Azərbaycan bərpaolunan enerji sahəsində də etibarlı tərəfdaş kimi tanınır

Prezident İlham Əliyevin İtaliyaya növbəti səfəri bu ölkə ilə yanaşı, Avropa İttifaqı arasında əməkdaşlığın yeni bir mərhələsinin təməlini qoydu. Azərbaycan Avropanın indiki çətin durumunda qitənin qazla təminatına mühüm töhfə verəcək.

O da məlumdur ki, İtaliya Avropadakı ölkələr arasında Azərbaycanla sıx siyasi və iqtisadi əlaqələrlə seçilən ölkədir. Bu ölkə "qoca qitə"dəki ən önəmli tərəfdaşımızdır. İtaliya həmçinin xarici ticarətdə əsas partnyorumuzdur. Cari ilin yanvar-iyun aylarında xarici ticarətdəki ixracımızın 48,6 faizi bu ölkənin payına düşüb.

Səfər zamanı dövlət başçısının bir sıra mühüm görüşləri oldu. Onlardan biri də İtaliyanın Çernobbio şəhərində Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının investisiya naziri, Azərbaycan Respublikası ilə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı arasında Hökumətlərarası Müştərək Komissiyasının həmsədri Xalid bin Əbdüləziz Əl-Falin ilə keçirildi.

Söhbət zamanı həmçinin Səudiyyə Ərəbistanının "ACWA Power" şirkətinin ölkəmizdə bərpaolunan enerji sahəsində həyata keçirdiyi layihə barədə fikir mübadiləsi aparıldı. Onu da vurğulayaq ki, Azərbaycana yatırılan 300 milyon dollara yaxın investisiya "ACWA Power" şirkətinin Səudiyyə Ərəbistanı hüdudlarından kənarda qoyduğu ən iri sərmayədir. Bu enerji stansiyasının gücü külək hesabına əldə olunan 240 meqavat təşkil edəcək. Bunun da sayəsində 300 min evə elektrik enerjisi veriləcək. Eyni zamanda 220 milyon kubmetr təbii qaza qənaət olunacaq ki, bu da atmosferə bir il ərzində 400 min ton karbon qazının atılmasını azaldacaq. Ümumiyyətlə, Azərbaycan 2030-cu ilə qədər bərpaolunan enerji mənbələri sahəsində 30 faiz elektrik enerjisinin əldə olunmasını hədəfə alıb.

Məlumdur ki, dünyada ətraf mühitə zərər vurmayan bərpaolunan enerjidən istifadəyə üstünlük verilir. Bu sahədə Avropa İttifaqı ölkələri daha fəaldır. Düzdür, Almaniya atom enerjisindən tam imtina etmək çağırışı etsə də, Fransa bu təklifə hələlik qoşulmaq fikrində deyil. Ancaq müəyyən fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, "qoca qitə"də bərpaolunan enerjidən istifadə geniş yayılıb. Hətta Avropadakı siyasi partiyalar seçkilərdə səs qazanmaq üçün bu amildən geniş şəkildə istifadə edirlər.

Bu da səbəbsiz deyil. Son iki əsrdə sənayenin sürətlə inkişafı ətraf mühitin çirklənməsinə səbəb olub. Atmosferin həddindən çox çirklənməsi isə iqlim dəyişikliyinə səbəb olur, kənd təsərrüfatı məhsullarının yetişdirilməsinə, həmçinin insanların sağlamlığına ciddi zərər vurur. Çıxış yolu kimi alternativ enerjidən istifadə göstərilir. Bu üzdən hər yerdə bərpaolunan enerjidən geniş şəkildə istifadə yolları axtarılır və elmi tədqiqatlar aparılır. Lakin dünyanın tam bərpaolunan enerjiyə keçməsi barədə dəqiq heç nə bəlli deyil. Məlum olan odur ki, bu növ enerjidən istifadə sürətlə yayılır. Hazırda dünyada istehsal olunan enerjinin 15 faizi alternativ və bərpaolunan enerjinin payına düşür. Hətta bp kimi nəhəng neft-qaz istehsalçısı olan transmilli şirkət də bu sahədə fəaliyyət göstərməyə başlayıb.

Bu prosesdən Azərbaycan da geri qalmır. Ölkəmiz zəngin neft-qaz diyarı olsa da, gələcəyin enerji təminatını alternativ mənbələrdə görür. Azərbaycanda hələ 2011-ci ildən "Qobustan" Hibrid Elektrik Stansiyası fəaliyyət göstərir. Onu da vurğulayaq ki, ölkəmiz külək və günəş enerjisinin istehsalı üçün geniş mənbələrə malikdir. Bu bizə alternativ enerjidən daha geniş istifadə etmək imkanı yaradır. Cari il yanvarın 13-də Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının "ACWA Power" şirkəti ilə "Xızı-Abşeron" Külək-Elektrik Stansiyasının və martın 15-də Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin "Masdar" şirkəti ilə "Qaradağ" Günəş- Elektrik Stansiyasının təməlinin qoyulması da ölkəmizdə bərpaolunan enerjiyə keçidlə bağlıdır.

Prezident İlham Əliyev ölkəmizin alternativ və bərpaolunan enerjidən istifadəetmə konsepsiyası barədə demişdir: "Dünyanın, demək olar ki, gündəliyinin ön sıralarında olan "Yaşıl gündəliyi" də təsdiq edilib və biz öz növbəmizdə işğaldan azad edilmiş əraziləri - 10 min kvadratkilometr ərazini "yaşıl enerji" zonası elan etmişik. Artıq bir neçə su-elektrik stansiyası inşa edilib, fəaliyyətdədir. Günəş və külək stansiyalarının yaradılması ilə bağlı konkret planlarımız var".

Qeyd etdiyimiz kimi, ölkəmizdə alternativ enerji mənbələri çoxdur. Cəbrayıl rayonunda 240 meqavatlıq günəş stansiyasının tikintisi ilə bağlı növbəti addımlar atılır. Ümumilikdə isə işğaldan azad olunan Kəlbəcər və Laçın rayonlarında 10 min meqavata yaxın potensial mövcuddur.

Dövlət başçısı İtaliyadakı çıxış və görüşlərində həmçinin bildirmişdir ki, Avropa İttifaqı ilə neft, qaz, bərpaolunan enerji mənbələri, hidrogen, enerjinin səmərəliliyi və digər məsələlərlə bağlı geniş dialoqun aparılmasına başlanılıb. Xüsusilə ölkəmizin bərpaolunan enerjinin istehsalı imkanları Avropa tərəfindən yüksək qiymətləndirilir.

Beləliklə, Avropa İttifaqı Azərbaycanla həmçinin bərpaolunan enerji sahəsində əməkdaşlıq etmək istəyir. Buna ölkəmizin külək enerjisi və "yaşıl hidrogen" sahəsində böyük potensialı imkan verir. Avropa ölkəmizə bu sahədə də böyük ümid bəsləyir. "Qoca qitə"də Azərbaycana gələcəkdə Avropa İttifaqı üçün bərpaolunan enerji növlərini ixrac edən mühüm və etibarlı tərəfdaş kimi baxırlar.

Rüstəm KAMAL

Azərbaycan.- 2022.- 7 sentyabr.- S.1; 7.