Görkəmli rəssamın yaradıcılıq dünyası

Sənətinə sadiq, xalqımızın milli adət-ənənələrinə bağlı, klassik yaradıcılıq üslubuna həmişə ciddi əməl edən, öz bədii yaradıcılıq dəst-xəti ilə seçilən, təsviri sənətin qrafika sahəsində uğurlu əsərlər yaradan Xalq rəssamı Cəmil Müfidzadənin bu il anadan olmasının 90 illiyidir.

Cəmil Miryusif oğlu Müfidzadə Naxçıvanın Ordubad rayonunda doğulmuşdu. O, ixtisas təhsilini əvvəlcə Ə.Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texnikumunda (1948-1955), Kiyev orta rəssamlıq məktəbində (1955-1956), daha sonra isə Xarkov Dövlət Rəssamlıq İnstitutunda (1956-1962) almışdı. Rəssam qrafika sənətinin özünəməxsus və mürəkkəb sirlərini Xarkovda məşhur qrafiklər V.F.Mironenko və Q.A.Bondarenkodan öyrənmişdir.

C.Müfidzadənin yaradıcılığı dərin bədii-fəlsəfi mahiyyəti, yüksək estetik çalarları və bədii düşündürücülük xüsusiyyətləri ilə seçilir. O, uğurlu pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olub. Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyasının professoru kimi həm də kafedra müdiri vəzifəsində işləyib. C.Müfidzadə bir çox xarici ölkələrdə yaradıcılıq ezamiyyətlərində olub, fərdi sərgiləri təşkil edilib. Rəssamın davamlı bədii və pedaqoji fəaliyyəti dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. O, Azərbaycanın Xalq rəssamı yüksək fəxri adına layiq görülüb, Prezident təqaüdçüsü olub.

C.Müfidzadə çoxsaylı silsilə qrafik əsərlər yaradıb. Bunlara misal olaraq, "Bakı albomu" (1962-1966), "Buhenvald" (1965- 1967), "İçərişəhər" (1966-2000), "Abşeron nefti" (1967-1975), "Sülhün keşiyində" (1970-1972), "Şimal" (1976-1979), "Bu bir daha təkrar olunmamalıdır" (1980-1990), "Xınalıq" (1980-1990), "Monqolustan torpağında" (1982-1986), "Misir təəssüratları" (2004-2006) və digərlərini qeyd etmək olar.

Rəssamın diqqəti cəlb edən və demək olar ki, bütöv yaradıcılığı boyu həmişə dönə-dönə müraciət etdiyi mövzu "İçərişəhər" silsiləsidir. C.Müfidzadə bu silsiləyə daxil olan çoxsaylı qrafik əsərlərində sanki "itirilmiş və ya unudulmuş keçmiş"in axtarışı izlərinə düşüb. Onun "Qədim Bakı" (1977), "Məhəllə məscidi" (1978), "Yeni məscid" (1977), "Köhnə məhəllələr" (1990), "İçərişəhər" (1991), "Qədim evlər" (1991), "Xan sarayı" (1992), "Karvansara" (2003) və başqa rəsmləri sanki "Min bir gecə" nağıllarını xatırladır.

C.Müfidzadənin "Abşeron nefti" silsiləsi yaradıcılığında mühüm yer tutur. Rəssam Abşeron yarımadasında və Xəzər dənizində mövcud olan neft sənayesinə həsr etdiyi əsərlərində əməyin romantikasını, neft sənayesini daha çox bədii təxəyyülün məhsulu kimi, yaradıcı fantaziyasının diktəsi əsasında ərsəyə gətirib. Bu silsiləyə daxil olan əsərlərinə "Abşeron motivi" (1968), "Neft çənləri" (1970), "Neft piramidası" (1970), "Neft eşalonu" (1971), "Dəniz mədəni" (1971), "Neft dənizi" (1971), "Mənim Bakım" (1971), "Neft məbədi" (1972), "Bakı - neft paytaxtıdır" (1974), "Abşeron mənzərəsi" (1975) və sairəni misal göstərmək olar.

C.Müfidzadə "Xınalıq" silsiləsində bir çox rəssamlarımızın ilham qaynağına çevrilmiş qədim tarixi və milli etnoqrafik xüsusiyyətləri ilə seçilən bu bölgənin özünəməxsus təbii görüntüsünü və əməksevər insanlarının gündəlik həyat şəraitini sənətin xüsusi dili və yaddaqalan təsirli bədii ifadə vasitələri ilə təsvir edib. "Xınalığın görünüşü" (1981), "Kəndin əvvəli" (1982), "İntizar" (1982), "Sudan gələn" (1982), "Üç qardaş" (1985), "Gün batarkən" (1986), "Suya gedən" (1986), "Evin qarşısında" (1990), "Rəfiqələr" (1996), "Xınalığın adi günü" (2000), "Sudan gələn qızlar" (2002), "Yaylağa hazırlıq" (2002) əsərlərində milli ənənələrə bağlılıq özünü qabarıq şəkildə büruzə verir.

C.Müfidzadə xarici ölkələrdə yaradıcılıq ezamiyyətlərində olmuş və zəngin müşahidələri nəticəsində maraqlı əsərlər yaratmışdır. Onun bu sırada "Monqolustan torpağında", "Misir təəssüratları" və başqa silsilələrini qeyd etmək olar.

Bu il həm də rəssamın dünyasını dəyişməsindən beş il ötür. Azərbaycan təsviri sənətinin, o cümlədən də qrafika sənətinin inkişafına özünəməxsus bədii yaradıcılıq töhfələri bəxş etmiş Cəmil Müfidzadənin yaradıcılıq dünyası onu tanıyanların və sənətsevərlərin yaddaşında həmişə yaşayacaq.

Əsəd QULİYEV,

Rəssamlar İttifaqının üzvü, sənətşünas

Azərbaycan.-2024.- 13 iyul (№ 145).- S.14.