Respublika həyatında
başlanan yeni dövr ölkəmizin, sözün əsl mənasında, intibah mərhələsidir. Bu dövr Azərbaycan həyatının digər
müxtəlif sahələrindəki
möhtəşəm tarixi
nailiyyətlərlə yanaşı,
milli-mədəni irsin
qorunması, inkişafı
və beynəlxalq miqyasda tanıdılması,
yaradıcı istedadlarımıza
dəstək, mədəniyyət
diplomatiyasının imkanlarından
geniş istifadə olunması, xalqımızın
dünyaya mədəni
dəyərlərimiz işığında
təqdim edilməsi ilə xarakterikdir.
Ümummilli Lider
Heydər Əliyevin strateji inkişaf kursunu bu müstəvidə
də uğurla davam etdirən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev milli mədəniyyət tariximizdə yeni bir səhifə açmışdır. Bu
inkişafı Azərbaycanın
mədəni həyatının
ən müxtəlif istiqamətlərində görə
bilərik.
Şərqlə Qərbin
təması
Şərq və
Qərb sivilizasiyasının
qovşağında yerləşən
Azərbaycan həyata
keçirilən qlobal
təşəbbüslərlə mədəniyyətlər arasında
dialoq məkanına çevrilib. Həm Qərb
ölkələri ilə
mədəni əlaqələrin
genişləndirilməsi, həm
də Şərq dəyərlərinin qorunub
saxlanması hər iki dünyagörüşünün
bir araya gəlməsinə xidmət
edir. Avropanın müxtəlif ölkələrində
Azərbaycan mədəniyyəti
günlərinin keçirilməsi
uzun illərdir ki, xoş bir
ənənəyə çevrilib.
2009-cu ildə Bakının
islam mədəniyyətinin
paytaxtı elan edilməsi və bu proqram çərçivəsində
görülən tədbirlər
respublikamızın tarixində
ən böyük mədəniyyət hadisələrindən
olmaqla yanaşı, Azərbaycanın islam dünyasına inteqrasiyası
sahəsində yeni səhifə açmışdır.
Bundan başqa, Şuşa şəhərinin
Azərbaycanın, türk
dünyasının mədəniyyət
paytaxtları, bu il isə "İslam dünyasının
mədəniyyət paytaxtı"
elan olunması ölkəmizə, mədəni
irsimizə, tarixi və dini abidələrimizə
beynəlxalq ictimaiyyətin
böyük marağının
nəticəsidir.
Bakıda İKT-nin
40 illiyinə həsr edilmiş "Sivilizasiyalararası
dialoq: Azərbaycandan baxış" mövzusunda
beynəlxalq konfransın
keçirilməsi ölkəmizin
tolerantlıq nümunəsinə
və sivilizasiyalararası
dialoq məkanına çevrilməsinə böyük
töhfə vermişdir.
Bildiyimiz kimi, son onilliklərdə mədəniyyət diplomatiyası
anlayışından tez-tez
istifadə edilir. Bu, insanlar arasında
qarşılıqlı anlaşma
yaratmaq məqsədilə
mədəniyyət və
incəsənətin gücündən
istifadədir.
Mədəniyyət diplomatiyası dövlətlər və xalqlar arasında müxtəlif mədəniyyətlərin mübadiləsini təmin edir, qarşılıqlı dözümlülük üzərindən dostluq körpüləri salır, mehriban qonşuluq əlaqələrinin qurulmasına geniş imkanlar yaradır. Müasir beynəlxalq münasibətlərdə mədəniyyət diplomatiyası hər bir dövlət üçün çox səmərəli siyasi strategiya alətidir. Müasir dövrdə heç bir dövlət mədəniyyət diplomatiyası və "yumşaq güc"dən faydalanmadan beynəlxalq aləmdə inkişaf və inteqrasiya edə bilməz.
Ölkəmizdə yüksək
səviyyədə keçirilən
mötəbər COP29 tədbirində
iqlim dəyişmələrinin
mədəniyyətə təsiri
məsələlərinə də xüsusi diqqət yetirilib. Bu mühüm problem ilə əlaqədar hələ
oktyabrın son günündə ADA Universitetində
"COP29 və mədəniyyət:
iqlim dəyişikliyinin
mədəni ölçüləri"
mövzusunda konfrans keçirilib. Məqsəd
mədəniyyətin və
iqlim dəyişikliyinin
qarşılıqlı əlaqəsini
araşdırmaq, mədəni
təcrübələrin və
ənənələrin ətraf
mühit dəyişikliklərinə
təsirlərini diqqətə
çatdırmaq olub.
Konfransda qeyd olunub ki, Prezident
İlham Əliyevin sərəncamı ilə
2024-cü ilin ölkəmizdə
"Yaşıl dünya
naminə həmrəylik
ili" elan edilməsi COP29-un hamı üçün davamlı
inkişaf və "yaşıl gələcəy"i
inkişaf etdirən təsirli hadisəyə çevirmək əzmimizin
göstəricisidir. Eyni
zamanda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən
2008-ci ildə irəli
sürülmüş "Bakı Prosesi" vasitəsilə beynəlxalq
səviyyədə mədəniyyətlərarası
dialoqun inkişaf etdirilməsinə sadiqdir.
Bu ilin mayında
Bakıda keçirilmiş
VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası
Dialoq Forumunda iqlim və mədəniyyət
arasındakı əlaqəyə
toxunulmuşdu. Bu da iqlim dəyişikliyinin
mədəni irsə təsiri haqqında məlumatlılığı artırmışdı.
Hazırda bu təşəbbüs dünya
miqyasında yayılır
və daha çox ölkə onu dəstəkləməkdə
maraqlıdır. Hamıya
məlumdur ki, mədəniyyət müsbət
iqlim gündəmini formalaşdırmaq gücünə
malikdir. Bu mənada, Azərbaycan
COP29-da İqlim üçün
Mədəniyyət (C4C) təşəbbüsünü
irəli sürməkdən
məmnunluq duyur. C4C ənənələrin, incəsənətin
və milli irsin davamlı təcrübə və dəyərləri necə
inkişaf etdirə biləcəyini göstərərək
mədəniyyəti müsbət
iqlim fəaliyyəti üçün böyük
qüvvəyə çevirməyə
çalışır.
Mədəniyyətə Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti
Birləşmiş Millətlər
Təşkilatının İqlim
Dəyişmələri üzrə
Çərçivə Konvensiyasının
29-cu sessiyasında Mədəniyyət
Nazirlərinin II Yüksək
Səviyyəli Görüşü
keçirilib. Bu görüş COP28, COP29 və
COP30-un sədrliklərini müvafiq
olaraq təmsil edən Birləşmiş
Ərəb Əmirlikləri,
Azərbaycan və Braziliyanın COP sədrlikləri
üçlüyünün rəhbərliyi ilə gerçəkləşib. Tədbirdə
bir sıra ölkələrin mədəniyyət
nazirləri iştirak
ediblər. Yığıncaqda
qeyd olunub ki, qlobal istiləşmə,
daşqınlar, dağıntılar,
təbii fəlakətlər,
zəlzələlər şəraitində
mədəniyyət obyektləri
məhvolma təhlükəsi
ilə üz-üzə
qalır. Belə hallar baş verərkən biz hər zaman maddi və mədəni
irsə aid nadir abidələri bərpa etmək işində daim səfərbər olmalıyıq.
Tarixi obyektlərin dəqiq, uzunmüddətli,
elektron nüsxələrinin
yaradılması məqsədilə
Türk Mədəniyyəti
və İrsi Fondu Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan,
Macarıstan və bir çox digər ölkədə maddi-mədəni irsin, əlyazma abidələrin,
saray komplekslərinin rəqəmsallaşdırılması istiqamətində fəal
addımlar atır. Sonda Mədəniyyət Nazirlərinin II Yüksək
Səviyyəli Görüşünün
kommunikesi qəbul olunub.
Sənəddə Mədəniyyətə
Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti üzrə
Dostlar Qrupunun yaradılmasından ötən
bir il ərzində
mədəniyyət və
iqlim əlaqəsində
əldə olunan mühüm irəliləyiş
əksini tapıb. İqlim dəyişmələrinin
bütün formalarının
mədəni irsə artan çoxşaxəli təsiri, eləcə də onların müəyyən bölgələrə
və həssas qruplara qeyri-mütənasib
təsiri vurğulanıb
və dərin narahatlıq ifadə edilib. Bildirilib ki, COP29-un Mədəniyyət
Üçlüyü tərəfindən
müəyyən edilmiş
strategiyanın aktuallığı
qəbul olunaraq BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə
Çərçivə Konvensiyasında
(UNFCCC) Mədəniyyətə Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti üzrə
ilk iş planının təsdiq edilməsi istiqamətində
çalışmaları davam
ediləcək. Bu məqsədlə iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin
azaldılmasının və
uyğunlaşmasının, həm də davranış dəyişikliyi
baxımından iqlim fəaliyyəti üçün
mədəniyyətin ayrılmaz
rolunun, mədəni və yaradıcı sektorların ekoloji keçidinin dəstəklənməsinin
vacibliyi vurğulanır.
Kommunikedə 2022-ci il
MONDIACULT Bəyannaməsi və
2024-cü il G20 Salvador
da Bahia Bəyannaməsi kimi beynəlxalq normativ sənədlərdə təsbit
olunmuş öhdəliklərin
yerinə yetirilməsinə
çalışaraq COP29-un Mədəniyyət Üçlüyü
üzv dövlətlərinin
bir çox müddəalara
sadiq qaldıqları vurğulanır. İlk növbədə milli uyğunlaşma planları
və müəyyən
edilmiş töhfələr
də daxil olmaqla, iqlim dəyişmələrinin təsirlərinin
azaldılmasına dair
siyasət və strategiyalara mədəniyyətin
daha çox inteqrasiya edilməsi, nazirlərarası əməkdaşlığın
gücləndirilməsi, milli
səviyyədə sektorlararası
siyasətin formalaşdırılmasının
təşviqi, mədəniyyət
və iqlim dəyişikliyi sahəsində
bilik quruculuğuna və məlumatların toplanmasına investisiya qoyulması, mədəniyyətə
əsaslanan İqlim Fəaliyyəti və COP-da daimi iş
mexanizminin saxlanılması
ilə bağlı strukturlaşdırılmış dialoqun və əlaqələndirilmiş təbliğatın
təşviq edilməsi,
həmrəylik və
inklüzivlik dəyərlərinə
əsaslanaraq, Cənub-Cənub
və Şimal-Cənub
əməkdaşlığı da daxil olmaqla,
mədəniyyət və
iqlim fəaliyyəti sahəsində beynəlxalq
əməkdaşlığın inkişafı, mədəniyyətin 2030-cu ildən
sonrakı dayanıqlı
inkişafın təşviqi
yollarına dair gələcək müzakirələrdə
müstəqil məqsəd
kimi daxil edilməsinə dəstəyin
artırılması, mədəniyyətin
dayanıqlı inkişaf
üçün transformativ
vasitəçi və
hərəkətverici qüvvə
kimi gücünün
tanınması və
s. məsələlər öz
əksini tapıb.
Sənəddə həmçinin
COP29 çərçivəsində Mədəniyyət Nazirlərinin
II Yüksək Səviyyəli
Görüşünə evsahibliyi
etdiyi üçün
Azərbaycan Mədəniyyət
Nazirliyinə təşəkkür
ifadə edilir və mədəniyyətin
iqlim fəaliyyətinin
bir hissəsinə çevrilməsi üçün
davam edən səylərə töhfə
verən "İqlim
üçün mədəniyyət"
(C4C) təşəbbüsünün irəli sürülməsi
məmnuniyyətlə qarşılanır.
Kommunikedə mədəniyyət-iqlim
əlaqəsi ilə bağlı yeni inkişafları və problemləri qiymətləndirmək
üçün 2025-ci ildə
Braziliyanın sədrliyi
ilə keçiriləcək
COP30-da yenidən toplaşmaq
barədə razılığa
gəlindiyi bildirilir.
Görüşdə çıxış edən
Türk Mədəniyyəti
və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova deyib: "Dünyadakı bir çox abidələr coğrafi mövqeyinə və istifadə olunan tikinti və bərpa materiallarına görə unikaldır. Əcdadlarımızın nəsildən-nəslə
ötürdüyü türk
dünyasının mədəniyyət
obyektlərinin yaradıcılarının
təcrübəsi misilsizdir.
Türk Mədəniyyəti
və İrsi Fondu zəngin praktiki təcrübəyə
malik olan Türk Dünyasının
Bərpaçıları və
Tarixçiləri Assosiasiyasını
yaradıb və türk ölkələrinin
abidələrinin bərpası
ilə bağlı tarixi təcrübəni, elmi təhlili və praktiki tövsiyələri özündə
ehtiva edən nəşrlər üzərində
işə başlayıb".
Bu gün ölkəmiz beynəlxalq
ictimaiyyətin etibarlı
və məsuliyyətli
üzvü kimi iqlim dəyişmələri
ilə bağlı qlobal məsələlərin
həllinə böyük
önəm verir və bu istiqamətdə
əməli işlər
görür. Azərbaycan
iqlim dəyişikliyinin
təsirini yumşaltmaq
üçün bərpaolunan
enerji mənbələrindən
istifadənin artırılması,
daha səmərəli
"yaşıl texnologiya"larının
inkişafı kimi tədbirlər həyata keçirib. Təkcə
2023-cü il ərzində
ölkə ərazisində
4 milyona yaxın ağac əkilib, cari ildə 5 milyon ağacın əkilməsi hədəflənib.
"Azərbaycan - 2030: sosial-iqtisadi
inkişafa dair Milli Prioritetlər" sənədinə əsasən,
işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə
infrastrukturun bərpası
və smart (ağıllı) infrastrukturun
formalaşdırılması istiqamətində mühüm
işlər həyata
keçirilir. İşğaldan
azad edilmiş ərazilərdə "yaşıl
enerji" zonasının
yaradılması, "ağıllı
şəhər" və
"ağıllı kənd"
layihələri reallaşdırılır.
Ölkəmizin evsahibliyi
ilə keçirilən
COP29 həm təşkilatçılıq,
həm iştirak, həm də əldə olunan nəticələrə görə
tarixi nailiyyət kimi yadda qaldı.
Bu qlobal tədbirin beynəlxalq əhəmiyyəti onun iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə
önəmli töhfələri
ilə davam edəcək.
İradə ƏLİYEVA,
Azərbaycan.-2024.-
7 dekabr (№ 270).- S.10.