Qarşılıqlı səfərlər uğurlu perspektiv vəd edir

Prezident İlham Əliyevin Pakistana rəsmi səfəri zamanı qarşılanma törənini, dövlətimizin başçısına və ölkəmizə olan diqqəti görüb qürurlanmamaq mümkün deyil. Xatırladaq ki, bu, dövlətimizin başçısının qardaş ölkəyə sayca üçüncü səfəridir. İnamla qeyd edə bilərik ki, bu səfərlərin sarsılmaz dostluğa və qardaşlığa əsaslanan Azərbaycan-Pakistan münasibətlərində yeni səhifənin açılmasında, əməkdaşlığın bundan sonrakı yeni inkişaf perspektivlərinin müəyyənləşdirilməsində müstəsna rolu var.

Pakistan yeganə müsəlman ölkəsidir ki, nüvə silahına sahibdir. Üç əsas - quru qoşunları, hərbi hava qüvvələri, hərbi dəniz qüvvələrindən ibarət Pakistan Silahlı Qüvvələri aktiv şəxsi heyətin sayına görə dünyada 6-cı, müsəlman ölkələri arasında 1-ci yerdə durur.

1963-cü il razılaşmasına əsasən Çin və Pakistan yaxın hərbi əlaqələrə malikdir. 2013-cü ilin hesablamalarına görə, Çin Pakistanı ən çox silah və texnika ilə təmin edən ikinci ölkə hesab olunur. Hər iki ölkə bir-biri ilə nüvə enerjisi və aerokosmik texnologiyalar sahəsində də sıx əməkdaşlıq edirlər. 2004-cü ildə Pakistana ABŞ-nin NATO-ya daxil olmayan ölkələr arasında əsas müttəfiqi statusu verilib. Daxili təchizatdan sonra Pakistanı əsas hərbi məhsullarla təchiz edən ölkələr sırasında Çin və ABŞ ilk yerləri bölüşürlər. İki ölkə arasında diplomatik münasibətlər 1992-ci il iyunun 9-da yaradılıb.

Xatırladaq ki, 1993-cü il aprelin 30-da Ermənistan, Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı BMT TŞ-nin 822 saylı qətnaməsinin qəbul edildiyi iclasa Pakistan sədrlik edib. Azərbaycanda səfirliyini ilk açan ölkələr sırasında da Pakistanın adını çəkmək olar.

1995-ci ilin oktyabrında Pakistan Prezidenti Sərdar Faruk Əhməd Xan Leqari Azərbaycanda rəsmi səfərdə olub. Yüksək səviyyədə keçən səfər zamanı iki ölkə arasında bir sıra sənədlər, o cümlədən Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Pakistan İslam Respublikası Hökuməti arasında Azərbaycan-Pakistan Birgə Komissiyasının yaradılması haqqında protokol imzalanıb, "Azərbaycan Respublikası və Pakistan İslam Respublikası arasında Əməkdaşlıq haqqında Müqavilə" bağlanıb.

9 aprel 1996-cı ildə isə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev Pakistanda rəsmi səfərdə olub. İki ölkə arasında münasibətlərin inkişafına xüsusi təkan verən bu görüşdə 9 sənəd imzalanıb.

Bu məqamda xüsusi olaraq bir vacib məsələni də qeyd etməyi vacib sanırıq. Azərbaycan Respublikasının ərazilərini işğal etdiyinə görə Pakistan bu günə kimi Ermənistanla diplomatik əlaqələr qurmayan və bu ölkənin müstəqilliyini tanımayan dövlətlərdən biridir.

44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Pakistanın mənəvi-siyasi cəhətdən Azərbaycanı dəstəkləməsinin şahidi olduq. Müharibədən az sonra Azərbaycana səfər edən Pakistan Quru Qoşunlarının komandanı, ordu generalı Qamar Caved Bacva "Azərbaycanın Qarabağ müharibəsində qələbəsi və öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi hər bir müsəlman, hər bir pakistanlı üçün möhtəşəm hadisədir", -demişdi.

Dövlətimizin başçısının iyulun 11-də Pakistana səfəri zamanı qardaş ölkənin Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərif Azərbaycanın Qarabağla bağlı haqq işini ölkəsinin hər zaman dəstəklədiyini bildirərək: "Qələbəniz ədalətin hərtərəfli təntənəsinin nümunəsidir" - deyib.

Ölkələrimiz müvafiq beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, Asiya Parlament Assambleyası, habelə Asiyada Qarşılıqlı Fəaliyyət və Etimad Tədbirləri üzrə Konfrans çərçivəsində də uğurla əməkdaşlıq edib, bir-birilərinə həmişə dəstək verib. Xüsusən də 44 günlik Vətən müharibəsindən sonra Türkiyə-Pakistan-Azərbaycan "üçbucağı" formalaşmağa başlayıb. Hər üç ölkənin liderləri, parlament, hərbi və diplomatik heyətləri arasında üçtərəfli görüşlər və sənədlər imzalanıb, qeyri-rəsmi bir ittifaq formalaşıb. Xüsusən də İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Pakistan-Azərbaycan əlaqələri yeni bir mərhələnin başlandığına şahidlik edir.

Cari ilin iyununda Nyu Yorkda keçirilmiş BMT-nin İqtisadi və Sosial Şurasının (ECOSOC) 2025-2027-ci illər üzrə üzvlüyünə seçkilərdə Azərbaycan Respublikasının namizədliyi, 2023-cü il yanvarın 24-də Daşkənddə keçirilmiş İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) Xarici İşlər Nazirləri Şurasının 26-cı iclasında Şuşa şəhərinin 2026-cı ildə İƏT-in turizm paytaxtı elan edilməsi üçün irəli sürülmüş təşəbbüs, ötən il oktyabrın 12-də BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasının 54-cü sessiyası çərçivəsində Qoşulmama Hərəkatının sədri qismində Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş və yüzdən çox ölkənin həmmüəllif olaraq qoşulduğu inkişaf hüququ üzrə qəbul olunmuş qətnamə Pakistan tərəfindən dəstəklənib.

Son illərdə iki ölkə liderləri arasında təmaslar daha da intensivləşib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının son iki Sammitində Pakistanın Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şəriflə görüşüb. Bundan əlavə, ötən ilin iyununda Pakistanın Baş naziri Azərbaycanda səfərdə olub.

İyulun 3-də Astanada "ŞƏT plyus" formatında görüş çərçivəsində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin, Pakistanın Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərifin və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakı ilə təşkil olunan üçtərəfli görüş Azərbaycan, Pakistan və Türkiyə arasında bütün tərəflərin qarşılıqlı maraqlarına xidmət edən və regional güc birliyini şərtləndirən çox önəmli bir görüş oldu. Həmin görüşdə iqtisadiyyat, ticarət və digər sahələrdə əməkdaşlıqla yanaşı, "Üç qardaş" şüarı altında keçirilən hərbi təlimlərin əhəmiyyətinin vurğulanması və üç ölkənin Silahlı Qüvvələri tərəfindən birgə təlimlərin bundan sonra da mütəmadi qaydada keçirilməsi təklifinin irəli sürülməsi, müdafiə sənayesi sahəsində birgə istehsalın təşkili məsələsinin gündəmə gətirilməsi üç ölkə arasında hərbi-siyasi sahədə əlaqələrin bundan sonra daha da dərinləşəcəyini deməyə imkan verir.

2023-cü ildə iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 27 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Pakistan tərəfi Azərbaycan şirkətlərinin bu ölkəyə sərmayə qoymasında çox maraqlıdır.

Hazırda Azərbaycanda 3600-dən çox Pakistan şirkəti qeydiyyata alınıb və onlar sənaye, kənd təsərrüfatı, tikinti, ticarət, nəqliyyat və xidmət sahələrində aktiv fəaliyyət göstərir. Pakistan şirkətləri işğaldan azad edilmiş ərazilərdə yenidənqurma və bərpa işlərində iştirak üçün də müraciət ediblər. Azərbaycan Pakistan ilə iqtisadi-ticari əlaqələrinin genişləndirilməsini vacib hesab edir. Prezident İlham Əliyevin tapşırığı ilə, Pakistandan idxal olunan düyü məhsullarının idxal rüsumu birtərəfli güzəşt tətbiq edilməklə 2027-ci il dekabrın 31-dək 15 faizdən 0 faizə endirilib.

Prezident İlham Əliyevin Pakistana son səfəri ölkələr arasındakı strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin daha da gücləndirilməsi və bütün sahələr üzrə əməkdaşlığın hərtərəfli genişləndirilməsi baxımından tarixi önəm kəsb edir. Səfər zamanı Prezident İlham Əliyevin Pakistan İslam Respublikasının Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərif və Prezident Asif Əli Zərdari ilə keçirilən ikitərəfli görüşləri, həmçinin səfər çərçivəsində əməkdaşlığın müxtəlif sahələrini əhatə edən 10-dan çox sənədin imzalanması ölkələrimz arasında yeni uğurlu perspektivlərin yarandığından xəbər verir .

Elşən QƏNİYEV,

Azərbaycan.-2024.- 13 iyul (№ 145).- S.11.