Lahıclı
misgərlərin sənət
nümunələri dünyanın
ən mötəbər
muzeylərinin qiymətli
eksponatları sırasındadır
Misgərlik sənətinin
əsas mərkəzi
hesab olunan Azərbaycanda bu qədim sənət növünün tapılan
ilk nümunələri
Neolit dövrünə
təsadüf edir. Mis üzərində oyma sənətinin inkişaf etdiyi Orta əsrlərdə artıq bir sıra böyük şəhərlər misgərlik
mərkəzi kimi tanınırdı.
Tarixi mənbələrdə
qeyd olunur ki, Şərqdən Şimali Azərbaycana gətirilən misgərlik
sənəti sonralar cənuba - İrana keçib, oradan isə Orta Asiya
respublikalarına yayılıb.
Mis dövründən
cilalana-cilalana bugünədək
yol gələn bu qədim sənət
növü indi də öz əhəmiyyətini itirməyib.
Azərbaycanlı ustaların
misdən hazırladıqları,
mürəkkəb və
incə naxışlarla
bəzədikləri məmulatlar
Türkiyə, Orta Asiya, Dağıstan, Gürcüstan, İran və
digər ölkələrdə
uzun illər ərzində tanınaraq şöhrət qazanıb.
Bu fikirləri deməyə əsas verən amil azərbaycanlı sənətkarların
hazırladıqları Avropa
və Rusiya muzeylərində saxlanılan
sənətkarlıq nümunələridir.
Zamanında mis məmulatlar üzərində
işləyən sənətkarlar
öz damğalarını hazırladıqları
əşyalar üzərinə
həkk etdikləri üçün dünya muzeylərində saxlanılan
Azərbaycan mədəniyyətinin
bu təkrarolunmaz incilərini başqa xalqların adına yazmaq mümkün olmamışdır. Misdən
hazırlanan əl işlərinin 40-dan artıq
növü olub və beş qrupda ümumiləşdirilib:
xörək, süfrə,
su, ağartı qabları və məişət əşyaları.
Azərbaycanda misgərlik
sənətinin mərkəzləri
Təbriz, Gəncə,
Naxçıvan, Şamaxı,
Bakı, Ərdəbil,
Lahıc (İsmayıllı)
və digər məkanlar olmuşdur. XIX əsrdən başlayaraq Lahıc Azərbaycanda misgərliyin əsas mərkəzinə çevrilmişdir.
Lahıclı ustaların
misdən hazırladıqları,
mürəkkəb və
incə naxışlarla
bəzədikləri dolça,
satıl, sərnic, məcməyi, sərpuc, güyüm, aşsüzən,
kəfkir, kasa, cam, qazan, çıraq
və sair məmulatlar özünəməxsusluğu
ilə seçilir.
Lahıclı ustaların
hazırladığı mis
qab-qacaq yerli sakinlərin evlərinin bəzəyi olduğu kimi, dünyanın sayılıb-seçilən muzeylərinin
də qiymətli eksponatı sayılır.
Təsadüfi deyil ki, dünyanın ən məşhur muzeylərindən, ən çox ziyarətçini
qəbul edən Luvr sənət muzeyində lahıclı ustaların sənət nümunələri
nümayiş olunur. Berlində Azərbaycan silah ustalarının ornamentlərlə bəzədilmiş
tüfəng, qılınc
və xəncərləri
sərgilənir.
Lahıcda mis istehsalının ənənəvi
üsulları bu gün də qorunub saxlanılır.
2015-ci ildən Lahıcın
misgərlik sənəti UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir. Lahıc misgərlik sənətinin
UNESCO-nun siyahısına
daxil edilməsi Azərbaycan xalqının
qədim mədəniyyət
ənənələrinin qorunub
saxlanmasına, gələcək
nəsillərə ötürülməsinə,
eləcə də qədim qəsəbənin
sosial-iqtisadi inkişafına
töhfə verməklə
ölkəmizə gələn
turistlərin ən çox üz tutduqları məkana çevirməkdədir.
E.QƏNİYEV,
Azərbaycan.-2023.-
16 iyul.- S.7.