Fransa DİN kütləvi iğtişaşlardan narahatdır

Fransada iyunun 9-da Avropa Parlamentinə keçirilən seçkilərdə ifrat sağçı "Milli Birlik" partiyası 31,36 faiz səs toplayaraq Emmanuel Makron koalisiyasını iki dəfədən çox üstələdi. Böyük məğlubiyyətlə üzləşən Fransanın dövlət başçısı partiyasının Avropa seçkilərində iflasından sonra parlamenti buraxaraq növbədənkənar seçkilər elan etməli oldu. Lakin növbədənkənar seçkilərin birinci turundan qabaq aparılmış rəy sorğuları göstərdi ki, Emmanuel Makron seçkidə önə çıxa bilməyəcək.

Fransa Milli Assambleyasına (parlamentin aşağı palatası) seçkilərin birinci turu iyunun 30-da keçirildi. Lakin seçkilərin ilk turu Emmanuel Makronun arzu etdiyi kimi olmadı, qanun pozuntuları və etirazlarla yadda qaldı.

Seçkilərin birinci turu Yeni Kaledoniyada xüsusilə gərgin keçdi. Xatırladaq ki, orada hökumətin başlatdığı seçki islahatına etirazlar hələ də tam səngiməyib. Yerli xalqlarla yanaşı, Yeni Kaledoniyada 10 ildən artıq yaşayan vətəndaşlara da səsvermə hüququ verilib. May iğtişaşlarından sonra adaya əlavə polis və jandarm dəstələri göndərilib.

Fransa Milli Assambleyasına seçkilərin birinci turu Yeni Kaledoniyanın Uailou kommunasında seçki məntəqələrində qalmaqallı oldu. "Outre-mer La Premiere" telekanalı naməlum şəxslər tərəfindən şəhər meriyasının girişinin avtomobillə bağlanılması və onun yandırılması barədə məlumat yaymışdı.

Hadisə iyunun 30-a keçən gecə, meriya binasında seçki məntəqələri açılmazdan əvvəl baş verib. Yanan avtomobillə yanaşı, naməlum şəxslər girişdə ağır beton blok və ağacdan baryerlər qoyublar. Nəticədə nə seçicilər, nə də kommunanın meri binaya daxil ola biliblər. Beləliklə, seçki qutuları quraşdırılmayıb, səsvermə pozulub.

Seçkilər fransız xalqı tərəfindən də narazılıqla qarşılandı. Fransada növbədənkənar seçkilərin birinci turunun ilkin nəticələri açıqlandıqdan sonra etiraz aksiyaları başlandı. Fransa KİV-i Lion şəhərində fransız nümayişçilərin mağazaların pəncərələrini sındırdıqları, polisin gözyaşardıcı qazdan istifadə etdiyi barədə məlumat yaydı. İğtişaşçılar şəhərin mərkəzində yanğınlar törətdilər. Eyni zamanda Parisdəki Respublika meydanında nümayişçilər tüstü bombaları yandıraraq seçkilərdə liderlik edən "Milli Birlik" partiyasına etiraz etdilər.

Seçkilərin birinci turu yarıtmaz siyasəti ilə Fransanı xaosa sürükləyən Emmanuel Makrona heç bir etimadın qalmadığını təsdiqlədi. ABŞ-nin nüfuzlu "Politico" nəşrində yer verilmiş "Makronun dövrü başa çatdı. Le Peni kimsə dayandıra biləcəkmi?" sərlövhəli məqalədə Fransada parlament seçkilərinin birinci turundan sonra Emmanuel Makronun bütün qüvvələri ifrat sağçıların qarşısının alınmasına səfərbər etmək və ya öz hərəkatından qalanı xilas etməyə çalışmaq kimi son dərəcə ağrılı seçim qarşısında olduğu qeyd edildi. Məqalədə yazılırdı: "Bazar günü keçirilən parlament seçkilərinin birinci turu Fransanın 46 yaşlı lideri üçün alçaldıcı oldu və onun yeddi il əvvəl yeni, autsayder siyasətçidən prezidentliyə yüksəlişi qədər heyrətamiz hadisəyə çevrildi".

"Politico" qeyd edirdi ki, Avropanın ikinci ən böyük iqtisadiyyatı və qitənin yeganə nüvə gücü indi ifrat sağçı hökumətin yaradılmasına həmişəkindən daha yaxındır və səsvermənin birinci turundan sonra Marin Le Penin "Milli Birlik" partiyası liderlik edir.

Məqalədə seçkilərin ikinci turu barədə deyilirdi: "Əgər iyulun 7-nə planlaşdırılan ikinci turda "Milli Birlik" parlament çoxluğunu qazansa (bu, tamamilə mümkündür), o zaman ölkəni qismən də olsa Avropa İttifaqını parçalamaq, miqrasiyaya qarşı müharibə aparmaq və NATO-nu tərk etmək vədi ilə ad çıxarmış siyasətçilər idarə edəcəklər".

Diqqətə çatdıraq ki, Fransa Daxili İşlər Nazirliyi (DİN) növbədənkənar parlament seçkilərinin ikinci turundan sonra kütləvi iğtişaşların baş verə biləcəyindən ehtiyat edir. Bu barədə ölkənin Daxili İşlər Naziri Jerald Darmanen BFMTV telekanalının efirində dedi: "İyulun 7-də vəziyyətin nəzarətdən çıxa biləcəyini ehtimal etmək üçün əsaslar var. İfrat solçu fəallar etiraz aksiyaları təşkil edə bilər. Bundan əlavə, digər şəhərlərdə, xüsusən də ifrat sağçı və solçu fəalların cəmləşdiyi Lion, Renn və Nant şəhərlərində zorakılıq hallarının baş verməsi mümkündür".

Bu səbəbdən nazir Fransa şəhərlərində asayişi qorumaq üçün 30 min polis və jandarmın cəlb edilməsi barədə göstəriş verib. Onlardan 5 mini Paris və şəhər ətrafında növbətçilik çəkəcək.

Nazir Jerald Darmanen ən gərgin dövrün iyulun 7-dən 8-nə keçən gecə, yəni səsvermə başa çatdıqdan sonra olacağını bildirib.

Seçkilərin ikinci turunda baş verə biləcəklərdən böyük narahatlıq, təşviş başqa qadağaların verilməsi ilə də nəticələndi. Belə ki, Fransa Yeni Kaledoniyada seçkilərin ikinci turu zamanı toplantıları qadağan edib. Bu barədə ərazi Ali Komissarlığının sosial şəbəkələrdə yaydığı məlumatda bildirilir. Qeyd olunur ki, iyulun 6-sı saat 06.00-dan 8 iyul saat 20.00-dək ictimai yığıncaqların keçirilməsi qadağandır.

Həmçinin regionda komendant saatı, silah gəzdirmək və spirtli içkilərin satışına qoyulan qadağa iyulun 15-dək uzadılacaq.

Diqqətə çatdıraq ki, tədbirlər may və iyun aylarında regionda baş verən etiraz aksiyaları fonunda həyata keçirilib.

Zöhrə FƏRƏCOVA,

Azərbaycan.-2024.- 7 iyul (№ 140).- S.14.