Şuşa qəhrəmanlıq simvoludur

Azərbaycan əsgərinin qəhrəmanlıq simvolu Şuşa həm də özündə şəhər mədəniyyətinin qədim incilərini yaşadan, tarixi abidələri ilə zəngin olan bir şəhərdir. Şəhər 549 qədim bina, ümumi uzunluğu 1203 metr daş döşənmiş küçələr, 17 məhəllə bulağı, 17 məscid, 6 karvansara, 3 türbə, 2 mədrəsə, 2 qəsr və qala divarları ilə məşhurlaşıb. O cümlədən Şuşada dövlət xadimlərinə və tanınmış şəxslərə aid, eləcə də mühüm sənət və tarixi əhəmiyyət daşıyan 72 tarixi bina qorunur.

Erməni işğalçıları 1992-ci ildə Şuşanı işğal etdikdən sonra bu tarixi şəhərin möhtəşəm abidələrinə ciddi ziyan vurub, qədim mədəniyyət nümunələrini məhv etməyə çalışsalar da, buna tam nail ola bilməyiblər. Ordumuz Şuşanı düşmən işğalından azad etdikdən sonra şəhərin infrastrukturu ilə bərabər, tarixi-memarlıq abidələri də bərpa edilərək onlara yenidən həyat verilir.

Tədqiqatlar zamanı məlum olub ki, bu abidələrin əksəriyyəti XIX əsrdə yaşamış memar Kərbəlayi Səfixan Qarabağı tərəfindən tikilmiş və həmin dövrün ən məşhur nəqqaşı Kərbəlayi Səfərəli tərəfindən bəzədilmişdir. Xatırladaq ki, nəinki Şuşada, Qarabağda olan bir çox tarixi abidə, xüsusilə məscidlərin yaradılması memar Kərbəlayi Səfixan Qarabağinin adı ilə bağlıdır.

Şuşa şəhəri, onun tarixi abidələrinin qorunması həmişə dövlətimizin diqqət mərkəzində olub. Xüsusilə Ulu Öndər Heydər Əliyev 1969-cu ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra Şuşa şəhərinə olan diqqət daha da artırılıb. 1970-ci illərdə Azərbaycan hökuməti Şuşa haqqında iki tarixi qərar qəbul edib. Şuşanın tarixi-memarlıq abidələrinin yüksək bədii əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, 1977-ci ildə Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə Şuşa tarixi-memarlıq qoruğuna çevrilmişdir. Həmin qərarın icrası Şuşanın sosial və mədəni inkişafında böyük əhəmiyyət kəsb edərək şəhərdə yeni sənət ocaqlarının yaranmasına, bərpa, tikinti və yaşıllaşdırma işləri sahəsində yüksək nəticələrə səbəb olmuşdur. Bir sözlə, hər ötən il Şuşa gözəl bir yadigarı ilə yaddaşlara iz qoya bilib.

Təsadüfi deyil ki, 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Müzəffər Ali Baş Komandanın işğaldan azad olunmuş torpaqlara ilk səfəri məhz Şuşadan başlanmışdır. 2022-ci il "Şuşa ili", daha sonra Şuşa türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan edilmişdir.

Hazırda mədəniyyətimizin paytaxtı, tarixi memarlıq abidələr muzeyi olan Şuşada sürətlə bərpa-quruculuq işləri aparılır. Erməni vandalizminin hər cür eybəcərliklərini yaşamış şəhərin tarixi abidələrinə yenidən can verilir. Tarixi-dini abidələr, Aşağı Gövhər ağa, Yuxarı Gövhər ağa və Saatlı məscidləri bərpa edilərək ikinci həyatlarını yaşayırlar. "Qazançı" kilsəsində təmir-bərpa işləri davam edir.

Şuşada bərpa edilən tarixi abidələr sırasına şair və ictimai xadim Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksini, onun yenidən qurulmuş büstünü, Azərbaycan mədəniyyətində, incəsənətində müstəsna yeri və rolu olan görkəmli bəstəkar Üzeyir bəy Hacıbəylinin, Bülbülün, Natəvanın heykəllərini, Milli Xalça Muzeyinin Şuşa filialını, Yaradıcılıq Mərkəzinin əsaslı yenidənqurma və bərpa işlərindən sonra açılışını, Cıdır düzündə Mir Möhsün Nəvvab Qarabağinin bərpa olunan məzarını, Mehmandarovların malikanə kompleksini, Sadıqcanın ev-muzeyini və digər abidələri əlavə etsək, böyük bir siyahı alınar.

Şuşa Azərbaycan əsgərinin canı, qanı ilə ucalan bir qəhrəmanlıq abidəsidir. İndi bu abidəyə baxdıqca daha çox qürurlanır, iftixar duyuruq.

Elşən QƏNİYEV

Azərbaycan.- 2023.- 24 avqust.- S.11.