Orqanik Qarabağ, Orqanik Zəngəzur və Orqanik Naxçıvan

Bu markalarla buraxılacaq məhsulların perspektivi böyükdür

Torpaqlarımız işğaldan azad edildikdən sonra dövlətimizin qarşıya qoyduğu əsas vəzifə burada təhlükəsizlik tədbirlərinin görülməsi, ərazilərin minalardan təmizlənməsi oldu. Bununla yanaşı, yenidənqurma və bərpa işlərinin sistemli təşkili, keçmiş məcburi köçkünlərin öz yurd-yuvalarına Böyük qayıdışı da prioritet elan edildi. El-obalarına dönən soydaşlarımızın məşğulluğunun yüksək səviyyədə həll edilməsi də ən vacib məsələlər sırasında yer aldı.

Bütün bu kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün ilkin araşdırmalar aparılmağa başlandı. Şəhər və rayonların baş planları üzərində işlərə start verildi. Bu mühüm işə həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə tanınmış şirkətlər cəlb edildi. Nəticədə bölgənin yeni dövrün tələblərinə uyğun olaraq iqtisadi potensialı və perspektivləri müəyyənləşdirildi. Qısa müddətdə rayon və şəhərlərin baş planları hökumətə təqdim edildi. Keçən il noyabrın 16-da Prezident

İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı" təsdiq edildi. Bu proqramla hökumətin qarşısında duran vəzifələr müəyyənləşdirildi və 2026-cı ilədək olan dövrdə icra olunası tədbirlər təsdiqləndi.

Həm yerli, həm də beynəlxalq konsaltinq şirkətlərinin araşdırmalarına əsasən, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının ərazisində müasir dövr üçün aktual olan bir neçə perspektiv sahə müəyyən edilmişdir. Bu perspektivlər müəyyənləşdirilərkən bölgənin yeraltı və yerüstü təbii resursları, coğrafi mövqeyi, torpaq və su ehtiyatları, iqlim şəraiti və xüsusilə də müasir dövrün trendləri nəzərə alınmışdır. Yekun olaraq müəyyən edilmişdir ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında kənd təsərrüfatı, alternativ enerji, turizm, logistika və yeraltı resurslardan səmərəli istifadə edilərək ciddi iqtisadi inkişaf tempi təmin etmək mümkündür. Bunun üçün sadəcə bölgənin təbii və coğrafi imkanları deyil, eyni zamanda insan resurslarının müasir dövrün tələblərinə cavab verməsi üçün müvafiq tədbirlər görülməli, keçmiş məcburi köçkünlərin bilik və bacarıqları yuxarıda qeyd edilmiş istiqamətlər üzrə tələblərə cavab verməlidir. Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramında da məhz bütün bu istiqamətlər üzrə ilkin tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur.

Qeyd edilənlərlə yanaşı, onu da xatırladaq ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları tarixən aqrar bölgə kimi xarakterizə edilmişdir. Bölgənin zəngin torpaq və su resursları var. Bu ərazidəki bir neçə iri su anbarı nəinki bölgənin, hətta ətraf rayonların da ehtiyaclarını ödəyə bilər. Bundan başqa, bölgənin relyefi imkan verir ki, kənd təsərrüfatının bir neçə sahəsi (heyvandarlıq, arıçılıq, meyvəçilik, kartofçuluq, tərəvəzçilik, tingçilik, toxumçuluq, orqanik kənd təsərrüfatı) ilə bağlı layihələr icra olunsun. Artıq Zəngilan, Qubadlı, Laçın, Kəlbəcər, Cəbrayıl, Füzuli rayonlarında aqrar layihələrin icra edilməsinə başlanmış və bir sıra iri təsərrüfatlar yaradılmışdır. Hətta bu il bazarlarda alıcılara Zəngilanda yetişdirilmiş ərik, Qubadlı və Laçında istehsal edilmiş bal təqdim olunmuşdur.

Bu bölgənin təbiəti imkan verir ki, müasir dövrün trendlərindən olan orqanik məhsul istehsalı ilə bağlı müxtəlif həcmli layihələr icra edilsin. Artıq bu bölgələrin adı ilə "Orqanik Qarabağ" və "Orqanik Zəngəzur" kimi markaların yaradılması təklif edilmişdir. Həmin markalar altında bölgədə istehsal ediləcək və müvafiq sertifikatlar alacaq bir çox məhsul bazarlara çıxarıla bilər. Belə ki, arıçılıq məhsullarının, ət və ət məhsullarının, süd və süd məhsullarının, meyvələrin, tərəvəzlərin istehsalı üçün çox böyük perspektivlər var və bundan maksimal istifadə edilməlidir.

Xəritəyə nəzər salsaq, görərik ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları Cənubi Qafqazın tam mərkəzində yerləşir, regionun əsas bazarlarına və tranzit ölkələrinə demək olar ki, bərabər məsafədədir. Naxçıvan Muxtar Respublikasını da "böyük səhnə"nin bir hissəsi kimi nəzərə alsaq, bölgənin üç dövlətlə həmsərhəd olduğunu müşahidə edə bilərik. Ən əsası isə bütün dünyanın diqqət mərkəzində olan Zəngəzur dəhlizi bu bölgədədir. Bütün bunlardan başqa bu iki iqtisadi rayonumuzda dörd hava limanı var - Füzuli, Zəngilan, Xankəndi və tikilməkdə olan Laçın hava limanları. Hazırda yekunlaşmaqda olan Zəngəzur dəhlizi ilə uzanan dəmir yolu xətləri, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun digər iqtisadi rayonlarımızla birləşdirilməsini nəzərdə tutan polad magistrallar bölgənin logistik imkanlarını zənginləşdirir və dünya bazarlarına çıxış imkanlarını asanlaşdırır.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının da imkanlarını qeyd etmək vacibdir. Çünki Naxçıvanın böyük iqtisadi perspektivləri var. Təəssüf ki, indiyədək bu imkanlardan məqsədyönlü istifadə olunmamış və bölgənin resurslarının dünya bazarlarına çıxışı tam təmin edilməmişdir. Vurğulayaq ki, Naxçıvanda alternativ enerji sahəsinin, orqanik kənd təsərrüfatının inkişafı üçün böyük imkanlar mövcuddur. Eyni zamanda yeraltı təbii resurslardan düzgün istifadə bölgənin iqtisadi inkişafının əsasını təşkil edəcək. Əlavə olaraq bölgənin logistik xətlərin kəsişmə nöqtəsində, xüsusilə Zəngəzur dəhlizi kimi beynəlxalq nəqliyyat xəttinin üzərində yerləşməsi geniş perspektivlər vəd edir. Müasir dövrün trendlərindən olan orqanik məhsul istehsalı isə Naxçıvanın əsas gəlir mənbəyi kimi xarakterizə edilə bilər. Artıq Naxçıvan Muxtar Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi orqanik məhsul istehsalına daha çox diqqət ayırmağa başlamış və "Orqanik Naxçıvan" brendi təsis etmişdir. Bu, çox mütərəqqi bir addımdır və bunun inkişaf perspektivi çox yüksəkdir. "Orqanik Qarabağ", "Orqanik Zəngəzur" və "Orqanik Naxçıvan" brendləri yeni mərhələdə yeni imkanlar üçün açar mahiyyəti təşkil edəcək.

Emin ƏLİYEV,

"Ekoloji Təmiz Məhsul İstehsalçıları və İxracatçıları" İctimai Birliyi İdarə Heyətinin sədri

Azərbaycan.-2023.-22 oktyabr, №231.-S.9.