Xalq artisti Barat Şəkinskayanın
anadan olmasından 110 il ötür
Qədim Şuşada
dünyaya gələn
Barat Şəkinskayanın
ulu babaları xan olmuşlar. Ata babası, çar zabiti, polkovnik Süleyman xan Qarabağ xanı İbrahimxəlil xanın və Şəki xanı Məhəmməd Hüseyn
xan Müştaqın
nəvəsi idi. Süleyman xanın atası Səlim xan Şəkinin xanı olmuşdu. Barat Şəkinskayanın
atası Həbib xan isə Çar
Rusiyası zamanında
Zəngəzur qəzasının
Dığ nahiyəsində
polis pristavı, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə
Zəngəzur qəzasının
rəisi vəzifələrində
işləmişdi. Zəngəzurun
Akara, Muradxanlı, Novruzlar kəndləri Həbib xana məxsus idi.
Barat xanımın
ana tərəfi də əsilzadəydi. Onun anası Ağca xanım bəy qızı idi. 1914-ci il iyunun 7-də dünyaya gələn qızları
sağ qalsa da, çox zəif idi. Körpə iyirmi bir gün sonra
ilk dəfə ağlayanda qohumları onun yaşayacağına inanmışdılar. Həmin
gün qızın dünyaya əsl gəlişi günü hesab edilmişdi. Təvəllüd tarixini də 1914-ci il 28 iyun yazmışdılar. İyirmi bir gün adsız qalan qıza "Tanrının hədiyyəsi"
mənasını verən
Barat adını qoymuşdular.
Barat Şəkinskaya
ilk təhsilini Şuşada almışdı.
Səhnəyə də
birinci dəfə bu şəhərdə
1920-ci ildə "Şəbih"
tamaşasında Səkinənin
rolunda çıxmışdı.
1920-ci il Aprel işğalı xəbəri
Baratgilin ailəsinə
də kabus kimi gəlmişdi. Bolşevik hökumətinin
təqibləri onun atasını da evindən, ailəsindən
ayrı salmışdı.
Həbib xan iki kiçik qızını və hamilə həyat yoldaşını qayınanasına
tapşırmışdı. Vətəni tərk edəndə ümidli olub ki, fürsət
tapanda gəlib ailəsini aparacaq. Onun qətlə yetirilməsi barədə
yalandan xəbər yaymışdılar.
Barat xanımgil
İrana gedə bilmədilər. Faytonla Həbib xanın adamlarının gözlədikləri
yerə çatmamış
quldurlar onları qarət etdilər. Kor-peşman geri qayıtdılar.
Gəncədə yaşayan
xalası Rəxşəndə
xanım öz adamlarını göndərib
onları həmin şəhərə apartdırdı.
1923-cü ildən Barat
xanım anası, bacı-qardaşı ilə
bilikdə bu şəhərdə yaşamağa
başladı. Gəncə
Həmkarlar İttifaqının
"Fəhlə klubu"nda
1929-cu il sentyabrın
18-də aktrisa kimi işə başladı.
1930-cu il iyunun 25-də
Pedaqoji məktəbi bitirən Barat xanım Sərkər kənd məktəbinə
müəllim təyin
olundu.
Səhnə xəyalından
çıxmırdı. Müəllim
işlədiyi zaman da "Qadınlar klubu"nun, "İşçi
klubu"nun və
"Dəmiryolçular klubu"nun
dram dərnəklərində
həvəskar aktrisa kimi fəaliyyət göstərirdi. "Fəhlə
klubu"nun direktoru, Gəncədə tanınmış
həvəskar aktyor və rejissor Mir İbrahim Həmzəyevlə bir-birini
də o zamanlar sevdilər. On altı yaşlı Barat xanım anasının narazılıqlarını eyninə
almadı. 1931-ci ilin iyulunda Mir İbrahimlə
ailə qurdu. 1932-ci il mayın 3-də qızı dünyaya gəldi. "Od gəlini"nin qəhrəmanı
Solmazın şərəfinə
körpəyə bu adı verdilər.
İki il sonra ayrıldılar. Teatrdan işdən çıxdı. Qızını
anasına tapşırıb
tibb təhsili almaq üçün Bakıya gəldi.
Bir gün yolda vaxtilə eyni dərnəkdə çalışdığı, Akademik Milli Dram Teatrının rejissoru işləyən Adil İsgəndərovla rastlaşdı. Adil İsgəndərov onu rejissor kimi ilk
debütü olan
"Polad qartal" tamaşasında uşaq roluna dəvət etdi. Barat Şəkinskaya
Şəfiqə rolunu
oynadı. 1935-ci il sentyabrın 1-də Akademik
Milli Dram Teatrının (ovaxtkı
Məşədi Əzizbəyov
adına Azərbaycan Dövlət Dram Teatrı) aktyor truppasına qəbul edildi. 1936-cı il avqustun 8-də teatrda işləyən rejissor Şəmsi Bədəlbəyli
ilə ailə qurdu. Yeddi il
sonra Şəmsi bəydən də ayrıldı.
Artıq aktrisa
kimi məşhurlaşmış,
Əməkdar artist adına layiq görülmüş Barat
Şəkinskaya Gəncəyə
qayıtdı. Gəncə
Dövlət Dram Teatrında çalışdı.
1944-cü il noyabrın
16-da Barat xanım həmin teatrın baş rejissoru Mehdi Məmmədovla ailə qurdu. Onlar 1944-cü ilin dekabrında Bakıya köçüb teatrda işə başladılar.
1946-cı il mayın
29-da oğulları Elçin
dünyaya gəldi. Uşaq balaca ikən valideynləri ayrıldı.
Dövrünün məşhur
aktrisalarından olan Barat Şəkinskayanın
səhnə yaradıcılığı
çox zəngin idi. Aktrisa "Göy quş" (Tiltil), "Kral Lir" (Kardeliya),
"Romeo va Cülyetta"
(Cülyetta), "Otello"
(Dezdemona), "On ikinci
gecə" (Viola),
"Polad qartal" (Şəfiqə), "Məkr
və məhəbbət"
(Luiza), "Mehmanxana sahibəsi" (Mirandalina),
"Rəqs müəllimi"
(Florela), "Günahsız
müqəssirlər" (Kruçinina)
və digər tamaşalarda əsas rolların ifaçısı
oldu.
1956-cı ildə teatrdan
çıxdı. Dörd
il "Azərbaycanfilm"
kinostudiyasında aktrisa,
filarmoniyada aparıcı,
yenicə açılan
televiziyada diktor işlədi.
Barat Şəkinskaya
1940-cı ildə Əməkdar
artist, 1949-cu ildə Xalq artisti fəxri
adlarına layiq görüldü. Görkəmli
sənətkar 1999-cu il
yanvarın 14-də səksən
dörd yaşında
vəfat etdi.
Zöhrə
FƏRƏCOVA,
Azərbaycan.-2024.-
4 iyul (№ 137).- S.10.