Mədəni
ruhu özünə qayıdan şəhər
Şuşa Türk dünyasının
mədəniyyət paytaxtıdır
Üç il qabaq - 2020-ci ilin 8 noyabrında qəhrəman
Azərbaycan Ordusu Şuşaya zəfər gətirdi. Düşmənin
silahlı qüvvələrinin
məğlub edilərək
qovulduğu gündən
üzü gülməyə
başladı bu tarixi şəhərimizin.
O gün ki, Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev qətiyyətlə dedi:
"Əziz Şuşa,
sən azadsan! Əziz Şuşa, biz qayıtmışıq!
Əziz Şuşa, biz səni dirçəldəcəyik!"
Bu, Prezidentin, Ali Baş Komandanın
bütün Azərbaycan
xalqı adından Şuşaya verdiyi gözaydınlığı idi.
Və bu qədim Şuşanın
yeni dövrünün
başlanğıcı oldu.
Erməni işğalının
Şuşada yarımçıq
qoyduğu mədəni
tədbirlər bərpa
olundu
İşğalçı ermənilərin otuz ilə yaxın müddətdə xarabalığa
çevirdiyi ərazilərimizdə
böyük zəfərimizdən
dərhal sonra genişmiqyaslı və sürətli tikinti-bərpa,
quruculuq işlərinə
başlanıldı.
Erməni vandalları
işğal müddətində
qədim Şuşanın
tarixini saxtalaşdırmağa
çalışmışdılar. Muzeylərini qarət etmiş, Azərbaycan xalqı üçün mənəvi dəyəri,
tarixi əhəmiyyəti
böyük olan əşyaları daşıyıb
aparmışdılar.
Qələbədən sonra Şərqi Zəngəzurun, Qarabağın
əksər yaşayış
məskənləri kimi
Şuşada da quruculuq işlərinə
start verildi.
Hələ 2020-ci ilin 8 noyabrında Prezident İlham Əliyev Şuşanın
azad edilməsi münasibətilə xalqa
müraciətində Qarabağın
tacı olan bu şəhərin tezliklə dirçəldiləcəyini,
özünün əvvəlki
şöhrətini qaytaracağını
söyləmişdi.
Təcavüzkar ermənilərin
işğalına məruz
qalmadığı gözəl
illərində bu şəhər bir sıra silsilə beynəlxalq tədbirlərin
keçirildiyi məkan
idi. Onlardan biri "Xarıbülbül"
Musiqi Festivalı idi. Festival məşhur xanəndə Seyid Şuşinskinin 100 illik yubileyi ilə əlaqədar 1989-cu ildən
keçirilməyə başlandı.
Həmin ilin mayında, Şuşada xarıbülbülün çiçəklənmə
dövründə təşkil
olunan ilk "Xarıbülbül" Musiqi
Festivalında 100-ə yaxın
insan iştirak etdi. Tədbirə yerli ifaçılarla yanaşı, Qırğızıstan,
Qazaxıstan, Başqırdıstan,
Litva və Belarusdan da musiqi
qrupları qatıldı.
Cıdır düzü
meydançasında tikilən
7 məkanda konsertlər
verildi. "Qarabağ
şikəstəsi" muğamı
ilə açılan
festival əsl bayram ab-havası yaratdı.
1990-cı ildə "Xarıbülbül"
Musiqi Festivalı beynəlxalq status aldı.
Sonrakı illərdə tədbir Yaponiya, ABŞ, Türkiyə,
Almaniya, İsrail, Hollandiya, İtaliya, İspaniya, Avstriya,
Əfqanıstan kimi ölkələrin və SSRİ-nin müttəfiq
respublikalarının iştirakı ilə düzənləndi.
Beynəlxalq statuslu festival yalnız Azərbaycanda deyil,
SSRİ-də mühüm mədəniyyət tədbirlərindən
sayılırdı.
"Xarıbülbül"
Musiqi Festivalı üçüncü dəfə 1991-ci ildə
keçirildi. Festivalda
25 ölkədən təxminən 300 nəfər
iştirak etdi.
1992-ci il mayın
15-də dördüncü "Xarıbülbül" Musiqi
Festivalına start verilməli idi. Ancaq qəsbkar ermənilərin
işğalı nəticəsində həmin il
"Xarıbülbül" Musiqi Festivalı keçirilmədi.
Ənənəyə
çevrilmiş daha bir tədbir - Vaqif Poeziya Günləri də
Ermənistanın işğalı səbəbindən
Şuşada yarımçıq qaldı.
Görkəmli
şair Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksinin
tikintisinə 1977-ci ildə memar A.V.Salamzadə
və E.İ.Kanukovun layihəsi əsasında
başlanılıb. Vaqifin məqbərəsinin və
Şuşada Poeziya Evinin təntənəli
açılış mərasimi 1982-ci il yanvarın 14-də
təşkil olunub. Azərbaycanın ozamankı rəhbəri
Heydər Əliyev mərasimdə iştirak edib.
Açılış mərasiminə istedadlı sənət
adamları toplaşıb. O gündən Şuşada həmin
tarix milli mədəniyyət və sənət bayramına
çevrilib.
Bu beynəlxalq tədbir
təkcə Azərbaycanda deyil, SSRİ-də mühüm mədəniyyət
hadisələrindən biri hesab olunurdu. Vaqif Poeziya Günləri
ənənəvi olaraq avqust ayında şairin vətəni
Qazaxdan başlayıb Şuşada başa
çatırdı. Tədbir çərçivəsində
şeir gecələri, konsertlər təşkil edilirdi.
Vaqif Poeziya
Günləri də 1992-ci ilə, Şuşa şəhərini
erməni quldurları işğal edənədək davam etdi.
Qəsbkarlar Şuşadakı bütün milli-mənəvi,
dini və tarixi-memarlıq abidələrimizi qarət etdilər,
uçurub dağıtdılar. O cümlədən də
Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi erməni vandalizminə
məruz qaldı.
Azərbaycan
tarixində xüsusi yeri olan qala şəhəri
Prezident İlham
Əliyevin 2020-ci ilin 8 noyabrında Azərbaycan xalqına
müraciətində bildirdiyi kimi, Şuşanın Azərbaycan
tarixində xüsusi yeri vardır: "Bu, bizim qədim, tarixi
şəhərimizdir. Əsrlər boyu azərbaycanlılar
Şuşada yaşayıb, qurub, yaradıb. Şuşa nəinki
Azərbaycanın, bütün Qafqazın incisidir. Ancaq mənfur
düşmən Şuşanı işğal altında
saxlamaqla bizim mədəni irsimizə böyük zərbə
vurdu, bizim tarixi abidələrimizi dağıtdı, bizim məscidlərimizi
dağıtdı, təhqir etdi. Biz indi Şuşaya
qayıtmışıq. Bütün tarixi abidələrimizi
bərpa edəcəyik, bütün məscidləri bərpa
edəcəyik".
Quruculuq, bərpa
işlərinə başlanıldı. Nəzərdə
tutulan işlər sırasında erməni qəsbkarlarının
işğalı ilə Şuşada yarımçıq qalan
mədəni tədbirlərin yenidən düzənlənməsi
də var idi. Prezident İlham Əliyev
çıxışlarında Şuşada yenidən
"Xarıbülbül" festivalının, Vaqif Poeziya
Günlərinin keçirilməsinin vacibliyini
vurğulayırdı.
Dövlət
başçısı İlham Əliyev 2021-ci il 7 may tarixli sərəncamı
ilə Şuşa şəhərini ölkənin mədəniyyət
paytaxtı elan etdi. Həmin il Şuşada keçirilən tədbirlər
sırasında "Xarıbülbül" Musiqi Festivalı
və Vaqif Poeziya Günləri xüsusilə yadda qaldı.
Pezident İlham
Əliyevin sərəncamı ilə 2022-ci il respublikamızda
"Şuşa ili" elan olundu. Bu münasibətlə
ölkəmizdə, eləcə də mədəniyyət
paytaxtımız Şuşada silsilə tədbirlər
keçirildi. Unudulmaz tədbirlərdən biri də görkəmli
müğənni, Azərbaycan vokal məktəbinin banisi, dahi
Bülbülün anadan olmasının 125 illiyinə həsr
olunan Vokalçıların Bülbül adına VIII Beynəlxalq
müsabiqəsi oldu. Tədbirə Azərbaycan, Rusiya,
İsrail, Türkiyə, Monqolustan, Özbəkistan, Ukrayna,
Meksika, Qazaxıstan və digər ölkələrdən 100-ə
yaxın ifaçı qatıldı.
2021-ci ildə
"Xarıbülbül" festivalının
açılış mərasimində dövlətimizin
başçısı demişdi: "Biz bu gözəl ənənəni
bərpa etdik və bundan sonra "Xarıbülbül"
festivalı Şuşada hər il keçiriləcək".
Ötən il də, bu il də həm
"Xarıbülbül" Musiqi Festivalı, həm də
Vaqif Poeziya Günləri yüksək səviyyədə təşkil
edildi.
Bu il
Şuşanın tarixinin ən əlamətdar illərindən
biridir. Qarabağın baş tacı olan bu şəhər
2023-cü il üçün "Türk dünyasının
mədəniyyət paytaxtı" seçilib. Bu münasibətlə
Şuşada silsilə tədbirlər düzənlənib.
Mayın 12-də Şuşa şəhərində
"Şuşa - Türk dünyasının mədəniyyət
paytaxtı - 2023" ilinin rəsmi açılış mərasimi
keçirildi. "Şuşa şəhərinin 2023-cü il
üçün "Türk dünyasının mədəniyyət
paytaxtı" elan edilməsi ilə bağlı tədbirlər
haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 6 dekabr
2022-ci il tarixli sərəncamına uyğun olaraq təşkil
edilən tədbirdə dövlət rəsmiləri, Beynəlxalq
Türk Mədəniyyəti Təşkilatı - TÜRKSOY-a
üzv ölkələrin nümayəndə heyətləri,
Türk Əməkdaşlıq Təşkilatlarının rəhbərləri
və digər qonaqlar iştirak etdilər.
Oktyabrın 13-də
Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan
Mədəniyyət Mərkəzinin təşəbbüsü
və layihəsi ilə hazırlanan "Şuşa Türk
dünyasının mədəniyyət paytaxtı"
adlı 5 dildə (Azərbaycan, özbək, türk, ingilis və
rus) ensiklopedik nəşrin və Şuşaya aid poçt
markasının I Türk Dünyası Mədəniyyət
Forumu çərçivəsində oktyabrın 13-də
Şuşada təqdimatı keçirilib. Tədbirdə
bildirilib ki, ensiklopedik-məlumat kitabının
hazırlanmasında əsas məqsəd türk
dünyasının mədəniyyət paytaxtı
Şuşa şəhəri haqqında məlumatları müfəssəl
şəkildə bir mənbədə toplamaq istəyi və
zərurətidir. Nəşrdə təkcə
Şuşanın keçmişi, işğaldan əvvəlki
dövrü ilə bağlı deyil, onun azad olunmasından
sonrakı dövrünə aid məlumatlara da yer verilib.
Şuşada bu
günlərdə daha bir tədbir düzənlənib.
Türk dünyasında ilk dəfə təşkil edilən
I Beynəlxalq TÜRKSOY Teatr Festivalı çərçivəsində
Şuşada TÜRKSOY-a üzv ölkələrin dövlət
teatrları rəhbərləri şurasının 9-cu
toplantısı keçirildi.
Zöhrə
FƏRƏCOVA,
Azərbaycan.-2023.- 4 noyabr, № 242.- S.8.