Məhəmməd NƏRİMANOĞLU

Azərbaycan.- 2022.- 26 fevral.- S.9.