Altı il əvvəl Əsrin müqaviləsinin davamına qərar verildi

Gələn il yenilənmiş saziş üzrə ilk hasilat gözlənilir

2017-ci il sentyabrın 14-də Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorundakı "Azəri-Çıraq-Günəşli" (AÇG) yataqlarının birgə işlənməsi və neft hasilatının pay bölgüsü haqqında düzəliş edilmiş və yenidən tərtib olunmuş saziş imzalandı. Saziş Milli Məclis tərəfindən oktyabrın 31-də ratifikasiya olundu. Bununla da AÇG-nin işlənilməsində yeni dövr başlandı.

Yeni sazişlə bu nəhəng yataqlar blokunun işlənilməsi 2050-ci ilin əvvəlinə qədər uzadıldı. Bu saziş ölkəmiz üçün daha da əlverişli şərtlərlə imzalandı, baxmayaraq ki, 1994-cü ildə imzalanmış "Əsrin müqaviləsi" də Azərbaycanın maraqlarını tam təmin edirdi. Sazişin "Yeni əsrin müqaviləsi" adlandırılması da təsadüfi deyil. Çünki ölkənin gələcək inkişafı, maliyyə imkanlarının genişləndirilməsi üçün bu kontrakt böyük əhəmiyyət daşıyır.

Sazişin bir hissəsi olaraq SOCAR-ın AÇG-dəki iştirak payı 11,65 faizdən 25 faizə qaldırıldı. Beynəlxalq tərəfdaş şirkətlər layihənin icrası dövründə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fonduna 3,6 milyard dollar bonus ödəyəcəklər. Azərbaycana çatacaq mənfəət neftinin səviyyəsi isə 75 faiz təşkil edəcək. Bir vacib məqam da odur ki, tərəfdaşların tərkibində dəyişiklik olmadı. O cümlədən bp şirkəti layihənin operatoru olaraq qaldı. Bu da Azərbaycanın möhkəm beynəlxalq əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq platforması yaratdığını bir daha təsdiq etdi.

"Yeni əsrin müqaviləsi" uğurla start götürdü və beləcə də davam edir. Müqavilə çərçivəsində 6 milyard dollarlıq "Azəri Mərkəzi Şərqi" (ACE) layihəsi həyata keçirilir. Qeyd edək ki, layihəyə dənizin təxminən 140 metr dərinliyində, mövcud "Mərkəzi Azəri" və "Şərqi Azəri" platformalarının arasında yeni hasilat, qazma və yaşayış platformasının quraşdırılması daxildir. Yeni yataqdaxili xətlər platformadan hasil ediləcək neft və qazın Səngəçal terminalına çatdırılması üçün sualtı boru kəmərlərinə qoşulacaq.

ACE platforması gündəlik 100 min barelədək neft hasilatı gücündə layihələndirilib. Layihənin istismar müddətində isə 300 milyon barelədək neftin hasil olunması proqnozlaşdırılır. Platforma Səngəçal terminalından, yəni uzaq məsafədən idarə ediləcək. İdarə mexanizminə innovativ sistem avtomatlaşdırmaları daxil edilib.

Bəs layihənin 2019-cu ildə başlanan ümumi tikinti işləri indi hansı mərhələdədir? bp-nin məlumatına görə, bu ilin birinci yarısının sonunda layihə üzrə işlər ümumilikdə 89 faiz tamamlanıb.

Platformanın dayaq bloku tikildiyi Heydər Əliyev adına Bakı Dərin Özüllər Zavodundan dənizə yola salınmış və AÇG yatağı sahəsində öz daimi yerində quraşdırılmışdır. Bu qurğu cari il martın 16-da dənizə göndərilənədək istismar sınaqları vasitəsilə tam yoxlanmışdı. Blokun çəkisi 16 min ton, hündürlüyü 153 metrdir. Bu qurğuya biri suvurma, ikincisi neft, sonuncusu qaz ixracı üçün nəzərdə tutulmuş üç dik boru daxildir.

Dayaq blokunun tikinti işləri üç il çəkib və ötən ilin sonunda təhlükəsiz şəkildə (heç bir bədbəxt hadisəyə yol verilmədən 3 milyon iş saatı təhlükəsiz yerinə yetirilərək) tamamlanıb. 2022-ci il dekabrın 13-də Prezident İlham Əliyev Heydər Əliyev adına Bakı Dərin Özüllər Zavodu (BDÖZ) sahəsinə baş çəkərək dayaq blokunun dənizə yola salınması prosesinə start verib.

Platformanın üst modullarının və qazma avadanlıqlarının istehsal-quraşdırma işləri Bibiheybətdəki tikinti-quraşdırma sahəsində aparılmışdır. Üst modullara neft və qaz emalı qurğuları, inteqrasiya edilmiş qazma qurğusu, qaz kompressoru və yaşayış blokları daxildir. Modulların layihələndirilmiş çəkisi 19 min 600 tondur.

Bu qurğu "Azfen" şirkəti tərəfindən yerli infrastruktur və resurslardan istifadə olunmaqla inşa edilib. Quruda aparılması planlaşdırılan əsas istismar sınaqları uğurla yekunlaşmış və STB-1 daşıma barjası qurğunu dənizə - mənzil başına çatdırmışdır.

Bu il aprel ayının 4-də Prezident İlham Əliyev üst modulların inşa edildiyi sahəyə baş çəkərək, tikintisi artıq sona çatmış qurğu dənizə öz daimi yerinə yola salınmazdan əvvəl onun hazırlıq vəziyyəti ilə tanış olmuşdur. bp-nin Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə üzrə regional prezidenti Qəri Counz bu münasibətlə belə demişdir: "Cənab Prezident İlham Əliyevi ACE platformasının üst modullarının tikildiyi istehsalat sahəsində qarşılamaq və ona layihədə əldə olunmuş möhtəşəm uğurlar barədə məlumat vermək qürurverici idi. Üst modulların tamamlanması ACE layihəsinin yekunlaşması istiqamətində son mühüm mərhələlərdən biridir. ACE layihəsinin həyata keçirilməsində göstərdikləri əvəzsiz dəstəyə görə cənab Prezident İlham Əliyevə və Azərbaycan hökumətinə öz təşəkkürümü bildirirəm. Həmçinin SOCAR-a və bütün tərəfdaşlarımıza dəstəklərinə görə və layihənin gerçəkləşməsində zəhməti olan hər kəsə - bp-nin, "Azfen"in, digər podratçı və subpodratçı təşkilatların əməkdaşlarına minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm".

Qeyd edək ki, layihənin pik dövründə Azərbaycanda tikinti işlərinə 8500 nəfərdən çox işçi cəlb edilmişdi. ACE-dən ilk neftin gələn il əldə olunması gözlənilir.

Flora SADIQLI,

Azərbaycan.-2023.- 14 sentyabr.- S.5.