Azərbaycanın prioritetlərindən biri - COP29

Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili - 2024

Son bir neçə ildir ki, dünya ölkələri iqlim dəyişmələri, təbiətin məhv olması və ətraf mühitin çirklənməsi və tullantılar kimi üç amilin törətdiyi planetar böhranı həll etmək naminə həmişəkindən daha sıx əməkdaşlıq edirlər.

BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının keçənilki sessiyasında (COP28) iştirak edən ölkələr bərpaolunan enerji, səmərəlilik və metan qazı ilə bağlı yeni öhdəliklərlə əlaqədar razılığa gəlmiş, həmçinin qazıntı yanacaqları dövrünün bitdiyinə işarə etmişlər.

Qlobal istiləşmə artımının 1,5 dərəcədən aşağı saxlamaq öhdəliyinin təmin olunması hər birimizin mənəvi borcudur. Amma açıq-aydın hiss olunur ki, imkanlar tükənir və gələcəyimizi qorumaq üçün maksimum fəaliyyətə başlamaq lazımdır. Bunun üçün əsas prioritet temperatur artımını 1,5 dərəcədən aşağı saxlamaq üçün karbon emissiyalarının azaldılmasıdır. Qlobal iqlim dəyişikliyinin fəsadlarını aradan qaldırmaq üçün BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Kofransının hər il keçirilən sessiyaları da məhz bu çağırışların maksimum həllinə çalışır.

Noyabrda Bakıda düzənlənəcək COP29-da da müzakirə ediləcək əsas məsələlər dünyada iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə və ətraf mühitin qorunması olacaq. Azərbaycan neft-qaz ölkəsi olsa da, ətraf mühitin qorunmasına töhfə verən ölkələrdəndir. Hazırda ölkəmiz özünü ənənəvi enerji ilə təmin etməklə yanaşı, həm də ətraf mühitə ziyan vurmayan "yaşıl enerji" istehsalı üçün əməli addımlar atır. Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycanda su, günəş, külək- elektrik stansiyaları tikilir və gələcəkdə bu sahədə görüləcək işlərin miqyasının daha da artacağı nəzərdə tutulur. Ona görə də paytaxtda və regionlarda yeni "yaşıl enerji" stansiyalarının tikilməsi istiqamətində elmi-tədqiqat və layihələndirmə işləri sürətləndirilir.

COP29-la bağlı Bakıda vaxtaşırı keçirilən bu və bu kimi məsələləri özündə ehtiva edən problemlərin həllinə yönəlik toplantılarda da qlobal tədbirə hazırlıq işləri nəzərdən keçirilir, yeni təklif və təşəbbüslər irəli sürülür. Bir neçə gün əvvəl COP29 Təşkilat Komitəsinin beşinci iclasında hazırlıq prosesinin Prezident İlham Əliyevin daimi nəzarəti altında olduğunu Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbəri, Təşkilat Komitəsinin sədri Samir Nuriyev diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, Prezident iyulun 4-də "Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı plyus" formatında keçirilən tədbirdə və iyulun 6-da Şuşada təşkil edilmiş Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə Azərbaycanın COP29 zamanı inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında körpü yaratmaq və konsensusa nail olmaq üçün səylərini əsirgəməyəcəyini vurğulayıb. Təşkilat Komitəsinin sədri əlavə edib ki, Şuşa Zirvə görüşündə qəbul olunmuş "Qarabağ Bəyannaməsi"ndə qardaş türk dövlətləri COP29-da real nəticələrin əldə edilməsi istiqamətində Azərbaycanın ardıcıl səylərini dəstəkləyiblər.

Qeyd edək ki, dünyada ətraf mühitin çirklənməsi, azalan təbii ehtiyatlar və artan tələbat fonunda dayanıqlı inkişafa nail olmaq üçün "yaşıl iqtisadiyyat"ın genişləndirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər böyük əhəmiyyət daşıyır. Təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyev tərəfindən təsdiq edilmiş "Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər"də 5-ci prioritet "Təmiz ətraf mühit və "yaşıl artım" ölkəsi" adlanır. Sənəddə ekoloji təmiz texnologiyaların tətbiqinə əhəmiyyətli yer verilməsi, tullantıların təkrar emalı və çirklənmiş ərazilərin bərpasının təşviqi, ekoloji baxımdan əlverişli olan "yaşıl texnologiya"ların tətbiqinin genişləndirilməsi ilə bağlı qarşıya konkret tapşırıqlar qoyulub. Bu baxımdan COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi və 2024-cü ilin "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili" elan edilməsi bu ilin ölkəmiz üçün çox əhəmiyyətli bir il olacağını göstərir. Məhz belə bir zamanda sammitə böyük marağın ölkəmizə hörmətin, Azərbaycanın nəhəng beynəlxalq tədbirləri yüksək səviyyədə təşkil etmək qabiliyyətinə inamın və "yaşıl keçid"lə bağlı dövlət başçısının qəti siyasi iradəsinə etimadın göstəricisi olduğu diqqətlərdən yayınmır. Şübhəsiz, COP29-a dəvət olunan dövlət başçıları Azərbaycanda "yaşıl enerji"nin inkişafı ilə bağlı görülən işlərlə tanış ola biləcəklər.

Samir Nuriyev adıçəkilən toplantıda bu konteksdən də çıxış edərək Prezident İlham Əliyevin liderlərin sammitə dəvətinə cavab olaraq tədbirdə iştirak edəcək dövlət və hökumət başçılarının sayının artdığını deyib. "Azərbaycan hökuməti ilə BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Katibliyi arasında imzalanacaq "Ev Sahibi Ölkə" Sazişinin yekun mətni müvafiq dövlət qurumlarının rəyləri nəzərə alınmaqla yaxın zamanlarda hazır olacaq" söyləyən Təşkilat Komitəsinin sədri müxtəlif dövlət qurumlarının təklifləri əsasında, eləcə də BMT və digər beynəlxalq qurumlarla intensiv müzakirələr nəticəsində 14 təşəbbüsdən ibarət ilkin təkliflər siyahısının hazırlandığını deyib.

Tədbirdə bildirilib ki, COP29 Azərbaycanın prioritetlərindən biridir. Artıq BMT ilə razılaşaraq COP29-un tematik günlərinin bölgüsü aparılıb, bir sıra nüfuzlu əcnəbi şəxslərdən ibarət COP29 Beynəlxalq Məşvərət Komitəsinin yaradılması istiqamətində işlər yekunlaşmaqdadır. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan iqlim dəyişmələrinə qarşı mübarizədə dövlətlərlə yanaşı, qeyri-hökumət təşkilatları, beyin mərkəzləri ilə də əməkdaşlığa açıqdır.

Züleyxa ƏLİYEVA,

Azərbaycan.-2024.- 12 iyul (№ 144).- S.12.