Fransa Cenevrə Bəyannaməsinin tələblərini yerinə yetirməlidir

BMT-nin Cenevrə şəhərində yerləşən Baş Qərargahında Bakı Təşəbbüs Qrupunun (BTQ) təşkilatçılığı ilə keçirilmiş "Neokolonializm: İnsan hüquqları, sülh və təhlükəsizlik" beynəlxalq konfransı və bu konfransda səsləndirilən fikirlər, edilən çağırışlar, qəbul olunan bəyannamə dünyanın bütün KİV-inin diqqət mərkəzindədir. Konfransın dekabrın 14-də keçirilməsi təsadüfi deyildi.

Tarixin səhifələrini vərəqləyəndə görürük ki, BMT Baş Assambleyası 14 dekabr 1960-cı ildə 1514 (XV) saylı qətnamə üzrə müstəmləkə ölkələrinə və xalqlarına müstəqilliyin verilməsi haqqında bəyannamə qəbul edib. Həmin tarix hər il dünyada "dekolonizasiya günü" kimi qeyd olunur.

Cenevrədə keçirilən konfransda ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Türkiyə, İsveçrə, Əlcəzair, Pakistan, Serbiya, Qətər, Seneqal, Kamerun, Vyetnam, Qəmər Adaları İttifaqı, Qvadelupa, Fransız Qvianası, Yeni Kaledoniya, Korsika, Martinika, Fransız Polineziyası, Valis və Futuna, Solomon adalarından, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və BMT-nin Qadınlara qarşı Zorakılığın Ləğv edilməsi üzrə Komitəsindən 50-yə yaxın nümayəndə, eləcə də insan hüquqları və dekolonizasiya üzrə ixtisaslaşan QHT-lərin rəhbərləri, xarici media təmsilçiləri iştirak ediblər.

İnsan hüquqlarının müdafiəçisi, QHT rəhbəri, Böyük Britaniya vətəndaşı Muhammad Rabbani bu konfransda iştirak etmək üçün İsveçrəyə gəlsə də, polis tərəfindən saxlanılıb. Polis saxlanmanın sifarişinin Fransadan gəldiyini bildirib. Hüquq müdafiəçisi Rabbaninin özünün və vəkilinin haqlı tələblərinə baxmayaraq, İsveçrə polisi onu buraxmayıb. Məntiqsizliyə bir bax, özünü azadlıq carçısı adlandıran Fransa özü azadlıqdan qorxur. Hüquq müdafiəçisini həbs etdirir, müxtəlif bəhanələr gətirərək Azərbaycanı təmsil edən jurnalisti ölkəsinin ərazisinə buraxmır. Bax budur, Fransanın iç üzü. Hüquq müdafiəçisindən, jurnalistdən qorxan bir ölkə indi gəlib Ermənistanı "müdafiə" etmək istəyir.

BMT-nin Cenevrə ofisində Bakı Təşəbbüs Qrupunun təşkilatçılığı ilə "Neokolonializm: İnsan hüquqları, sülh və təhlükəsizlik" mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfrans 2023-cü il üzrə kolonializmə qarşı mübarizə aparan və azad olmağa çalışan xalqları dəstəkləməyə həsr olunmuş IV beynəlxalq tədbir idi. Konfransda çıxış edən Fransanın keçmiş və indiki koloniyalarından gələn təmsilçilər rəsmi Parisin bu ölkələrdə hələ də davam etdirdiyi yeni kolonializm siyasətinin ağır fəsadları barədə iştirakçılara ətraflı məlumat veriblər. Çıxışlarda xüsusi olaraq vurğulanıb ki, Fransa keçmiş müstəmləkələrinin daxili işlərinə kobud şəkildə müdaxilə edir, bu ölkələrdə stabilliyin pozulması siyasəti həyata keçirir. Hazırda müstəmləkə altında saxladığı ölkələrdə fundamental insan hüquqlarını kobud şəkildə pozur, bu xalqların təbii sərvətlərini qanunsuz olaraq istismar edir. Təbii ehtiyatları zəngin olan bu ölkələrin xalqları materik Fransasından qat-qat çətin şəraitdə yaşayır, işsizlik və yoxsulluq səviyyəsi ən yüksək həddədir. Fransanın bu ərazilərdə həyata keçirdiyi nüvə sınaqları, uranın zənginləşdirilməsi istiqamətində fəaliyyəti əhalinin səhhətində ciddi fəsadlar yaradır. Süni şəkildə yerli xalqların assimilyasiya edilməsi siyasəti və qeyri-qanuni miqrantların bu ərazilərə köçürülməsi davam etdirilməklə yerli xalqların müstəqillik uğrunda mübarizəsinə zərbə vurmağa səy göstərilir.

Rəsmi Bakı XXI əsrdə dünyada kolonializmin davam etməsindən və kolonializmin yeni təzahürləri meyillərinin artmasından olduqca narahatdır. Bandunq Konfransından 70 il keçsə də, təəssüf ki, hələ də yer üzündə kolonializmi davam etdirən ölkələr mövcuddur. Belə ölkələrdən biri və birincisi özünü dünyaya azad, demokratik bir ölkə kimi göstərməyə çalışan Fransadır. Bəşəriyyətin kolonializm tarixinin qanlı cinayətlərinin çoxu məhz Fransa tərəfindən törədilib. Afrika, Cənub-Şərqi Asiya, Sakit Okean, Latın Amerikasında onlarla ölkəni işğal edən, sərvətlərini talayan, xalqlarını uzun illər əsarətində saxlayan Fransa həmin ərazilərdə hərbi və bəşəriyyət əleyhinə çoxsaylı cinayətlər törədib. Özü də sivil dünyanın gözü qarşısında.

XX əsrdə 30 il ərzində Fransız Polineziyasında Fransa tərəfindən 200-ə yaxın, 6 il ərzində Əlcəzairdə 17 nüvə sınağı həyata keçirilib. Həmin nüvə sınaqlarının ağır fəsadları Polineziya və Əlcəzair xalqları tərəfindən bu gün də yaşanmaqdadır. Bir çox təşkilatlar haqlı olaraq tələb edirlər ki, nüvə sınaqlarının vurduğu ziyan qiymətləndirilməli və Fransa tərəfindən müvafiq təzminatlar ödənilməlidir. Əlcəzairin 132 il davam edən işğalı dövründə 1,5 milyondan artıq insan Fransa dövləti tərəfindən qətlə yetirilib. Buna görə ölkə "1,5 milyon şəhid ölkəsi" adlandırılır. Fransız ordusunun zaman-zaman törətdiyi qətliamların ağrı-acılarını Mərakeş, Tunis, Mali, Cibuti, Nigeriya, Çad, Seneqal, Vyetnam, Qəmər adaları, Haiti və digər ölkələr bu gün də hiss etməkdədir.

Fransa həm də dünyada ən çox mina istifadə edən ölkədir. Fransız hərbçilər Əlcəzair ərazisində 5 milyondan artıq mina basdırmışdılar. Buna görə də Azərbaycan kimi Əlcəzair də dünyada mina partlayışından ən çox əziyyət çəkən ölkələr sırasındadır. Bu qara siyahıda Fransadan sonra onun yaxın müttəfiqi Ermənistan gəlir. Ermənistanın Azərbaycan ərazilərində basdırdığı minalar nəticəsində təkcə son 3 ildə 340-a yaxın Azərbaycan vətəndaşı həyati zərbə alıb. Bu iki ölkəni bir-birinə belə sıx bağlayan səbəblərdən biri də hər ikisinin mina terrorçusu olmasıdır. Fransa Ermənistanın, Ermənistan da Fransanın təcrübəsini öyrənir.

BMT-nin Cenevrə ofisində "Neokolonializm: İnsan hüquqları, sülh və təhlükəsizlik" mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfransın sonunda yekun bəyannamə qəbul olunub. Bəyannamədə Fransanın illərdən bəri müxtəlif ölkələrdə davam etdirdiyi neokolonializm siyasəti qətiyyətlə pislənilib.

Cenevrədə keçirilən toplantının iştirakçıları gələn il BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası - COP29-a Azərbaycanın evsahibliyi etmək missiyasını da dəstəkləyiblər. Bu uğura görə Azərbaycan xalqını təbrik ediblər. Onlar əminliklə qeyd ediblər ki, Azərbaycan bu qlobal miqyaslı və planetimizin gələcəyi üçün vacib olan hadisə çərçivəsində həm qlobal istiləşmə, həm də müstəmləkəsizləşdirmə çağırışlarını nəzərə alacaq.

"Neokolonializm: İnsan hüquqları, sülh və təhlükəsizlik" mövzusunda keçirilən konfransın iştirakçıları BMT-nin bu şəhərdəki ofisi qarşısında dinc aksiya keçiriblər. Onlar Fransa müstəmləkəçiliyinə son qoymaq uğrunda apardıqları mübarizələrini axıra qədər qətiyyətlə davam etdirəcəklərini bəyan ediblər.

Konfrans iştirakçıları onlara göstərdiyi dəstəyə və diqqətə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə, eləcə də Bakı Təşəbbüs Qrupunun üzvlərinə minnətdarlıqlarını ifadə ediblər

Fransa beynəlxalq konfransda qəbul olunan bəyənnamədən irəli gələn haqlı tələblərdən və səsləndirilən dəyərli fikirlərdən ibrət dərsi götürməli, insanlığa zidd olan çirkin əməl və hərəkətlərdən əl çəkməlidir.

Vahid MƏHƏRRƏMOV,

Azərbaycan.-2023.- 16 dekabr, № 275.- S.9.